Urmiye Kuşatması (1731)
| Urmiye Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||||
 1730 yılında Osmanlılar ve Safevîlerin toprakları | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Safevîler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Hekimoğlu Ali Paşa | Bisutun Han | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 20-30.000 | 8-10.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Nispeten hafif | Teslim | ||||||||
Urmiye Kuşatması, 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.
Hekimoğlu Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 11 Eylül-15 Kasım 1731 tarihlerinde kuşattığı Urmiye'yi ele geçirdi.
Kuşatma öncesi
Urmiye, 1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı'nda 1724 yılında Osmanlılar tarafından ele geçirildiyse de,[1] 1730 yılında Nadir Şah'ın taarruza geçerek başlattığı 1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı'nın başlarında Safevî Devleti'nce geri alındı. Osmanlı padişahı III. Ahmed'in bu taarruza karşı süratle mukabele etmemesi Osmanlı başkentinde Patrona Halil İsyanı'nın başlamasına neden oldu ve tahttan indirilen III. Ahmed'in yerine tahta çıkan I. Mahmud Safevî Devleti'ne ilan edilen savaşı daha etkin bir şekilde sürdürdü.
Kuşatma
Safevî Şahı II. Tahmasb'ın Revan üzerine hücumunu yenilgiye uğratan Osmanlılar, Nadir Şah'ın bir yıl önce ele geçirdiği yerleri geri almak için harekete geçtiler. Padişah I. Mahmud Erzurum Beylerbeyi ve Revan Muhafızı Hekimoğlu Ali Paşa'yı Tebriz'i ele geçirmesi için serasker olarak tayin etti.
Hekimoğlu Ali Paşa’nın emrine tahsis edilen birlikler, yaz boyunca Salmas kentinin sahrasında toplandı. ayları boyunca toplandı. 5 Eylül 1731’de Gence Muhafızı Kürt İbrahim Paşa, Kars Beylerbeyi Genç Ali Paşa, Sivas Beylerbeyi Ahmed Paşa, Anadolu Beylerbeyi Ebubekir Paşa, Revan Beylerbeyi Timur Mehmed Paşa, eski Kastamonu Mutasarrıfı Solak Mehmed Paşa da ordugâha katıldıktan sonra, ordu ağır toplarıyla birlikte Tebriz'e giden güzergahta yeralan Urmiye üzerine yürüdü.[2] (Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin hazırlattığı tapu tahrir defterine göre) yaklaşık 7.000 kişilik bir nüfusa sahip olan Urmiye, İran Azerbaycanının Tebriz, Erdebil ve Meraga’dan sonra Azerbaycan’daki en büyük dördüncü yerleşim merkeziydi.
Kuşatma 11 Eylül 1731'de başladı. Eşzamanlı olarak Bağdat Beylerbeyi Eyyûbîzâde Ahmed Paşa komutasındaki ikinci bir Osmanlı ordusu 15 Eylül'de Kürican Muharebesi'nde Şah II. Tahmasb'ı büyük bir yenilgiye uğratmış ve Hemedan'a ilerlemişti. Bu nedenle, Safevî Devleti'nin Urmiye'de direnen garnizonunu destekleme olanağı bir hayli azalmıştı. Bu nedenle, (65 gün süreyle Osmanlı tarihinin en uzun kuşatmalarından birini teşkil eden) şiddetli mücadelenin yanı sıra, kuşatma sırasında ortaya çıkan kıtlık da Safevî garnizonunun teslim olmasına neden oldu. 15 Kasım 1731'de Osmanlı ordusu kaleyi zaptetti.[3]
Kuşatma sonrası
Osmanlı ordusunun 15 Kasım'da Urmiye'yi zaptetmesinin ardından, kalede 1.000 kişilik bir birlik bırakıldı. Ordu ardından Tebriz üzerine yürüdü. Ancak, burayı korumakla görevli Safevî komutanı Bisutun Han'ın çekilmesi sonucunda Osmanlı ordusu 4 Aralık'ta savaşsız Tebriz kalesine girdi.[4]
Eşzamanlı olarak Safevî Devleti'yle barış müzakerelerini yürüten Eyyûbîzade Ahmed Paşa 10 Ocak 1732'de Ahmed Paşa Muahedesi olarak anınlan antlaşmayı imzaladı.
Kaynakça
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Urmiye" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (2012), c.42, s.179". 2 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2022.
- ^ "XVIII. Yüzyıl Osmanlı Siyasî ve Sosyal Örgüsünde Bir Devlet Adamı Biyografisi: Hekimoğlu Ali Paşa (1689-1758)", Mehmet Yılmaz Akbulut, 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul (2020), s.174-175
- ^ Osmanlı Ansiklopedisi, "I. Mahmud" maddesi, Bekir Şahin, İstanbul (2003), c.5, s.49
- ^ "Osmanlı Tarihi", İ. Hakkı Uzunçarşılı, İstanbul (1988-1994), c.IV, c.221
