İçeriğe atla

Umut Davası

Umut Davası, Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı, Muammer Aksoy ve Bahriye Üçok'un öldürülmelerinin de aralarında bulunduğu çok sayıda olayı kapsayan “Umut Operasyonu”na ilişkin davanın adıdır.[1]

İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nce "Hizbullah İlim Grubu"na yönelik olarak 17 Ocak 2000 tarihinde Beykoz ilçesinde bulunan hücre evine yapılan operasyonda örgüt lideri Hüseyin Velioğlu ölü olarak ele geçirildi ve aynı yerde örgüte ait birçok dijital malzeme (CD ve disketler) ile doküman elde edildi. Baskında elde edilen dokümanlarla “Uğur Mumcu Uzun Takip” (UMUT) operasyonu başlatıldı.[2] Hücre evden ele geçirilen dijital delillerin çözümünün ardından yapılan çalışmalarda bir takım kişiler yakalandı. Yakalanan kişilerin beyanlarında Ankara’daki bazı faili meçhul olaylarla irtibatlarının olduğunun anlaşılması üzerine soruşturma genişletildi ve 7 Mayıs 2000 tarihinde Ankara ilinde yapılan operasyonla birlikte birçok kişi yakalandı. Yapılan soruşturmalar sonucunda başta Uğur Mumcu, Bahriye Üçok, Muammer Aksoy ve Ahmet Taner Kışlalı cinayetleri olmak üzere toplam 22 faili meçhul olayı kapsayan "Umut Davası" süreci başlatılmış oldu. 2000 yılında başlayan operasyonlar sonrasında Tevhid-Selam Örgütü ile ilgili faili meçhul cinayetlerin de konu edildiği iddianameler düzenlendi. Soruşturmayı yürüten Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Savcısı Hamza Keleş 17 şüpheli hakkında 11 Temmuz 2000 tarihinde iddianame düzenleyerek Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde dava açtı. Sonradan yakalanan şüpheliler ve yakalama kararı ile aranmakta olan şüpheliler hakkında düzenlenen iddianameler de aynı mahkemede birleştirildi. Bu kapsamda birçok kişi yakalandı ve haklarında yapılan soruşturma ve kovuşturma sonucunda Tevhid-Selam Kudüs Ordusu Terör Örgütü üyesi olmak, örgüte yardım ve yataklık yapmak, eylem ve faaliyetlerine katılmak, patlayıcı bulundurmak, adam öldürmek gibi suçlardan cezalar aldı. Cezalar Yargıtay tarafından da onaylandı.[1][2][3]

Dava süreci

Umut Davası süreçleri ilk olarak Ankara 2 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde açılan dava ile başladı. Yapılan yargılama sonunda, Mahkeme'nin 7 Ocak 2002 tarihli kararı ile sanık Necdet Yüksel'in, Uğur Mumcu ve Ahmet Taner Kışlalı eylemlerini, sanık Rüştü Aytufan'ın ise Ahmet Taner Kışlalı eylemini gerçekleştirdiklerine karar verilerek Anayasayı ihlal suçundan idam cezası ile cezalandırılmalarına, sanıklar Mehmet Gürova, Mehmet Kassap, Murat Nazlı, Talip Özçelik ve Hakkı Selçuk Şanlı hakkında Tevhid-Selam Kudüs Ordusu Terör Örgütüne üye olmak suçundan 12 yıl 6 ay hapis cezası, diğer sanıklar Derviş Polat ve Yüksel Pekdemir hakkında Tevhid-Selam/Kudüs Ordusu Terör Örgütüne yardım yataklık suçundan 3 yıl 9 ay hapis cezası verildi. Bu karar, Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin 12 Kasım 2002 tarihli kararı ile onandı. Yargıtay sanıklar Necdet Yüksel ve Rüştü Aytufan'a verilen idam cezalarını müebbet ağır hapis cezasına dönüştürdü. Ferhan Özmen hakkında Anayasayı ihlal sucundan verilen karar yönünden ise bozma kararı verdi.[3][4]

Sanık Ferhan Özmen hakkında yapılan ikinci yargılamada Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi'nin 28 Temmuz 2005 tarihli kararı ile sanık Ferhan Özmen hakkında, Uğur Mumcu, Bahriye Üçok, Muammer Aksoy ve Ahmet Taner Kışlalı eylemlerini gerçekleştirdiği kabul edilerek Anayasayı ihlal suçundan ağırlatılmış müebbet hapis cezası verildi. Bu karar, Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin 8 Kasım 2006 tarihli kararı ile onandı.[1][3]

Bir kısım sanıklar yönünden bozulan karar üzerine Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen üçüncü davada Mahkeme'nin 17 Ocak 2013 tarihli kararı ile sanıklar Mehmet Ali Tekin ve Hasan Kılıç hakkında Tevhid-Selam Kudüs Ordusu Terör Örgütü yöneticisi olmak suçundan 12 yıl 6 ay hapis; sanıklar Abdulhamit Çelik, Fatih Aydın, Yusuf Karakuş, Mehmet Şahin ve Recep Aydın hakkında Tevhid-Selam Kudüs Ordusu Terör Örgütüne üye olmak suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi. Bu karar, Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin 31 Mart 2014 tarihli kararı ile onandı.[3][5]

Kaynakça

  1. ^ a b c A.A (17 Aralık 2005). "Umut Davası'nda gerekçeli karar açıklandı". Hürriyet. 3 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024. 
  2. ^ a b "Umut Operasyonu'nun tarihçesi". arsiv.ntv.com.tr. 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024. 
  3. ^ a b c d "Uğur Mumcu cinayeti: Bazı tuğlalar çekildi ancak kalın duvarlar yıkılmadı". bianet.org. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024. 
  4. ^ "Umut davasından 3 idam kararı çıktı". arsiv.ntv.com.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024. 
  5. ^ "Yargıtay'dan "Umut Davası" kararı". TRT Haber. 10 Nisan 2014. 3 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bahriye Üçok</span> Türk akademisyen ve siyasetçi

Bahriye Üçok, Türk tarihçi, ilahiyat akademisyeni ve siyasetçidir. Türkiye'nin ilk kadın ilahiyatçısı olan Üçok, Türkiye'de İslam tarihi, İslam'da kadınların yeri ve laiklik gibi konular üzerine çalışmalar yürüttü ve çeşitli kitaplar yayımladı. Siyasete girdiği 1971 yılından itibaren 1990 yılına kadar cumhuriyet senatörlüğü, milletvekilliği gibi görevler üstlendi. Aktif siyaset yaptığı dönemde hem mecliste hem senatoda laiklik, irtica ve Türkiye'deki dinî konularla ilgili konuşmalar yaptı ve çözüm önerileri sundu.

<span class="mw-page-title-main">Leyla Zana</span> Kürt siyasetçi

Leyla Zana, Kürt asıllı Türk siyasetçi. Zana 1991-94 yılları arasında Diyarbakır ve 2011-18 yılları arasında ise Ağrı milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde yer aldı.

Danıştay Saldırısı, 17 Mayıs 2006 tarihinde Danıştay 2. dairesine Alparslan Arslan adlı saldırganın gerçekleştirdiği silahlı eylemdir. Saldırı sonrasında, Danıştay İkinci Daire üyesi Mustafa Yücel Özbilgin ölmüş, aralarında daire başkanı Mustafa Birden'in de yer aldığı dört üye ise yaralanmıştır. Arslan, saldırı sonrasında kaçmaya çalışırken Danıştay'da görevli polis memurları tarafından yakalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Aksoy</span> Türk hukukçu, siyasetçi, köşe yazarı ve entelektüel

Mustafa Muammer Aksoy, Türk hukukçu, siyaset adamı ve yazar.

Mehmet Fikri Karadağ Türk asker. Kuvvayi Milliye Derneği'nin kurucusu. 1991-1996 yılları arasında Elazığ'da görev yaptı. 8. Kolordu Hareket Başkanı görevinde de bulundu. 30 Ağustos 2003 tarihinde emekli oldu. Vatansever Kuvvetler Güç Birliği Hareketi'nden ayrılarak 2005 yılında Kuvvayi Milliye Derneği'ni kurdu. 2007 seçimlerinde İstanbul 1. bölgeden bağımsız milletvekili adayı olmuştur.

Manisa davası ya da Manisalı gençler davası, Manisa'da, çoğu lise öğrencisi olan 16 gence 26 Aralık 1995'te gözaltına alınmalarının ardından yasa dışı örgüt üyesi oldukları iddiasıyla açılan dava ile bu gençlere gözaltında işkence yaptıkları iddiasıyla polislere karşı açılan davalara, basında ve halk arasında verilen addır. Davalar Türkiye'de insan hakları alanında verilen mücadelenin simgesi oldu ve uzun süre devam etti.

İbrahim Şahin, emekli Emniyet Müdürü, eski Özel Harekat Daire başkanı, derin devlet mensubu, Susurluk davası mahkûmu, Ergenekon, JİTEM ve Ankara Faili Meçhul Cinayetler davası sanığı.

Ergenekon davaları veya Ergenekon kumpası, iddia olunan Ergenekon örgütü kapsamında açılan davalardır.

Fethullah Gülen Davası, 1999 yılında Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturma neticesinde, 22 Ağustos 2000 tarihinde Fethullah Gülen aleyhine laik devlet yapısını değiştirerek dini kurallara dayalı bir devlet kurmak suçuyla açılan davadır. İddianamaye göre Gülen; ''laik, demokratik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti'ni sona erdirip, yerine şer'i yasaların hakim olduğu İslam devletini kurmak için okullarında beyinlerini yıkadığı gençlik ile oluşturacağı toplumu kullanmayı'' planlamıştır.

Balyoz ya da Balyoz Harekât Planı 5-7 Mart 2003 tarihlerinde 1. Ordu karargâhında düzenlenen plan seminerinde Türkiye hükûmetini devirmek amacıyla Çetin Doğan liderliğinde hazırlandığı iddia edilen askerî darbe planıdır. Yapılan yargılamalar sonucu, darbe planlarının gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştır.

2011 Türk futbolu şike davası ya da 3 Temmuz süreci, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın talimatıyla Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü'ne bağlı ekiplerin yapmış olduğu 8 aylık teknik ve fiziki takip inceleme neticesinde 3 Temmuz 2011 tarihinde Türkiye'nin 15 şehrinde eş zamanlı olarak gerçekleştirdiği operasyonla birçok aktif yönetici ile futbolcunun gözaltına alınması sonucu başlayan davadır. Türk futbol tarihinin en büyük skandallarından birisidir. 2010-11 sezonunda Süper Lig ve 1. Lig'in bazı müsabakalarında şike yapıldığı ve teşvik primi verildiği iddiası üzerine başlatılmıştır.

Olgun Aydın, Türk iş adamı. Kendine ait bir menajerlik şirketi vardır ve Bulancakspor'un onursal, Giresunspor'un eski başkanıdır. Günümüzde KF Şkupi kulübünün sahibidir.

Tevhid Selam ya da Tevhid Selam Kudüs Ordusu, Hizbullah'ın kurucularından İranlı düşünür ve siyasetçi Musa el-Sadr'ın fikirleri temelinde İslam devleti kurmayı amaçlayan örgüt. Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 2007 yılında açıkladığı terör örgütleri listesinde ismi bulunmaktadır.

Ali Fuat Yılmazer, Türk bürokrat.

12 Eylül Davası, 12 Eylül Darbesi'ni gerçekleştiren komutanlardan hayatta kalanların yargılandığı dava. Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya, 765 sayılı TCK'nin "Devlet Kuvvetleri Aleyhine Cürümler" başlıklı 146. maddesi uyarınca müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Tahsin Şahinkaya'nın, Kenan Evren’den iki ay sonra, 90 yaşında ölmesiyle Yargıtay aşamasındaki dava düştü ve kararlar kesinleşmedi. Yıllar sonra, 15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi sonrası; Kenan Evren'in ifadesini alan dönemin Ankara Cumhuriyet Başsavcı Vekili, Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'ya dava açan dönemin Ankara Cumhuriyet Savcısı, açılan davaya ilk bakan hâkimler ve iddia makamında bulunan savcılar, "Fethullahçı Terör Örgütü (FETÖ) soruşturması" kapsamında meslekten ihraç edildi. Daha sonra bazıları yargılandı ve mahkûm oldu.

<span class="mw-page-title-main">Şebnem Korur Fincancı</span> Türk doktor ve akademisyen

Rasime Şebnem Korur Fincancı, Türk adli tıp uzmanı doktordur. Adli Tıp Uzmanları Derneği, Türk Ceza Hukuku Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve Ceza Hukuku Araştırmaları Derneği kurucu üyesi; 1997-2007 dönemi İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı ve Türk Tabipleri Birliği'nin 2020-2022 ila 2022-2024 Merkez Konseyi Başkanıdır.

15 Temmuz Darbe Girişimiyle ilgili davalar, 15 Temmuz Darbe Girişiminin ardından Türkiye'de başlatılan soruşturmalar kapsamında açılan davalardır.

Gezi Parkı davası, 28 Mayıs - 30 Ağustos 2013 tarihleri arasında gerçekleşen Gezi Parkı olaylarını organize ettikleri iddiası ile 16 kişinin yargılandığı davadır.

<span class="mw-page-title-main">1998 Anıtkabir ve Fatih Camii saldırıları girişimi</span> Hilâfet Devleti örgütü tarafından planlanmış terör saldırıları girişimi

Köln, Almanya merkezli Hilâfet Devleti adlı örgütün lideri Metin Kaplan'a bağlı kişiler, 1998'deki 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamaları sırasında, Ankara'daki Anıtkabir ile İstanbul'daki Fatih Camii'ne bir dizi saldırı düzenlemeyi planladıkları gerekçesiyle, Türk emniyet birimlerinin 28 Ekim'de düzenlediği harekâtlarla birlikte yakalanmaya başlandı. Soruşturmaya göre, iki gruba ayrılan ve birbirlerinden habersiz bir şekilde hareket eden 15 kişi, 29 Ekim sabahı Fatih Camii'ne girerek caminin minaresi ile kubbesine pankart asıp gerekirse polisle çatışmayı planlamıştı. İkinci grup ise kiraladığı uçakla Anıtkabir'e bir intihar saldırısı gerçekleştirecekti. Hazırlanan iddianame doğrultusunda 29 kişi hakkında Aralık 1998'de, İstanbul 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde bir dava açıldı. 25 Mayıs 1999'da ilk duruşması gerçekleştirilen dava 11 Nisan 2000'de, 14 sanığın çeşitli hapis cezasına çarptırılması ve 15 sanığın beraat etmesiyle sonuçlandı.

15 ve 20 Kasım 2003 tarihlerinde, Türkiye'nin İstanbul şehrindeki dört noktada, her bir günde ikişer patlayıcı yüklü kamyonetin infilak ettirilmesiyle dört intihar saldırısı gerçekleştirildi. 15 Kasım'da sırasıyla Şişli'deki Bet İsrael Sinagogu ile Beyoğlu'ndaki Neve Şalom Sinagogu, 20 Kasım'da ise Beyoğlu'ndaki Birleşik Krallık'ın İstanbul Başkonsolosluğu binası ile Beşiktaş'taki HSBC Genel Merkezi binası, saldırıların hedefiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.