İçeriğe atla

Ulucanlar Cezaevi Müzesi

Koordinatlar: 39°56′18″K 32°52′23″D / 39.93833°K 32.87306°D / 39.93833; 32.87306
Ulucanlar Cezaevi Müzesi
Harita
Açılış1925 (Cezaevi olarak)
2010 (Müze olarak)
Kapanış2006 (Cezaevi kapatıldı.)
KonumAltındağ, Ankara, Türkiye
Koordinatlar39°56′18″K 32°52′23″D / 39.93833°K 32.87306°D / 39.93833; 32.87306
TürCezaevi müzesi
Toplu ulaşımEGO
Dikimevi İstasyonu
Cebeci İstasyonu
Otopark?Var
Resmî siteResmî site
Altındağ Belediyesi bünyesindeki diğer müzeler

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006[1] yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.

Tarihçe

1923 yılında askerî depo olarak hizmet vermek üzere inşa edilen bir bina içine kurulan cezaevi, 1925 yılında yapılan tadilatlar ile cezaevi olarak kullanılmaya başlandı.[2]

Cezaevinde ilk idamlar, 1926'da İskilipli Âtıf Hoca ve Ali Rıza Hoca'nın infazlarıyla gerçekleşti. Aynı yıl, İzmir Suikastı sonrası 5 mahkûm daha infaz edildi. 68 Kuşağı'nın önde gelen ismi Deniz Gezmiş ve iki arkadaşı da 6 Mayıs 1972'de burada idam edildi. Son idam edilen mahkûm ise 1983'te ASALA militanı Levon Ekmekçiyan oldu. Cezaevinde; Atatürk döneminde 7, 20 Mayıs 1963'teki başarısız askerî darbe girişimi sonrası 2, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası 3 ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 7 mahkûmun infazı yapıldı. 19 idamın 18'i siyasiyken 1982'de idam edilen Ednan Kavaklı tek adi suçlu olarak kayıtlara geçti.

Cezaevinde; Cüneyt Arcayürek, Mahmut Alınak, Fakir Baykurt, Hatip Dicle, Orhan Doğan, Bülent Ecevit, Yılmaz Güney, Nâzım Hikmet, Yaşar Kemal, Yavuz Öbekci, Selim Sadak, Sırrı Sakık, Kemal Tahir, Metin Toker, Muhsin Yazıcıoğlu ve Leyla Zana gibi çok sayıda ünlü tutuklu ve mahkûm kaldı.

29 Eylül 1999'da başlatılan Hayata Dönüş Operasyonu sırasında cezaevinde 10 kişi öldü, 100'e yakın kişi de yaralandı.[1]

Ulucanlar Cezaevi 1 Temmuz 2006'da kapatıldı. Daha sonra restore edilerek müzeye dönüştürüldü.[3]

Cezaevinde idam edilenler

Cezaevinde; Atatürk döneminde 7, 20 Mayıs 1963'teki başarısız askerî darbe girişimi sonrası 2, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası 3 ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 7 mahkûmun infazı yapıldı.

Mahkûm Suç İnfaz Tarihi
İskilipli Âtıf HocaAnayasa'yı İhlal 4 Şubat 1926
Ali Rıza Hoca Anayasa'yı İhlal 4 Şubat 1926
Cavid Beyİzmir Suikastı26 Ağustos 1926
Doktor Nâzımİzmir Suikastı26 Ağustos 1926
Filibeli Hilmiİzmir Suikastı26 Ağustos 1926
Nail Bey İzmir Suikastı26 Ağustos 1926
Abdülkadir Beyİzmir Suikastı1 Eylül 1926
Fethi GürcanAnayasa'yı İhlal 27 Haziran 1964
Talat AydemirAnayasa'yı İhlal 5 Temmuz 1964
Deniz GezmişAnayasa'yı İhlal 6 Mayıs 1972
Yusuf AslanAnayasa'yı İhlal 6 Mayıs 1972
Hüseyin İnanAnayasa'yı İhlal 6 Mayıs 1972
Necdet AdalıKahve basıp 2 sağcıyı öldürme 7 Ekim 1980
Mustafa PehlivanoğluKahve tarayıp 5 solcuyu öldürme 7 Ekim 1980
Erdal ErenPiyade Er Zekeriya Önge'yi öldürme 13 Aralık 1980
Fikri Arkan2 solcuyu öldürme 27 Mart 1982
Ednan KavaklıTecavüz ettiği 16 yaşındaki erkek çocuğunu öldürme 18 Haziran 1982
Ali Bülent OrkanKahve basıp 7 solcuyu öldürme 13 Ağustos 1982
Levon EkmekçiyanEsenboğa Havalimanı saldırısı29 Ocak 1983

Popüler kültür

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c "Yeni Şafak - Gündem - Türkiye'nin en ünlü cezaevi tarih oluyor - 28.6.2006". www.yenisafak.com. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022. 
  2. ^ TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu inceleme raporu 15 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15. sayfa, 21 Mart 2010 tarihinde erişildi.
  3. ^ "Ulucanlar Cezaevi müze oldu". www.hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ahmet Talât Aydemir, Türk asker. 22 Şubat 1962 ve 20 Mayıs 1963'te iki başarısız askerî darbe girişimine önderlik etmiştir.

<i>Duvar</i> (film) Yılmaz Güneyin 1983 yapımı son filmi

Duvar, Yılmaz Güney'in yazıp yönettiği 1983 yapımı filmdir. Yılmaz Güney'in, Cannes Film Festivali'nde büyük ödül Altın Palmiye'yi alan Yol filminden sonraki ilk, hayatını kaybetmeden önceki son filmidir. Ayrıca 1974 yılındaki Arkadaş filminden beri bizzat çekimlerinin başında bulunduğu ilk filmidir. Güney, 1974–1981 yılları arasını cinayetten ötürü hapishanelerde geçirdiği için bu dönemdeki filmlerinin çekimlerinde bulunamamış, filmlerini hapishaneden organize ve takip etmiştir. Duvar filminin çekimlerini ise 1983'te Fransa'da gerçekleştirmiş ve ilk olarak tekrar Cannes Film Festivali'nde göstermiştir.

Osman Deniz, Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Erdal Eren</span> Türkiye Devrimci Komünist Partisi militanı

Erdal Eren, Halkın Kurtuluşu ve Türkiye Devrimci Komünist Partisi mensubu militan. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 50 mahkûmdan biridir. 2 Şubat 1980 günü Piyade Er Zekeriya Önge'yi öldürdüğü iddiası ile yargılanıp 19 Mart 1980'de ölüm cezasına çarptırılmış, darbe sonrasında idam edilmiştir.

Mustafa Pehlivanoğlu, Türk Ülkücü militan. 10 Ağustos 1978'de dört kahvehaneyi otomatik silahla tarayıp 5 kişiyi öldürdüğü, 12 kişiyi yaraladığı iddia edilerek yargılandı ve 18 Ekim 1979'da idama mahkûm edildi. 12 Eylül Darbesi'nden sonra cezası infaz edildi. 1980-1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

<i>Hatırla Sevgili</i> Türk televizyon dizisi (2006–2008)

Hatırla Sevgili, Sis Yapım imzalı, 2006-2008 yılları arasında atv'de yayımlanan dram, romantik ve tarihî türdeki Türk televizyon dizisidir. 2 sezondan oluşan dizi, 68. bölümü ile final yaparak sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Yassıada Yargılamaları</span> 1960 darbesinden sonraki mahkeme süreci

Yassıada Yargılamaları, 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisi. Yargılamalar Demokrasi ve Özgürlük Adası 'nda yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türk siyasi hayatında çok önemli bir yere sahiptir ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de sürmektedir.

Hıdır Aslan, Devrimci-Yol militanı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir. Ayrıca Türkiye'de idam edilen son kişidir.

İlyas Has, THKP/C-Devrimci Yol militanı. Bekçi Süleyman Tosun'u öldürdü, yargılandı ve idama mahkûm oldu. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Necdet Adalı, Türk Marksist militan. 10 Temmuz 1977'de kahvehane basıp iki kişiyi öldürdü. Yargılandı ve 2 Ekim 1979'da idama mahkûm oldu. Cezası 12 Eylül Darbesi'nden sonra infaz edildi. 12 Eylül Askerî İdaresi tarafından idam edilen 15'i sol görüşlü 48 mahkûmdan biridir.

Türkiye Cumhuriyeti'nde ölüm cezası, 1984'ten bu yana uygulanmamaktadır ve 2004'te kaldırılmıştır. Ölüm cezası önce 2001'de savaş tehdidi ve terör suçları hâlleri dışındaki suçlar için kaldırılmış, 3 Ağustos 2002'de "savaş ve çok yakın savaş tehdidi hâllerinde işlenmiş suçlar hariç" şartı ile kaldırılmıştır. 7 Mayıs 2004 tarihli 5170 sayılı Kanun ile Anayasa'dan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, 14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı Kanun ile Türk Ceza Kanunu'ndan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, böylece ölüm cezası Türk Hukuku'ndan tamamen kaldırılmıştır.

Piyangotepe Katliamı, 16 Mayıs 1979'da Ankara'nın İncirli Mahallesi'nde genellikle solcuların gittiği bir kahvehanenin sağ görüşlü militanlar tarafından basılarak 7 kişinin ölümü ve 2 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan katliam. Sanıklardan Ali Bülent Orkan, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Asarak idam</span> idam çeşidi

Asarak infaz etme, tarihteki en eski ve en çok uygulanmış idam cezası yöntemlerinden biridir. Asarak infazda, ilk önce idam mahkûmü idam sehpasına çıkar ve cellat idam mahkûmünün boğazından ip geçirir. Sonra cellat idam sehpasını tekmeyle devirir ve idam mahkûmü boşlukta kaldığı için asılır, boynu kırılarak veya boğularak ölür. Ayrıca mahkûm infazdan kaçmasın diye elleri bağlanır. Asılmak, sadece idam yöntemi değil ayrıca bir intihar yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Cezaevi</span> Diyarbakırda yer alan bir cezaevi

Diyarbakır Cezaevi ya da Diyarbakır Askerî Cezaevi, Diyarbakır'da kurulan bir cezaevidir. 1972'de yapımına başlandı, 4 Temmuz 1980'de açıldı. 12 Eylül Darbesi'den sonra askerî yönetime devredilerek Sıkıyönetim Askerî Cezaevi olarak kullanıldı. Yaşandığı iddia edilen işkenceler ile ön plana çıktı. The Times gazetesine göre "dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi" arasında yer almaktadır. 1981 ve 1984 yılları arasında cezaevinde 30 kadar kişi öldü. 9 Mayıs 1988 tarihinde Adalet Bakanlığına devredildi. Cezaevi hakkında belgeseller çekildi ve kitaplar yazıldı. Günümüzde ise müze olması planlanmaktadır.

Genel af, Türk Dil Kurumunun tanımına göre, kamu yararına uygunluğu anlaşıldığında belli bir veya birkaç suç çeşidi için yapılan kovuşturmaların durdurulması, verilmiş cezaların kaldırılması veya azaltılmasıdır.

Mamak Askerî Cezaevi, Ankara'da bulunan bir askerî cezaevi. Daha çok asker tutuklular için yapılmış bir cezaevi iken, 12 Mart'tan itibaren sivil tutukluların da kalması ve yapılan uygulamalarla kamuoyuna mâlolmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandros Otoneos</span> Yunan general

Aleksandros Otoneos, kısa sürede Yunanistan'ın Başbakan Yardımcılığına getirilen seçkin bir Yunan generali idi ve 1933'te gerçekleştirilen darbe darbesi sırasında acil durum hükûmetinde başbakanlık yaptı.

Sincan Cezaevi, Ankara ilinin Sincan ilçesine bağlı Yenikent semtindeki 2.500.000 m²lik bir alana kurulan, 6.830 tutuklu ve hükümlü kapasiteli, L ve F tipi güvenlik seviyeli on üç ceza infaz kurumunun bulunduğu, Marmara Cezaevi'nden sonra en büyük ikinci kampüse sahip tutukevi.

1071'den 15 Temmuz'a Destanlar Müzesi, Samsun'un Canik ilçesinde bir müze.

Kâzım Ergün, amcasını öldüren Abdil Güllü'nün 1974 affıyla serbest kalması sonucu 1975 yılında Abdil Güllü'yü, Güllü'nün karısını ve çocuğunu öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 24'ü adli suçlu 50 mahkûmdan biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.