İçeriğe atla

Uniswap

Uniswap
Uniswap's web ıuygulaması arayüzü
Geliştirici(ler)Hayden Adams
Programlama diliSolidity
PlatformEthereum
TürMerkeziyetsiz Finans
Resmî sitesiuniswap.org
Kod deposugithub.com/Uniswap/uniswap-v3-core

Uniswap, kripto para birimlerini takas etmek için kullanılan merkeziyetsiz finans protokolüdür. Uniswap aynı zamanda Uniswap protokolünü oluşturan şirketin de adıdır. Protokolün faaliyeti, akıllı sözleşmeler aracılığıyla Ethereum blok zincirindeki kripto para birimleri arasındaki otomasyonu kolaylaştırmaktır. Ekim 2020 itibarıyla, Uniswap, günlük işlem hacmine göre en büyük merkeziyetsiz borsa ve tüm borsalar içerisinde dördüncü en büyük kripto para borsası olduğu tahmin edilmektedir.[1] Uniswap borsasının Eylül 2021 itibarıyla yaklaşık olarak günlük likit alım satım işlemleri karşılığında 4,7 milyon dolar ortalama işlem ücreti geliri bulunmaktadır.[2]

Tarihçe

Uniswap 2 Ekim 2018 tarihinde,[3] eski bir Siemens çalışanı makine mühendisi olan Hayden Adams tarafından kurulmuştur.[1]

Uniswap şirketi ilk yatırımlarını, Andreessen Horowitz, Paradigm Venture Capital,[4][5] Union Square Ventures LLC ve ParaFi gibi risk sermayesi şirketlerinden almıştır.[1][6] 14 Eylül 2021 tarihi itibarıyla Uniswap borsasının günlük işlem hacmi 2,47 milyar dolardır.[7] Yatırımcıların Uniswap borsasının tercih etmesindeki öncelikli sebep, borsanın merkeziyetsiz finans anlayışını kullanıyor olmasıdır. Uniswap protokolünün ilk versiyonu (V1) Kasım 2018'de AMM'ler ("Otomatik Piyasa Yapıcılar" İng. Automated Market Makers) için bir kavram kanıtı olarak yayınlandı.[8] Sürüm 2, Mayıs 2020'de[9] piyasaya sürüldü ve Sürüm 3, Mayıs 2021'de piyasaya sürüldü ve belirli bir fiyat aralığında likidite tahsis etmek için yeni seçenekler sunmaktaydı.[10]

Dünyaca ünlü Almanya merkezli Capital dergisi, 2021 yılında Maker, Compound, Ankr, Aave ve Chainlink adlı kriptoparaların merkeziyetsiz finans borsalarında yakından takip edilmesi gerektiğini açıkladı.[11]

Genel bakış

Uniswap, kripto para birimlerini ve tokenleri (Blockchain ekosisteminde dijital olarak transfer edilebilen varlıklar) değiştirmek için kullanılan merkezi olmayan bir finans protokolüdür. Uniswap merkezi aracıların aksine, blok zincir ağında merkeziyetsiz ve açık kaynak bir yazılım ile faaliyet göstermektedir.[1][12] Uniswap borsanın işleyiş mantığı, piyasanın en büyük borsaları durumunda olan ve merkezi şirketler tarafından işletilen Coinbase, Binance ve OKEx gibi firmaların tam olarak tersidir.

Uniswap protokolünde yapılan değişiklikler, UNI adlı kripto para birimi sahipleri tarafından oylanır ve ardından bir geliştirici ekibi tarafından uygulanır. UNI para birimi protokolün başlangıç döneminde ilk kullanıcılara dağıtılmıştır.[13] 1 Eylül 2020'den önce Uniswap ile etkileşime giren her Ethereum kullanıcısına, 400 UNI (o anki yaklaşık değeri 1.400 USD civarındadır) talep etme hakkı verilmiştir. UNI para biriminin Eylül 2021 itibarıyla yaklaşık toplam piyasa değeri, 14,4 milyar dolar civarındadır.[14]

Protokol

Uniswap, daha verimli piyasalar yaratmak amacıyla merkezi borsaların aksine, piyasa yapıcısı olarak hizmet etmek yerine likidite havuzlarını kullanır.[1][15][16] "Likidite sağlayıcı" olarak sınıflandırılan bireysel yatırımcı ve bot'lar, diğer kullanıcılar tarafından alınıp satılabilen bir akıllı sözleşmelere bir çift token ekleyerek borsaya likidite sağlar. Bu işlem karşılığında likidite sağlayıcılarına, o işlem çifti için kazanılan işlem ücretlerinin belirli bir yüzdesi ödenir. Her ticari işlem karşılığında, diğer token'in miktarına bağlı olarak token havuzundan o oranda token çıkarılır. Dolayısı ile bu işlem sonucunda söz konusu token fiyatı sürekli olarak değişmektedir. Büyük miktarda Ethereum'un erişilebilir olmasını sağlayan tokenleri listelemek için herhangi bir ücret veya kullanıcı kaydı gerekmez.[1] Uniswap'ın kodu, açık kaynaklı kripto para birimlerinde çatalların oluşmasına benzer şekilde, yeni borsalar oluşturmak için çatallanabilir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "DeFi Boom Makes Uniswap Most Sought-After Crypto Exchange". Bloomberg.com (İngilizce). 16 Ekim 2020. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  2. ^ "CryptoFees.info". cryptofees.info. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  3. ^ "Uniswap". uniswap.org (İngilizce). 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  4. ^ Gara, Antoine. "From Wall Street's Greatest Trade To The Top Dealmakers And Financial Entrepreneurs: 30 Under 30 In Finance 2021". Forbes (İngilizce). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  5. ^ Castillo, Michael del. "11 Bitcoin And Blockchain Leaders Made Forbes 30 Under 30 List". Forbes (İngilizce). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  6. ^ "Novogratz Plows Ahead In DeFi Amid the 'Gamifying' of Crypto". Bloomberg.com (İngilizce). 29 Eylül 2020. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  7. ^ "Uniswap Info". info.uniswap.org. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  8. ^ "The Uniswap V1 Protocol | Uniswap". docs.uniswap.org (İngilizce). 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  9. ^ "The Uniswap V2 Protocol | Uniswap". docs.uniswap.org (İngilizce). 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  10. ^ "What Is Uniswap? | Uniswap". docs.uniswap.org (İngilizce). 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  11. ^ "Best DeFi coins 2021: three 'Blue Crypt' tokens to watch and trade". capital.com. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  12. ^ "Crypto Exchange Gets Millions After Copy-Paste of a Rival's Code". Bloomberg.com (İngilizce). 11 Eylül 2020. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  13. ^ Confidential, Crypto. "Stimulus Checks From A Crypto Exchange; Bitcoin Rebound". Forbes (İngilizce). 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  14. ^ "Uniswap price today, UNI to USD live, marketcap and chart". CoinMarketCap (İngilizce). 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  15. ^ Lo, Yuen; Medda, Francesca (3 Kasım 2020). "Uniswap and the rise of the decentralized exchange". mpra.ub.uni-muenchen.de (İngilizce). 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  16. ^ Konrad, Alex. "These Young Investors Are Still Betting Big On Crypto — And Are Taking Harvard And Stanford Along For The Ride". Forbes (İngilizce). 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ripple, internet aracılığıyla para göndermek için kullanılan bir iletişim protokolüdür. ABD merkezli Ripple Labs tarafından 2012 yılında geliştirilmiş sistemde Dolar ve Türk Lirası gibi fiyat para birimlerinin yanı sıra, Bitcoin ve Litecoin gibi kripto para türünden ödemelerle diğer emtiaları ve değer birimlerini destekler. Ripple; bankaların, ödeme sağlayıcılarının, dijital varlık borsalarının ve şirketlerin gelişmiş blokzincir teknolojisini kullanarak güvenli, ücretsize yakın derecede düşük işlem ücretli ve her boyutta, küresel çapta para ve değer göndermeyi mümkün hale getirmeyi hedeflemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ethereum</span> Programlanabilir işlem fonksiyoneli ile halka açık blok zinciri platformu.

Ethereum, ERC-20 kod sistemi sayesinde birçok kripto para biriminin altyapısını oluşturan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu bir blok zinciridir. Ethereum blok zincirinin kurumsal kripto para birimi ise Ether'dir. Ether, Bitcoin'den sonra en büyük piyasa değerine sahip sanal paradır.

Airdrop, bir kripto para belirteci veya paranın, genellikle ücretsiz olarak çok sayıda dijital cüzdana dağıtılmasıdır. Airdrop'lar öncelikle dikkat çekmenin ve yeni takipçiler kazanmanın bir yolu olarak uygulanmakta, bu da daha büyük bir kullanıcı tabanı ve daha geniş bir para kullanımı ile sonuçlanmaktadır.

Bancor Protokolü, kripto para birimi belirteçlerinin, takası kolaylaştırmak için bir emir defterine veya karşı tarafa ihtiyaç duymadan blok zincirleri dahil diğer belirteçlere otomatik olarak dönüştürülmesine izin vermek için kullanılan merkezi olmayan değişim ağları için bir standarttır. Bancor, dünyanın ilk blok zinciri tabanlı otomatik likidite havuzunu veya otomatik piyasa yapıcısını (AMM), ağındaki herhangi bir token için otomatik olarak verilmesini veya değiştirilmesini sağlayan gömülü bir dönüştürücü ile dijital bir para birimi olan Smart Token'i icat etti. Bancor Ağı, Bancor Protokolünü kullanan ve BNT, Bancor Ağ Jetonu aracılığıyla bağlanan ve herhangi bir jetonun başka bir jetona dönüştürülebildiği ağ için hub jetonu görevi gören tüm farklı jetonlardan oluşur.

Bithumb, Güney Kore kripto para borsasıdır. 2014 yılında Javier Sim tarafından kurulan Bithumb Kore, 8 milyon kayıtlı kullanıcısı, 1 milyon mobil uygulama kullanıcısı ve mevcut kümülatif işlem hacmi 1 trilyon ABD dolarını aşan ülkedeki en etkili dijital para borsasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Binance</span>

Binance, çeşitli kripto para birimlerinin alım satımı için bir platform sağlayan bir kripto para borsasıdır. Ocak 2018 itibarıyla Binance, işlem hacmi açısından dünyanın en büyük kripto para borsası oldu.

SafeMoon, kurucusu John Karony olan, Merkeziyetsiz Finans (DeFi) tokeni, aynı zamanda kripto para birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Shiba Inu (kripto para birimi)</span> Kripto para

Shiba Inu veya kısaltmasıyla SHIB, aynı zamanda Shiba Token olarak da bilinir, Ağustos 2020'de Ryoshi olarak bilinen anonim bir kişi tarafından oluşturulan merkezi olmayan bir kripto para birimidir. "DOGE Killer", olarak adlandırılan kripto para, Dogecoin'den sonra piyasaya sürülmüştür. Mayıs 2021 itibarıyla 6 milyar doların üzerinde piyasa değerine sahiptir. Fiyatı oldukça düşüktür, bu sayede kullanıcıların "milyarlarca hatta trilyonlarca tane satın almasına" olanak tanımaktadır. Şu anda yaklaşık 400 trilyon Shiba Token dolaşımdadır. Transfer ücretlerini düşürmek için Shibarium ağı üzerinde çalışılmaktadır.

Merkeziyetsiz Finans, süreç içerisinde hiçbir merkezi bir yapı barındırmayan ve tamamiyle blokzinciri üzerinde çalışan yazılımların işleyişi yönettiği finans ekosistemidir. Kripto paraların popüler olmasıyla birlikte finansal ekosistem içerisinde popülerliği artmıştır.

EOS.IO, kripto para birimi EOS'a dayalı olan blok zinciri protokolüdür. Protokol'e ait akıllı sözleşme platformu, işlem ücretlerini ortadan kaldırdığını ve saniyede milyonlarca işlem gerçekleştirdiğini iddia etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ethereum Classic</span> kripto para

Ethereum Classic, akıllı sözleşme işlevselliğine sahip açık kaynaklı, blok zinciri tabanlı dağıtılmış bir bilgi işlem platformudur. Halka açık bir Ethereum Sanal Makinesi'nde (EVM) yürütülen işlem tabanlı durum geçişleri aracılığıyla Satoshi Nakamoto fikir birliğinin değiştirilmiş bir sürümünü destekler. Ethereum Classic, Ethereum ağının orijinal, değiştirilmemiş geçmişini korur.

<span class="mw-page-title-main">MetaMask</span> Yazılım kripto para cüzdanı

MetaMask Ethereum blok zinciri ile etkileşim kurmak için kullanılan bir kripto para cüzdanıdır. Kullanıcıların, daha sonra merkeziyetsiz uygulamalarla etkileşim kurmak için kullanılabilecek bir tarayıcı eklentisi veya mobil uygulama aracılığıyla Ethereum cüzdanlarına erişmelerine olanak tanır. MetaMask, Ethereum tabanlı araçlara ve altyapıya odaklanan bir blok zinciri yazılım şirketi olan ConsenSys Software Inc. tarafından geliştirilmiştir.

Solana, halka açık, açık kaynak kodlu ve merkezi olmayan blok zinciri platformudur. Hisse ispatı ve geçmiş ispatının birlikteliği ile sağlanır. Dahilî kripto para birimi SOL'dur. 2018 yılında Anatoly Yakovenko ve Raj Gokal tarafından kurulan Solana Labs tarafından 2020 yılında piyasaya sürülmüştür.

Kripto Para Karıştırıcı, kullanıcıların gizliliklerini korumak için kripto paralarını diğer kullanıcılarla karıştırmasına izin veren yazılım veya hizmetlerden oluşan çözümlerdir. Kripto paraları karıştırarak, Bitcoin adresleri ve gerçek dünya kimlikleri arasındaki bağları gizlemek ise mümkün.

Yetki ispatı ya da otorite ispatı, blockchain ağlarına pratik ve verimli bir çözüm sunan, itibar bazlı bir mutabakat algoritmasıdır. Bu terim 2017 yılında Ethereum kurucu ortağı ve eski Teknolojiden Sorumlu Başkan’ı Gavin Wood tarafından öne sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Merkezsiz finans</span>

Merkezsiz finans,, geleneksel finansal araçları sunmak için brokerler, borsalar veya bankalar gibi merkezî finansal hizmet sağlayıcılarına güvenmeyen, bunun yerine blok zincirler aracılığıyla akıllı sözleşmeler kullanan blok zinciri tabanlı bir finans sistemidir. DeFi, esnek bir şekilde bir araya getirilebilen çok katmanlı bir mimarî ve yapı taşları kullanır.

Reef Finance, Reef token olarak da bilinen 2020 yılının sonlarında Denko Mancheski tarafından oluşturulan merkezi olmayan bir kripto para birimidir. Kasım 2021 itibari ile piyasa değeri 500 milyon doların üzerine çıkmıştır. Şu anda piyasada yaklaşık olarak 15 milyar Reef token dolaşımdadır. Reef tokenin toplam arzı ise 20 milyar adettir.

Loopring, eski Google yazılım mühendisi Daniel Wang tarafından 2017 yılında başlatılan layer-2 protokolüdür. Ethereum ağında Merkeziyetsiz kripto para borsası (DEX) olarak hizmet vermektedir. Aynı zamanda Ethereum üzerinde ödemeleri daha hızlı ve daha ucuz hale getirmeyi amaçlamaktadır. LRC, Loopring'in yerel kripto para birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Worldcoin</span>

Worldcoin, San Francisco ve Berlin merkezli Tools for Humanity tarafından geliştirilen bir iris biyometrik kripto para birimi projesidir. 2019 yılında OpenAI CEO'su Sam Altman, Max Novendstern ve Alex Blania tarafından kurulan VC Andreessen Horowitz tarafından desteklenmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.