İçeriğe atla

Uluslararası insan hakları hukuku

Uluslararası insan hakları hukuku (IHRL: International human rights law), insan haklarını sosyal, bölgesel ve yerel düzeylerde geliştirmek için tasarlanmış uluslararası hukuk bütünüdür. Bir uluslararası hukuk biçimi olarak, uluslararası insan hakları hukuku, öncelikle egemen devletler arasında, üzerinde anlaşmaya varan taraflar arasında bağlayıcı yasal etkiye sahip olmayı amaçlayan antlaşmalardan oluşur; ve geleneksel uluslararası hukuk kapsamındadır. Diğer uluslararası insan hakları belgeleri, yasal olarak bağlayıcı olmamakla birlikte, uluslararası insan hakları hukukunun uygulanmasına, anlaşılmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunur ve bir siyasi yükümlülük kaynağı olarak kabul edilir.[1]

Uluslararası insan hakları hukuku ile uluslararası insancıl hukuk arasındaki ilişki, uluslararası hukuk akademisyenleri arasında tartışmalıdır. Bu tartışma, uluslararası hukukun ayrımlarına ilişkin daha geniş bir tartışmanın bir parçasını oluşturmaktadır.[2] Çoğulcu akademisyenler uluslararası insan hakları hukukunu, uluslararası insancıl hukuktan farklı olarak düşünürken, anayasalcı yaklaşımın savunucuları ikincisini birincinin bir alt kümesi olarak görürler.[3] Özetle, ayrı, bağımsız rejimleri tercih edenler, uygulanabilirlikteki farklılıkları vurgular; uluslararası insancıl hukuk sadece silahlı çatışmalar sırasında geçerli kabul edilebilir.

Daha sistematik bir bakış açısı, uluslararası insancıl hukukun uluslararası insan hakları hukukunun bir işlevini temsil ettiğini açıklar. Yani hem devlet hem de askerî işgal arasındaki silahlı çatışma gibi belirli durumlar için geçerli olan özel normların yanı sıra, her zaman herkes için geçerli olan veya mülteciler (örneğin 1951 Mülteci Sözleşmesi), çocuklar (Çocuk Hakları Sözleşmesi) ve savaş esirleri (1949 III. Cenevre Sözleşmesi) dahil olmak üzere belirli insan gruplarını içeren genel normları belirler.

Birleşmiş Milletler sistemi

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1993 yılında Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin kurulduğu Viyana Bildirgesi ve Eylem Programını kabul etti.

Uluslararası İnsan Hakları Günü 2018 (45346105045)

2006 uluslararası insan hakları hukukunun uygulanması için görev yapan Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'nin yerini Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu aldı. Değişiklikler, her dört yılda bir insan hakları davalarının gözden geçirilmesi gerekliliği ile birlikte daha yapılandırılmış bir organizasyon öngörüyordu. Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 10, eşitsizliği azaltmaya yönelik mevzuat ve politikaların teşvik edilmesini de hedeflemektedir.[4]

Uluslararası İnsan Hakları Beyannamesi

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi

Eleanor Roosevelt İHEB'ni okuyor.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (İHEB), biçimsel olarak bağlayıcı uluslararası insan hakları hukuku oluşturmayan bir BM Genel Kurulu bildirgesidir. Birçok hukuk araştırmacısı, İHEB'i uluslararası teamül hukukunun kanıtı olarak göstermektedir.

Daha geniş kapsamda, İHEB, yetkili bir insan hakları referansı haline geldi. Bağlayıcı olmayan ancak nihai olarak yetkili uluslararası insan hakları hukukunu oluşturan müteakip uluslararası insan hakları belgelerinin temelini sağlamıştır.

Uluslararası insan hakları anlaşmaları

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin (yani Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi) bir parçasını oluşturan iki geniş kapsamlı Sözleşme'nin 1966'da kabul edilmesinin yanı sıra, uluslararası düzeyde başka antlaşmalar da kabul edilmiştir. Bunlar genellikle insan hakları belgeleri olarak bilinir. En önemlilerinden bazıları aşağıda sıralanmıştır:

Bir antlaşmaya taraf devlet olma süreçleri

Bölgesel koruma ve kurumlar

Uluslararası insan hakları hukukunun bölgesel sistemleri, dünyanın belirli bölgelerinde insan haklarını koruyarak ve geliştirerek ulusal ve uluslararası insan hakları hukukunu destekler ve tamamlar. İnsan hakları hukukunu bölgesel bazda kuran üç temel bölgesel insan hakları belgesi vardır:

Amerika ve Avrupa

Amerikan Devletleri Örgütü ve Avrupa Konseyi, Birleşmiş Milletler gibi, ekonomik, sosyal ve kültürel haklar ile çoğunlukla yukarıda belirtilen sözleşmelerin yanı sıra, siyasi ve sivil haklara ilişkin katalogları içeren (zayıf uygulama mekanizmaları ile de olsa) anlaşmaları kabul ettiler:

1965'ten beri yürürlükte olan 1961 Avrupa Sosyal Şartı (1995'te Ek Protokol kapsamında oluşturulan şikâyet mekanizması 1998'den beri yürürlüktedir); ve

1999'dan beri yürürlükte olan 1988 Amerika Kıtası için ACHR'ye San Salvador Protokolü.

Afrika

Afrika Birliği (AU: African Union), 55 Afrika ülkesinden oluşan uluslarüstü bir birliktir.[10] 2001 yılında kurulan AU'nun amacı, özellikle Afrika içi çatışmaya son vererek etkili ve üretken bir ortak pazar yaratarak Afrika'nın demokrasisini, insan haklarını ve sürdürülebilir bir ekonomisini güvence altına almaktır.[11]

Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi'nin 63. maddesi uyarınca ("Genel Sekreter tarafından ABÖ üye devletlerinin basit çoğunluğunun onaylanması veya basit çoğunluğa katılma belgelerinin alınmasından üç ay sonra yürürlüğe girecekti") 21 Ekim 1986'da yürürlüğe girdi ve onuruna 21 Ekim Afrika İnsan Hakları Günü ilan edildi.[12]

Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu (ACHPR: African Commission on Human and Peoples' Rights), Afrika Kıtası genelinde insan haklarını ve toplu, yani halkların, haklarını geliştirmek ve korumakla, ayrıca Afrika Şartı'nı yorumlamakla görevli, Afrika Birliği'nin yarı yargı organıdır. İnsan ve Halkların Hakları ihlallerine ilişkin bireysel şikâyetleri dikkate almaktadır. Komisyonun üç geniş sorumluluk alanı vardır:[13]

  1. İnsan ve halkların haklarını teşvik etmek,
  2. İnsan ve halkların haklarını korumak ve
  3. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi'ni yorumlamak.

Bu hedeflere ulaşmak için komisyon, "belgeleri toplamak, insan ve halkların hakları alanındaki Afrika sorunları hakkında çalışma ve araştırmalar yapmak, seminerler, sempozyumlar ve konferanslar düzenlemek, bilgi yaymak, insan ve halkların hakları ile ilgili ulusal ve yerel kurumları teşvik etmekle, gerektiği durumlarda, hükûmetlere görüşlerini bildirmek veya tavsiyelerde bulunmakla görevlendirilmiştir."[13]

Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi'nin kurulmasıyla (1998'de kabul edilen ve Ocak 2004'te yürürlüğe giren Şart'a ilişkin bir protokol uyarınca), komisyonun Mahkeme'nin yargı yetkisine sunulmak üzere davaları hazırlama ek görevi getirilmiştir.[14] Temmuz 2004 tarihli bir kararla AU Meclisi, gelecekteki İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi'nin Afrika Birliği Adalet Divanı ile entegre edilmesine karar verdi.

Afrika Birliği Adalet Divanı'nın "Birliğin ana yargı organı" olması amaçlanmıştır.[15][16] Henüz kurulmamış olmakla birlikte, Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu'nun görevlerini üstlenmesi ve gerekli tüm yasa ve anlaşmaları yorumlayarak Afrika Birliği'nin yüksek mahkemesi olarak hareket etmesi amaçlanmaktadır. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesini kuran Protokol Ocak 2004'te yürürlüğe girdi,[17] ancak Adalet Divanı ile birleşmesi kuruluşunu geciktirdi. Adalet Divanını kuran Protokol, on beş ülke tarafından onaylandığında yürürlüğe girecek.[18]

Afrika'da uluslararası toplum ve STK'lar tarafından insan hakları ihlalleriyle suçlanan birçok ülke bulunmaktadır.[19]

Amerika sistemi

Amerikan Devletleri Örgütü (OAS: Organization of American States), merkezi Washington, DC'de bulunan uluslararası bir kuruluştur. Üyeleri, Amerika'nın otuz beş bağımsız ulus devletidir.

1990'lar boyunca, Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle, Latin Amerika'da demokrasiye dönüş ve küreselleşmeye doğru atılan OAS, kendisini yeni bağlama uyacak şekilde yeniden yapılandırmak için büyük çaba sarf etti. Belirtilen öncelikleri güncelleyerek artık aşağıdaki maddeleri içermektedir:[20]

  • demokrasiyi güçlendirmek;
  • barış için çalışmak;
  • insan haklarını korumak;
  • yolsuzlukla mücadele;
  • yerli halkların hakları ve
  • sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek.

İnsan Hakları İnter-Amerikan Komisyonu, (IACHR: Inter-American Commission on Human Rights) Amerikan Devletleri Örgütü'nün yine Washington, DC merkezli özerk bir organıdır, İnsan Hakları İnter-Amerikan Mahkemesi ise Kosta Rika'nın San José, şehrinde konumlanmıştır. Bu organlar insan haklarının teşviki ve korunması için Amerikalılar arası sistemi oluştururlar.[21] IACHR, yarımkürede insan hakları ihlalleri iddialarını incelemek için yılda birkaç kez düzenli ve özel oturumlarda toplanan daimi bir organdır. İnsan hakları yükümlülükleri üç belgeden kaynaklanmaktadır:[22]

  1. OAS Sözleşmesi ;
  2. Amerikan İnsan Hakları ve Görevleri Bildirgesi ve
  3. Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi.

Amerika Kıtası İnsan Hakları Mahkemesi, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi hükümlerini uygulamak ve yorumlamak amacıyla 1979 yılında kurulmuştur. Bu nedenle iki ana işlevi yargılayıcı ve tavsiye niteliğindedir:

  • İlki kapsamında, kendisine atıfta bulunulan belirli insan hakları ihlalleri vakalarını dinler ve bunlara ilişkin hükümler verir.
  • İkincisi kapsamında, diğer OAS organları veya üye devletler tarafından dikkatine sunulan yasal yorum konularında görüşler yayınlar.[23]

Avrupa sistemi

1949 yılında kurulan Avrupa Konseyi, Avrupa entegrasyonu için çalışan en eski kuruluştur. Uluslararası kamu hukuku kapsamında tanınan tüzel kişiliğe sahip uluslararası bir kuruluştur ve Birleşmiş Milletler'de gözlemci statüsüne sahiptir. Konseyin merkezi Fransa'da Strazburg'dadır.

Avrupa Konseyi, hem Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden hem de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden sorumludur.[24] Bu kurumlar, konsey üyelerini, katı olmasına rağmen, insan haklarına ilişkin BM Şartı'ndan daha yumuşak olan bir insan hakları yasasına bağlar.

Konsey ayrıca Avrupa'daki Bölgesel veya Azınlık Dilleri için 148 numaralı Bölge veya Azınlık Dilleri İçin Avrupa Şartı ve Avrupa Sosyal Şartı'nı da teşvik eder.[25] Üyelik, Avrupa entegrasyonunu hedefleyen, hukukun üstünlüğü ilkesini kabul eden ve demokrasiyi, temel insan haklarını ve özgürlüklerini garanti altına almaya yeterli ve istekli olan tüm Avrupa ülkelerine açıktır.[26]

Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği'nden ayrıdır, ancak AB'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne katılması beklenmektedir. Konsey, zaten Avrupa Birliği'nin tüm üye devletlerini içermektedir. AB'nin ayrıca, Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi (veya Şartı) adlı ayrı bir insan hakları belgesi de vardır.[27]

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 1950'den beri Avrupa'da insan haklarını ve temel özgürlükleri tanımlamış ve garanti altına almıştır.[28] 47 Avrupa Konseyi üye devletinin tamamı bu sözleşmeyi imzalamıştır ve bu nedenle Strasburg'daki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yargı yetkisi altındadır.[28] İşkenceyi ve insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleyi önlemek amacıyla[29][30] İşkenceyi Önleme Komitesi de kurulmuştur.[31]

Avrupa Konseyi ayrıca, insan ticareti ve cinsel sömürüye karşı korunmak için Mayıs 2005'te İnsan Ticaretine Karşı Eylem Sözleşmesi'ni, Ekim 2007'de Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismardan Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi'ni ve Mayıs 2011'de Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadele Sözleşmesi'ni (İstanbul Sözleşmesi) kabul etmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, devletler yerine bireyler tarafından açılan davalara bakan tek uluslararası mahkemedir.[28] 2010'un başlarında, mahkemede 120.000'den fazla dava ve çok yıllı bir bekleme listesi vardı.[32][33][34] Mahkemeye sunulan yaklaşık her yirmi davadan biri kabul edilebilir olarak değerlendirilmektedir.[35] 2007'de mahkeme 1.503 karar verdi. Mevcut yargılama hızıyla, birikmiş işlerin temizlenmesi 46 yıl alacağı görülüyordu.[36]

İzleme, uygulama ve yaptırım

Halihazırda uluslararası insan hakları hukukunu uygulayacak uluslararası bir mahkeme yoktur, ancak bazı BM anlaşmaları kapsamında (ICCPR kapsamındaki BM İnsan Hakları Komitesi gibi) yarı yargı organları mevcuttur. Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) soykırım suçları, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar üzerinde yargı yetkisine sahiptir.[37] Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Amerika İnsan Hakları Mahkemesi, bölgesel insan hakları yasasını uygular.

Bu aynı uluslararası organlar, uluslararası insancıl hukukla ilgili davalarda yargı yetkisine sahip olsalar da, yukarıda değinildiği gibi, iki çerçevenin farklı yasal rejimler oluşturduğunu kabul etmek çok önemlidir.[38]

Birleşmiş Milletler insan hakları kurumlarının bazı yarı-yasal yaptırım mekanizmaları vardır. Bunlar, halen yürürlükte olan yedi sözleşmeye bağlı sözleşme organlarını ve Evrensel Periyodik İnceleme ve Birleşmiş Milletler Özel Raportörü (sırasıyla 1235 ve 1503 mekanizmaları olarak bilinir) ile Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi şikâyet prosedürlerini içerir.[39]

Uluslararası insan hakları hukukunun uygulanması ulus devletin sorumluluğundadır; vatandaşlarının insan haklarını gerçeğe dönüştürmek, Devletin birincil sorumluluğudur.

Uygulamada, belirli hakların uygulanması konusunda fikir birliğinin olmaması, ilgili ulusal mevzuatın veya bunları uygulamak için yasal işlem başlatma yetkisine sahip organların eksikliği nedeniyle birçok insan hakkının yasal olarak uygulanması zordur.[40]

110'dan fazla ülkede, belirli bir ülkede yargı yetkisine sahip insan haklarını korumak, teşvik etmek veya izlemek için ulusal insan hakları kurumları (NHRI'ler) kurulmuştur. Tüm NHRI'ler Paris İlkeleri ile uyumlu olmasa da bu kurumların sayısı ve etkisi artmaktadır.

Paris İlkeleri, 7-9 Ekim 1991 tarihleri arasında Paris'te düzenlenen İnsan Haklarının Geliştirilmesi ve Korunmasına Yönelik Ulusal Kurumlar konulu ilk Uluslararası Çalıştay'da tanımlanmış, 1992 yılında BM İnsan Hakları Komisyonu'nun 1992/54 sayılı Kararı ve 1993 yılında 48/134 sayılı Genel Kurul Kararı ile kabul edilmiştir. Paris İlkeleri, NHRI'lar için bir dizi sorumluluk belirlemiştir.[41]

Evrensel yargı

Evrensel yargı yetkisi, uluslararası hukukta tartışmalı bir ilkedir; bu ilkeye göre, devletler, uyrukluğuna, ikâmet ettiği ülkeye veya kovuşturma yapan ülkeyle herhangi bir ilişkisine bakılmaksızın, iddia edilen suçları kovuşturma yapan devletin sınırları dışında işlenen kişiler üzerinde cezai yargı yetkisi talep eder. Devlet, işlenen suçun herkese karşı suç sayıldığı ve herhangi bir devletin cezalandırmaya yetkili olduğu gerekçesiyle iddiasını destekler.[42] Bu nedenle evrensel yargı kavramı, belirli uluslararası normların erga omnes olduğu veya tüm dünya topluluğuna borçlu olduğu fikriyle ve aynı zamanda jus cogens kavramıyla yakından bağlantılıdır.

1993'te Belçika, mahkemelerine diğer ülkelerdeki insanlığa karşı suçlar konusunda yargı yetkisi vermek için bir "evrensel yargı yetkisi yasası" çıkardı. 1998'de Augusto Pinochet, İspanyol yargıç Baltasar Garzón'un evrensel yargı yetkisi ilkesine göre hazırladığı bir iddianamenin ardından Londra'da tutuklandı.[43]

Bu ilke, Uluslararası Af Örgütü ve belirli suçların bir bütün olarak uluslararası toplum için bir tehdit oluşturduğuna ve toplumun harekete geçmenin ahlaki bir görevi olduğuna inanan diğer insan hakları örgütleri tarafından desteklenmektedir.

Henry Kissinger gibi diğerleri,[44] "insan hakları ihlallerinin ve insanlığa karşı işlenen suçların kovuşturulması gerektiğine dair yaygın anlaşmanın, uluslararası mahkemelerin uygun rolünün aktif olarak değerlendirilmesini engellediğini" ileri sürüyorlar. Evrensel yargı yetkisi, yargıçların evrensel tiranlığını yaratma riski taşıdığını savunuyorlar.[45]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Human rights, A very short introduction replace this with a better reference later
  2. ^ Koskenniemi (Eylül 2002). "Fragmentation of International Law? Postmodern Anxieties". Leiden Journal of International Law (İngilizce). 15 (3): 553-579. doi:10.1017/S0922156502000262. 
  3. ^ Yun, Seira (2014). "Breaking Imaginary Barriers: Obligations of Armed Non-State Actors Under General Human Rights Law – The Case of the Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child". Journal of International Humanitarian Legal Studies (İngilizce). 5 (1-2): 213-257. doi:10.1163/18781527-00501008. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  4. ^ "Goal 10 targets". UNDP (İngilizce). 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020. 
  5. ^ "OHCHR" (İngilizce). 30 Mayıs 2008. 30 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2011. 
  6. ^ "Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women" (İngilizce). Birleşmiş Milletler. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2011. 
  7. ^ "OHCHR" (İngilizce). 9 Mart 2008. 9 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2011. 
  8. ^ "Convention on the Rights of the Child" (İngilizce). UNICEF. 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2011. 
  9. ^ "Convention on the Rights of People with Disabilities" (İngilizce). Birleşmiş Milletler. 30 Mart 2007. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2011. 
  10. ^ "AU Member States" (İngilizce). African Union. 5 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  11. ^ "AU in a Nutshell" (İngilizce). 30 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  12. ^ Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi
  13. ^ a b "Mandate of the African Commission on Human and Peoples' Rights" (İngilizce). 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  14. ^ "Protocol to the African Charter on human and peoples' rights on the establishment of an African court on human and peoples' rights" (İngilizce). 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  15. ^ Protocol of the Court of Justice of the African Union, Article 2.2.
  16. ^ "Protocol of the Court of Justice of the African Union" (PDF) (İngilizce). African Union. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2010. 
  17. ^ "Open Letter to the Chairman of the African Union (AU) seeking clarifications and assurances that the Establishment of an effective African Court on Human and Peoples' Rights will not be delayed or undermined" (PDF) (İngilizce). Amnesty International. 5 Ağustos 2004. 18 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  18. ^ "African Court of Justice" (İngilizce). African International Courts and Tribunals. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  19. ^ "Human Rights Watch Africa" (İngilizce). 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  20. ^ "OAS Key Issues" (İngilizce). 3 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  21. ^ "Directory of OAS Authorities". Organization of American States. 20 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  22. ^ "What is the IACHR?" (İngilizce). Inter-American Commission on Human Rights. 14 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  23. ^ "Inter-American Court on Human Rights homepage" (İngilizce). Inter-American Court on Human Rights. 27 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2008. 
  24. ^ "Gender and reproductive rights home page" (İngilizce). Who.int. 21 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010. 
  25. ^ "Social Charter" (İngilizce). Council of Europe. 29 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2008. 
  26. ^ "The Council of Europe in Brief" (İngilizce). 9 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2008. 
  27. ^ "Council of Europe – European Union: "A sole ambition for the European Continent"" (PDF) (İngilizce). Council of Europe. 11 Nisan 2006. 1 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2008. 
  28. ^ a b c "Historical Background to the European Court of Human Rights" (İngilizce). European Court of Human Rights. 22 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2008. 
  29. ^ Article 3 of the Convention.
  30. ^ European Convention for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment.
  31. ^ "About the European Committee for the Prevention of Torture" (İngilizce). European Committee for the Prevention of Torture. 2 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2008. 
  32. ^ "Virginia Law" (İngilizce). Law.virginia.edu. 24 Mart 2008. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010. 
  33. ^ BBC makalesi
  34. ^ "Swiss info article" (İngilizce). Swissinfo.ch. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010. 
  35. ^ "European Court of Human Rights" (İngilizce). Birleşik Krallık: The Guardian. 16 Temmuz 2008. 6 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010. 
  36. ^ "Breaking news, Ireland" (İngilizce). Breakingnews.ie. 23 Ocak 2008. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010. 
  37. ^ "How the Court works". www.icc-cpi.int (İngilizce). 15 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2021. 
  38. ^ The Program for Humanitarian Policy and Conflict Research, "Brief Primer on IHL"
  39. ^ "Human Rights Council Complaint Procedure" (İngilizce). 8 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2009. 
  40. ^ See, REDRESS, Enforcement of Awards for Victims of Torture and Other International Crimes 3 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mayıs, 2006
  41. ^ "National Human Rights Institutions – Implementing Human Rights", Executive Director Morten Kjærum, The Danish Institute for Human Rights, 2003. 87-90744-72-1, page 6.
  42. ^ Weiss (2008). "Universal Jurisdiction: Past, Present and Future". Proceedings of the Annual Meeting (American Society of International Law) (İngilizce). 102: 406-409. doi:10.1017/S0272503700028032. ISSN 0272-5037. 
  43. ^ Ball, Gready (2007) s.70
  44. ^ Kissinger has himself been subject to calls for prosecution under universal jurisdiction. See Hitchens, Christopher ve David Rieff. Prospect, 28 Haziran 2001 (erişim tarihi 11 Haziran 2013); Hitchens, Christopher. The Trial of Henry Kissinger. Londra: Verso, 2001.
  45. ^ Kissinger, Henry (Temmuz-Ağustos 2001). "The Pitfall of Universal Jurisdiction". Foreign Affairs (İngilizce). 80 (4): 86-96. doi:10.2307/20050228. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Konseyi</span> devletler arası kuruluş

Avrupa Konseyi, Avrupa çapında insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak amacıyla 1949'da kurulmuş hükûmetlerarası bir kuruluştur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi'ne bağlıdır. Avrupa Konseyi'ne Rusya, Belarus, Kosova, Kazakistan ve gözlemci Vatikan hariç tüm Avrupa ülkeleri üyedir.

<span class="mw-page-title-main">Soykırım</span> bir insan topluluğunu ulusal, dinsel ve benzeri sebeplerle yok etme

Soykırım, jenosit veya genosit ; ırk, canlı türü, siyasal görüş, din, sosyal durum veya başka herhangi bir ayırıcı özellikleri ile diğerlerinden ayırt edilebilen bir topluluk veya toplulukların bireylerinin, çıkâr amacıyla, bir plan çerçevesinde ve yok edilmeleri niyetiyle girişilen eylem ve sonuçlar bütünüdür. Tam tanımı, soykırım üzerinde çalışan akademisyenler arasında değişiklik gösterse de 1948'de Birleşmiş Milletler Soykırım Suçunun Engellenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi'nde (SSECS) hukuksal bir tanımı bulunmaktadır. Sözleşmenin 2. maddesi, soykırımı şu şekilde tanımlamaktadır: "Ulusal, etnik, ırksal ve dinsel bir grubun bütününün ya da bir bölümünün yok edilmesi niyetiyle girişilen şu hareketlerden herhangi biridir: Topluluğun üyelerinin öldürülmesi, topluluğun üyelerine ciddi bedensel ya da zihinsel hasar verilmesi, topluluğun yaşam koşullarının topluluğun bütününe ya da bir kısmına getireceği fiziksel yıkım hesaplanarak kasıtlı olarak bozulması, topluluk içinde yeni doğumları engelleyecek yöntemlerin uygulanması, topluluktaki çocukların zorla bir gruptan alınıp bir diğerine verilmesi."

<span class="mw-page-title-main">İnsan Hakları Evrensel Bildirisi</span> BM İnsan Hakları Komisyonunca 1948de kabul edilen bildiri

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948'de, BM Genel Kurulunun Paris'te yapılan 183. oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir.

<span class="mw-page-title-main">Model Birleşmiş Milletler</span>

Model Birleşmiş Milletler, eğitim kurumlarının öğrenci delegeler çıkararak belli ülkeleri ve Birleşmiş Milletler kurumlarını temsil ettikleri eğitsel bir simulasyondur. MUN, eleştirel düşünme, takım çalışması ve liderlik yeteneklerine ek olarak katılımcıların araştırma, konuşma, tartışma ve yazma becerilerini kullanmalarını ister ve geliştirir. Programda, öğrencilerin ilgisini çekmek ve onların güncel dünya meseleleri hakkında daha derin bir anlayış geliştirmelerine izin vermek amaçlanmıştır. Genelde konferans, panel, çalıştay veya forum usulüyle yürütülen toplantıları içerir. Birleşmiş Milletler'in kendisi tarafından tanınan en büyük Model Birleşmiş Milletler organizasyonu Lahey Uluslararası Model Birleşmiş Milletler'dir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi</span> İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ile kurulan, Avrupa Konseyine bağlı, Strazburgda bulunan uluslararası mahkeme

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) veya İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), uluslararası bir teşkilat olan Avrupa Konseyi'ne bağlı olarak 1959 yılında kurulmuş uluslararası bir mahkemedir. Mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleriyle güvence altına alınmış olan temel hakların çiğnenmesi durumunda bireylerin, toplulukların, tüzel kişilerin ve diğer devletlerin, belirli usul ve kurallar dahilinde başvurabileceği bir yargı merciidir. 46 Avrupa Konseyi üyesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargı yetkisini tanımaktadır. Mahkeme, Fransa'nın Strazburg şehrinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi</span> Avrupada insan haklarını ve temel özgürlükleri korumak amacıyla hazırlanan sözleşme

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, 4 Kasım 1950'de İnsan Hakları Bildirisinde bulunan hakları topluca güvence altına almak için Avrupa Konseyi üyelerinin üzerinde anlaştıkları metindir.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk hakları</span> Dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan sahip olduğu hakları tanımlayan evrensel kavram

Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan sahip olduğu; eğitim, sağlık, yaşama, barınma; fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta kullanılan evrensel kavramdır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi</span>

Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi, Avrupa Birliği tarafından hazırlanan ve vatandaşlara birtakım temel haklar tanıyan ve bunu Avrupa Birliği hukuku'nda koruma altına alan bir belgedir. Bildirgenin içeriği bakanlar düzeyinde kararlaştırılmış ve Avrupa Birliği Anayasası olarak yürürlüğe girmesi öngörülen taslağa dâhil edilmiştir. Ancak bu taslağın Fransa ve Hollanda gibi bazı Avrupa Birliği üyesi ülkelerde halkoylaması sonucu reddedilmesinden dolayı bildirge Lizbon Antlaşması'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlığa karşı suçlar</span> savaş yasalarının ciddi bir ihlalini oluşturan devlet destekli eylem

İnsanlığa karşı suçlar, fiili bir otorite, genellikle bir devlet tarafından veya onun adına işlenen ve insan haklarını ağır biçimde ihlal eden, yaygın veya sistemik suç eylemleridir. Savaş suçlarından farkı, savaş dışında da işlenebilen, bireysel olmayan eylemler olmasıdır. Suçun resmi bir politikanın parçası olması gerekmiyor ve yalnızca yetkililer tarafından hoş görülmesi yeterlidir.

<span class="mw-page-title-main">Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme</span>

Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi, 16 Aralık 1966'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 3 Ocak 1976 itibarıyla yürürlüğe giren çok taraflı bir antlaşmadır. Sözleşmeyle, taraf devletler bireylere işçi hakları, sağlık hakkı, eğitim hakkı ve yeterli bir yaşam standardı hakkı dahil olmak üzere çeşitli ekonomik, sosyal ve kültürel haklar verilmesine yönelik çalışmayı taahhüt etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi</span>

Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi, 16 Aralık 1966'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen ve 23 Mart 1976 itibarıyla yürürlüğe giren çok taraflı bir antlaşmadır. Sözleşme, taraf devletlerin bireylerin yaşama hakkı, din özgürlüğü, ifade özgürlüğü, toplantı özgürlüğü, seçim hakları ve adil yargılanma hakları dahil, sivil ve siyasal haklarına saygı göstermelerini taahhüt eder. Sözleşmede 3 ek protokol vardır. Bu protokollerden 1. protokol olan seçmeli protokoldür ve bu protokolle bireysel başvuru usulüyle denetim getirilmiştir. 2012 itibarıyla 167 devlet Sözleşmeye taraf olmuştur.

Afrika-Avrasya Göçmen Sukuşları Korunması Sözleşmesi Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın Bonn Konvansiyonu'nun himayesinde geliştirilmiş olan bağımsız uluslararası bir sözleşmedir. 16 Haziran 1995'te Lahey'de imzalanmış ve 1 Kasım 1999'da yürürlüğe girmiştir. Kapsadığı bölge içinde bulunan 119 ülkenin 69'u ve Avrupa Birliği sözleşmeyi kabul etmiştir. Sözleşme göç eden ve yaşamak için sulakalanlara ihtiyaç duyan 255 kuş türünün korunması ile ilgili eylem planlarını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği</span>

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği, uluslararası hukuk çerçevesinde garantilenen ve 1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nde beyan edilen insan haklarının desteklenmesi ve korunması için çalışan bir Birleşmiş Milletler kuruluşudur. Komiserlik, 1993 İnsan Hakları Dünya Konferansı sonrasında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Aralık 1993'te kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kadına yönelik şiddet</span> kadınlara yönelen cinsiyet temelli şiddet eylemleri

Kadına yönelik şiddet, kadınların cinsiyetleri nedeniyle maruz kaldıkları fiziksel, cinsel, psikolojik acı veya ıstırap veren ya da verebilecek olan her türlü eylem, uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit edilme, zorlanma veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakılmalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme</span>

Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme (IAOKİS) Birleşmiş Milletler sözleşmesidir. Üçüncü kuşak insan haklarına ilişkin olan sözleşme, ülkelere ırk ayrımcılığını ortadan kaldırma ve ırklar arası hoşgörü ortamını sağlama yükümlülüğü getirmektedir. Tartışmalı olarak ayrıca ülkelere nefret söylemini suç olarak tanımlama ve ırkçı grupların üyelerinin suç işlediğini kabul etme yükümlülüğünü de getirmektedir.

İnsan Hakları Komisyonu, Strazburg merkezli Avrupa Konseyi tarafından,46 üye ülkede insan hakları bilincini ve saygısını teşvik etmek amacıyla 1999 yılında kurulan bağımsız ve tarafsız bir yargı dışı kurumdur. Bu kurumun faaliyetleri birbiriyle yakından ilişkili üç önemli alana odaklanmaktadır:

Cinsiyet suçlarının kovuşturulması, tecavüz ve diğer cinsel şiddet suçlarının kovuşturulmasına yönelik yasal işlemlerdir.

<span class="mw-page-title-main">İsviçre'de insan hakları</span>

Avrupa'nın en eski demokrasilerinden biri olan İsviçre'de insan haklarına çok saygı duyulmaktadır. İsviçre, genelde sivil özgürlüklere ve siyasi haklara göre yapılan uluslararası sıralamalarda ilk sırada ya da en başlarda yer almaktadır. İsviçre, anayasasında insan haklarını ülkenin değer sisteminde en önemli pozisyona koymaktadır. 2016-2019 yılları için İsviçre Federal Dışişleri Bakanlığı'nın yurtdışı politika stratejisinde; barış, karşılıklı saygı, eşitlik ve ayrım gözetmeme İsviçre'nin uluslararası ilişkilerinde temelde yatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Adalet Divanı’nın yargı yetkisi</span>

Uluslararası Adalet Divanı’nın yargı yetkisi iki yönlüdür: Devletler tarafından kendisine sunulan hukuki nitelikteki uyuşmazlıkları uluslararası hukuka uygun olarak karara bağlamak ve Birleşmiş Milletler organlarının, uzmanlık kuruluşlarının veya böyle bir talepte bulunmaya yetkili bir kuruluşun isteği üzerine hukuki sorunlar hakkında tavsiye niteliğinde danışma görüşleri vermektir. Uluslararası Adalet Divanı’nın gerçek bir zorunlu yargı yetkisi yoktur. Uluslararası Adalet Divanı Statüsü’ nün 38.maddesi gereğince Divan kendisine sunulmuş olan uyuşmazlıkları hukuka uygun olarak çözmektedir.

Mülteci hukuku, devletlerin mültecilere karşı sahip olduğu hak ve görevlerle ilgilenen uluslararası hukukun dalıdır. Mülteci hukuku ile uluslararası insan hakları hukuku veya insancıl hukuk arasındaki ilişki konusunda uluslararası hukuk uzmanları arasında görüş ayrılıkları vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.