İçeriğe atla

Ukrayna nakşı

Rushnyk - Ukrayna nakış süslemeli havlular. Pereyaslav, Ukrayna.

Ukrayna nakşı (Ukraynaca: Вишивка, Vyshyvka), Ukrayna süsleme sanatları çeşitli dalları içinde önemli yer işgal eder.[1] Nakış, Ukrayna'da tarihi bir zenginliğe sahiptir ve geleneksel evlilik ve diğer kutlamaların bir parçası olduğu kadar Ukrayna kültürü içinde uzun bir görünüme sahiptir.[2] Bütün ülkede boydan boya görünerek, Ukrayna nakşı kaynak bölgeye bağlı olarak değişime uğrar. Poltava'dan, Kiev ve Çernigiv batıda, Volyn ve Polesiye'ya kuzeybatıda Bukovina ve Hutsul güneybatı alanında, nakşın favori renklerinin seçimi ve dikiş tipleri olduğu kadar, dizaynlar süsleme motifleri ve kompozisyonlarını tanımlayan uzun bir tarihe sahiptir.[3]

Tarihçe

12. yüzyıl Meryem ikonu, Azize Sofya Katedrali. Kemerdeki nakış işlemeli mendile dikkat ediniz.
Bölgesel olarak Ukrayna nakışlarının yayılımı

Nakış, Ukrayna'nın bir antik ve sembolik geleneğidir. MÖ 513 yılında Yunan tarihçi Heredot, Darius'un istilasını tanımlamasında günümüzdeki Balkanlar ve Batı Ukrayna'da yaşayan Trakya-Daçya halkının elbiselerini süslemek için nakış kullandığından bahseder. MS birinci yüzyıl sitelerinde yapılan kazılar Ukrayna topraklarında nakışlı elbise örneklerini açığa çıkarmıştır. Nakşın diğer ilk örnekleri Hristiyanlık öncesi tanrıça motiflerini Berehynia gibi içerir.[4] Nakşın on birinci yüzyıla ait örnekleri Kiev'deki Aya Sofya Katedrali'nin Freskleri ve minyatürleri üzerinde vardır. Bu ilk örneklerin çoğu, tarih boyunca yerel nakışdaki farklı benzerliklere sahiptir. Ukrayna nakşı, 19. yüzyıla kadar yaşayan genel halk içinde nakış bir el becerisi olduğunda olağan bir sanat idi.[5]

Nakış çoğunlukla elbise ve kumaş süslemesi için, ev ve kilise süslemesi için kullanıldı.[2] Nakışlı ürünler özellikle havlular, çokça bir seremoni serisi ve Ukrayna'nın dinsel ayinleri için semboliktirler.

Nakış çokça giysi için kullanıldı. Giysinin nakış ile süslenen birincil objesi gömlek veya bluzlardır. Gömleklerin çoğunlukla yen kısımları ve ayrıca elbise yakası, göğüs kısımları nakış ile süslendi. Diğer giysi unsurları boyun atkıları, etekler, önlükler, erkek şapkaları ve pantolonlar, kolsuz ceketler, koyun postu paltolar vb. nakış süslemesiyle işlendiler. Bazı bölgelerde yatak çarşafları ayrıca nakışlandı. Giysilerden başka diğer unsurlardan olan havlular, masa örtüleri, tezgâh örtüleri, peçeler ve başörtüleri ve yastık yüzleri nakışla işlendiler. Bu unsurların pek çoğu kilisenin iç kısımlarının süslemesinde (örnek olarak kutsal ayinler için örte ve ikonların örtülmesinde) kullanıldı.

Ukrayna asıllı bir Kanadalı olan aktivist Mary Doliszny'ye göre Sovyetler Birliği Rusçalaştırma denemelerinde Ukrayna nakşı üzerinden rüşvet aldı. Ukrayna nakış sanatını tahrip etme denemesinden dolayı, Ukrayna diasporası örnekleri belgelemek ve sanatı yeniden yaşatmak için çalışıyordu. Bu araştırmanın çoğu Harvard Üniversitesi ve Toronto Üniversitesi'ndeki Ukrayna enstitüsünde yapıldı.[6]

Halk nakşı büyük ölçüde inanışlar, mitler ve hurafelerle bağlantılı olup, inanışları korumayı ve yaratıcılığı içerir.[7]

Ukrayna'da nakış kadınlar tarafından geliştirildi[8] ve tipik olarak bir kadınları aktivitesidir[9] ve günümüze bir kalıntıdır.[3] Nakış hakkından gelmeyen pek az kadın vardır.[8] Nakış, Ukrayna'da ve yurt dışında yaşayan Ukraynalı halk arasında (ki buralarda pek çok nakış kulüpleri vardır) popülerdir.[10]

Nakış, ulusal bir geçmiş olarak ve Ukrayna kültürünün ve ulusal kimliğin bir parçası olarak hatırlanır.[6][11]

Kaynakça

  1. ^ Dr. Natalie Kononenko. Ukrainian Minstrels: And the Blind Shall Sing. M.E. Sharpe, 1998. p 18.
  2. ^ a b Catherine Amoroso Leslie. Needlework Through History: An Encyclopedia . Greenwood Press, 2007.
  3. ^ a b "Ukrainian Museum Archives. Online exhibit on loan from the D.Dmytrykiw Ukrainian Ethnographic Research Collection, Library & Archives of Westlake, Ohio". 24 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2009. 
  4. ^ Mary B. Kelly. Goddess Embroideries of Russia and the Ukraine. Woman's Art Journal, Vol. 4, No. 2. (Autumn, 1983 - Winter, 1984), pp. 10-13 [1]
  5. ^ "Ukrainian embroidery". 20 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2020. 
  6. ^ a b Embroidery aiding Ukrainian heritage. The Globe and Mail. Toronto, Ont.: Jun 15, 1982. pg. F.9
  7. ^ Linda Welters Dress in Europe and Anatolia:Beliefs about Protection and Fertility. Berg Publisher,1999
  8. ^ a b Nicholas Chirovsky. An Introduction to Ukrainian History: Volume I. New York, Philosophical Library, 1981
  9. ^ Carol R. Ember, Melvin Ember. Encyclopedia of Sex and Gender: Men and Women in the World's Cultures Spinger, 2003.
  10. ^ Vic Satzewich. The Ukrainian Diaspora. Routledge, 2002. p 73. ISBN 0-415-29658-7
  11. ^ Shawna Lemiski. Ukrainian embroidery in the twentieth century: expressing a national self-concept. Canadian Home Economics Journal 44.2 (Spring 1994): p63-6.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ukrayna nakşı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gilaburu</span> Ağaç türü

Gilaburu veya bilimsel adıyla Viburnum opulus; Caprifoliaceae familyasına mensup; Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Asya'ya özgü çiçekli bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Art deco</span> özellikle 1920 ve 1930larda Fransada yaygınlaşan akım

Art deco Fransa kökenli sanat akımıdır. 1920'li yıllardan sonra, özellikle mimari alanında görülmüştür. Adını 1925 yılında yapılan Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes sergisinden almıştır. Art nouveau'nun hemen ardından gelen bu akım, ondan farklı olarak el emeğine değil, sanayiye dayalıdır. Desenleri geometriktir. Art nouveau'da olduğu gibi Gotik süsleme öğelerinden yararlanılır. 1930'lardan sonra, mimarların mimariyi süsten ayırmak istemeleri ve süslemeyi değil işlevselliği savunmalarıyla son bulmuş; fakat 1960'lı yıllarda yeniden saygı görmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Minyatür</span> kendine has bir biçimi olan resim

Minyatür, kendine has bir biçimi olan resim çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Basma</span>

Basma, çeşitli basit ve karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara verilen isimdir. Baskı, boyaların beyazlatılmış kumaşa baskı şablonları yardımıyla desene göre, üst üste uygulanmasıyla gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Şile bezi</span>

Şile bezi, el tezgâhlarında, pamuk ipliğinden dokunan, tamamen Şile'ye özgü bir bezdir.

<span class="mw-page-title-main">Şalvar</span> ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağlanan geniş pantolon

Şalvar, genellikle ağı çok bol olan, bele bir uçkurla bağlanan geniş bir tür pantolondur. Özellikle Adana'dan başlayıp Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne kadar olan bölgede sıkça giyilen yöresel giysi türüdür. Şalvar bol olduğundan bağ bahçe ve tarlada çalışanlar için uygundur. Bu özelliği nedeniyle şalvarı hâlâ kırsal alanda tarım ve hayvancılık yapan insanlar kullanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nakkaş Osman</span> Osmanlı minyatür sanatkârı

Nakkaş Osman 16. yüzyıl yarısı sonrası Osmanlı İmparatorluğu dönemi baş minyatürcüsü. Doğum ve ölüm tarihleri hakkındaki bilgiler zayıf olmakla birlikte onun çalışmalarının çoğu 16. yüzyılın dördüncü çeyreğinin sonlarına tarihlenir.

<span class="mw-page-title-main">Arka dikiş</span> nakış ve dikişin bir sınıfı

(İngilizce:Backstitch veya back stitch) onun değişik biçimleri olan kol dikiş, taslak dikiş ve ikiye ayrılama dikiş nakış ve dikişin bir sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kanaviçe işi</span>

(İngilizce:Cross-stitch) Kanaviçe işi, bir resmi şekillendirmek için x biçimli dikişlerin kullanılması yöntemidir. Bu bakımdan kanaviçe işi kumaş ipliğinin sayıldığı nakış işinde popülerdir ve uygulaması kolaylıkla yapılır. Dikişçiler, dikişlerin bir ebat ve görünümde olmasını sağlamak için iplikleri sayarlar. Kanaviçe işinin bu uygulaması ayrıca sayılı kanaviçe işi olarak adlandırılır. Bazen kanaviçe işi, kumaş üzerinde baskısı yapılmış dizayn üzerinde yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Jacobean nakşı</span>

(İngilizce:Jacobean embroidery), onyedinci yüzyılın birinci çeyreği I. James'in hükümdarlığı döneminde gelişmeye başlayan nakış stilidir.

<span class="mw-page-title-main">Passementerie</span>

Passementerie veya passementarie süslemeler yapma sanatı olup, saç örgüsü, altın veya gümüş ip veya nakış, renkli ipek uygulamasıyla kenarlıklar yapma sanatıdır. Ayrıca süslemeler giysi veya mobilyalar için yapılır.

Lefkara işi Kıbrıs'ta Venedik döneminde Venedik asilzadelerinin tatil yeri olarak Larnaka Limasol arasında bulunan denize yakın fakat dağların ve yeşilin arasında saklı bulunan Lefkara köyüne sık sık geliyorladı. Bu dönem zarfında Venedik asilzadelerin getirdiği dantel ile yerli halkın nakışının birbirinden etkilenmesinden Lefkara işi ortaya çıktı Toplum yaşamı içinde bulunan geometrik ve tarihi motifler Lefkara işine karakter verdi. Kıbrıs'a özgü olan nakış farklı motifler yer alırken, sadece beyaz ve yeşil (ekru) olan iki renk ip ile hayat buldu

<span class="mw-page-title-main">Boncuk işi</span>

Boncuk işi ya da boncukişi, boncuk tanelerine genellikle iğne kullanılarak iplik ya da tel geçirilerek, birbiriyle ya da bir nesneye örülerek ya da burularak yapılan süsleme sanatı. Daha çok kolye, bilezik gibi takı ya da yazma, şapka, gömlek, pantolon, havlu gibi tekstil süslemede kullanılır. Duvara asılmak için pano gibi ya da biblo heykelcik olarak da kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Cem Sultan Türbesi</span>

Cem Sultan Türbesi, başta Sultan II. Murad'ınki olmak üze­re Muradiye Camii'nin için­de bulunan pek çok türbeden biridir. Ço­ğu sanat açısından üstün bir değerde olan bu türbeler arasında Cem Sultan Türbesi diye anılan yapı iç süslemesi ba­kımından en zariflerindendir. Kitabesi olmayan türbe, kubbe için­deki nakışlarda bulunan "Sultan Musta­fa" ve "rahmetullah" yazılarından anla­şıldığına göre Fâtih Sultan Mehmed'in büyük oğlu Şehzade Mustafa için yaptırılmıştır. Ancak maceralı bir sür­gün hayatından sonra 1495'te İtalya'da ölen Cem Sultan'ın cenazesi 1499'da yur­da getirildikten sonra buraya defnedil­miş ve türbe, daha ünlü olduğu için onun adıyla anılır olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ruşnik</span>

Ruşnik, yüzyıllardan beri geleneksel olarak kullanılan işlemeli geleneksel bir tür kumaş. Bu kumaş türüne Doğu Slavları tarafından kutsallık atfedilmiştir. Dini ritüeller, düğünler ve cenazeler gibi törensel etkinliklerde sıkça kullanılmaktadır. Her bölgenin, nesilden nesile aktarılan ve etnograflar tarafından inceleme konusuna sahip çeşitli şifreli anlamlar içeren kendi tasarımları ve desenleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Vışıvanka</span>

Vışıvanka, Ukrayna'da ve Belarus'da ulusal kostümleride kullanılan işlemeli gömlek. Ukrayna vışıvankalarında ukrayna nakşı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar ulusal kıyafeti</span> Geleneksel Kıfayet

Kırım Tatar ulusal kıyafeti, Kırım Tatarlarının geleneksel giysisidir.

Ukrayna kültürü, Ukrayna halkının tarihi boyunca şekillenen maddi ve manevi değerlerinin bir bileşimidir. Etnik Ukraynalılar ile ilgili etnik çalışmalar ve Kiev ve çevresindeki bölge tarihine odaklanan Ukrayna tarih yazımı ile iç içedir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna folkloru</span> Ukrayna halk gelenekleri

Ukrayna folkloru, Ukrayna'da ve etnik Ukraynalılar arasında gelişen bir halk geleneğidir. Ukrayna'da bulunan en eski folklor örnekleri, Doğu Slavların eski Slav mitolojisine dayanan pan-Slavların folklor katmanıdır. Zaman içinde, Ukraynalılar kendi farklı halk kültürünün bir katmanını geliştirdiler. Folklor, komşu ülkelerden gelen güçlü asimilasyon baskıları karşısında Ukrayna'da kültürel bir farklılığın tanımlanması ve korunmasında önemli bir araç olmuştur.

Hanna Ivanovna Veres, Ukraynalı halk sanatçısı, nakışçı ve dokumacı. Sanatçı ve dokumacı Maria Posobchuk'un kızı ve sanatçı Valentina ve Elena Veres'in annesiydi. 1968'de Anna Vasylashchuk ile Shevchenko Ulusal Ödülü'ne layık görüldü.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.