Banka, faizle para alınıp verilebilen, kredi, iskonto, kambiyo işlemleri yapan, kasalarında para, değerli belge, eşya saklayan ve bunun dışındaki diğer ticari, finansal ve ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluşlara denir. En yaygın üçüncül sektörlerden biridir. Banka sözcüğü İtalyanca banca sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Para bozma gişesi, para bozma yeri anlamına gelir. Kredilendirme faaliyetleri doğrudan banka tarafından veya sermaye piyasaları aracılığıyla dolaylı olarak da yapılabilir. Bankalar genellikle uluslararası bir dizi sermaye standardı olan Basel Anlaşmalarına dayanan asgari sermaye gereksinimine tabidir. Bankalar bir ülkenin finansal sistem ve ekonomisinde önemli bir rol oynadıklarından, yargı alanlarının çoğu bankalar üzerinde yüksek derecede düzenleme uygulamaktadır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), banknot ihraç eden, Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'nin para ve kredi politikasını yürüten, veznedarlık görevini üstlenmiş ve devletin iktisadi ve mali danışmanlığını yapan yasal olarak bağımsız bir ekonomik kurumdur. Kâğıt para (banknot) basma tekelini elinde bulundurur ve bu yetkiye istinaden bağımsız olarak para politikasını belirler. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce basılan madeni paraların tedavülü de Merkez Bankasınca sağlanmaktadır.
Bretton Woods sistemi, II. Dünya Savaşı sırasında Temmuz 1944'te ABD'nin küçük bir kasabası olan Bretton Woods'da toplanan Birleşmiş Milletler Para ve Finans konferansında ortaya çıkan iktisadi sistemdir. Bu konferansa 44 ülkenin temsilcileri katılmıştır ve bu konferansa gelen devletlerin yarısından fazlası az gelişmekte olan ülkelerdir. Ayrıca Romanya dışındaki sosyalist ülkeler fona üye olmamış ve sistemin dışında kalmışlardır. Aynı zamanda Bretton Woods sisteminin kurulma sebeplerinden biri olan 1929 yılında yaşanan ekonomik buhran ve hemen ardından gelen dünya savaşı ile ekonomisi dibe vuran ülkeler, uluslararası alanda yaşanan para değişiminin duraksama noktasına gelişi ve savaş sebebiyle ülkeler arası alım satım ticaretinin durması, uluslararası alanda tekrar parasal döngünün düzelmesi ve ekonomik istikrarın sağlanması için böyle bir sistemin kurulması amaçlandı.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİÖ), 25 Haziran 1992 tarihinde İstanbul'da düzenlenen zirvede imzalanan anlaşma ile kurulan ve Karadeniz havzasındaki ülkelerin ekonomik iş birliğini amaçlayan uluslararası kuruluştur.
Dünya Bankası, II. Dünya Savaşı'nın ardından 1945 yılında Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası adıyla kurulmuş, 1947 yılında Birleşmiş Milletler'in özerk uzman kuruluşlarından biri olma özelliği kazanmıştır.
ISO 9362 (SWIFT kodu veya BIC kodu) uluslararası para transferlerinde ve haberleşmede kullanılan bir kod sistemidir. Kodlar finans kuruluşunun ismi, bulunduğu şehre göre verilmesi esastır. Her finans kuruluşunun merkezlerine ve birimlerin yaptığı işlere göre bir veya daha fazla kodu bulunabilmektedir. Operatörlerin bilgisayar aracılığıyla girdiği kodlar ve mesajlar karşı bankaya özel bir ağ yardımıyla iletilmektedir.
Basel, İsviçre'nin kuzeybatısında bulunan bir sınır şehridir. Basel şehri "Basel Stadt" Kantonu'nun başkentidir. 170.000'in üzerinde nüfusu ile İsviçre'nin Zürih ve Cenevre'den sonraki en büyük üçüncü şehridir. Basel, Almanya ve Fransa'ya komşudur. Günlük Basel'e giriş yapan 100.000 kişinin içerisinde bu komşu ülkelerden çalışmak için gelenlerin sayısı önemli rol oynamaktadır.
Türkiye İş Bankası A.Ş., kısaca İş Bankası, Türkiye'de bireysel ve ticari bankacılık hizmeti sunan en büyük özel bankadır. 1924'te Mustafa Kemal Atatürk'ün emriyle kurulan İş Bankası, cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankasıdır. 2023'te 2.5 trilyon Türk lirası aktif büyüklüğe ulaşan banka, The Banker dergisinin açıkladığı sıralamaya göre ana sermaye bazında dünyanın en büyük 181. bankasıdır. Aralık 2021 itibarıyla 21'i yurt dışında olmak üzere 1.195 şube, 6.476 bankamatik ve 22 bini aşkın personeli bulunan İş Bankası'nın ayrıca Almanya'da İşbank AG, Gürcistan'da İşbank Georgia A.Ş. ve Rusya'da İşbank A.Ş. adıyla üç iştiraki vardır.
Uluslararası Para Fonu, küresel finansal düzeni takip etmek, borsa, döviz kurları, ödeme planları gibi konularda denetim ve organizasyon yapmak, aynı zamanda teknik ve finansal destek sağlamak gibi görevleri bulunan uluslararası bir organizasyondur.
Akbank, Ocak 1948'de Adana'da Hacı Ömer Sabancı'nın da aralarında bulunduğu bir grup iş insanı tarafından bölgedeki pamuk üreticilerine finansman sağlamak amacıyla kurulmuş özel banka. Yaklaşık 94 milyar dolar seviyesindeki aktif büyüklüğü ile Türkiye'nin en büyük bankalarından biri haline gelmiştir. Akbank 2017 yılında Brand Finance tarafından hazırlanan “Dünyanın En Değerli 500 Banka Markası” araştırmasında üst üste 6. Kez ‘Türkiye’nin En Değerli Banka Markası’ olmuştur. Akbank bu marka değeri ile dünya genelinde 500 bankanın bulunduğu listede 94. sırada yer almıştır. Akbank ayrıca, 2015 yılında Brand Finance'in yaptığı “Dünyanın En Değerli 500 Markası” araştırmasında “Türkiye’nin En Değerli Markası” olmuştur.
Merkez bankası, bir ülkenin ya da ülkeler grubunun para politikasından sorumlu kurumdur. Merkez bankasının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarının sürdürülmesidir. Fakat merkez bankalarının bunun dışında bankacılık sektörünün son kredi mercii olmak, faiz haddinin kontrolü gibi görevleri de vardır. Bunun yanında merkez bankasının, bankalar ve diğer finansal kurumları, tedbirsizlik ve dolandırıcılığa karşı denetlemek gibi yetkileri de olabilir.
Avrupa Merkez Bankası, Euro bölgesi içinde bulunan 20 ülkenin para politikasını yönetmekle yükümlü olan dünyanın en önemli merkez bankalarından biridir. 1 Haziran 1998 tarihinde Almanya, Frankfurt genel merkez olmak üzere kurulmuştur. Banka'nın temel görevi, avronun alım gücünü korumak ve avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır. 1 Kasım 2019 tarihinden itibaren başkanlığını Fransız politikacı Christine Lagarde yapmaktadır.
İslam Kalkınma Bankası 7 Aralık 1973'te, tamamı İslam Konferansı Örgütü'ne üye 7 ülke tarafından, geri kalmış İslam ülkelerini kalkındırmak amacıyla kurulmuş olan kurum. Merkezi Cidde'dedir. Başkanlığını Dr. Ahmad Mohamed Ali Al MADANI yürütmektedir. İslam Konferansı Teşkilatı üyesi ülkeler arsında ticaretin arttırılması bankanın stratejik amaçları arasında olup bunun için finansman imkânları sağlamaktadır. Ticaret kredilerini için 2005 yılından beri banka şemsiyesi altında faaliyet gösteren Uluslararası İslam Ticaret Finans Kuruluşu ticaretin gelişmesine önemli katkı sağlamaktadır. Türkiye, İcra Kurulunda Dr. Selim C. Karataş tarafından temsil edilmektedir. Banka’nın amacı, İslam felsefe ve prensipleri (Şeriat) doğrultusunda, üye ülkelerin ve Müslüman toplumların münferit veya birlikte ekonomik kalkınmalarına ve sosyal gelişmelerine katkıda bulunmaktır. Banka’nın kuruluş amacı doğrultusundaki fonksiyonları aşağıdaki şekilde özetlenebilir: • Üye ülkelerdeki kuruluşlara veya verimli projelere sermaye iştirakinde bulunmak, • Üye ülkelerdeki kamu ve özel sektör projelerine kredi sağlamak, • Üye ülkeler arasındaki ticaretin geliştirilmesine yardımcı olmak ve bu amaçla gerekli çalışmaları yapmak, • Üye ülkeler arası teknik işbirliğine yardımcı olmak ve teknik yardım sağlamak, • Üye ülkelerde kalkınma faaliyetlerine katkıda bulunan personele eğitim imkânları sağlamak, • Müslüman ülkelerdeki ekonomik, mali ve bankacılık faaliyetlerinin İslami kurallara uygun şekilde yürütülmesi yönünde araştırmalar yapmak. Kuruluş Tarihi : 1974 Üye sayısı : 56 Merkezi : Cidde - Suudi Arabistan Üyeler:
Avrupa Merkez Bankaları Sistemi veya AMBS Avrupa Merkez Bankası ile Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkenin ulusal merkez bankalarının bir araya gelerek oluşturduğu bir AB kurumudur.
Azerbaycan Cumhuriyeti Merkezî Bankası, Azerbaycan'ın merkez bankasıdır. Bankanın merkezi başkent Bakü'dedir. 11 Şubat 1992 yılında kurulmuştur.
Osman Şıklar, -, eski Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanı.
Dünya Bankası Grubu, 5 uluslararası organizasyon tarafından oluşturulan ve amacı genellikle fakir ülkelere kredi vererek destek olmak olan bir çatı kurumdur.
Rusya Federasyonu Merkez Bankası, Rusya'nın merkez bankasıdır. Merkezi Moskova'dadır. 13 Temmuz 1990 tarihinde kuruldu. Bankanın işlevleri Rus anayasası ve özel Federal Kanun'da tarif edilmektedir.
Josef Tošovský Çek iktisatçı, Çek Merkez Bankası'nın eski guvernörü (1993-2000). Aynı zamanda kurulan geçici hükûmette başbakanlık yapmış politikacı.
Macaristan Ulusal Bankası, Macaristan'ın merkez bankasıdır. 24 Haziran 1924 tarihinde kurulmuş olup temel amacı fiyat istikrarıdır. Ancak aynı zamanda ulusal para birimi olan forinti çıkarmak, dolaşımdaki parayı kontrol etmek, politika faizi baz oranını belirlemek, resmi döviz kurlarını yayınlamak ve döviz rezervleri ile altını etkilemek gibi konularda sorumludur. Merkezi Budapeşte'de yer almaktadır.
