İçeriğe atla

Ulusal Kardeşlik Partisi

Ulusal Kardeşlik Partisi
حزب الاخاء الوطني
LiderNaci es-Suveydi
Reşid Ali Geylani
Yasin el-Haşimi
Kuruluş tarihi1930 (1930)[1][2]
Kapanış tarihi1941 (1941)[1]
MerkezBağdat
İdeolojiPan-Arabizm[3][4]
Muhafazakârlık[5]
Anti-emperyalizm
Siyasi pozisyonSağ
Resmî renklerSiyah, beyaz, yeşil, kırmızı
Irak

Ulusal Kardeşlik Partisi[3][4][6] (Arapça: حزب الاخاء الوطني, romanize: Hizb el-Ikha el-Watani, kısaca UKP) 1930/1931'de Yasin el-Haşimi, Naci es-Suveydi ve Reşid Ali Geylani tarafından kurulan bir Irak siyasi partisiydi. Pan-Arabist ve güçlü bir milliyetçi partiydi, Britanya İmparatorluğu'na karşı muhalefetle ilişkilendirildi. Kuruluşundan 1936 darbesine kadar Irak hükûmetlerine egemen oldu.[2]

Tarihi

UKP, 1931'de küçük Ulusal ve Halk partileri ile benzer düşünen diğer milliyetçi grupların birleşmesiyle kuruldu.[7] Parti, 1930 İngiliz-Irak Antlaşması'nı imzalayan Başbakan Nuri Paşa es-Said'in muhaliflerini topladı.[2] Yeni parti kısa sürede Irak'ın en büyük sendikası olan Cemiyet Eshab es-Sana'nın (Esnaf Cemiyeti) desteğini kazandı.[8] Parti ilk toplantısını aynı yılın mart ayında Bağdat'ta gerçekleştirdi ve 2000 takipçisini yeni bir hükûmet ve Irak ile Birleşik Krallık arasındaki ilişkinin yeniden tanımlanması çağrısında bulundukları bir mitinge çekti.[9] Parti, önemini göstermek için temmuz ayında grevler düzenledi, ancak bu hareketin arkasında UKP'nin halk desteği olduğunu göstermek dışında doğrudan bir siyasi sebep yoktu.[10]

Parti, 1932'de Milliyetçi Parti ile bir anlaşma yaptı ve bunu Irak parlamentosunda nüfuz kazanmak için kullandı.[11] Bu nüfuzu güvence altına alarak, Naci Şevket hükûmetini zorladılar ve meclisin çoğunluğunun UKP karşıtı seçilmesine rağmen kısa sürede bir UKP hükûmeti kurdular.[12] Ancak ilk hükûmet, yeni kral Gazi'ye yakın olan danışmanları, onu UKP hükûmetinin aşiret huzursuzluğundan sorumlu olduğuna ikna ettiği için uzun sürmedi. Böylece hükûmet kaldırıldı. El-Geyylani ve sağ kolu Yasin Paşa gelecekteki hükûmetlerden de dışlanacaklardı.[13] Bu, gelecekteki UKP yönetimleri için geçerliliğini korudu, ancak el-Geylani, Gazi'nin ölümünden sonra en üst göreve geri döndü.

Hükümetler

Irak Krallığı döneminde parti beş kez başbakan çıkardı. Ulusal Kardeşlik Partisi olarak tanımlanan hükûmetler şunlardı:

  • Reşid Ali el-Geylani, 20 Mart 1933 – 9 Kasım 1933
  • Yasin el-Haşimi, 17 Mart 1935 – 30 Ekim 1936 (ordu ortaklığı)
  • Hikmet Süleyman, 30 Ekim 1936 – 17 Ağustos 1937
  • Reşid Ali el-Geylani, 31 Mart 1940 – 3 Şubat 1941
  • Reşid Ali el-Geylani, 13 Nisan 1941 – 30 Mayıs 1941[14]

Kaynakça

  1. ^ a b Ghareeb, Edmund A. (2004). "National Brotherhood Party". National Brotherhood Party. Historical Dictionary of Iraq. Scarecrow Press. s. 169. 
  2. ^ a b c "Iraq under British Mandate". Iraq under British Mandate. History of Middle East. Atlantic. 2005. s. 50. 
  3. ^ a b Davis, Eric (2005). Memories of State: Politics, History, and Collective Identity in Modern Iraq. University of California Press. s. 14. 
  4. ^ a b Makiya, Kanan (1989). Republic of Fear: The Politics of Modern Iraq. University of California Press. s. 176. 
  5. ^ Peretz, Don (1994). "Iraq". Iraq. The Middle East Today (Sixth bas.). Praeger. s. 444. 
  6. ^ The Role of the Military in Politics: A case study of Iraq to 1941. Routledge. 2010. s. 63. 
  7. ^ S. Helmsley Longrigg, Iraq 1900 to 1950, London: Oxford University Press, 1953, p. 184.
  8. ^ P. Sluglett.
  9. ^ Sluglett, op cit, p. 207.
  10. ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 184.
  11. ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 229.
  12. ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 230.
  13. ^ Helmsley Longrigg, op cit, p. 240.
  14. ^ "World Statesmen Iraq page". 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Reşid Ali Geylani</span>

Raşid Ali el-Geylani, Irak Krallığı'nda 3 kez başbakanlık yapmış olan Iraklı asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Anglo-Irak Savaşı</span>

Anglo-Irak Savaşı, II. Dünya Savaşı esnasında Birleşik Krallık ve Irak'ın Raşid Ali Geylani'nin asi hükûmeti arasında bir çatışmadır. 2-31 Mayıs 1941 tarihleri arasında yer almıştır. Harekât, Irak'tan sürülen Abdülillah'ı destekleyen İngiliz silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Savaş, sürgünde ki kralın Irak'a dönüşü ve tüm Irak'ın yeniden Britanya tarafından işgaliyle sonuçlandı. Bu sonuç, Britanya tarafından desteklenen Haşimoğulları monarşisine karşı Irak'ta milliyetçi direnişi daha fazla alevlendirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Farhud</span>

Farhud, Yahudilerin Şavuot bayramı sırasında, 1-2 Haziran 1941 tarihlerinde, Irak Krallığı'ndaki Bağdat'ta Yahudilere yapılan pogrom veya "zorla tahliye" olayıdır. Ayaklanma, Nazi yanlısı Reşid Ali Geylani hükûmetinin çökmesinden sonra başlayan otorite boşluğunda gerçekleşti. Başlangıçta müdahaleden kaçınan İngiliz güçleri katliamların genel bir anarşi hâlinde devam etmesi üzerine kargaşa çıkaranlara müdahale etti. Saldırılar sonucunda 175 Yahudi öldü ve 1000 Yahudi yaralandı. Yahudilerin malları yağmalandı ve 900 Yahudi evi harabeye çevrildi. 1951'e kadar, Irak'ın Yahudi nüfusunun %80'ini oluşturan 110.000 Yahudi'nin çoğu başta İsrail'e olmak üzere ülkeyi terk etti. Farhud için "Holokost'un unutulmuş pogromu" ve "Irak Yahudi cemaatinin sonunun başlangıcı" denildi; Yahudiler bölgede 2600 yıldır yaşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Zeki el-Arsuzi</span> Suriyeli filozof (1899-1968)

Zeki el-Arsuzi Suriyeli bir filozof, filolog, sosyolog, tarihçi ve Arap milliyetçisiydi. Fikirleri Baasçılığın ve siyasi hareketinin gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. Yaşamı boyunca başta Arapçanın Kendi Dilindeki Dehası (1943) olmak üzere birçok kitap yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mişel Eflak</span> Suriyeli filozof, sosyolog ve Arap milliyetçisi (1910-1989)

Mişel Eflak, Suriyeli düşünür, sosyolog, Arap milliyetçisi politikacı. Düşünceleri Baasçılık fikrinin ortaya çıkmasında ve bu fikir etrafında gelişen siyasal hareketin oluşmasında çok önemli rol oynamıştır. Bu siyasi düşünceye gönül verenlerin bazıları tarafından, Baasçılığın fikir babası olarak anılmaktadır. Yaşamı boyunca en önemlileri Tek Kader için Savaş (1958) ve Arap Devrimi Hareketinin Çarpıtılmasına Karşı Mücadele (1975) olmak üzere çeşitli kitaplar yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">14 Temmuz Devrimi</span> 1958de Irakta monarşiyi deviren askeri darbe

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1941 Irak askerî darbesi</span>

1941 Irak askerî darbesi, kendilerine Altın Meydan adını veren bir grup Nazi yanlısı milliyetçi subay tarafından 1 Nisan tarihinde gerçekleştirilmiş Askerî darbedir. Darbenin başarılı olmasının ardından Birleşik Krallık yanlısı Kral Naibi Abdülillah ve Başbakan Nuri Said Paşa ülkeden kaçtılar ve milliyetçi Reşid Ali Geylani hükûmeti başa geçti.

<span class="mw-page-title-main">Altın Meydan (Irak)</span>

Altın Meydan veya diğer bir adı ile Dört Albay, Irak'ta aşırı milliyetçi veya Nazi yanlısı subaylar tarafından kurulmuş bir hiziptir. 1940'lı yılların başında Irak siyasetinde etkili olmuştur. Altın Meydan üyesi subayların ülkedeki Birleşik Krallık varlığına karşı düşünceleri sonunda 1941 Irak darbesi ve Reşid Ali Geylani önderliğindeki Ulusal Savunma Hükûmetinin kurulması ile sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Kasım 1963 Irak askerî darbesi</span> Irakta bir askeri darbe

Kasım 1963 Irak askerî darbesi, 13 - 18 Kasım 1963 tarihleri arasında, parti içindeki bölünmelerin ardından Nasır yanlısı Iraklı subayların Baas Partisi yönetimine karşı gerçekleştirdiği bir askeri darbedir. Darbenin kendisi kansız olmasına rağmen, ilgili eylemlerde 250 kişi öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Arap Baası</span> Suriyede eski bir siyasi parti

Arap Baası, ayrıca Arap Baas Partisi olarak da bilinen Arap milliyetçisi bir siyasi parti. Suriye'de Zeki el-Arsuzi tarafından 1940 yılında kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Arap Baas Hareketi</span> Suriyede eski bir siyasi parti

Arap Baas Hareketi - tam anlamıyla Arap Diriliş Hareketi ya da Arap Rönesans Hareketi olarak tercüme edilebilir - Baasçı siyasi hareketti ve Arap Sosyalist Baas Partisi'nin selefiydi. Parti ilk olarak Arap İhya Hareketi olarak adlandırıldı ve Baas adını aldığı zamana kadar kelimenin tam anlamıyla Arap Yeniden Canlanma Hareketi olarak tercüme edildi. Parti, 1940 yılında Mişel Eflak tarafından kurulmuştur. Kurucuları olan Eflak ve Bitar, milliyetçilik ve sosyalizmle ilişkilendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Ramazan Devrimi</span> 1963teki Irak askeri darbesi

8 Şubat Devrimi ve Şubat 1963 Irak Darbesi olarak da anılan Ramazan Devrimi 1963 yılında Baas Partisi'nin Irak kanadının Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı deviren askeri darbesiydi. 8-10 Şubat 1963 tarihleri arasında gerçekleşti. Kasım'ın Baasçı olmayan eski yardımcısı Abdüsselam Arif'e büyük ölçüde törensel cumhurbaşkanlığı görevi verilirken, önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir başbakan seçildi. Yeni hükûmetin en güçlü lideri, Ulusal Muhafız milislerini kontrol eden ve darbe sonrası yüzlerce hatta binlerce şüpheli komünist ve diğer muhaliflerin katledilmesini organize eden Irak Baas Partisi'nin genel sekreteri Ali Salih es-Sadi idi.

<span class="mw-page-title-main">Irak Cumhuriyeti (1958-1968)</span> Irak tarihinin dönemi

Irak Cumhuriyeti, halk arasında Birinci Irak Cumhuriyeti olarak da bilinen, 1958'de Cumhurbaşkanı Muhammed Necib er-Rubai ve Başbakan Abdülkerim Kasım'ın yönetimi altında kurulan bir devletti. Rubai ve Kasım ilk olarak Irak Krallığı'nın Haşimi monarşisinin devrildiği 14 Temmuz Devrimi ile iktidara geldi. Sonuç olarak, Krallık ve Arap Federasyonu feshedildi ve Irak Cumhuriyeti kuruldu. Dönem, 1968'de Baasçıların iktidara gelmesiyle sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Fuad er-Rikabi</span> Iraklı siyasetçi (1932-1971)

Fuad er-Rikabi Iraklı bir politikacıdır. Arap Sosyalist Baas Partisinin Irak Bölgesel Şubesinin kurucusudur. Rikabi 1954'te Baas Partisi Irak Bölge Komutanlığı Sekreteri oldu ve 1959'a kadar bu görevde kaldı. Irak Bölgesel Şubesi'ndeki liderliği boyunca partinin üyeliğini genişletti ve Irak'ın siyasi manzarasında lider bir parti haline geldi. Monarşiyi deviren 14 Temmuz 1958 Devrimi'nin ardından Rikabi, Abdülkerim Kasım'ın birlik hükûmetine Kalkınma Bakanı olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi</span> Bölünme sonrası Irak Baas Partisi

Arap Sosyalist Baas Partisi - Irak Bölgesi, resmi olarak Irak Bölgesel Şubesi, 1951 yılında Fuad er-Rikabi tarafından kurulmuş bir Irak Baasçı siyasi partisidir. Orijinal parti içindeki 1966 bölünmesinin ardından Irak egemenliğindeki Baas hareketine olan bağlılığını değiştirmeden önce, orijinal Baas Partisi'nin Irak bölgesel şubesiydi. Parti, 2003 yılında Amerika'nın Irak'ı istilasından sonra resmen yasaklandı, ancak buna rağmen hâlâ yeraltında çalışmaya devam ediyor.

Irak Devrimci Komuta Konseyi, 1968'deki askeri darbeden sonra kuruldu ve 2003'teki Amerikan işgalinden önce Irak'taki nihai karar alma organıydı. Konsey, konseyin üçte iki çoğunluğu tarafından seçilen başkan ve başkan yardımcısı ile ülkede hem yürütme hem de yasama yetkisini kullandı. Başkan ayrıca daha sonra Irak cumhurbaşkanı ilan edildi ve bir cumhurbaşkanı yardımcısı seçmesine izin verildi. Saddam Hüseyin'in 1979'da Irak cumhurbaşkanı olmasının ardından konseye başkan yardımcısı İzzet İbrahim ed-Duri, başbakan yardımcısı Tarık Aziz ve Saddam'ı 1960'lardan beri tanıyan Taha Yasin Ramazan başkanlık etti. Ülkenin yasama organı; DKK, Ulusal Meclis ve ülkeyi yöneten 50 üyeli bir Kürt Yasama Konseyi'nden oluşuyordu. Başkanlığı sırasında Saddam, DKK başkanı ve cumhurbaşkanıydı. DKK'nin diğer üyeleri arasında, 1968 ve 1970 yılları arasında bu görevde olan Saddam'ın üvey kardeşlerinden Salah Ömer el-Ali, Barzan İbrahim et-Tikriti, Taha Yasin Ramazan, Adnan Hayrullah, Sa'adun Şakir Mahmud, Tarık Aziz, Hasan Ali Nasır en-Namiri, Naim Hamid Haddad ve Taha Muhyeddin Maruf vardı. 2003 yılında, Geçici Koalisyon Yönetiminin 2 No'lu Emri uyarınca Paul Bremer tarafından DKK, resmen feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">1959 Musul Ayaklanması</span> Irakta darbe girişimi

1959 Musul Ayaklanması, o zamanki Irak Başbakanı Abdülkerim Kasım'ı devirmek ve daha sonra Irak Cumhuriyeti'ni Birleşik Arap Cumhuriyeti ile birleştirecek bir Arap milliyetçi hükûmeti kurmak isteyen Musul'daki Arap milliyetçilerinin bir darbe girişimiydi. Darbenin başarısız olmasının ardından, kaosu siyasi ve kişisel hesapları halletmek için kullanmaya çalışan çeşitli gruplar arasında günlerdir şiddetli sokak savaşlarına sahne olan Musul'da asayiş ve düzen bozuldu.

<span class="mw-page-title-main">Arap Devrimci İşçi Partisi</span> Suriyede bir siyasi parti

Arap Devrimci İşçi Partisi Irak ve Suriye'de faaliyet gösteren bir siyasi partidir. 2008 itibarıyla partinin genel sekreteri Abdul Hafız Hafız'dır. 2011 yılı itibarıyla partinin başkanı Tarık Ebu el-Hasan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ali Salih es-Sadi</span> Iraklı siyasetçi (1928-1977)

Ali Salih es-Sadi Iraklı bir siyasetçiydi. 1950'lerin sonlarından Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Baas Partisinin Irak kolunun genel sekreterliğini yaptı. 8 Şubat 1963'ten Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Ahmed Hasan el-Bekir'in başbakan yardımcısı, içişleri bakanı ve Ulusal Muhafızlar komutanı olarak görev yaptı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.