Umut (film, 1970)
 Filmin sinema afişi | |
| Yönetmen | Yılmaz Güney |
|---|---|
| Yapımcı | Yılmaz Güney Abdurrahman Keskiner Cevat Alkan |
| Senarist | Yılmaz Güney |
| Hikâye (eser) | Yılmaz Güney |
| Oyuncular | Yılmaz Güney Tuncel Kurtiz Gülsen Alnıaçık Osman Alyanak Enver Dönmez Kürşat Alnıaçık Lütfü Engin Ahmet Koç |
| Müzik | Arif Erkin |
| Görüntü yönetmeni | Kaya Ererez |
| Kurgu | Celal Köse |
| Yapım şirketi | Güney Film |
| Stüdyo | Lale Film |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram |
| Renk | Siyah–beyaz |
| Yapım yılı | 1970 |
| Çıkış tarih(ler)i | Eylül 1970 (Türkiye) Mayıs 1971 (Cannes) |
| Süre | 100 dakika |
| Ülke |  Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Çekim yer(ler)i | Çukurova |
Umut, senaristliğini, yönetmenliğini, yapımcılığını ve başrol oyunculuğunu Yılmaz Güney'in yaptığı 1970 yapımı filmdir. Filmin oyuncu kadrosunda Yılmaz Güney'in yanı sıra Tuncel Kurtiz, Gülsen Alnıaçık, Osman Alyanak ve Enver Dönmez yer almaktadır.[1][2] Film, geçimini atına bağlamış olan bir faytoncunun, atının bir araba çarpması sonucu ölmesinin ardından meçhul bir definenin peşinden koşmasını anlatmaktadır.[3] Türk sinemasının ilk gerçekçi filmi olan Umut, ülkede o tarihe kadar çekilen en iyi film olarak kabul edilmiştir.[4][5] Çekildiği dönemde Türkiye'de sansüre uğrayan film,[6] 1971'de Cannes Film Festivali'nde,[7] ardından restore edilmiş hâliyle 2015'te Venedik Film Festivali'nin "Klasikler" bölümünde gösterilmiştir.[8] Film ayrıca, 1970'te düzenlenen 2. Adana Altın Koza Film Festivali'nde beş farklı dalda ödül kazanmış ve 2015'teki 47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri'nde "100 Yılın En İyi Türk Filmi" seçilmiştir.[9]
Konusu
Siyah–beyaz olarak çekilen filmde, faytonculuk yaparak yaşamını kazanmaya çalışan Cabbar'ın ve ailesinin içine düştüğü çıkmazlardan kurtulmaya çalışması anlatılır. Atı zengin bir adamın arabasının çarpması sonucu ölen Cabbar, ailesini geçindirmek için emeğiyle çalışarak para kazanamayacağını düşünerek kestirme bir yol aramaya başlar. Aldığı Millî Piyango biletine de ikramiye çıkmayınca, bu kez arkadaşı Hasan ve mahalleden Hüseyin Hoca ile birlikte defineci olmaya karar verir. Geride ailesine bir süre yetecek para bırakan Cabbar, amansız bir define yolculuğuna çıkar.
Oyuncular
- Yılmaz Güney – Cabbar
- Tuncel Kurtiz – Hasan
- Gülsen Alnıaçık – Fatma
- Osman Alyanak – Hüseyin Hoca
- Enver Dönmez – Yankesici
- Kürşat Alnıaçık – Mehmet Emin
- Lütfü Engin – Bakkal
- Ahmet Koç – Tamirci
- Nizam Ergüden – Nizam
- Sema Engin – Cemile
- Sevgi Tatlı – Hatice
- Hicret Gürson – Hicret
- Nimet Tezel – Cabbar'ın annesi
- Kemal Tatlı – Polis şefi
Film hakkında
Film, 19–26 Eylül 1970 tarihleri arasında düzenlenen 2. Adana Altın Koza Film Festivali'ne katıldı ve festivalde beş farklı alanda ödüle değer görüldü. Öncelikle, festivalin en prestijli ödülü olan En İyi Film Ödülü'nü kazandı. Ayrıca Yılmaz Güney, bu filmle En İyi Erkek Oyuncu ve En İyi Senaryo ödüllerini de kazandı. Filmin dram yönünden ağır basan müziklerini yapan Arif Erkin, bu filmdeki başarısından ötürü En İyi Müzik Ödülü'nün sahibi oldu.[10] Filmin yapımında önemli rol oynayan Lale Film şirketi de En İyi Stüdyo Ödülü'nü aldı.[11] Altın Koza Festivali'ndeki başarılarına karşın Sansür Kurulu, filmde yer alan faytoncunun giyimi ve kuşamının fakirliğin bir sembolü olarak ele alınmasını, karakol sahnesinde devlet polisinin zengin otomobil sahibi hakkında takibat yapmayacağı kanaati verilmesini, faytoncunun iş ararken zengin–fakir ayrımı yapılmasını, Cabbar ve Hasan'ın Amerikalı siyahiyi soymasını ve sabah namazının güneş doğduğu sırada kılınmasını sakıncalı bularak filmi yasakladı.[4][12]
Sansüre uğradıktan sonra film, ertesi yıl Yılmaz Güney'in izniyle yapımcı Abdurrahman Keskiner'in kardeşi Arif Keskiner tarafından Fransa'ya kaçırılıp 1971 Cannes Film Festivali'nde gösterildi.[8][13] Filmin başrolü, senaristi ve yönetmeni Yılmaz Güney, Çukurova'da çekimlerini yaptığı filmde aslında babasının hikâyesini anlatmıştır.[8] Konuyla ilgili olarak filmin başrollerinden Tuncel Kurtiz, Güney'in babasının define ararken evlerinin temellerine kadar kazdığını dile getirmiştir.[14] Yılmaz Güney ise bu konu hakkında 1983 tarihli bir röportajında şöyle demiştir:
Bu film benim için özyaşamsaldı. Çocukken babam da hazine avına çıkmıştı, kendim de bir aralar fayton sürücülüğü yapmıştım. O aralar ülkeyi renkli filmler sarmıştı ve Umut'un siyah–beyaz olması işleri kolaylaştırmadı.
— Yılmaz Güney, Sight and Sound, 1983[15]
Umut, Sinema Yazarları Derneği tarafından Türk sinemasının 100. yılı nedeniyle 11 Mart 2015 tarihinde düzenlenen 47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri töreninde "Türk sinemasının en iyi filmi" seçildi.[16] Ayrıca Hürriyet gazetesinin sinema alanında deneyimli 100 kişiyle gerçekleştirdiği 2017 tarihli çalışmada, "Türk Sinemasının En İyi 100 Filmi" sıralamasında da 1. seçildi. 100 jürinin 1'den 10'a kadar puan verdiği çalışmada 361 puanla 1. seçilen Umut filminin neden en iyi film seçildiğiyle ilgili olarak oyuncu Ercan Kesal şunları yazdı:
"Eve kırk lira bıraktıydım, çoluk çocuk açtır şimdi!" diyerek kendini deliliğin kucağına bırakan Arabacı Cabbar'ın define peşine düştüğü umutsuz hikâyesindeki dünya, Yılmaz Güney'in Adana'sının ve Türkiye'nin fotoğrafıdır. [...] Hiç kimse Umut'u seyrettikten sonra dünyaya filmden önceki gözleriyle bakamaz. [...] İyi filmler insanın kalbinde kıvılcımlar çakar, ateş yakar. Ateş dünyayı değiştirmiştir. İyi filmler de değiştirir. Umut'u en iyi film yapan da budur.
Amerikalı yönetmen Elia Kazan, 1970'li yıllarda Milliyet gazetesinde Yılmaz Güney'in Umut filmi hakkında bir makale yazdı ve "filmin şiirsel bir film olduğunu, tamamen doğal nitelik taşıdığını, ne Hollywood ne de Avrupalı üstatların bir kopyası olmadığını" belirtti.[17] Türk edebiyat dergisi Notos, 2016'da açıkladığı "Yüzyılın 40 Türk Filmi" listesinde Umut'u 3. seçti.[18] Öte yandan, IMDb'de filmin değerlendirilmesi için 4 binden fazla oy kullanılmış ve 10 üzerinden 8.0 puan almıştır. Oy verenlerin çoğu (%26,3), filme 8 puan vermiştir. %24,6'sı 10 puan, %19,8'i de 9 puan vermiştir.[19]
Ödüller ve festivaller
| Yıl | Ödül töreni | Kategori | Kazanan | Sonuç | Kaynak |
|---|---|---|---|---|---|
| 1970 | 2. Adana Altın Koza Film Festivali | En İyi Film | Yılmaz Güney | Kazandı | [11] |
| En İyi Erkek Oyuncu | Yılmaz Güney | Kazandı | |||
| En İyi Senaryo | Yılmaz Güney | Kazandı | |||
| En İyi Müzik | Arif Erkin | Kazandı | |||
| En İyi Stüdyo | Lale Film | Kazandı | |||
| 2015 | 47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri | 100 Yılın En İyi Türk Filmi | Umut | Kazandı | [9] |
| Yıl | Festival | Ülke | Sonuç | Kaynak |
|---|---|---|---|---|
| 1971 | Cannes Film Festivali |  Fransa | Gösterildi | [20] |
| 1981 | Toronto Uluslararası Film Festivali |  Kanada | Gösterildi | |
| 2004 | Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali |  Çekya | Gösterildi | |
| 2015 | Venedik Uluslararası Film Festivali |  İtalya | Gösterildi |
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- MUBI'da Umut
- Güney Film'in resmî YouTube kanalında filmin tamamı bulunmaktadır.
- SinemaTürk'te Umut
- Rotten Tomatoes'ta Umut
- Sinefil.com'da Umut
Kaynakça
- ^ "Umut (1970) Filmi". Sinemalar.com. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
- ^ "Umut (1970)". sinefil.com. 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
- ^ "Umut (film, 1970) Özeti". Beyazperde. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
- ^ a b Dönmez–Colin, Gönül (2007). The Cinema of North Africa and the Middle East (İngilizce). Wallflower Press. ss. 41-49. ISBN 978-1-905674-10-7. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
- ^ a b "Sinemamızın en iyi 100 filmi". Hürriyet. 25 Mart 2017. 18 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2018.
- ^ Uysal, Tamer (12 Ağustos 2020). "Yılmaz Güney Sineması ve Umut". Bandırma Gerçek Gazetesi. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2023.
- ^ "Lokum yalanıyla 'Umut' yolculuğu". Hürriyet. 2 Ekim 2022. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023.
- ^ a b c "Fatoş Güney: Umut, Yılmaz Güney'in babasının hikâyesi!". Radikal. 10 Eylül 2015. 18 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2018.
- ^ a b "47. SİYAD Türk Sineması Ödülleri sahiplerini buldu". ensonhaber.com. 12 Mart 2015. 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023.
- ^ "Umut Film Müziği – 1970, Arif Erkin". SoundCloud. 15 Mayıs 2020. 18 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024.
- ^ a b "1970 Altın Koza Film Festivali Ödülleri". altinkozafestivali.org.tr. 14 Temmuz 2014. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023 – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ "Sansürlü filmler!". Mynet. 2010. 26 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2010.
- ^ "Cannes Film Festivali'ne Giden İlk Türk Filmi "Umut"un Yapımcısı Abdurrahman Keskiner". Cansen Erdoğan. 16 Haziran 2021. 4 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023 – YouTube vasıtasıyla.
- ^ Aydın, Pınar (16 Eylül 2008). "Tuncel Kurtiz ile Yılmaz'lı anılar". Radikal. 18 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2018.
- ^ Dorsay, Atilla (2022). Yılmaz Güney Kitabı. Puslu Yayıncılık. s. 356. ISBN 978-625-8035-04-9. 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023.
- ^ "SİYAD, yılın ve yüzyılın en iyi filmlerini açıkladı". NTV. 12 Mart 2015. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2023.
- ^ "Elia Kazan ile Yılmaz Güney'in Toptaşı Cezaevi'nde buluşması". Milliyet. 13 Şubat 2000. 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2023.
- ^ "Notos Dergisi, en iyi 40 Türk filmi listesini açıkladı". Aydınlık. 4 Kasım 2022. 31 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
- ^ "Umut (1970) – Ratings" (İngilizce). IMDb. Erişim tarihi: 7 Eylül 2024.
- ^ "UMUT (1970)". MUBI. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023.
