İçeriğe atla

Ulusal Tez Merkezi

YÖK Ulusal Tez Merkezi (YÖKTEZ), Türkiye'de hazırlanmış lisansüstü tezlerin toplanması, düzenlenmesi ve elektronik ortamda erişime açılması hizmetlerini yürüten merkez.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı'na bağlıdır. Hizmetlerinin tamamını internet üzerinden verir. 2007'de başlatılan Elektronik Tez Arşivi Projesi ile Türkiye'deki üniversitelerde üretilen lisansüstü tezler internet kullanıcılarına dijital ortamda sunulmaktadır. Ulusal Tez Merkezi arşivi, 2022 itibarıyla 700bine yakın tez içerir;[1] yaklaşık üçte ikisi tam metin erişime açıktır.[2]

Arka plan

Türkiye'de tezlerin bibliyografik denetimi konusunda ilk çalışma, TÜBİTAK Dokümantasyon Merkezi (TÜRDOK) tarafından 1975 yılında başlatıldı.[3] 1977'de Tez Duyuru Bülteni / Turkish Dissertation Index adlı Türkçe-İngilizce bir eser yayımlandı. İlk sayısı 1974-1975 yıllarını kapsayan Tez Duyuru Bülteni, Türkiye'de yayımlanan doktora, doçentlik tezleri ile hastanelerde yapılan tıpta uzmanlık tezlerinin bibliyografik kayıtları ile özetlerini içermekteydi. Bülten, dört sayı yayımlandıktan sonra 1982'de son buldu. 1987 yılında tezlerle ilgili işlemlerin YÖK tarafından yapılması karara bağlandı, o yıla kadar tezler TÜRDOK'a ulaştırılmaya devam etti.[3]

1987'den itibaren Türk üniversitelerinde hazırlanmış olan yüksek lisans ve doktora tezlerini toplamayı YÖK Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı (YÖK-DOK) sorumluluğu altına aldı. Konunun YÖK tarafından yazılı olarak üniversite rektörlüklerine bildirilmesinden sonra tezler, Daire Başkanlığı'na gönderilmeye başladı. 1991'de TÜRDOK'un bünyesindeki bütün tezleri bu merkeze göndermesiyle koleksiyon hızla arttı.

4. sayıda son bulan Tez Duyuru Bülteni'nden sonra ilk defa 1987-1988 yıllına ait tezleri kapsayan Türkiye Tez Kataloğu yayımlandı. Sonraki yıllarda devam eden bu hizmet, 1995 yılı tezlerinin bibliyografik bilgilerini kapsayan katalogdan sonra durdu.[3]

Tarihçe

YÖK Yayın ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı 1996 yılında "YÖK Ulusal Tez Merkezi" olarak yeniden yapılandırıldı. 2006 yılından itibaren tezler YÖK Ulusal Tez Merkezi tarafından elektronik ortamda (CD-ROM) kabul edilmeye başlandı.

2007'de YÖK Ulusal Tez Merkezi'nde "Elektronik Tez Arşivi Projesi" başlatıldı. Projenin amacı, bütün tezleri dijital ortama aktararak hizmetlerin Internet üzerinden sunulması idi. 2006 yılı öncesinde merkeze gönderilen basılı tezler dijitalleştirilerek elektronik ortama aktarıldı ve yazarlarına ulaşılarak izin alınabilenler tam metin erişime açıldı. Kısa sürede yaklaşık 200 bin tez dijital ortama aktarıldı.[2] Ancak tez yazarlarının çok az bir kısmına erişilerek çoğaltma ve yayın izni alınabildiği için 2008'de ancak %18'i tam metin erişime açılabildi.[2] Tezlerini 2006'dan itibaren merkeze gönderen öğrencilerden ise "Tez Yayımlama İzin Belgesi" doldurmaları istendi ve en fazla üç yıllık bir kısıtlama döneminden sonra bütün tezler elektronik ortamda tam metin olarak erişime açılmaya başlandı.

2018'de tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılmasına ilişkin yeni bir yönerge hazırlandı. Bu yönergenin yürürlüğe girmesiyle birlikte YÖK Ulusal Tez Merkezinde bulunan tam metin erişime açık tezlerin oranı yükseldi.[2]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Yıllara göre istatistik". tez.yok.gov.tr. 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 
  2. ^ a b c d Tonta, Yaşar; Akbulut, Müge (27 Aralık 2019). "Türkiye'de Lisansüstü Tezlere Açık Erişim". Türk Kütüphaneciliği. 33 (4): 219-248. ISSN 2147-9682. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 
  3. ^ a b c Yılmaz, Erol (1 Mart 2006). "Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi'nden Ulusal Tez Merkezi'ne Doğru". Türk Kütüphaneciliği. 16 (1): 41-60. ISSN 2147-9682. 16 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Association for Computing Machinery</span>

Bilgisayar Derneği, bilgisayar bilimleri alanındaki en eski mesleki kuruluştur. 1947'de kurulmuş, günümüzde 80.000 üyeye ulaşmıştır. Mesleki ve akademik yayınları ile toplantı faaliyetlerinin yanı sıra, bilişim dalının en önemli ödülü kabul edilen Turing Ödülü'nü vermesiyle de bilinir. Merkezi New York şehrindedir. Dünya genelini kapsayan üyelik sistemi ile bilişim teknolojisinin çeşitli alanları ile uğraşan profesyonellere ve öğrencilere kaynak sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kütüphane</span> kitaplar, el yazmaları, ses kayıtları veya filmler gibi edebi, müzikal, sanatsal veya referans materyallerinin koleksiyonuyla ilgilenen bir kurum

Kütüphane anlamına gelen ve genellikle Batı dünyasında yaygın olarak kullanılan ‘bibliothek’ kelimesinin aslı Eski Yunancadır ve biblion kitap, baskılı ürünlerin saklandığı yer demektir. Türkçedeki kütüphane ise, Farsça ve Arapça kökenli kütüb (kitaplar) ile Farsça hane (ev) sözcüklerinden türemiştir ve kitapların evi anlamına gelmektedir. Her iki dilde de kütüphane terimi, kitapların saklandığı yer anlamında kullanılmaktadır.“Kütüphaneler, elde edilen bilginin toplanması, depolanması ve dağıtılması fonksiyonlarını gören hizmet işletmeleridir” Toplumsal gereksinimleri karşılamak için kurulan kütüphaneler, her türlü kayıtlı bilgi kaynağını bilgi gereksinimi olan kullanıcıya etkin biçimde sunar böylece bağlantı işlevini sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erdoğan Teziç</span> Türk hukukçu ve akademisyen

Erdoğan Teziç, Türk hukukçu ve akademisyendi. Yükseköğretim Kurulu başkanlığı, Galatasaray Üniversitesi rektörlüğü ve Galatasaray Lisesi müdürlüğü görevlerinde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa İnan Kütüphanesi</span> Sarıyer ilçesinde bir akademi kütüphanesi

İTÜ Mustafa İnan Kütüphanesi, İTÜ Ayazağa yerleşkesinde yer alan kütüphanedir. Tüm İTÜ Kütüphaneleri ve Kütüphane Hizmetleri'nin yönetim ve koordinasyon merkezidir. 1797 yılında Mühendishane-i Bahri Hümayun'da açılan matbaada basılan kitaplar kütüphanenin temelini oluşturmuştur. Kütüphane adını eski İnşaat Fakültesi dekanı ve eski İTÜ rektörü olan Mustafa İnan'dan alır. Kütüphane, 500.000 civarında kitap ve tez içeriği ile Türkiye'nin teknik anlamda en geniş kütüphanelerindendir. 2013 yılı itibarıyla 161 veritabanıyla Türkiye'de en fazla veritabanına sahip akademik kütüphanedir. 7 gün 24 saat açıktır Türkiye'nin ilk 7 gün 24 saat açık olan Akademik Kütüphanesidir.

Adnan Cahit Ötüken, Türk eğitimci, yazar, Türk kütüphaneciliğinin öncülerinden ve Türk Millî Kütüphanesi'nin kurucularındandır.

MEDLINE, 1950 yılına kadar uzanan gazete ve dergi makalelerine yapılmış atıflara ait bir bibliyografik veri tabanıdır. Veritabanı, klinik tıp ve biyomedikal araştırmalarına ait 4,600’den fazla uluslararası yayını içermekte olup, aynı zamanda diş hekimliği, hemşirelik, kimya, farmakoloji, biyoloji, fizik, beslenme, sağlık teslimat, psikiyatri, psikoloji, çevre sağlığı, sosyal bilimler ve eğitim konularını da kapsar. Medline veritabanı, kayıtlardan oluşan koleksiyonu tarama özelliğine sahip olmanın yanı sıra, 13 milyon’dan daha fazla atıfı içerdiği için de etkili bir biçimde tarama yapmak önemlidir.

Dijitalleştirme, özellikle eski yazılı kaynakların OCR ve benzeri uygulamalarla dijital ortama aktarılma işlemidir. Dijitalleştirme görsel veya işitsel ögelerin bilgisayara tanımlanabilmesi, işlenebilmesi ve saklanabilmesi amacıyla sayısal kodlara dönüştürülmesidir. Bu işlemin amacı belgenin bütünlüğünü, içeriğini ve fiziksel özelliklerini koruyarak gelecek nesillere aktarmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Fransa Millî Kütüphanesi</span> Pariste bulunan ulusal kütüphane

Fransa Millî Kütüphanesi, Fransa'nın başkenti Paris'te bulunan ulusal kütüphanedir. Birkaç yüzyıl boyunca yapılan koleksiyonları koruyan ve Fransa'da yayımlanan tüm yayınları toplamaktan sorumlu olan Fransız kurumudur. 1994 yılında şu anki adıyla yeniden teşkil edilen BnF, kamu kurum statüsüne sahiptir. Gallica adlı internet kütüphanesi vardır. Fransa'nın en önemli kütüphane olan BnF, aynı zamanda dünyanın en önemli kütüphanelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Jale Baysal</span> Türk akademisyen, yazar, kütüphaneci

Prof. Dr. Jale Baysal, Türk kütüphaneci, akademisyen, yazar.

Bilgi erişim, kişinin istediği bilgiye ulaşmak için bilgi toplama, veri tarama, sınıflama eylemleri ve aranan bilgiye ulaşmak için izlediği yolların tamamı olarak tanımlanabilir. Terim ilk kez Calvin N. Mooers tarafından 1950 yılında kullanılmıştır. Bilgi erişim, kişinin ihtiyaç duyduğu bilgiye ulaşma amacıyla bilgiyi toplama, sınıflama, kataloglama, depolama, büyük miktardaki verilerden arama yapma ve bu verilerden istenilen bilgiyi üretme tekniği ve sürecidir.

Belge yönetimi, belgelerin oluşturulmasında ve düzenlenmesinde, gereken durumlarda kullanılması için depolanması ve korunmasında, erişim kolaylığının sağlanmasında ve bunun için düzenlenmesinde rol alan uygulamalar ve sistemler bütünüdür.

Etkileşimli e-kitap, dijital kitap türlerinden e-kitapların etkileşim düzeyi yüksek ve zengin içerik sunum olanaklarına sahip uzantılarıdır. Bozkurt ve Bozkaya etkileşimli e-kitapları, "kullanıcı ve dijital kitabın karşılıklı olarak üst düzey etkileşime geçebildikleri, dijital kitabı oluşturan öğelerin kendi aralarında ve çevresi ile iletişiminin yanı sıra diğer kullanıcılarla etkileşim halinde olabildiği, birçok iletişim kanalının bir arada kullanılabildiği dijital kitaplardır” şeklinde tanımlamıştır.

Belgeleme veya dokümantasyon, ses bandı veya CD'ler gibi dijital ya da analog medyaların olduğu kağıt üzerinde saklanan biçimidir. Kullanım kılavuzları, beyaz kâğıtlar, çevrimiçi yardım, hızlı başvuru kılavuzları belgeleme örnekleri arasında sayılabilir. Belgeler, web siteleri, yazılım ürünleri ve diğer çevrimiçi uygulamalar ile dağıtılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı</span>

Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, yazma eser kütüphanelerinin alanında uzmanlaşmış birimler olarak etkin şekilde hizmet vermesine, kültür mirası yazma ve eski harfli nadir basma eserlerin toplanması, korunması, sağlıklı biçimde geleceğe ulaştırılması ile bilim, kültür ve sanat dünyasının hizmetine sunulmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak üzere kurulan, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı, tüzel kişiliği haiz, özel bütçeli ve merkezi İstanbul’da olan bir devlet kurumu. 28 Aralık 2010 tarihinde kabul edilen 6093 sayılı "Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun" ile kurulmuştur. Daha sonra 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle yeniden düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Arşivleri Başkanlığı</span> Ankara’da, Türkiye Cumhuriyeti’ne ait arşiv malzemesiyle arşivlik malzemenin muhafaza edildiği, düzenlenip istifadeye sunulduğu kurum.

Devlet Arşivleri Başkanlığı, arşiv hizmet ve faaliyetlerini düzenlemek ve kamuda belge yönetimini sağlamak üzere Türkiye Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak görev yapan devlet kurumu. 1984 tarihli ve 3056 sayılı Başbakanlık Teşkilat Kanunu ile Cumhuriyet Arşivi, Osmanlı Arşivi ve Dokümantasyon Daire Başkanlıklarını kapsayan bir kurum olarak kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Kütüphanecilik</span> yönetim, bilgi teknolojisi, eğitim diğer alanlardaki uygulamaları, perspektifleri ve araçları kütüphanelere uyarlayan alan

Kütüphanecilik yönetim, bilgi teknolojisi, eğitim ve diğer alanların uygulamalarını, bakış açılarını ve araçlarını kütüphanelere uygulayan, bilgi kaynaklarının toplanması, düzenlenmesi, korunması ve yayılması ve bilginin siyasi ekonomisi üstüne çalışan disiplinler arası veya çok disiplinli bir alandır. Bavyeralı bir kütüphaneci olan Martin Schrettinger'in (1808-1828) Versuch eines vollständigen Lehrbuchs der Bibliothek-Wissenschaft oder Anleitung zur vollkommenen Geschäftsführung eines Bibliothekars adlı çalışmasında bu alanın adını ilk defa kullanılmıştır. Schrettinger, Bavyera kütüphanesinde bilgiyi doğa odaklı elementlere göre sınıflandırmak yerine kitapları alfabetik sıraya göre düzenledi.

Elektronik Belge Sağlama, bilgiye ihtiyaç duyan kişiyi o bilgiyle ilgili kaynağa ulaştırmayı hedef alan yazılı, basılı, elektronik her türlü kaynağın ihtiyaç sahibi kişiye ulaşmasını sağlar. Belge sağlamanın temel amacı, kullanıcı taleplerinin karşılanmasında hangi politikaların izleneceği ve hangi kaynaklardan faydalanacağı üzerine odaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Millî ve Üniversite Kütüphanesi (Zagreb)</span> Hırvatistanın Millî kütüphanesi ve Zagreb Üniversitesini merkez kütüphanesidir.

Millî ve Üniversite Kütüphanesi (Zagreb) (NSK), Hırvatistan'ın Millî kütüphanesi ve Zagreb Üniversitesi'ni merkez kütüphanesidir.

Hasan Duman Türk kütüphaneci, enformasyon bilimci, yazar.

Meral Şenöz, Türk kütüphaneci, akademisyen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.