İçeriğe atla

Urmiye Hanlığı

Urmiya xanlığı
Urmiye Hanlığı
1747-1865
sol osmanlı sınırı sarı alan
sol osmanlı sınırı sarı alan
BaşkentUrmiye
Yaygın dil(ler)Azerice ve Farsça
HükûmetMonarşi
Han 
Tarihçe 
• Kuruluşu
1747
• Dağılışı
1865
Öncüller
Ardıllar
Afşar Hanedanı
Kaçar Hanedanı

Urmiye Hanlığı, 18. yüzyılın ortaları ve 1868-1869 yılları arası, merkezi Urmiye şehri olan, Güney Azerbaycan'ın batısındaki en nüfuzlu Azeri hanlıklarından biridir.

Genel Bilgiler

  • Bölgesi: Hoy ve Marağa Hanlıkları, İran'ın Kürdistan Vilayeti ve Osmanlı İmparatorluğu ile sınırlıydı.
  • Merkezi: Urmiye
  • Hanları: Fethali Han Afşar (birçok kaynakta - Fatih Ali Han), Ali Han, İmam Kulu Kan, Emiraslan Han Afşar, Muhammed Kulu Han.

Tarih

Hanlığın temellerini, İran Şahı Nadir Şah Afşar'ın amcasının oğlu, Oğuzların Afşar boyundan olan Fethali Han koymuştu. Bunun ötesinde merkezileşme siyasetini de hayata geçirmeye başlamıştır. Şah'ın tahtına göz dikmiş olan Fethali Han Afşar İran ve Azerbaycan'daki savaşlara katılır. 1754 yılının başlarında, İran'ın güney ve orta kısımlarını ele geçirir. 1759 yılında ise Karabağ Hanlığı'nı ele geçirerek Urmiye Hanlığı'nın o dönemde güçlenmesine de neden olur. Bunun sonucunda Urmiye, Tebriz, Hoy, Karadağ, Marağa ve Serab Hanlıkları, yani Erdebil ve Maku Hanlıkları istisna olmak üzere, tüm Güney Azerbaycan Hanlıkları birleştirilir.

Kaçarın ölümüyle bağımsızlığını ilan eden hanlık, İran tahtına çıkan Fethali Afşar Şah'a tâbi oldu.[1]

Kaynakça

  1. ^ "Cənubi Azərbaycan Xanlıqları". 27 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Batı Azerbaycan (eyalet)</span> İranda bir eyalet.

Batı Azerbaycan, İran'ın 31 eyaletinden birisidir. Ülkenin kuzeybatısında bulunan eyaletin batısında Türkiye ve Irak, kuzeyinde Nahçıvan, doğusunda Doğu Azerbaycan ve Zencan ile güneyinde Kürdistan eyaletleri bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Urmiye</span> Güney Azerbaycanda bir Türk şehri

Urmiye veya Urumiye, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Afşar boyu</span> Oğuz Türklerinin yirmidört boyundan biri

Afşar boyu veya Avşar boyu, Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'teki yirmi iki Oğuz bölüğünden diye tanımladığı altıncısıdır. Bu boyların Bozoklar kolundan Oğuz Kağan'ın oğlu Yıldız Han'ın dört oğlundan en büyüğü olan Afşar'ın soyundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Karabağ Hanlığı</span>

Karabağ Hanlığı, 1748-1805 yılları arası bugünkü Azerbaycan topraklarında yer almış ve İran'ın Kaçar Hanedanı egemenliği altında fiilen bağımsız olmuş Azeri feodal devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah</span> 1. Afşar Devleti Şahı

Nadir Şah Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Türkmen şahtır. İran tarihinin en güçlü hükümdarlarından biri kabul edilip, 1736'dan 1747'deki suikastına kadar Afşar İmparatoru ve İran şahı olarak hüküm sürmüştür. Batı Asya, Güney Kafkasya, Orta Asya ve Güney Asya'da birçok seferde savaşmıştır. Askeri dehası nedeniyle, bazı tarihçiler onu İran'ın Napolyonu veya İkinci İskender olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Nahçıvan Hanlığı</span>

Nahçıvan Hanlığı, 1747-1828 yılları arası bugünkü Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve eskiden Daralagez veya Daralagöz olarak bilinen Ermenistan'ın Vayots Dzor ilinin oluşturduğu topraklarda, Syunik ile Aras Nehri arasındaki vadide var olmuş feodal devlettir. Bulunduğu dönemdeki Revan Hanlığı, Karabağ Hanlığı ve Maku Hanlığı ile sınırları vardır. Hanlık, bölgede yaşayan Azerbaycanlı olan Kangarlı Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Hanlığın nüfusu çoğunlukla Müslüman'dır. Bu Müslüman nüfus içinde Azeriler de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Hanlığı</span>

Karadağ Hanlığı, 1747 yılında bugün İran'a bağlı Azerbaycan bölgesindeki Karadağ (Karacadağ) topraklarında kurulmuş feodal devlettir. Karadağ kelimesi büyük dağ veya dağlık yer anlamına gelmektedir. Hanlığın başkenti Ahar şehri olup bir ara Kürdeşt'e taşınmıştır. Hanlığın batısında Hoy Hanlığı, doğusunda Lenkeran Hanlığı, kuzeyinde Karabağ Hanlığı, güneyinde Tebriz Hanlığı ve Erdebil Hanlığı vardır.

Necef Kulu Han, Karadağ Hanı. 1783 ile 1786 yılları arası Karadağ Hanlığı yapmıştır. Soyu Tokmaklı oymağından gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan hanlıkları</span> Güney Kafkasyada fiilen bağımsız olan Türk kökenli hanedanlarca yönetilen hanlıklar

Azerbaycan hanlıkları, Güney Kafkasya'da 1747-1844 yılları arasında fiilen bağımsız olan ve çoğunlukla Türk (Azerbaycanlı) kökenli hanedanlarca yönetilen hanlıklardır.

<span class="mw-page-title-main">Tebriz Hanlığı</span>

Tebriz Hanlığı, İran'ın kuzeybatısındaki Güney Azerbaycan bölgesinde yer almış eski hanlıktır. Hanlık, Dunbuli Aşireti reisi Necef Kulu tarafından 1757 yılında kuruldu. Hanlık zaman içerisinde bölgedeki Türklerle akrabalık bağları kurmuştur,1802'de hanlık lağvedildi ve toprakları Hoy Hanlığı'na katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Bakü Hanlığı</span>

Bakü Hanlığı, 1718-1806 yıllar arasında Azerbaycanın doğusunda hüküm süren bir hanlık.

<span class="mw-page-title-main">Feth Ali Şah</span>

Feth Ali Şah, Kaçar Hanedanı'ndan olup 1797-1834 yılları arasında İran'da hüküm süren ikinci şah. Yönetimi sırasında Kuzey Kafkasya'yı Gülistan ve Türkmençay Antlaşması'yla geri alınamayacak şekilde Rusya'ya bırakmıştır. Feth Ali Şah Tarihçi Joseph M. Upton'a göre, "uzun sakalıyla, ince beliyle, evlatlarıyla İranlılar arasında meşhurdur." Feth Ali Şah'ın saltanatının sonlarında, ekonomik sıkıntılar, askeri ve teknolojik yükümlülük İran'ı parçalanmanın eşiğine getirdi, ölümünden sonra yaşanan taht mücadelesiyle çözülme hızlandı.

<span class="mw-page-title-main">III. İsmail</span> 14. Safevi Türkmen hükümdarı

Şah III. İsmail Ebu Turab, III. İsmail Safevi, Şah İsmail Seyyid Murtaza oğlu Safevi - İran şehinşahı, Safeviler hanedanı devletinin XIII. hükümdarı. Aslında hiçbir gücü olmamıştır. Devleti adına Zend Kerim Han yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marağa Hanlığı</span>

Marağa Hanlığı, doğuda Miyane, kuzeyde Tebriz ve batıda Urmiye Gölü ile sınırları çevrili olan Güney Azerbaycan'daki Azerbaycan Hanlıkları'ndan biridir. 1925 yılına kadar hüküm süren hanlığın başkenti Maraga'ydı.

Feth Ali Han Afşar, Urmiye Hanlığı'nın kurucusu ve Nadir Şah'ın amcasının oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Penahali Han</span>

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

<span class="mw-page-title-main">1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1730-32 yılları arasında yapılmış savaş

1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İran'daki Safevi Hanedanı arasında yapılmış olan bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Kuşatması (1731)</span>

Revan Kuşatması, 1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.

Mirmehdi Han - 1747'den 1752'ye kadar hüküm süren İrevan Hanlığı'nın ilk hanı. Nadir Şah'ın ölümünden sonra iktidara gelmiştir. Ancak bazı kaynaklarda Nadir Şah döneminde bile İrevan hakimi olduğu yazılmaktadır. Mirmehdi Han aslen Azerbaycan Türklerinin Afşar boyunun Kasımlı tayfasındandır.