İçeriğe atla

Uluru

Kontrol Edilmiş
Uluṟu–Kata Tjuṯa Milli Parkı
UNESCO Dünya Mirası
Uluru'nun havadan bir görünümü
Konum Avustralya
KriterDoğal: v, vi, vii, ix
Referans447
Tescil1987 (11. oturum)
BölgeAsya-Pasifik
Koordinatlar25°20′42″G 131°02′10″D / 25.34500°G 131.03611°D / -25.34500; 131.03611
Uluru'da („Ayers Rock“) güneş batımı

Uluru (UFA: /uluɻu/) Ayers Rock olarak da bilinir, Avustralya çöl bölgesinde kumtaşından oluşan bir kaya formasyonu. Uluru-Kata Tjuta Milli Parkı'nın içinde bulunur. Alice Springs'in yaklaşık 340 km güneybatısında Northern Territory'dedir.

Uluru adı, Ananguların (lokal yerleşmiş Aborjinler) Pitjantjatjara dilinden gelir. Bu, derinlemesine bir anlamı olmayan yer tanımlamasıdır.

Coğrafya

Uluru yaklaşık 2 km uzunlukta, 1,7 km'yi bulan genişliktedir ve çevresi 10 kilometredir. Zirve deniz seviyesinden 869 metre yüksekte olup, Orta Avustralya'nın zemini üzerinde 350 metre yükselir. Bir kenarı oval üçgen şeklindedir.

Uluru, Uluru-Kata Tjuta Milli Parkı içinde, Alice Springs'in yaklaşık 390 km güneybatısındaki Yulara yerleşim merkezinin yakınındadır. 1336 km² büyüklüğündeki milli park, Uluru'nun yanında, buraya komşu Kata Tjuta'yı da kapsar ve UNESCO tarafından, Dünya Kültür ve Dünya Doğa Mirası olarak ilan edilmiştir.

Uluru havadan resmi

Jeoloji ve oluşum

Uluru komşusu Kata Tjuta ile beraber yaklaşık 600 Milyon yıl önce oluşmuştur. Çakıl birikinti ve çamur, bir arazi çöküntüsünde toplanmış ve yüksek basınçta yoğurulmuştur. Bu yoğrultunun bir kısmı depremlerlerin akabinde tekrar yüzeye çıkmıştır. Uluru'nun arka tarafında, Aborjinler tarafından kutsal olarak kabul edilen su havzaları bulunur. Uluru, o zamandan beri sürekli bir şekilde havanın bozucu etkisine maruz kalan, paslı kırmızı renkte arkoz-kumtaşından (arkoz: kırmızı bir kayaç) oluşmuştur. Rengi, yüksek oranda demir içermesinden ileri gelir.

Uluru, yaygın görüşün aksine, aslında monolit olmayıp, ayrıca Kata Tjuta'yı da kapsayan ve büyük kısmı yer altındaki bir kaya formasyonunun sadece bir parçasıdır. Formasyonun 5 km kalınlığa ve 100 km genişliğe sahip olduğu tahmin edilir. Buna karşın, bu bünye içinde hesap edilen Mount Conner ise artık bu oluşuma dahil değildir. Uluru'nun dünyanın en büyük monoliti olması iddiası böylece her iki bağlamda yanlıştır. Birincisi Uluru monolit değilidir, diğer yandan aynı şekilde Avustralya'da bulunan Mt. Augustus, Uluru'dan büyük olup, bu iddiayi kendi adına taşır.

Tarihçe

Uluru, 1873'te Avrupalı kâşif William Gosse tarafından "Ayers Rock" olarak (Güney Avustralya'nın o zamanki başbakanı Sir Henry Ayers adıyla) adlandırır. Uluru bölgesinde Anangular yaşar.

İngiliz sömürgecilerin keşfinden evvel, Avustralya yerlileri Aborjinler tarafından, kutsal kabul edilen ve törensel ritüeller yapılarak, tarihsel birikimlerinin korunduğu bir kutsal alan olduğu bilinmektedir.[1] Ayrıca Avustrulya yerlilerine ait, bölgede bulunan, kutsi ve tarihi eşyalar; bir kısmı Sömürgeciler tarafından yağmalanarak Müzelere götürülmüş, bir kısmı ise yerli Aborjin kabileleri tarafından boşaltılmıştır.[2]

Halihazırda Dünya Mirası (World Heritage) Listesinde ulusal park kabul edilerek korunmakta olan bölge, günümüzde "Uluru-Kata Tjuta Ulusal Park"ı olarak isimlendirilmiştir.[1]

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Uluru ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Kaynakça

  1. ^ a b Coşkun Süsoy 'Yolngu ve Balanda' Aralık '96 Sayı:9[]
  2. ^ Bir Çift Yürek (Mutant Massage Down Under) Yazar:Marlo Morgan |Klan Yayınları 25.Baskı Syf:185-186
  • (Kısmi)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Teide Yanardağı</span>

Teide Yanardağı, 3.718 metre yüksekliği ile Kanarya Adaların'dan Tenerife'nin en yüksek noktası ve İspanya'nın en yüksek dağı. Teide, yeryüzünün üçüncü en yüksek ada volkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kata Tjuṯa</span>

Kaja Tjuṯa, Merkezi Avustralya'da 36 ada dağından oluşan kaya formasyonu grubu. Yerleşim merkezi Yulara'ya 51 km mesafededir. 25 km uzaklıktaki Uluru ile beraber Uluru–Kata-Tjuta Milli Parkı'nı oluştururlar. En yüksek kaya, çevreden 546 metre yükselir

<span class="mw-page-title-main">Yellowstone Millî Parkı</span> ABDnin Wyoming, Montana ve Idaho eyaletlerinde bulunan dünyanın ilk milli parkı

Yellowstone Ulusal Parkı, ABD'nin Idaho, Montana ve Wyoming eyaletlerinde yer alan millî parkı. 1 Mart 1872'de Devlet Başkanı Ulysses S. Grant'ın imzasıyla ABD'nin ve dünyanın ilk ulusal parkı olmuştur.

Avustralya yerlileri ya da Avustralya Aborjinleri, Avustralya kıtası yerlilerine verilen ad. Aborjinler, Avustralya'ya Güneydoğu Asya'dan gelmişlerdir. Bir göçebe hayatı sınırları boyunca hareket halinde yaşamışlardır. Avlanırken mızrak ve bumerang, balık avında ise kanolar kullanmışlar, meyve ve sebze toplamışlardır. Yazılı bir dilleri olmamasına rağmen şarkılar yoluyla ağızdan ağza birçok bilgi aktarılmıştır.

Sakson İsviçre Ulusal Parkı Almanya'nın Saksonya eyaletinde, eyaletin başkenti Dresden'e oldukça yakın bir millî parktır. 93.5 km²lik (36.1 mi²) bir alan kaplayan park, Elbe Kumtaşı Dağları'nın kalbi konumundadır.

Kırgıbayır, daha yumuşak olan tortul kayaçların ve kil bakımından zengin toprakların, rüzgar ve su tarafından büyük ölçüde aşındığı kurak bir arazi türüdür. Kırgıbayırlar, dik yamaçlar, bitki örtüsünden yoksunluk, önemli regolit eksikliği ve yüksek drenaj yoğunluğu ile karakterize olmuşlardır. Kırgıbayır, volkanik kayalardan oluşan malpais'lere benzemektedirler. Kanyonlar, vadiler, tanık tepeler, oluklar, hoodoolar ve diğer bu türde olan jeolojik yapılar, çorak bölgelerde yaygındırlar.

<span class="mw-page-title-main">Mesa Verde Ulusal Parkı</span>

Mesa Verde Ulusal Parkı, ABD'nin Colorado eyaletinde bulunan bir millî parktır.

<span class="mw-page-title-main">Carlsbad Mağaraları Ulusal Parkı</span>

Carlsbad Mağaraları Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri New Mexico eyaletinde, Carlsbad şehri yakınlarında bulunan, 3.734 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Arches Ulusal Parkı</span>

Arches Ulusal Parkı ABD'nin Utah Eyaleti'nde bulunan ulusal park.

<span class="mw-page-title-main">Capitol Reef Ulusal Parkı</span>

Capitol Reef Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Utah eyaletinde, Torrey küçük şehri yakınlarında bulunan, 978,95 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Hot Springs Ulusal Parkı</span>

Hot Springs Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Arkansas eyaletinde, Hot Springs, Arkansas şehrinin bir semtinde bulunan 22 km² yüzölçümlü, emsalsiz tek bir şehirsel alanda kurulu ve ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Wind Cave Ulusal Parkı</span>

Wind Cave Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Güney Dakota eyaletinde, Rapid City ile Hot Springs şehirleri yakınlarında bulunan 114,5 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'dır.

<span class="mw-page-title-main">Glacier Bay Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi</span>

Glacier Bay Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi Amerika Birleşik Devletleri Alaska eyaletinin "tava sapı" şeklindeki güneyinde Juneau şehrinin batı yakınlarında bulunan, 13.287 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî parktır.

<span class="mw-page-title-main">North Cascades Ulusal Parkı</span>

North Cascades Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Washington eyaletinde, ABD-Kanada sınırına yakın, en yakın şehir Seattle olan, 2 042,78 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Doğal kemer</span>

Doğal kemer, doğal ark veya daha az bilinen adıyla kaya kemeri, bir kemerin altında meydana gelen açıklık ile oluşan, doğal bir kaya oluşumudur. Doğal kemerler çoğunlukla iç kesimlerdeki uçurumların, falezlerin, kanatçıkların ya da kaya balyalarının denizden, nehirlerden ya da hava koşullarından kaynaklanan erozyona maruz kaldıkları yerlerde oluşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Uluṟu-Kata Tjuṯa Millî Parkı</span>

Uluru-Kata Tjuta Ulusal Parkı Avustralya'nın Kuzey Toprakları'nda bulunan, yüksekliği 348 metre olan, yerli halkların ataları tarafından yapılan çeşitli kitabeler taşıyan dünyaca ünlü bir kumtaşı monolit yükseltisidir. Ulusal park, Darwin'in 1431 kilometre güneyinde ve Alice Springs'in 440 kilometre güneybatı tarafında bulunur. Park 1326 kilometre kare alanı kapsar. Ulusal parkın adı, Uluru Kayası ve onun 40 kilometre batısındaki, Kata Tjuta'dan gelmektedir. Park UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gauja Millî Parkı</span>

Gauja Millî Parkı , Letonya’nın en büyük milli parkıdır. Vidzeme'de yer alan park, 917.45 km² alana sahiptir ve Sigulda'nın kuzeydoğusundan Cēsis'in güney-batısında, parkın adını aldığı Gauja Nehri boyunca uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jeolojik yapı</span>

Jeolojik yapı ya da jeolojik formasyon doğal yollarla oluşan yeryüzü şekilleri ve yapılardır. Belirli oranda kaya içerirler.

<span class="mw-page-title-main">Zhangjiajie Ulusal Orman Parkı</span>

Zhangjiajie Ulusal Orman Parkı, Çin'in Hunan Eyaletinin il düzeyindeki şehri Zhangjiajie'de yer alan ulusal park.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.