İçeriğe atla

Uluslararası ticaret hukuku

Uluslararası ticaret hukuku, uluslararası ticaret faaliyetlerinde işlem ve sözleşmeleri etkileyen ulusal ve uluslararası düzenlemeler ile teamül hukuku ve hukukun genel ilkelerinden oluşan kurallar bütünü.

Bağlamları

Bu kurallar;

olmak üzere 3 farklı hukuk alanında yer alabilir.

Özel hukuk

Özel hukuk alanında yer alan kurallar, uluslararası ticari sözleşmelere uygulanma kapasitesi bulunan hükümlerden oluşur.

Bu hukuk alanında taraflar, sözleşme özgürlüğü ilkesi uyarınca; kanuna, ahlaka ve kamu düzenine aykırı olmamak kaydıyla, sözleşme içeriğini serbestçe kararlaştırabilirler. Örneğin; ödemenin nasıl yapılacağı veya malın taşınması sırasında oluşabilecek hasarın kimin tarafından üstlenebileceği gibi konuları tarafların serbestçe belirleme imkanı söz konusudur.

Kamu hukuku

Uluslararası ticari sözleşmelere etki eden kamu hukuku karakterli kurallar, devletlerin egemenlik haklarına dayanarak meydana getirdikleri kurallardan oluşur. Gümrük kanunları ve ürünlerin belli bir standartta olmasını öngören düzenlemeler bu kategorideki kurallara örnek olarak gösterilebilir.

Uluslararası kamu hukuku

Uluslararası kamu hukuku kuralları ise uluslararası ticari işlemleri kontrol eden kurallardır. Bu kurallar birden çok ülkenin taraf olduğu çok taraflı antlaşmalar ile iki taraflı antlaşmalar içerisinde yer alır.

Dünya Ticaret Örgütü anlaşmaları çok taraflı anlaşmalar olup İngiltere'nin Almanya ile imzaladığı Serbest Ticaret Anlaşması ise iki taraflı anlaşmaya örnek olur.[1]

Gelişim süreci

Uluslararası ticaret hukukunun gelişimi 3 aşamada incelenir. İlk aşama Orta Çağ'a uzanmaktadır. Bu çağdaki uluslararası ticaret hukuku ise lex mercotoria (tacirlerin hukuku) olarak adlandırılır. Lex mercotoria o dönemde limandan limana veya fuardan fuara dolaşarak ticaret yapan tacirlerin arasındaki ilişkiye uygulanan bir tür teamül hukukudur.[1][2]

Bu hukuk türü 5 temel özelliğe sahiptir. Bu özellikler, lex mercotorianın;

  1. Uluslararası nitelikte olması,
  2. Temel kaynağının ticari teamüller olması,
  3. Yargıçlardan ziyade tacirlerin uygulaması,
  4. Temelinde hakkaniyet ilkesinin yatması,
  5. Noterlik faaliyetleriyle evrensel nitelik kazanmasının artmış olmasıdır.[1]

Uluslararası ticaret hukukunun ikinci gelişim aşaması 18 ve 19. yüzyıllarda yaşanmıştır. Bu aşama aynı zamanda toplumların feodal yapıdan ulus devlet yapılanmasına geçiş süreciyle de paralellik gösterir. Bu dönemde Fransa, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere çeşitli ülkelerde ulusalcılığın etkisiyle uluslararası ticari ilişkilerin iç hukuk kurallarıyla düzenlendiği gözlenmektedir. Bununla birlikte sözleşme özgürlüğü ve mülkiyet hakkı başta olmak üzere lex mercotoria temel ilkeleri de bu dönemde korunmuştur.[1]

Asıl gelişim ise II. Dünya Savaşı sonrasında oluşan yeni ekonomik düzen içerisinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde ilk olarak uluslararası ticaretin önündeki kamusal engeller kaldırılmaya çalışılmıştır. Bu kamusal engellerin başında ise gümrük vergileri ile standartlar olarak ifade edilen tarife dışı engeller gelmektedir. Özellikle 1947 yılında çok taraflı olarak imzalanan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması tarifelerin kaldırılmasında büyük rol oynamıştır.[1]

Kurumlar

Uluslararası ticarete yön veren uluslararası kuruluşlardan bir tanesi Dünya Ticaret Örgütü'dür.[3] Etkili bir diğer uluslararası kuruluş ise Dünya Gümrük Örgütü'dür. Bunların yanı sıra Birleşmiş Milletler Ticaret Hukuku Komisyonu, Dünya Fikri Mülkiyet Hakları Örgütü ve Milletlerarası Ticaret Odası da uluslararası ticaret üzerinde etkili olan uluslararası kuruluşlardan bazılarıdır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Ticaret Hukuku. Seçkin Yayınları. Ağustos 2018. 
  2. ^ "Milletlerarası Ticari Sözleşmelerde Lex Mercotoria'nın uygulanması". 2004. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020. 
  3. ^ "Dünya Ticaret Örgütü". 2011. 23 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hukuk</span> genellikle devlet otoritesi tarafından desteklenen kurallar ve yönergeler sistemi

Hukuk ya da tüze birey, toplum ve devletin hareketlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini; yetkili organlar tarafından usulüne uygun olarak çıkarılan, kamu gücüyle desteklenen, muhatabına genel olarak nasıl davranması yahut nasıl davranmaması gerektiğini gösteren ve bunun için ilgili bütün olasılıkları yürürlükte olan normlarla düzenleyen normatif bir bilimdir. Ayrıca, toplumu düzen altına alan ve kişiler arası ilişkileri düzenleyen, ortak yaşamın huzur ve güven içinde akışını sağlayan, gerektiğinde adaleti yerine getiren, kamu gücü ile desteklenen ve devlet tarafından yaptırımlarla güvence altına alınan kurallar bütünüdür. Hukuk, birey-toplum-devlet ilişkilerinde ortak iyilik ve ortak menfaati gözetir.

Özel hukuk, toplumun birbiriyle eşit haklara sahip üyeleri arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk alanıdır. Medeni hukuk, ticaret hukuku, devletler özel hukuku ve borçlar hukukunu kapsar. Türkiye'de bu alanı düzenleyen başlıca yasalar Medeni Kanun, Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Dışişleri Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı bağlı olarak çalışan, dışişlerinden sorumlu olan bakanlık. Türkiye'nin diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle olan ilişkilerinin yürütülmesinden sorumlu olan bakanlığın başında şu an Hakan Fidan bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gümrük</span>

Gümrük, eşya ve malların ülke sınırlarından giriş ve çıkışlarında denetimlerinin yapıldığı ve vergilerin ödendiği kamu kurumudur. Gümrük vergisi'nin toplanması, bir ülkeye giren ve çıkan kişiler ve hayvanlar, nakliye araçları, kişisel eşyalar ve tehlikeli maddeler dahil olmak üzere malların akışını kontrol eder. Gümrük kuru sınırlarında, deniz limanları ve hava alanlarında bulunur. Geleneksel olarak gümrük, ithalat ve ihracatta gümrük vergilerini ve diğer vergileri alan mali konu olarak kabul edilmiştir. Gümrük şimdi üç temel konuyu kapsıyor: vergilendirme, güvenlik ve ticaretin kolaylaştırılması.

<span class="mw-page-title-main">Anayasa</span> devleti yöneten temel ilkeler bütünü

Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının kullanım yetkisinin içeriğinde belirtildiği şekliyle devlete verildiğini belirleyen toplumsal sözleşmelerdir. Hans Kelsen'in normlar hiyerarşisine göre diğer bütün hukuki kurallardan ve yapılardan üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya aykırı olamaz. Devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. Devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenleyen yasa metnidir.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması, uluslararası ticareti, haklar ve sorumluluklar açısından düzenleyen çok taraflı bir anlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Ticaret Örgütü</span> DTOnun 100 Grupu 10 oyun Botu ve herkesin rahatlikla kullana bilecegi Userbotu var

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), çok taraflı ticaret sisteminin yasal ve kurumsal organıdır. WTO, hükûmetlerin iç ticaret yasalarını ve düzenlemelerini nasıl yapacakları hususunda yasal bir çerçeve ortaya koymakta olup toplu görüşmeler ve müzakereler yoluyla ülkeler arasında ticari ilişkilerin geliştirildiği bir platformdur.

Uluslararası ilişkiler, siyaset biliminin bir dalıdır ve "uluslararası sistem" içindeki aktörlerin, özellikle de uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak kabul edilen devletlerin, diğer devletlerle, uluslararası/bölgesel/hükûmetler arası örgütler, çok uluslu şirketler, uluslararası normlar ve uluslararası toplumla olan ilişkilerini inceleyen disiplinlerarası bir disiplindir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği</span> hava yolları için milletlerarası ticaret birliği kuruluşu

IATA, sadece havayolu şirketlerinin üye olabildiği, uluslararası bir ticaret kuruluşudur. Kurumun merkezi Kanada'nın Montreal şehrindedir.

Ticaret hukuku, hukukun, ticaretle ilişkili tüm mevzuatı kapsayan bir alt dalıdır. İşletmeler, tacirler, bireyler arasındaki ticari ilişkileri, alışverişi ve tarafların haklarını düzenler.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği müktesebatı</span> Avrupa Birliği hukukunun temeli

Avrupa Birliği Müktesebatı, temel Avrupa Birliği anlaşmalarında ve diğer yardımcı hukuk kaynaklarında yer alan kural ve kurumlar bütününü ifade etmektedir.

Uluslararası ceza hukuku, uluslararası hukuk kapsamında bireylerin cezaî sorumluluğunu doğrudan düzenleyen normların bütününü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Uluslararası hukuk suçları soykırım, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve saldırı suçudur. Bu suçlar söz konusu olduğunda, etkilerinin tek bir devletin ötesine geçtiği ve dolayısıyla uluslararası toplumun bir bütün olarak sorumluların yargılanmasında çıkarı olduğu varsayılır.

<span class="mw-page-title-main">Ticaret</span> mal veya hizmet değişimi ya da anlaşması

Ticaret, malların/ürünlerin üretim sürecinden tüketimine kadar geçen zamanda, ekonomik değer taşıyan başka nesneler ile değiştirilmesi, alışı ve satışı anlamında kullanılmaktadır. Ticaretin insanlık tarihindeki ilk şekli takastır. Takas yöntemi ile, mal ve hizmetler birbiri karşılığında değiş tokuş edilir. Günümüzde ise artık değişim aracı olarak para kullanımının keşfedilmesi insanlık tarihinin erken dönemlerine dayanmaktadır. Pek çok tarihçi ticaretin, iletişimin doğuşunu takiben takas yöntemiyle başlamış olduğunu düşünmektedir.

Tacir ya da tüccar, başkası tarafından üretilen malların ticaretini yapan kimse.

<span class="mw-page-title-main">Wilson İlkeleri</span> ABD eski başkanı Woodrow Wilsonın 8 Ocak 1918 günü ABD Kongresinde yaptığı konuşmada bahsettiği ilkeler

Wilson İlkeleri, Wilson Prensipleri, On Dört Madde ya da On Dört Nokta olarak da bilinir (İngilizce: Fourteen Points) Amerika Birleşik Devletleri başkanı Woodrow Wilson'ın 8 Ocak 1918 günü ABD Kongresi'nde yaptığı konuşmada bahsettiği ilkelerdir. Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) I. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulmasını istediği dünya düzenine ilişkin görüşlerini ifade eder.

Uluslararası ticareti serbestleştirme çabalarını bir bölümünü oluşturan uluslararası birleşme ya da diğer ifadesiyle uluslararası ekonomik entegrasyonların tanımı entegrasyon kavramı çerçevesinde yapılabilir. Ekonomik birleşme, birleşmeye giden ekonomilerde mal ve hizmet akımlarına serbesti sağlayıp, ticarete engel olan kısıtlamaları kaldırarak, bir ortak pazar yaratmak şeklinde tanımlamaktadır. Bugün için dünyadaki bölgesel ekonomik entegrasyonlara verilebilecek en önemli örnek; temelleri 1957 yılında atılan Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)'dir.

<span class="mw-page-title-main">GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü</span> 1997de kurulan demokrasi ve ekonomik kalkınma örgütü

GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü; Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova gibi ülkelerin bulunduğu örgüttür. 10 Ekim 1997 yılında kurulmuştur. 1999-2005 yıllarında Özbekistan da örgüte katılmıştır. Örgütün adı, üye ülkelerin İngilizce isimlerinin baş harflerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Özbekistan'ın üye olduğu dönemde örgüt GUUAM adını taşıyordu. Örgüte üye ülkeler Gürcistan, Azerbaycan, Ukrayna, Moldovadır, örgüte sonradan Özbekistan'da katılmıştır. Türkiye ve Letonya ise gözlemci ülkeler arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich List</span> Alman ekonomist (1789 – 1846)

Friedrich List 19. yüzyılın en tanınmış Alman ekonomistlerinden biridir. Aynı zamanda işletmeci, diplomat ve demir yolu öncüsü olarak da tanınır. Avrupa Birliği'nin fikir babası olduğu düşünülür, zira Avrupa Ekonomik Topluluğu onun fikirlerinden doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği</span> Türkiye ve AB arasındaki ticari ortaklık anlaşması

Avrupa Birliği-Türkiye Gümrük Birliği, 6 Mart 1995 tarihinde Ankara Anlaşması ile kurulan AT-Türkiye Ortaklık Konseyi'nin uygulama kararı almasıyla 31 Aralık 1995 tarihinde yürürlüğe giren gümrük birliğidir. Ticari ürünler, her iki taraf arasında herhangi bir gümrük kısıtlaması olmaksızın satılabilir. Gümrük Birliği temel ekonomik alanlarda, ikili ticaret imtiyazları uygular, hizmet veya kamu ihalelerini kapsamaz.

<span class="mw-page-title-main">Ticaret Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyenin resmi Ekonomi bakanlığı

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, ticaret işlerinden sorumlu bakanlık.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.