Uraveli
Uraveli (Gürcüce: ურაველი; okunuşu: “uraveli”), Gürcistan’nın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahaltsihe Belediyesi’nde bir köydür. Uraveli Deresi vadisinde, deniz seviyesinden 1.250 metre yükseklikte yer alır. Ahaltsihe kentine 17 km uzaklıktadır.
Uraveli, Heoti, Mushi ve Tskordza köyleriyle birlikte Uraveli temini oluşturmaktadır.
Tarihçe
Uraveli köyündeki Agara Manastırı'nın ana kilisenin 10-11. yüzyılda, Gürcü Krallığı döneminde inşa edilmiş olması, buranın eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Köy geç Orta Çağ'da birleşik Gürcü Krallığı ve Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer alıyordu. 1578 yılında Osmanlılar Uraveli'yi ele geçirdi. Osmanlı idaresinin Uravel (اوراول) olarak kaydettiği köy, 1595 tarihli mufassal deftere göre Ahısha livasının Çeçerek nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde ispenç vergisi veren 29 hane yaşıyordu. Hane reisleri Vardzel, Ağdgomel, Grigol, Maharebel, İordane, Gogiça, Batata, Elia, Sabia, İvane gibi adlar taşıyordu. Köyde buğday, arpa, çavdar, darı, mercimek ekililiyor, arıcılık ve şarapçılık yapılıyor ve domuz besleniyordu.[1]
Uraveli, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusya'ya geçti. Köy, bu şekilde bu dönemde bu imparatorluğunu bir parçası olan Gürcistan'a bağlandı. Osmanlı döneminde Uraveli bir Müslüman yerleşimine dönüşmüştü.
Uraveli'de ikisi kilise ve biri cami olmak üzere üç önemli tarihsel yapı bulunmaktadır. Agara Manastırı'nın ana kilisesi olan Agara Kilisesi, 10-11. yüzyılda inşa edilmiştir. Gürcistan'daki en büyük bağımsız kiliselerden biridir. Kilise 14. yüzyıldan sonra onarılmıştır. Agara Manastırı, ana kilisenin dışında yemekhane, çan kulesi ve diğer yapılardan oluşmaktadır.[2]
Uraveli'deki ikinci kilise, Uraveli'den Heoti'ye giden yolun sağ tarafında yer alır. Kilisenin yapım tarihi bilinmemekle birlikte mimari özellikleri üzerinden 11. yüzyıla tarihlenmektedir. Küçük bir yapı olan Uraveli Kilisesi, tetrakonkhos tipi kiliseye örnek bir yapıdır. Kilise kiremit rengi taşlarla inşa edilmiştir. Duvar resimleri ve yazılarından bazı kısımlar günümüze ulaşmıştır.[3]
Uraveli'de, Osmanlı döneminde ortaya çıkan Müslümanlar tarafından Rus idaresi sırasında, 20. yüzyılın başında inşa edilen cami, dikdörtgen planlı (10,26 x 16,10 m) bir yapıdır ve köşelerde kesme taş kullanılmıştır. Daha sonra özgün biçimi değiştirilmiş olan Uraveli Camisi, günümüzde kültür merkezi olarak kullanılmaktadır.[4] Bu yapıya 2012 yılında kültürel miras anıtı statüsü verilmiştir.[5]
Nüfus
2014 verilerine göre Uraveli'de 660 kişi yaşıyordu. Köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[6]
| Yıl | Nüfus | Erkek | Kadın |
|---|---|---|---|
| 2002 | 768 | 400 | 368 |
| 2014 | 660 | 343 | 317 |
Kaynakça
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 153, II. cilt (1941), s. 153". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
- ^ ""Agara Manastırı (Ahaltsihe ilçesi)" (Gürcüce)". 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021.
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 228 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7]
- ^ Nebi Gümüş - Nicole Kancal-Ferrari, Ahıska Bölgesindeki Türk İslam Mimarı Yadigarları, İstanbul, 2019, s. 440, ISBN 978-975-17-4362-6.
- ^ "Camilere Kültürel Miras Anıtı Statüsü Verildi" (Gürcüce)
- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 227 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
