Ulama (İspanyolca telaffuz: [uˈlama]) Meksika'nın Sinaloa eyaletinde birkaç topluluk tarafından oynanan bir oyundur. Mezoamerikan top oyunlarının Aztek versiyonu olup,[1] bir lastik top ile oynanan oyun dünyanın en eski sporlarından biridir.
| Basket sporları | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Futbol sporu çeşitleri |
| ||||||||||
| Hentbol sporları | |||||||||||
| Topa sopayla vurulan sporlar |
| ||||||||||
| Sopa ve top sporları |
| ||||||||||
| Topun file üstünden geçtiği sporlar |
| ||||||||||
| Diğer sporlar |
| ||||||||||
Futbol, on birer oyuncudan oluşan iki takım arasında, kendine özgü küresel bir topla oynanan takım sporudur. 21. yüzyıl itibarıyla 200'ün üzerinde ülkede 250 milyonu aşkın oyuncu tarafından oynanmakta olup dünyadaki en popüler spordur.
Basketbol ya da Sepettopu, elle idare edilen bir topla oynanan popüler bir takım oyunu ve spor dalı. Profesyonel basketbolda beşer kişilik iki takım, yerden yüksekliği Avrupa standartlarına göre 3,05 metre olan ve pota adı verilen, yere paralel konumdaki bir çemberden topu geçirerek, rakibinden daha fazla sayı yapmak suretiyle, on ikişer, onar veya sekizer dakikalık dört periyottan oluşan maçı kazanmaya çalışır.
Voleybol, file ile ikiye bölünmüş bir oyun alanı üzerinde altı kişilik iki takım ile oynanan, voleybol topuna eller ve kollarla vurarak file üzerinden karşı tarafın oyun alanına gönderme ve yere değmesini sağlama esasına dayalı bir takım sporudur.
Hentbol, altısı saha içinde, biri kalede olmak üzere yedi oyuncuyla oynanan bir takım sporudur. Oyun süresi otuz dakikalık iki devreden oluşur. İlk yıllarında futbol stadyumlarında 11 kişilik takımlar halinde çim üzerinde oynanan hentbol, 1950'lerden sonra yaygın bir salon sporu haline dönüşmüştür. Saha hentbolu, plaj hentbolu ve tekerlekli sandalye hentbolu türleri bulunur.
Tenis, raket ve topla iki kişi arasında ya da ikişer kişilik iki takım arasında oynanan olimpik bir spor. Oyuncular raketleri ile içi boş lastik bir tenis topunu ağ (file) üzerinden rakibinin sahasına (kort) atmaya çalışırlar. Kort toprak kort, çim kort ve sert kort türlerinde olur. Kurallar dahilinde en çok puanı alan oyuncu kazanır.
Bilardo, bir spor çeşididir ve ıstaka adı verilen sopalar, bilardo topları ve bilardo masası ile oynanan pek çok oyun türünün ortak ismidir.
Beyzbol, her biri dokuz oyuncudan oluşan iki takım arasında, sırayla vuruş ve saha çalışmasıyla oynanan bir sopa ve top sporudur. Oyun birkaç oyun boyunca gerçekleşir ve her oyun genellikle saha takımındaki atıcı olarak adlandırılan bir oyuncunun, vuruş yapan takımdaki vurucu adı verilen bir oyuncunun sopayla vurmaya çalıştığı bir topu fırlatmasıyla başlar. Vurucu takımın amacı, topu diğer takımın oyuncularından uzağa, oyun alanına vurarak, oyuncularının üsleri koşmasına izin vererek, dört üs etrafında saat yönünün tersine ilerlemelerini sağlayarak, koşuyu tamamlamaktadır. Savunma konumundaki karşı takımının amacı, vurucuların koşucu olmasını önlemek ve koşucuların üsler etrafında ilerlemesini engellemektir. Bir koşucu yasal olarak üslerin etrafında sırayla ilerlediğinde ve ana plakaya dokunduğunda bir koşu puanlanır.
Hokey, iki takım arasında bir ucu kıvrık sopalarla oynanan bir top oyunudur.
Golf, doğada özel olarak yapılmış bir golf sahası'nda golf sopası ve küçük sert bir golf topu'yla oynanan oyundur. Oyunun amacı, sahanın belirlenmiş 18 parkurunu (çukurunu) golf topuna en az vuruş yaparak tamamlamaktır. Plaj golfü, disk golf, futgolf, kapalı golf, minigolf, park golfü, kar golfü, hızlı golf, kentsel golf gibi golf çeşitleri bulunuyor.
Kriket, on birer kişilik iki takım arasında, sopa ve top yardımıyla, merkezinde 20 metre uzunluğunda dikdörtgen bir saha bulunan ovalimsi bir alanda oynanan takım sporu. Dikdörtgen sahanın bir ucunda yer alan atıcı durumundaki takımın oyuncusu topu, vurucu konumundaki takım oyuncusunun bulunduğu diğer uca doğru fırlatarak vurucunun arkasında bulunan kale benzeri düzeneğe (wicket) değdirmeye, vurucu ise gelen bu topun wicket'a değmesini engellemek için elindeki sopa yardımıyla topa vurmaya çalışır. Başarılı bir vuruşun ardından atıcı takım oyuncuları topu yakalamaya çalışırken, sahada yer alan vurucu da karşısındaki wicket'a doğru koşar. Top oyun alanı dışına çıkmadan yakalanırsa run adı verilen sayılardan bir, oyun alanı dışına çıkarsa dört, yere hiç değmeden oyun alanı dışına çıkarsa altı adet kazanır ve vurucu konumundayken en fazla sayıya ulaşmaya çalışır. Atıcı takım ise topu wicketlardan herhangi birine değdirerek, karşılanan topu yere değmeden yakalayarak veya bazı istisnai durumlarda vurucuları oyun dışında bırakmaya çalışır. Oyun dışında kalan oyuncu yerine başka bir oyuncu girerken, atıcı takım ise over adı verilen her altı atışta bir atıcısını değiştirmek zorundadır.
Polo, at üzerinde dörderli iki takım oyuncularının ellerindeki özel oyun sopalarıyla 10 cm çapındaki bir topa vurmalarıyla oynanan bir oyundur. Amaç rakip takımın kalesine gol atmaktır.
Tekerlekli paten hokeyi, iki takım arasında bir ucu kıvrık sopalarla oynanan bir top oyunudur.
Bocce, demir bilyelerle oynanan bir oyun ve spor dalıdır.
Sepak takraw veya ayak voleybolu, üçer kişilik iki takım tarafından oynanan ve el dışında vücudun bütün kısımlarının ve özellikle ayak, diz, omuz ve kafanın kullanıldığı bir file oyunudur. Top, rakip sahada yere değdiği zaman sayı kazanılır. Futbolla jimnastiğin bir karışımı olan ayak voleybolu dünya çapında popülerliği artan ve izleyici çeken bir spordur.
Kendi kalesine gol, gol atılarak skor kazanılan sporlarda kaleyi savunan takımın oyuncusundan seken topun, pozisyon sonucunda istenmeyen şekilde savunan oyuncunun kalesine girmesidir.
Harpastum, Roma İmparatorluğu'nda altıncı yüzyıla kadar yaygın olarak oynanan takım oyunu. Günümüz hentbol, ragbi ve futbol oyunlarına benzerlik göstermektedir. Oyun kuralları hakkında kesin bilgiler mevcut değildir, oyun dikdörtgen şekildeki sahada, 27 şerlik iki takım halinde oynanıp, domuz bağırsağından yapılmış topu karşı takımın kale çizgisinden geçirmek şeklindedir. Oynanış şekli ise günümüz hentbolunda olduğu gibi topu el ile yakalayıp oyuncular arasında paslaşmalar ile ilerletilmesi şeklindedir.
Çim topu veya bowls, iki tarafından basık olduğu için iki yüzü olan ve tekerlek gibi yuvarlanarak "jack" ya da "kitty" denilen daha küçük boyutlu bir topa doğru atılan toplarla oynanan bir spordur. Bocce ve Petank sporlarına benzeyen oyunun ilk defa 13. yüzyıl İngiltere'sinde oynandığı belirtilmektedir.
Soule, cholle veya choule, Orta Çağ'da Fransa'da ortaya çıkan ve topla oynanan bir spor. İki komşu köy veya kasabada yaşayan kişilerin katıldığı oyunda amaç, topu rakip takımın köy veya kasabasında belirlenen bir alana göndermekti. Zaman zaman günümüzde de geleneksel olarak oynanmaktadır.
Uzatma süresi, bazı sporlarda skordaki eşitliği bozma amacıyla, oyunun normal süresine ek olarak oynanan kısım. Futbol, Amerikan futbolu, Kanada futbolu, basketbol, buz hokeyi, hentbol, beyzbol, softbol, ragbi ligi, ragbi birliği, Avustralya futbolu, Gal futbolu, su topu, körling, kriket, netbol gibi sporlarda görülmektedir.
Mezoamerika top oyunu, Ollamaliztli, Antik Mezoamerika'nın Kolomb öncesi kişiler tarafından en az 1650'den beri oynanan, ritüel çağrışımları da yapan olan bir spordur. Bu sporun bin yıl boyunca farklı yerleşim yerlerinde farklı versiyonları bulunmaktaydı ve oyunun modernize edilmiş bir versiyonu olan ulama, bazı yerlerde hala yerli halklar tarafından oynanmaktadır.