İçeriğe atla

Ultrix

Ultrix[1] (resmi olarak tümü büyük harfle ULTRIX şeklinde yazılır), Digital Equipment Corporation (DEC) şirketi tarafından PDP-11, VAX, MicroVAX[2] ve DECstation'lar için tasarlanmış olup sonradan üretimden kaldırılan yerel Unix işletim sistemlerinin marka adıdır.

Tarih

Unix'in ilk gelişimi DEC ekipmanında, özellikle DEC PDP-7 ve PDP-11 (Programlanabilir Veri İşlemcisi) sistemlerinde gerçekleşti. Daha sonra VAX gibi DEC bilgisayarları da Unix'i sundu.[3] VAX'in ilk bağlantı noktası olan UNIX/32V, 1978'de tamamlandı, VAX'in Ekim 1977'de duyurulmasından kısa bir süre sonra - o sırada - DEC yalnızca kendi tescilli işletim sistemi olan VMS'yi sağladı.

DEC'in Unix Mühendislik Grubu (UEG), Bill Munson tarafından, her ikisi de DEC'in Müşteri Hizmetleri Mühendislik grubundan Jerry Brenner ve Fred Canter, Bill Shannon (Case Western Reserve Üniversitesi'nden ) ve Armando Stettner (Bell Labs'tan ) ile birlikte başlatıldı. UEG'nin sonraki diğer üyeleri arasında DEC'in pazarlama ve ürün yönetimi gruplarından işe alınan Joel Magid, Bill Doll ve Jim Barclay vardı.

Canter'in yönetimi altında UEG, Unix 7th Edition'ın (q.v.) değiştirilmiş bir sürümü olan V7M'yi yayınladı.

1988'de The New York Times, Ultrix POSIX uyumlu olduğunu bildirdi.[1]

Son sürüm

OSF taahhüdünün bir parçası olarak Armando Stettner, DEC'in RISC tabanlı DECstation 3100[4] iş istasyonuna giden OSF/1 bağlantı noktasında çalışmak üzere DEC'in Cambridge Araştırma Laboratuvarlarına gitti. Bu, 1991'de[5] MIPS mimarisi için Mach tabanlı bir çekirdekle piyasaya sürüldü. Alpha mimarisinin ilk gelişimi sırasında Ultrix'ten Alpha'ya bir bağlantı noktası gerçekleştirildi, ancak hiçbir zaman bir ürün olarak piyasaya sürülmedi.[6] Daha sonra DEC, Ultrix'i Alpha üzerinde OSF/1 ile değiştirerek MIPS ve VAX platformlarında Unix gelişimini sonlandırdı.

Ultrix'in son büyük sürümü, daha önce desteklenen tüm DECstation'ları ve VAXen'i destekleyen 1995'teki 4.5 sürümüydü. Sonraki bazı Y2K yamaları içeriyordu.

Uygulama yazılımı

Bilimsel odaklı bir kelime işlemci olan WordMARC, Ultrix için mevcut olan uygulama paketleri arasındaydı.[7]

Aşağıdaki mermiler Ultrix ile sağlandı:[8]

  • C shell
  • BSD Bourne Shell
  • System V Bourne Shell
  • KornShell

Ayrıca bakınız

  • BSD işletim sistemlerinin karşılaştırılması
  • Ultrix Windows Manager

Kaynakça

  1. ^ a b "Networking Products Introduced by Digital". The New York Times. 24 Ağustos 1988. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  2. ^ "DEC offers Ultrix-32 for Microvax I". Computerworld. 1 Ekim 1984. s. 50. 
  3. ^ Fiedler, Ryan (October 1983). "The Unix Tutorial / Part 3: Unix in the Microcomputer Marketplace". BYTE. s. 132. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 
  4. ^ John Markoff (9 Ocak 1989). "Digital Will Introduce PC's and Work Stations". The New York Times. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  5. ^ Lawrence M. Fisher (23 Ocak 1992). "High-Flier May Be Airworthy Again". The New York Times. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  6. ^ George A. Darcy III (1992). "Using Simulation to Develop and Port Software" (PDF). Digital Technical Journal. 4 (4): 181-192. 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  7. ^ "Macneal-Schwendler to buy MARC Analysis Research". The New York Times. 29 Mayıs 1999. 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 
  8. ^ "ULTRIX Worksystem Software, Version 4.2 Software Product Description". 20 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023. 

İleri okumalar

  • Ultrix/UWS Release Notes V4.1, AA-ME85D-TE
  • Ultrix-32 Supplementary Documents, AA-MF06A-TE
  • The Little Gray Book: An ULTRIX Primer, AA-MG64B-TE
  • Guide to Installing Ultrix and UWS, AA-PBL0G-TE

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Microsoft Windows, kullanıcıya grafik arabirimler ve görsel iletilerle yaklaşarak yazılımları çalıştırmak, komut vermek gibi klavyeden yazma zorunluluğunu ortadan kaldıran, Microsoft'un geliştirdiği dünyanın en popüler işletim sistemi ailesidir. İlk Windows, 20 Kasım 1985 tarihinde satışa sunulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İşletim sistemi</span> bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten yazılım

İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.

<span class="mw-page-title-main">GNU</span> bilgisayar işletim sistemi

GNU; çekirdeği, sistem araçlarını, açıcılarını, kütüphanelerini ve son kullanıcı yazılımlarını içeren, GNU Tasarısı kapsamında geliştirilen bir işletim sistemidir. İsminin açılımı "GNU's Not Unix" dir. Bu ismi almasındaki sebep de tasarımının Unix'e benzerken kendisinin özgür yazılım olması ve herhangi bir UNIX kodunu içermemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Unix</span>

UNIX türevi işletim sistemleri çok işlemcili çok pahalı makinelerden tek işlemcili, basit ve çok ucuz ev bilgisayarlarına kadar pek çok cihaz üzerinde çalışabilen esnek ve sağlamlığı çok değişik koşullarda test edilmiş sistemlerdir. Fakat özellikle kararlı yapısı ve çok kullanıcılı-çok görevli yapısıyla çok işlemcili sunucularda adeta standart haline gelmiştir ve özellikle akademik dünyada iş istasyonları üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. UNIX, Interdata 7/32, VAX ve Motorola 68000 arasında hızla yayıldı.

Kenneth Lane Thompson Amerikalı bir bilgisayar bilimcisi.Thompson, kariyerinin büyük bir bölümünde orijinal Unix işletim sistemini tasarlayıp uyguladığı Bell Labs'ta çalıştı. Ayrıca C programlama dilinin doğrudan selefi olan B programlama dilini de icat etti. Bununla beraber Plan 9 işletim sisteminin yaratıcılarından ve ilk geliştiricilerinden biriydi. Thompson, 2006'dan beri Go programlama dilini birlikte icat ettiği Google'da çalışmaktadır.

Ağ Dosya Sistemi, Network file system, yani ağ dosya sistemi diğer bilgisayarlardaki dosyalara erişilebilmesini sağlayan bir yerel ağ işletim sisteminin parçasıdır. Bilgisayarlarda kullanılan programların network makinalarında kullanılmasını sağlar. Sun Microsystems tarafından 1984 yılında geliştirilmiş, ağdaki bilgisayarların ortak bir dosya sistemine, yerel diskleri kadar kolay ulaşmasını sağlayan, RPC temelli dağıtık dosya sistemi yapısıdır.

<span class="mw-page-title-main">BeOS</span> Multimedya, kişisel masaüstü kullanımı ve çok işlemcili bilgisayarlar için tasarlanmış işletim sistemi

BeOS, ilk olarak Be Inc. tarafından 1990 yılında kişisel bilgisayar için geliştirilmiş UNIX türevi bir işletim sistemi'dir. BeOS, Be Incorporated firması tarafından 1991 yılında piyasaya sürülmüştür. Kendine ait bir dosya sistemine (BeFS) sahiptir. İlk başta Apple için AT&T Hobbit tabanlı donanım üzerinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır ve sonra PowerPC tabanlı işlemciler üzerinde çalışacak şekilde modifiye edilmiştir. Daha sonra BeBox için özel olarak geliştirilen BeOS, sonra diğer bilgisayarları da desteklemeye başlamıştır. BeOS multimedya, iş ve yüksek performans için geliştirilmiş bir işletim sistemidir. BeOS'un arayüzü temiz ve derli toplu olarak geliştirildi. BeOS kolay API programlama için C++ dilinde yazılmıştır. Büyük ölçüde POSIX uyumluluğu vardır.

Berkeley r-komutları, bir Unix sisteminin kullanıcılarının TCP/IP bilgisayar ağı üzerinden başka bir Unix bilgisayarında oturum açmasını veya komutlar vermesini sağlamak için tasarlanmış bir bilgisayar programları paketidir. Berkeley r-komutları, 1982'de Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'ndeki Computer Systems Research Group (CSRG) tarafından, TCP/IP'nin erken uygulanmasına dayanarak geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Dennis Ritchie</span> Amerikalı bilgisayar bilimci

Dennis MacAlistair Ritchie, uzun süre birlikte çalıştığı arkadaşı Ken Thompson ile birlikte C programlama dilini ve Unix işletim sistemini yazan saygın Amerikalı bilgisayar bilimcisi. 1983'te Turing Ödülü'nü, 1999'de Ulusal Teknoloji Madalyası ödülünü aldı. 12 Ekim 2011'de ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Alfa işlemcisi</span>

Alfa işlemcisi, 64 bitlik RISC tasarım mimarisi kullanan mikroişlemciler grubundandır. DEC Alfa veya Alfa AXP olarak da bilinir. Digital Equipment Corporation tarafından üretilmiştir. İşlemcilerindeki "DEC" kısaltması da şirketin baş harflerinden gelmektedir."AXP"nin ise nereden geldiği bilinmemekle beraber, sadece şirket yöneticileri tarafından bulunduğu düşünülmektedir. Bilgisayar sektöründe ise bu kısaltma şakayla karışık "Almost Exactly PRISM" olarak yer almaktadır.
DEC firmasının diğer bir işlemcisi olan 32 bitlik VAX işlemcilerinin yerine tasarlanmıştır. İlk olarak DEC iş istasyonlarında ve sunucularda kullanılmıştır. Daha sonra anakartlara ve masaüstü bilgisayarlara uyarlı hale getirilmiştir. Alfa işlemcileri UNIX ve Linux işletim sistemlerini desteklemekle birlikte Microsoft'un Windows NT ve Windows NT 4.0 da Alfa işlemcileri ile kullanılabilmektedir. Windows'un daha sonra çıkan işletim sistemleri Alfa tarafından desteklenmemektedir.
Alfa işlemcileri 1998 yılında Compaq'a satılmıştır. Daha sonra da Compaq'ın Intel tarafından satın alınması ile Alfa işlemcileri geri plana atılarak yavaş yavaş ortadan kalkmıştır. Intel firması Alfa işlemcilerini satın almasıyla Alfa işlemcilerinde bulunan iyi özellikleri o tarihlerde üretmiş olduğu IA-64 Itanium mimarisine katmıştır. Aynı dönemde Hewlett-Packard'ın Compaq'ı satın alarak, Alfa'nın var olan ürünlerini 2004 yılına kadar geliştirmiştir. Hewlett-Packard Ekim 2006 ya kadar Alfa tabanlı sistemleri satmaya devam etmek için bir anlaşma imzalamıştır. Kasım 2006 da ise bu anlaşmayı uzatarak 27 Nisan 2007 ye kadar ürünleri satacağını duyurmuştur.

Video oyunları ABD, Japonya ve Avrupa'da 70'lerin sonu ve 80'lerin başlarında oluşacak yeni eğlence sektörünün temellerini, 1971 yılı ortalarında ticari bir eğlence olarak ortaya çıkmasıyla atmıştır. Kuzey Amerika video oyun çöküşü olarak da bilinen ve 1983 yılında Kuzey Amerika'daki oyun şirketlerinin birer birer iflas ettiği ve 2 sene sonra toparlandığı dönemden sonra video oyun endüstrisi 10 yıllık bir dönemden fazla süren büyüme dönemine girmiştir. Video oyun piyasası 11 milyon USD'lik bir büyüklüğe ulaştığında, eğlence sektöründeki en kârlı endüstri olan sinema endüstrisine rakip olmaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Unix benzeri</span>

Unix benzeri işletim sistemi, resmi bir UNIX markası olmamasına karşın Unix sistemine benzer şekilde çalışan işletim sistemleridir. Unix benzeri bir yazılım, Unix komut ve kabuğuna benzer işlevlere sahiptir. Bu terimin kullanımı için bir standart yoktur ve bir yazılımın veya işletim sisteminin Unix benzeri olarak adlandırılıp adlandırılamayacağı üzerine farklı görüşler vardır.

<span class="mw-page-title-main">XNU</span>

XNU, MacOS işletim sisteminde kullanılmak üzere Aralık 1996'dan beri Apple'da geliştirilen ve Darwin işletim sisteminin bir parçası olarak ücretsiz ve açık kaynaklı yazılım olarak piyasaya sürülen bilgisayar işletim sistemi çekirdeğidir. Ayrıca, iOS, tvOS ve watchOS işletim sistemlerinin çekirdeği olarak da kullanılır. XNU, "X Not Unix"'in bir kısaltmasıdır.

Mach, Carnegie Mellon Üniversitesi'nde öncelikle dağıtık hesaplama ve paralel hesaplama bilgi işlem olmak üzere işletim sistemi araştırmalarını desteklemek için geliştirilen bir işletim sistemi çekirdeğidir. Mach bir mikrokernelin en eski örneklerinden biri olarak sıklıkla bahsedilir. Bununla birlikte, Mach'ın tüm versiyonları mikrokernel değildir. MacOS'un temel aldığı NextStep ve OpenStep, hepsi de daha önce bir mikro çekirdek olmayan Mach içeren XNU işletim sistemi çekirdeğini büyük bir bileşen olarak içerir. Mach türevleri, GNU Hurd ve Apple'ın işletim sistemleri macOS, iOS, tvOS ve watchOS'daki modern işletim sistemi çekirdeklerinin temelini oluşturmaktadır.

Güvenli kabuk,, ağ hizmetlerinin güvenli olmayan bir ağ üzerinde güvenli şekilde çalıştırılması için kullanılan bir kriptografik ağ protokolüdür. En iyi bilinen örnek uygulaması bilgisayar sistemlerine uzaktan oturum açmak için olandır.

<span class="mw-page-title-main">Metin tabanlı kullanıcı arayüzü</span> bir metin ekranına çıktı vermeye veya onu kontrol etmeye dayalı arabirim türü

Metin tabanlı kullanıcı arayüzü, metinsel kullanıcı arayüzü veya terminal kullanıcı arabirimi olarak da adlandırılır, grafik kullanıcı arayüzlerinin (GUI) icadından bir süre sonra ortaya çıkan ve onu grafik kullanıcı arayüzünden ayırt etmek için türetilen yeni bir terimdir. TUI'de bilgisayar grafikleri metin kipinde görüntülenir. Gelişmiş bir TUI, GUI'ler gibi tüm ekran alanını kullanabilir ve fare ve diğer girişleri kabul edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Creeper</span>

Creeper, 1971'de BBN çalışanı Bob Thomas tarafından TENEX işletim sistemi için yazılan deneysel bir bilgisayar programıdır. Orijinal program, ARPANET kullanan TENEX işletim sistemi ile çalışan DEC PDP-10 ana bilgisayarlarının arasında hareket etmek için tasarlandı. Ray Tomlinson bir sonraki sürümde, programı basitçe yer değiştirmek yerine kendini bilgisayarlar arasında kopyalayacak şekilde tasarladı. Creeper'ın bu kendi kendini kopyalayan sürümü, genellikle ilk Solucan (virüs) olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Unix shell</span> Unix işletim sistemi için yorumlayıcı program

Unix shell, Unix benzeri işletim sistemleri için bir komut satırı kullanıcı arabirimi sağlayan bir komut satırı yorumlayıcısı veya kabuğudur. Kabuk, hem etkileşimli bir komut dili hem de bir komut dosyası dilidir ve işletim sistemi tarafından sistemin kabuk komut dosyalarını kullanarak yürütülmesini kontrol etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kernel panic</span>

Bir kernel panic, bir işletim sisteminin çekirdeği tarafından, güvenli bir şekilde kurtarılamadığı veya sistemi çalıştırmaya devam etmenin büyük veri kaybı yaşanabilmesinin yüksek bir riske sahip olacağı dahili bir kritik hata tespit edildiğinde alınan bir güvenlik önlemidir. Terim büyük ölçüde Unix ve Unix benzeri sistemlere özgüdür. Microsoft Windows işletim sistemlerindeki eşdeğeri, genellikle "mavi ekran" olarak adlandırılan bir durdurma hatasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Common Desktop Environment</span>

Common Desktop Environment, Unix ve OpenVMS için Motif pencere öğesi araç setini temel alan bir masaüstü ortamıdır. UNIX 98 İş İstasyonu Ürün Standardının bir parçasıydı ve uzun bir süre ticari Unix iş istasyonlarıyla ilişkili Unix masaüstü oldu. Yüzyılın başlangıcından sonra büyük ölçüde CDE'nin yerini alan KDE ve GNOME masaüstü ortamı gibi ardıl projelerin ilk uygulamalarını etkilemeye yardımcı oldu.