İçeriğe atla

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Ukrayna SSC
Українська Радянська Соціалістична Республіка
Украинская Советская Социалистическая Республика

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
1919-1991
Slogan
Пролетарі всіх країн, єднайтеся! (Ukraynaca)
"Proletari vsikh krayin, yednaitesia!" (transliterasyon)
"Dünya'nın bütün işçileri, Birleşin!"
Millî marş
Державний гімн Української Радянської Соціалістичної Республіки  (Ukraynaca)
Derzhavnyy himn Ukrayins'koyi Radyans'koyi
Sotsialistychnoyi Respubliky  (transliterasyon)
Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Milli Marşı
Sovyetler Birliği içerisinde Ukrayna SSC'nin yeri.
Sovyetler Birliği içerisinde Ukrayna SSC'nin yeri.
BaşkentHarkov (1919-1934)[1]
Kiev (1934-1991)[2]
Yaygın dil(ler)Ukraynaca · Rusça[3]
HükûmetMarksist-Leninist tek
parti sosyalist cumhuriyet
Devlet Başkanı 
• 1919-1938 (ilk)
Christian Rakovsky
• 1990-1991 (son)
Leonid Kravçuk
Hükümet Başkanı 
• 1919-1923 (ilk)
Grigory Petrovsky
• 1988-1991 (son)
Vitold Fokin
Yasama organıYüksek Sovyet
Tarihçe 
• Kuruluşu
1919
• SSCB'nin kuruluşu
30 Aralık 1922
• Batı Ukrayna'nın ilhakı
15 Kasım 1939
24 Ekim 1945
• Bağımsızlık ilanı
24 Ağustos 1991
• Dağılışı
1991
Yüzölçümü
• Toplam
603.700 km2
Nüfus
• Sayılan
51.706.746
Para birimiSovyet karbovanets
Öncüller		Ardıllar
İkinci Polonya Cumhuriyeti
Kırım Oblastı
Ukrayna Halk Cumhuriyeti
Besarabya ve K. Bukovina
Zakarpatya
Ukrayna
Lenin Nişanı Lenin Nişanı
 SSCB Kahramanı Dört Kahraman Şehir ödülü

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Ukraynaca: Українська Радянська Соціалістична Республіка, УРСР - Ukrayinska Radyanska Sotsialistiçna Respublika URSR), 1917 Ekim Devrimi ile kurulan SSCB'yi oluşturan 15 birlik cumhuriyetinden biri. Kuzeyde ve doğuda Rusya SFSC, güneyde Azak Denizi ve Karadeniz, güneybatıda Moldova SSC ve Romanya, batıda Macaristan, Çekoslovakya ve Polonya, kuzeybatıda da Belarus SSC ile çevrilidir.

Tarih

1917'de Rusya’da Çarlık rejiminin yıkılmasından sonra Kiev’de başlıca yöneticileri Vinnişenko ve Petliura olan bir Özerk Ukrayna Cumhuriyeti kurulurken aynı yılın Aralık ayında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi. Brest-Litovsk Barış Antlaşması görüşmeleri sırasında Alman ordularınca işgal edilen Ukrayna’da, Aralık 1918’de işgalin son bulmasından sonra Petliura yönetimi başa geçti. 1919-1921 arası Ukrayna, Denikin ve Wrangel komutasındaki Beyaz Ordu ile Mart 1919’da Rakovski önderliğinde kurulan Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ni destekleyen Kızıl Ordu arasında yoğun çarpışmalara sahne oldu. Bu süreçte Petliura yönetiminin Polonya’yla anlaşarak Kızıl Ordu’ya karşı yürüttüğü savaş 1921’de Sovyet Rusya ile Polonya arasında yapılan Riga Antlaşması'yla son buldu. Doğu Galiçya ve Volhinya Polonya topraklarına katılırken Ukrayna’nın Sovyet hükûmeti 1922’de SSCB’ye katıldı. 1941-1942’de Nazi Almanyası ordularınca işgal edilen Ukrayna, Sovyet ordusunun karşı saldırısıyla kurtarıldı. Ukrayna SSC 1945’te Doğu Galiçya, Volhinya, Rutenya, Besarabya ve Buhovin ile genişledi. 19 Şubat 1954 tarihinde, Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti Prezidyumu, Kırım Oblastını Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nden çıkararak Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağladı.[4]

Ukrayna halkı Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde 17 Mart 1991'de yapılan referandumda % 71 oran ile birlik lehine oy kullandı (bkz. 1991 Sovyetler Birliği referandumu). Ancak bu oran referandumun meşru kabul edildiği 9 ülke arasındaki en düşük sonuçtu. Ukrayna hükûmeti Moskova'da 20 Ağustos 1991'deki darbe girişiminden sonra da 24 Ağustos'ta SSCB'den ayrıldığını ilan etti.

Yönetim

SSCB’ni oluşturan 15 birlik cumhuriyetinden biri olan Ukrayna’nın yönetim organı Yüksek Sovyet ve Bakanlar Kurulu’dur. Birleşmiş Milletler’de ayrı bir devlet olarak temsilci bulunduran Ukrayna’da yönetim, ekonomi, toplumsal ve kültürel etkinlikler Komünist Partisi’nin yönlendiriciliğinde olurdu.

Ekonomi

Önemli bir tarım ve sanayi bölgesi olan Ukrayna, SSCB ekonomisinde Rusya SFSC’den sonra ikinci sırada yer alır. Bu çerçevede yoğun bir demir yolu ağı (22.000 km’den çok) iӀe son derece gelişkin bir deniz ve nehir filosuna sahiptir. Toprakların ve iklim koşullarının çeşitliliği, son derece farklı tarım ürünlerinin yetiştirilmesini olanaklı kılar. İleri derecede makineleşmiş Ukrayna tarımı, SSCB şeker pancarı üretiminin yaklaşık 2/3'sini, ayçiçeği üretiminin yarısını, meyve üretiminin 1/3'ini, üzüm üretiminin 1/4'ünü, tahıl üretimin 1/5'ini sağlar. Bunların yanı sıra patates, yün, tütün, kenevir üretimi de önemli ölçüdedir. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, kümes hayvancılığı; SSCB'nin et, süt ve yumurta üretiminin 1/4'ünü karşılar ve tarıma dayalı güçlü bir sanayiyi besler. Enerji kaynakları bakımından çok zengin kaynaklara sahip Ukrayna'da kömür üretimi Donbas havzasında (SSCB üretimin 1/3'inden çok; yılda yaklaşık 200 milyon ton) ve Dniepr havzasında yürütülür. Ayrıca, Kriyov-Rog'da (yılda yaklaşık 50 milyon ton; SSCB üretimini 1/3'inden çok) ve Kerç’de demir cevheri, Nikopol’da manganez, Nikotovka’da cıva işletmeleri kuruludur. Bunlara bağlı olarak demir-çelik, metalürji, makine yapım ve kimya sanayileri alanlarında büyük fabrikalar etkinlik göstermektedir. Donbas havzasındaki termik santrallerde bütünlenen Dniepr üzerinde kurulu hidroelektrik santralları, elektrokimya ve elektrometalürji işletmelerini besler. Son dönemlerde Karpatlar’ın eteklerinde ve Harkiv’un güneyinde bulunan petrol ve doğal gaz yatakları, Kremen çuk, Lviv, Odesa ve Kerson’da yeni petrol merkezlerinin kurulmasına yol açtı. Tekstil, kürk, deri gibi geleneksel sanayi dalları ve inşaat malzemeleri işletmeleri de Ukrayna ekonomisinde önemli bir yer tutar.

Eski Bayraklar

  • 1919 - 1929
    1919 - 1929
  • 1929 - 1937
    1929 - 1937
  • 1937 - 1949
    1937 - 1949

Kaynakça

  1. ^ "Tarih" (Ukraynaca). Harkov Oblastı Devlet Yönetimi. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2011. 
  2. ^ Ukrayna Tarihi Sovyet Ansiklopedisi (Ukraynaca). Ukrayna SSC Bilimler Akademisi. 1969-1972. 
  3. ^ Sovyetler Birliği Dil Politikası 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Lenore Grenoble, Springer Science+Business Media, 2003, ISBN 978-1-4020-1298-3.
  4. ^ "Kırım'ın Ukrayna'ya bağlanması, Kırım Haber Ajansı". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Rayon, Sovyetler Birliği'nden kalma bir yönetim birimidir:

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir. 30 Aralık 1922'de imzalanan Sovyetler Birliği kuruluş anlaşmasını imzalayan devletlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğine bağlı özerk devlet

Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, diğer ismiyle Özbekistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biriydi. Cumhuriyet, 1924 yılında kuruldu. 1991 yılında Özbekistan Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği ekonomisi</span>

Sovyetler Birliği ekonomisi, Sovyetler Birliği'nin ekonomik yapısını tanımlar. Merkezi sosyalist planlamaya dayalı bir ekonomiye sahip olan SSCB'nin ekonomik temelini üretim araçlarının sosyalist mülkiyeti oluşturur. Tüm üretimin kamusal mülkiyette olduğu sistemde yatırımlar da merkezi planlama uyarınca devlet tarafından yapılırdı. İşsizlik ve enflasyon olmayan bu ekonomik sistemin özellikle son yirmi yıllık döneminde yolsuzluk ve durgunluk yaşandığına dair eleştiriler bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Kırım Yarımadasında Rusya SFSCsine bağlı kurulmuş özerk cumhuriyet

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol). Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Başkurtistan ÖSSC, Rusya SFSC içindeki bir Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği tarihi</span> Devlet Tarihçesi

Sovyetler Birliği tarihi, Rus İmparatorluğu'nun 1917'deki Ekim Devrimi'yle yıkılmasının ardından başlayan Bolşevik-Menşevik mücadelesinin Bolşeviklerin lehine sonuçlanmasıyla 1922'de aynı topraklar üzerinde kurulan ve 1991'e değin varlığını koruyan devlet. Avrupa'nın doğu kesimiyle, Asya'nın kuzey kesimi boyunca yayılan SSCB, son yıllarında 22.403.000 km2'lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesiydi.Nüfus bakımından da 293.047.571 kişiyle 3. sırada yer alıyordu. Aynı zamanda dünyanın başlıca siyasi ve askerî güçlerinden biri olan Sovyetler Birliği, batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi Sovyet rublesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Donetsk Oblastı</span> Ukrayna oblastı

Donetsk Oblastı, Ukrayna'nın doğu kesiminde yönetim birimi (oblast). Sovyetler Birliği döneminde, 1938'de Stalino adıyla oluşturulan yönetim biriminin yüzölçümü 26,517 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Donetsk Halk Cumhuriyeti</span> Ukraynadan ayrılarak kurulan eski bir devlet

Donetsk Halk Cumhuriyeti (DHC), Donbass Savaşı'nda Ukrayna'dan ayrılarak kurulan de facto devlet. DHC, Ukrayna yönetimini sivilleri katletmek ve savaş suçu işlemekle itham edip bağımsızlığını gerekçe olarak göstermiştir. Donbass Savaşı sırasında 7 Mayıs 2014'te Ukrayna'da özerk, egemen bir cumhuriyet olarak kuruldu. 11 Mayıs'ta bağımsızlık referandumu yapıldı ve bağımsızlığı halk tarafından onaylandı. 12 Mayıs'ta resmen bağımsızlığını ilan etti. 24 Mayıs 2014'te ise Lugansk Halk Cumhuriyeti ile Novorossiya Federal Devleti adında bir konfederasyon oluşturmuştu ancak 1 Ocak 2015'te bu konfederasyonu feshettiler ve rafa kaldırdılar. 21 Şubat 2022'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, hem Luhansk hem de Donetsk Halk Cumhuriyetlerini bağımsız devletler olarak tanıdığını açıkladı. 27 Eylül 2022 tarihinde yapılan referandum sonucunda 30 Eylül 2022 tarihinde Rusya tarafından ilhak edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna</span> Doğu Avrupada yer alan bir ülke

Ukrayna, Doğu Avrupa'da bir ülkedir. 603.549 km² yüzölçümüyle tamamı Avrupa'da olan en büyük ülkedir. Doğuda ve kuzeydoğuda Rusya, kuzeyde Belarus, batıda Polonya ve Slovakya güneybatıda Macaristan, Romanya ve Moldova'nın komşusudur. Ayrıca güneyde Karadeniz ve Azak Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1991 Sovyetler Birliği referandumu</span>

Sovyetler Birliği'nde 1991 Referandumu, 17 Mart 1991'de Sovyetler Birliği’nin korunması için yapılan referandum. Referandumda halka "eşit ve egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyetler Birliği’nin korunmasını uygun görüyor musunuz?" sorusu yöneltilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Halk Cumhuriyeti</span>

Ukrayna Halk Cumhuriyeti veya Ukrayna Ulusal Cumhuriyeti, günümüzdeki Ukrayna'nın atası olarak kabul edilen, Haziran 1917'de Rusya Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak ilan edilen, ardından 25 Ocak 1918'de bağımsızlığını ilan eden devlet. 1921'de Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne dönüşmüş ve Sovyetler Birliği'nin kurucu üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı</span>

Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı, 10 Mart 1919'da Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin simgesi olarak kabul edilen bayrak. resmî bayrak ayrıntıları Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasından önce birçok kez değişti, ancak hepsi Ekim Devrimi'ni temsil eden kızıl bayrağı temel aldı. 21 Kasım 1949'da Ukrayna SSC Yüksek Sovyet Başkanlığı kararnamesine göre, alttaki mavi "halkın kudretini ve güzelliğini" ve Bohdan Khmelnytsky'nin mavi bayrağını simgelemektedir.

1924 Sovyet Anayasası Rusya SFSC, Ukrayna SSC, Belarus SSC ve Transkafkasya SFSC arasında imzalanan Sovyetler Birliği oluşturan Aralık 1922 SSCB Kuruluş Antlaşması'nı meşrulaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması</span> Sovyetler Birliğinin kurulduğu 1922 tarihli belge

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet-Polonya Savaşı</span> Polonya ve SSCB arasında 20. yüzyılda yaşanmış savaş

Sovyet-Polonya Savaşı İkinci Polonya Cumhuriyeti, Ukrayna Halk Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği arasında, Batı Ukrayna ve Belarus'un bazı bölümlerinin kontrolünü elde etmek için yapılmış bir savaştır. Sovyet Rusya ve Ukrayna Sovyeti aynı komünist liderlik altında birleşmiş olsa da, teoride bağımsızlardı. Pratikte, 1918 yılına kadar Sovyetler Birliği'ne bağlı kaldılar. Birlik, 1922 yılında yasallaştırıldı.

Ruslar ve Ukraynalıların, oldukça eskiye dayanan bir savaş tarihi vardır. Bu tarih, pek çok tarihçi ve tarih araştırmacısının inceleme alanına girer.

<span class="mw-page-title-main">1991 Kırım Egemenlik Referandumu</span>

1991 Sovyetler Birliği referandumundan iki ay önce Ukrayna SSC'nin Kırım Oblastı'nda 20 Ocak 1991'de egemenlik referandumu yapıldı. Seçmenlere, 1945'te lağvedilmiş olan Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetini yeniden kurmak isteyip istemedikleri soruldu. Bu öneri, seçmenlerin %94'ü tarafından onaylandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.