İçeriğe atla

Ur-Nammu

Ur-Nammu
𒌨𒀭𒇉
Tahtta oturan Üçüncü Ur Hanedanı'nın kurucusu olan Kral Ur-Nammu, bir silindir mühür üzerinde. Üstteki bölümde yazılanlar: "Ur-Nammu, Büyük Adam, Ur Kralı".[1] Kral Ur-Nammu'nun (𒌨𒀭𒇉) adı sağ üst köşede dikey olarak görünmektedir.[2]
Yeni Sümer İmparatorluğu Kralı
Hüküm süresiy. MÖ 2112–2095
Önce gelenUtu-hengal
Sonra gelenŞulgi
Eş(ler)iUtu-hengal'ın kızı
Hanedan3. Ur Hanedanı
DiniSümer dini

Ur-Nammu (ya da Ur-Namma, Ur-Engur, Ur-Gur, Sümerce: 𒌨𒀭𒇉, saltanatı y. MÖ 2112-2095 ya da muhtemelen y. MÖ 2047–2030), birkaç yüzyıllık Akad ve Guti egemenliğinin ardından Güney Mezopotamya'da Üçüncü Ur Hanedanı'nı kuran Sümer kralıdır. En önemli başarısı devleti yeniden yapılandırmasıdır ve günümüze ulaşan en eski yazılı hukuk örneği olan Ur-Nammu Kanunları ile tanınmaktadır. "Ur, Sümer ve Akad Kralı" unvanına sahip olmuştur.

Saltanatı

Sümer Kral Listesi'ne göre Ur-Nammu 18 yıl hüküm sürmüştür.[3] Yıl isimleri, bu yılların 17'sinde biliniyor ancak sıraları belirsizdir. Saltanatının bir yıllık adı Gutilerin yıkımını kaydederken, iki yıl onun yasal reformlarını anıyor gibi görünür ("Kral Ur-Nammu'nun, aşağıdan yukarıya doğru ülkedeki insanların yollarını düzenlediği yıl", " Ur-Nammu'nun topraklarda adaleti sağladığı yıl").[4]

Askeri kahramanlıkları arasında Lagaş'ın fethi ile eski efendilerinin Uruk'taki yenilgisi yer alır. Sonuçta Nippur'daki taç giyme töreninde önemli bir bölgesel (Ur, Eridu ve Uruk) hükümdar olarak tanındı ve Larsa, Nippur, Kiş, Adab ve Umma'da binalar inşa ettiğine inanılmaktadır. Guti döneminden sonra yolları ve genel düzeni restore etmesiyle bilinir.[5] Günümüzde, Elam'deki Puzur-Inşuşinak'ın Ur-Nammu'nun hükümdarlığı ile örtüştüğü bilinir.[6] Kendisine "Sümer ve Akad Kralı" adını veren Ur-Nammu, muhtemelen saltanatının başlarında, Puzur-İnşuşinak tarafından işgal edilmiş olan Orta ve Kuzey Mezopotamya topraklarını yeniden fetheden kişidir. Kendisine "Sümer ve Akad Kralı" adını veren Ur-Nammu, muhtemelen saltanatının başlarında, Puzur-İnşuşinak tarafından işgal edilmiş olan Orta ve Kuzey Mezopotamya topraklarını, Susa'yı fethetmeden önce, yeniden fetheden kişidir.[7]

Ur-Nammu, Ur'un Büyük Zigguratı da dahil olmak üzere bir dizi zigguratın yapımını emretmekten de sorumluydu.[8]

Ordusu tarafından terk edildikten sonra Gutilere karşı yapılan bir savaşta öldürüldü.[5] Tanrılaştırıldı ve yerine oğlu Şulgi geçti.[3] Savaşta ölümü uzun bir Sümer ağıt eseri olan "Ur-Nammu'nun Ölümü" ile anıldı.[5][9][10]

Ur-Nammu'nun yıl adları

Başka bir görünüm, 1915 tarihli orijinal başlık: "Ay Tanrısına tapınma. Khashkhamer'in silindir mührü, Ishkun-Sin patesi (Kuzey Babil'de) ve Ur kralı Ur-Engur'un tebaası (M.Ö. 2400 civarı) (Britanya Müzesi)

Ur-Nammu'nun birkaç yıl adı biliniyor ve bu yıl adları, hükümdarlığının önemli olaylarını belgeliyor. Ana yıl isimleri şöyledir:

Yıl: "Ur-Namma, Kral(dır)"
Yıl: "Ur-Namma topraklarda af (mişarum) ilan etti"
Yıl: "Ur duvarı inşa edildi"
Yıl: "Kral, Nippur'dan krallığı aldı"
Yıl: "Nanna tapınağı inşa edildi"
Yıl: "'A-Nintu' kanalı kazıldı"
Yıl: "Guti ülkesi yok edildi"
Yıl: "Tanrı Lugal-bagara, onun tapınağına getirildi"

—Ur-Nammu'nun saltanatının ana yıl isimleri[11]

Eserleri

  • Ur-Nammu Kanunu
    Ur-Nammu Kanunu
  • Pişmiş kerpiç, mühürlü. Çivi yazılı yazıtta Ur-Nammu'nun adı geçiyor. Bir köşesine kazara basmış köpeğin iki pençe izi mevcut. Ur Zigguratı, Ur, Irak. Ur'un III. dönemi, MÖ 21. yüzyıl. British Museum.
    Pişmiş kerpiç, mühürlü. Çivi yazılı yazıtta Ur-Nammu'nun adı geçiyor. Bir köşesine kazara basmış köpeğin iki pençe izi mevcut. Ur Zigguratı, Ur, Irak. Ur'un III. dönemi, MÖ 21. yüzyıl. British Museum.
  • Ur-Nammu'nun silindir mührü. British Museum.[12]
    Ur-Nammu'nun silindir mührü. British Museum.[12]
  • Bir mühür üzerindeki Ur-Nammu'nun adı ve standart çivi yazısı
    Bir mühür üzerindeki Ur-Nammu'nun adı ve standart çivi yazısı
  • "Ur-Nammu, Ur Kralı ve Sümer ve Akad Kralı" (𒌨𒀭𒇉: Ur-Nammu 𒈗𒋀𒀊𒆠: Lugal Urimki 𒈠: ma 𒈗𒆠𒂗𒄀: Lugal Kiengir 𒆠𒌵: Kiuri)
    "Ur-Nammu, Ur Kralı ve Sümer ve Akad Kralı" (𒌨𒀭𒇉: Ur-Nammu 𒈗𒋀𒀊𒆠: Lugal Urimki 𒈠: ma 𒈗𒆠𒂗𒄀: Lugal Kiengir 𒆠𒌵: Kiuri)

Kaynakça

  1. ^ 𒌨𒀭𒇉 URDNAMMU / 𒍑𒆗𒂵 NITAH KALAG ga / 𒈗𒋀𒀊𒆠𒈠 LUGAL URIM KI ma.
  2. ^ "Hash-hamer Cylinder seal of Ur-Nammu". British Museum. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  3. ^ a b Thorkild Jacobsen, The Sumerian King List (Chicago: University of Chicago Press, 1939), ss. 122f
  4. ^ "Year-names for Ur-Nammu". 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  5. ^ a b c Hamblin, William J., Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC (New York: Routledge, 2006).
  6. ^ Wilcke; Bkz. Encyclopedia Iranica; AWAN, ELAM maddesi.
  7. ^ Steinkeller, Piotr. Puzur-Inˇsuˇsinak at Susa: A Pivotal Episode of Early Elamite History Reconsidered (İngilizce). ss. 298-299. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  8. ^ "The ziggurat (and temple?) of Ur-Nammu". 8 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2007. 
  9. ^ Shipp, R. Mark (2002). Of Dead Kings and Dirges: Myth and Meaning in Isaiah 14:4b-21 (İngilizce). BRILL. ss. 61-63. ISBN 978-90-04-12715-9. 
  10. ^ Kramer, Samuel Noah (1967). "The Death of Ur-Nammu and His Descent to the Netherworld". Journal of Cuneiform Studies. 21: 104-122. doi:10.2307/1359365. ISSN 0022-0256. JSTOR 1359365. 
  11. ^ "Year names of Ur-Nammu". 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  12. ^ "Hash-hamer Cylinder seal of Ur-Nammu". British Museum. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
Resmî unvanlar
Önce gelen
Utu-hengal
(Uruk'un beşinci hanedanı)		Ur, Sümer ve Akad Kralı
y. MÖ 21. yüzyıl		Sonra gelen
Şulgi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sümerler</span> Güney Mezopotamyadaki eski medeniyet ve tarihi bölge

Sümerler, yaklaşık MÖ 4000-2000 yılları arasında Irak'ın güneyinde yerleşik hayata geçmiş olup medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölgede yaşamış bir uygarlıktır. MÖ 6'ncı ve 5'nci milenyumda Kalkolitik ve Erken Tunç Çağı dönemi arasında ortaya çıkmış olup Dünyanın bilinen en eski uygarlıklarından birisi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Elam</span> Antik bir medeniyet

Elam, İran'ın güneybatısında MÖ 3000'li yıllarda var olmuş antik bir medeniyet ve tarihsel bölge.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya</span> Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge

Mezopotamya, Orta Doğu'da, Dicle ve Fırat nehirleri arasında kalan bölge. Mezopotamya günümüzde Irak, kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve güneybatı İran topraklarından oluşmaktadır. Büyük bölümü bugünkü Irak'ın sınırları içinde kalan bölge, tarihte birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Mezopotamya'da yer alan şehirler günümüzde sürekli gelişmektedir. Ayrıca bu bölgede bol miktarda petrol bulunmaktadır.

Lugalbanda, Sümer mitolojisi ve edebiyatından bir karakterdir. Adı genç kral anlamına gelir. Sümer Kral Listesi'ne göre Uruk şehrinin üçüncü kralıdır. Eski Çağ Mezopotamya edebiyatında Gılgamış'ın babası olarak yer alır ve karısı tanrıça Ninsun'dur.

<span class="mw-page-title-main">Akad İmparatorluğu</span> Mezopotamyada tarihi bir devlet

Akad İmparatorluğu veya Akkad İmparatorluğu, uzun ömürlü Sümer uygarlığından sonra Mezopotamya'nın ilk antik imparatorluğuydu. Merkezi, Akad şehri ve çevresindeydi. İmparatorluk, Mezopotamya, Levant ve Anadolu'da nüfuz sahibi oldu ve Arap Yarımadası'nda Dilmun ve Magan'a kadar güneye askerî seferler düzenledi.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya mitolojisi</span> Dicle ve Fırat nehirleri arasında ki bölgede gelişen fikirler ya da öğretiler

Mezopotamya mitolojisi, Sümerlerin dini evrendeki güç, nesne ve varlıkları temsil eden Antropomorfik tanrı ve tanrıçalar içerirdi. Sümerlerin inanışına göre insanlar başta tanrılar tarafından hizmetçi, köle olarak yaratılmış fakat daha sonra özgürleştirilmiştirler.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Ur Hanedanı</span>

Üçüncü Ur Hanedanı, Üçüncü Ur Sülalesi, III. Ur Hanedanlığı ve benzeri isimlerle anılan, Mezopotamya'da bir dönem egemen olmuş, Ur kenti temelli Sümer hanedanıdır. Bundan dolayı “Yeni Sümer Devleti” olarak da tanımlanmaktadır. Kısa bir dönem boyunca bölgesel bir siyasi güç olmuştur. Hanedan kısaca Ur III veya III. Ur olarak da anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ur (antik kent)</span> Sümer şehir devleti

Ur, Güney Irak'ta yer alan Zi Kar'daki Tel el Mukayyer bölgesinde bulunan antik Mezopotamya'ya ait önemli bir Sümer şehir devletidir. Ur, bir zamanlar Basra Körfezi'nde Fırat'ın ağzına yakın bir kıyı şehri olmasına rağmen kıyı şeridi değişmiş ve şehir, günümüzde oldukça iç kesimlerde Fırat'ın güney kıyısında kalmıştır. Günümüz modern Irak'ında yer alan Nasıriye'ye 16 kilometre uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uruk</span> Antik bir sümer şehri

Uruk, antik bir Sümer şehridir. Günümüzde Tel el-Varka adıyla bilinir. Kent, Fırat Nehri'nin bugünkü yatağının doğusunda, nehrin eskiden kurumuş bir kanalının üzerinde bulunmaktadır. Bugünkü Irak'ta Müsennainin başkenti Semave'nin 30 km doğusuna denk gelir. Uruk, Babil döneminde de varlığını korumuştur. Kitab-ı Mukaddes'te şehrin adı Erek olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Sümer Kral Listesi</span>

Sümer Kral Listesi, Sümerli ve yabancı hanedanlıklardaki Sümer krallarını listeleyen Sümer dilinde yazılmış antik bir metindir. Daha sonra yazılan Babil kralları listesi ve Asur kralları listesi bu metne benzer.

<span class="mw-page-title-main">Nippur</span> antik Sümer kenti

Nippur, Irak'ın güneydoğu kesiminde antik kent. Bir devlet merkezi olmamakla birlikte, Mezopotamya'nın dinsel yaşamında belirleyici bir rol oynamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gutiler</span> antik çağda göçebe bir ulus

Gutiler, Güney Mezopotamya'da, Zagros Dağlarında yaşamış göçebe bir halk. Gutilerin yaşadıkları bölge Gutium olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sümer edebiyatı</span> MÖ 18-17. yüzyıl yazıları

Sümer edebiyatı, Sümer uygarlığı tarafından sürdürülen ve daha sonraki Akad ve Babil imparatorlukları tarafından büyük ölçüde korunan dini yazılar ve diğer geleneksel hikâyeler de dahil olmak üzere, bilinen en eski kayıtlı edebiyat külliyatını oluşturur. Bu kayıtlar Orta Tunç Çağı sırasında MÖ 18. ve 17. yüzyıllarda Sümer dili ile yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şulgi</span>

Ur'lu Şulgi, Ur Üçüncü Hanedanlığı'nda Sümer Rönesansı'nın ikinci kralıdır. Yaklaşık MÖ 2029-1982 dönemlerinde 48 yıl boyunca hükümdarlık yapmıştır. Başarıları arasında, babası Ur-Nammu tarafından başlatılan Ur'un Büyük Zigguratı inşaatının tamamlanması yer alıyor.

<span class="mw-page-title-main">É (tapınak)</span> ev ya da tapınak için kullanılan Sümerce bir sözcük veya sembol

É, ev ya da tapınak için kullanılan Sümerce bir sözcük ya da semboldür. Sümer terimi É.GAL bir kentin ana binasını belirtir. É.LUGAL eş anlamlısı olarak kullanılmıştır. Lagaş metinlerinde, É.GAL, ensi'nin şehri yönetme merkezi ve şehir arşivlerinin merkezidir. Sümerce É.GAL "saray", İbranicedeki היכל heikhal ya da Arapçadaki هيكل haykal sözcüklerinde olduğu gibi "saray, tapınak" kelimeleri için Sami kelimelerin olası etimolojisidir.

<span class="mw-page-title-main">Mesannepada</span> Sümer kralı

Mesannepada, Mesh-Ane-pada ya da Mes-Anne-pada, Sümer kralları listesinde Birinci Ur Hanedanı için listelenen ilk kraldır. Uruk'lu Lugal-kitun'u devirerek 80 yıldır hüküm sürdüğü kaydedilmiştir: "Sonra Unug (Uruk) yenildi ve krallık Urim'e (Ur) alındı." Ur Kraliyet Mezarlığı'nda bulunan mühürlerinden birinde Kiş kralı olarak da tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ur Zigguratı</span> tapınak

Ur Zigguratı ya da Ur'un Büyük Zigguratı Irak'ın bugünkü Zi Kar bölgesinde yer alan Nasıriye yakınlarındaki antik Sümer şehir devleti Ur'da kurulan Üçüncü Ur Hanedanı'na ait bir ziggurattır. Yapı, Erken Tunç Çağı'nda inşa edilmiştir fakat 6. yüzyılda Yeni Babil İmparatorluğu döneminde harabeye dönmüş olan ziggurat, Kral Nabonidus tarafından restore edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sümer ve Akad kralı</span> antik Mezopotamya kraliyet unvanı

Sümer ve Akad Kralı, antik Mezopotamya'daki Akad İmparatorluğu hükümdarlarının, sahip oldukları "Akad Kralı" yönetici ünvanıyla "Sümer Kralı" ünvanını birleştirmesiyle meydana gelen bir kraliyet ünvanıdır. Ünvan, Akad'lı Sargon tarafından kurulan antik imparatorluğun mirası ve ihtişamı üzerinde aynı anda bir hak iddia etmiş ve güneyde Sümer ve kuzeyde Akad bölgelerinden oluşan Aşağı Mezopotamya'nın tamamını yönetme iddiasını dile getirmiştir. "Sümer Kralı" ve "Akad Kralı" Ünvanlarının her ikisi de Akad kralları tarafından kullanılmasına rağmen ünvan, Yeni Sümer kralı Ur-Nammu'nun hükümdarlığına kadar birleşik haliyle takdim edilmemiştir. Ur-Nammu, bu ünvanı Aşağı Mezopotamya'nın güney ve kuzey kısımlarını kendi yönetimi altında birleştirme çabasıyla yaratmıştır. Daha önceki Akad kralları, Sümer ile Akad'ı bu şekilde birbiriyle bağlama aleyhinde olabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Akkad krallarının listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Akad İmparatorluğu, Mezopotamya'da "Akad Kralı" olarak bilinen bir kral tarafından yönetilen eski bir uygarlıktı. Akadlı Sargon'un hükümdarlığından Şar-Kali-Şarri'ye kadar Akad İmparatorluğu Mezopotamya'daki baskın güç ve bilinen ilk büyük imparatorluktu. Ancak imparatorluk, ilk beş kralının yönetiminden sonra iç istikrarsızlık ve yabancı istilalar nedeniyle çökmüş ve Mezopotamya'nın bağımsız şehir devletlerine bölünmesine yol açmıştır. Buna rağmen Akkad'ın mirası ve prestiji, Yeni Sümer İmparatorluğu'nu kuran ve Mezopotamya'nın büyük bölümünü yeniden birleştiren Urlu Ur-Nammu gibi daha sonraki hükümdarlar tarafından sahiplenilmeye devam etmiştir. "Sümer ve Akad Kralı" unvanı Ahameniş İmparatorluğu zamanına kadar kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbbi-Sin</span> Sümer ve Akad kralı

İbbi-Sin, Şu-Sin'in oğlu, Sümer ve Akad kralı ve Üçüncü Ur Hanedanı'nın son kralı ve MÖ 2028-2004 seneleri arasında hüküm sürmüştür. Hükümdarlığı sırasında Sümer imparatorluğu Amoriler tarafından defalarca saldırıya uğramıştır. İbbi-Sin'in liderliğine olan inanç kaybolunca, Elam da bağımsızlığını ilan etmiş ve akınlar yapmaya başlamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.