İçeriğe atla

Ukrayna Devrimci İsyan Ordusu

Kontrol Edilmiş
Ukrayna Devrimci İsyan Ordusu
Tarih(ler)1918–1921
Lider(ler)Nestor Makhno
Simon Karetnik
Fedir Shchus
Viktor Belash
Merkez(ler)Huliaipole
Etkin bölgelerModern Ukrayna'nın güney bölgeleri ve Rusya'nın uç toprakları.
İdeolojiAnarko-komünizm
İsyancı anarşizm
Büyüklük103,000 1919 Aralık
Müttefikler Bolşevikler (1918-20)
Rakip(ler) Beyaz Ordu
Mahnovistlerin bayrağı. Ukrayna Devrimci İsyan Ordusu ve Özgür Bölge tarafından kullanılmıştır. Bayrakta Emekçilerin Özgürlüğünün Önünde Kim Varsa Hepsine Ölüm! yazılıdır.

Ukrayna Devrimci İsyan Ordusu, Mahnovistler ya da Kara Ordu (Ukraynaca: Революційна Повстанська Армія України / Rusça: Революционная Повстанческая Армия Украины Revolyutsiyonnaya Povstançeskaya Armiya Ukrayin), Nestor Mahno, Simon Karetnik ve Fedir Shchus gibi önde gelen komutanlarca yönetilen anarşist, anarko-komünist, Mahnovist hareket. Ordunun amacı "Bağımsız Sovyetler" ve "Liberter Komünler" kurmaktır. Hükumetsiz (anarşist) kontrolü altındaki yerler olan Özgür Bölge'de de bunu yapmışlardır.

Geçmiş

Özgür Bölgeyi kuran Ukrayna'daki anarşist eylemlerin kökeni Zaporijya kazaklarına kadar dayanır. Anarşist militanlar 19.Yüzyılın başlarına kadar Rus İmparatorluğuna tarafından yenilgiye uğratılana kadar merkezi olmayan, demokratik ve eşitlikçi bir örgütlenme yaptı. Ukrayna'daki sonraki isyanlar, radikal Güney Aralıkçı isyancıları tarafından yönetildi, bu isyanlar kısa ömürlü olan ''Çernigov Alayı isyanı'' olayına sebep oldu ve Ukrayna'nın Çigirin kentindeki popülist köylü isyanına yol açtı.

Çarlık otoritesine karşı terör eylemleri başlatan ''Kara Bayrak'' gibi örgütlerle İsyancı Anarşizm Ukrayna'da ilk defa 1905 Rus devrimi sırasında yayıldı, genç Nestor Mahkhno Huliaipole kasabasında ''Yoksul Köylüler Birliği'' adındaki örgüte katıldı. Örgütün büyük kısmı yakalanıp hapise atılmadan önce varlıklı toprak ağalarının topraklarını zorla kamulaştırma eylemleri düzenledi. 1917 Şubat Devrimi'nin ardından Makhno serbest bırakıldı ve memleketine döndü, memleketine döner dönmez bölgedeki köylüleri örgütlemeye başladı. Rus Devrimini tehlikeye atacak Kornilov Darbesinin patlak vermesiyle, Makhno, "Bütün yerel burjuvaziyi silahsızlandırmak ve halkın malları üzerindeki haklarını ortadan kaldırmak" için devrimci bir müdafaa komitesi kurdu. Bu çok sayıda tarım komünlerinin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. 10 Eylül'de, Ukraynalı anarşist Maria Nikiforova Kornilov darbesine karşı Orikhiv'deki bir Rus alayını silahsızlandırmak ve kasabayı ele geçirip silahlara el koymak için Huliaipole'den sadece 10 tüfek ve birkaç çift tabanca ile donatılmış 200 kişilik bir müfrezeye liderlik ederek saldırı başlattı.

Ekim Devrimi sırasında Bolşeviklerin iktidarı ele geçirmesi büyük bir iç savaşı tetikledi, Don kazakları ve Ukraynalı milliyetçiler gibi karşı-devrimciler yeni Bolşevik hükümete karşı ayaklandı. Maria Nikiforova, 60 kişilik bir Kara Muhafız müfrezesi kurarak polis karakollarına,trenlere,depolara saldırılar yaparak silah ve mühimmat ele geçirdiler. Kasım 1917'de Nikiforova Oleksandrivsk'te yakalanmasının ardından, anarşistler Kara muhafızların gönüllü seferberliğini kordine etmek için devrimci bir komite kurdular, bu olay Ukrayna'daki anarşist hareketin militarize olmasının ilk adımlarındandır.

İttifak Devletleri, iç savaşın patlak vermesine Şubat 1918'de Ukrayna'yı işgal ederek olaya dahil oldu, Bolşevik kuvvetler ittifak ordularını durdurmayınca Alman ve Avusturya işgal güçleri Ukrayna Merkez Konseyi ile bir barış anlaşması imzaladı. İleriki aylar Bolşevik hükümeti Sovyet hükümetinin resmi olarak tanınması karşılığında, Merkezi Güçlerin Brest-Litovsk Antlaşması'ndaki taleplerini kabul etti. Ukraynalı devrimciler ya zorla silahsızlandırıldı ya da Rusya'ya tahliye edildi, isyancı köylülerin zarar verdiği toprak ağaları Ukraynayı işgal eden 600.000 bin kişilik İmparatorluk askerleriyle işbirliği yapmasıyla Ukrayna genelinde isyancı çeteler ve işbirlikçilere karşı bir bağımsızlık savaşı tetiklendi.

Bu zamanlarda Nestor Makhno, işgale karşı direniş örgütlemeye çalıştı, 1.500 kişilik bir gönüllü müfrezesi oluşturdu ve Bolşeviklerden tüfek ve top yardımı aldı. Aktif olarak Alman ve Ukraynalı işbirlikçilere karşı gerilla savaşı yürüttü.

Komutanlar

  • Nestor Mahno (Anarko-Komünist)
  • Simon Karetnik (Anarko-Komünist)
  • Viktor Belaş
  • Peter Arşinov
  • Vsevolod Mikhailovich Eikhenbaum
  • Fedir Shchus
  • Luke Nikiboraviç Bondarec
  • Dmitri İvanoviç Popov (Sosyalist Devrimci Parti)
  • Lev Zadov (Kendisi sonradan tekrar Sovyet tarafına geçmiş ve OGPU şefi olmuştur)
  • Judas Solomonovich Grossman
  • Aron Davidovich Baron
  • Maria Nikiforova
  • İvan Markov

Galeri

  • Nestor Mahno
    Nestor Mahno
  • Fedir Shchus
    Fedir Shchus
  • Peter Andreyeviç Arşinov
    Peter Andreyeviç Arşinov
  • Dmitri İvanoviç Popov
    Dmitri İvanoviç Popov
  • Kara Ordu Komutanları Nestor " Batko " Mahno , Fedir Shchus ve Simon Karetnik 1919
    Kara Ordu Komutanları Nestor " Batko " Mahno , Fedir Shchus ve Simon Karetnik 1919
  • Fedir Shchus grubu ( Fedir ortada )
    Fedir Shchus grubu ( Fedir ortada )
  • Kara Ordu tarafından kullanılan Taçanka
    Kara Ordu tarafından kullanılan Taçanka

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Komünizm</span> Bütün malların ortaklaşa kullanıldığı ve özel mülkiyetin olmadığı toplum sistemini hedefleyen ideoloji

Komünizm ; üretim araçlarının ortak mülkiyeti üzerine kurulu sınıfsız, parasız ve devletsiz bir toplumsal düzen ve bu düzenin kurulmasını amaçlayan toplumsal, siyasi ve ekonomik bir ideoloji ve harekettir. Sadece üretim araçlarının ortak kullanımına dayanan sosyalizm ile tam olarak aynı anlama gelmemesine rağmen hatalı bir biçimde eş anlamlı olarak da kullanılabilmektedir. 20. yüzyılın başından beri dünya siyasetindeki büyük güçlerden biri olarak modern komünizm, genellikle Karl Marx'ın ve Friedrich Engels’in kaleme aldığı Komünist Parti Manifestosu ile birlikte anılır. Buna göre özel mülkiyete dayalı kapitalist toplumun yerine meta üretiminin son bulduğu komünist toplum gerçektir. Komünizmin temelinde yatan sebep, sınıfsız, ortak mülkiyete dayalı bir toplumun kurulması isteğidir. Sınıfsız toplumlarda en genel anlamıyla tüm bireylerin eşit olması fikri karşıt görüşlüler tarafından "ütopya" olarak görülür ve zorla yaşanmaya çalışılırsa kaosa yol açacağı iddia edilir. Paris Komünü, komünist sistem yaşayabilmiş ilk topluluktur. Bunun dışında Mahnovist hareket öncülüğünde Ukrayna ve İspanya iç savaşı sırasında yaklaşık dört yıl süren anarko-komünist hareketle şekillenen toprakların kolektifleştirilmesi esasına dayalı olarak komünist topluluklar da kurulmuştur.

Anarşizm, toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Reddedilen bu otoritelere patriyarki ve kapitalizm de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Ekim Devrimi</span> Sovyetler Birliğinin kurulmasının yolunu açan, Lenin ve diğer devrimcilerin önderliğinde gerçekleştirilen devrim

Ekim Devrimi, Bolşevik Devrimi, Rus Devrimi ya da Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, ayrıca bilinen adı ile Ekim Ayaklanması, Rusya’da Jülyen takvimine göre 25 Ekim 1917’de, Petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere geçmesini sağlayan ve Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-komünizm</span> Anarşizm

Anarko-komünizm, komünist anarşizm, anarşist komünizm ya da liberter komünizm; kapitalizmin ancak toplumsal bir devrimle ortadan kalkacağını ve bunun da sınıf eksenli bir mücadeleyle gerçekleşeceğini, sosyalist akımların aksine komünal hayat düzenine erişebilmek için sosyalist devrimi ve devletin proletarya tarafından ele geçirilmesini değil, doğrudan komün hayata geçilmesi gerektiğini savunan ideoloji. Marksistlerden farklı olarak devrimden sonra iktidarın devletin tekelinde toplanmasına karşı çıkar. Bunun devlet iktidarına sahip olanlar ve olmayanlar arasında ayrışmaya yol açacağını, iktidara sahip olanların yozlaşacağını ve toplumun çıkarına göre davranmak yerine iktidarlarını koruma, kuvvetlendirme yoluna gideceklerini savunur. Anarşist komünistler bunun yerine tüm kararların toplumun tamamının katılımıyla alınmasını savunur.

<span class="mw-page-title-main">Nestor Mahno</span> Ukraynalı anarşist devrimci

Nestor Mahno, Ekim Devrimi'nde Bolşevik çizgiyi kabul etmeyen Ukraynalı anarko-komünist devrimci.

<span class="mw-page-title-main">Mahnovşçina</span> rus iç savaşı sırasında ukraynada vuku bulmuş anarşist hareket

Mahnovşçina, 1918-1921 yılları arasında Ukrayna bölgesinde gerçekleşmiş anarko-komünist isyancı ordunun hareketidir.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Şubat Devrimi</span>

Şubat Devrimi, I. Dünya Savaşı sırasında 1917'de ortaya çıkan devrimci harekettir. Devrim, 1917'de Rusya'da gerçekleşen iki devrimden ilkiydi.

<span class="mw-page-title-main">Kronstadt Ayaklanması</span>

Kronstadt Ayaklanması (Rusça: Кронштадтское восстание), 1921 yılında Sovyet denizcilerinin, deniz piyadelerinin ve sivillerin Rusya'nın liman kenti Kronstadt'ta Bolşevik hükümetine karşı gerçekleştirdiği ayaklanmaydı. Finlandiya Körfezi'ndeki Kotlin Adası'nda bulunan Kronstadt, Baltık Filosu'nun üssü olarak eski başkent Petrograd'ı savunuyordu. Mart 1921'de on altı gün boyunca Kronstadt'ın deniz kalesindeki isyancılar, güçlenmesine yardımcı oldukları Sovyet hükümetine karşı ayaklandılar. Stepan Petrichenko liderliğindeki bu isyan, Rus İç Savaşı sırasında Rus topraklarında Bolşevik yönetimine karşı gerçekleşen son büyük isyandı.

<span class="mw-page-title-main">Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar</span> bir dizi askerî karışıklıklar

Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar, Ekim Devrimi'ni izleyen dönemde Sovyetler Birliği henüz resmen kurulmamışken SRlar, Sol SRlar, Menşevikler ve anarşistlerce iktidardaki Bolşeviklere yönelik planlanan ve yürütülen bir dizi ayaklanma eylemidir. Bu ayaklanmaların bazıları sürmekte olan Rus İç Savaşında Bolşevik iktidarına karşı oluşturulan Beyaz Orduyu desteklerken bazıları bağımsız hareketlerdir. Bu ayaklanmalar 1918 yılında başlayacak ve 1922 yılına kadar sürecektir. Bu ayaklanmalar sonucunda o döneme kadar diğer sol grupları da iktidara dahil etmek isteyen Bolşevikler bu çabaları bir kenara bırakarak ayaklanmaları askeri kuvvetle bastırma yoluna gitmiştir. Bazı çevreler tarafından gündeme getirilen sol ve devrimci partilerin koalisyon olarak iktidarı gerçekleşmeyecek Bolşevikler tek başlarına iktidarlarını sürdüreceklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Anton Denikin</span>

Anton İvanoviç Denikin, Rus İmparatorluğunda General ve Rus İç Savaşı sırasında öne çıkan Beyaz Ordu komutanlarından. 1918-1922 yılları arasında gerçekleşen Beyaz Terör'ün en önemli komutanlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Pavel Dıbenko</span>

Pavel Yefimoviç Dıbenko Rus devrimci ve Bolşevik bahriyeli. İlk Sovyet hükûmeti olan Sovnarkom'da yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pyotr Arşinov</span> Rus anarşist-komünist

Pyotr Andreyeviç Arşinov, Rus anarşist.

Beyaz Terör, Rusya'da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen Rus İç Savaşı sırasında Çarlık yanlısı Beyaz Orduların Kızıllara ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Taçanka</span>

Taçanka, atlar ile çekilen arkasında ağır makineli silah bulunan askeri malzeme. Taçanka, Ukrayna Devrimci Asi Ordusu tarafından süvarilere karşı ve Ekim Devrimi'nden sonra ortaya çıkan savaş komünizmi yıllarında Kızıl Ordu birlikleri tarafından Beyaz Ordu birliklerine karşı sıklıkla kullanılmıştır. Bazı kaynaklar Taçanka'nın ilk icadının Nestor Mahno tarafından yapıldığını bildirmektedir.

Kara Muhafızlar, Şubat Devriminden sonra ve diğer sol grupların son Bolşevik baskısından önce kurulan silahlı işçiler grubu idi. Anarşistlerin temel grev gücü bunlardı. Bunlar 1917 yazında Maria Nikiforova tarafından Ukrayna'da kuruldu ve Ocak 1918'de Moskova'ya, Fabrika ve Bitki Komiteleri ve Moskova Anarşist Gruplar Hücreleri Federasyonu tarafından sanayi işletmelerindeki anarşistlerin kontrolü altında genişletildi.

Nisan 1920'deki Varşova Antlaşması, Józef Piłsudski tarafından temsil edilen İkinci Polonya Cumhuriyeti ile Symon Petliura tarafından temsil edilen Ukrayna Halk Cumhuriyeti ile Bolşevik Rusya'ya karşı askeri-ekonomik bir ittifaktı. Anlaşma 21 Nisan 1920'de, 24 Nisan'da askeri bir ilave yapılarak imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna milliyetçiliği</span>

Ukrayna milliyetçiliği, Ukraynalıları tek bir ulus devlet çatısı altında toplamayı amaçlayan bir ideolojidir. Halihazırdaki Ukrayna devletinin çok köklü bir geçmişi olmasa da kimi tarihçiler Kiev Knezliği'ni Ukrayna'nın ilk nüvesi kabul eder. Ukrayna milliyetçiliğinin kökeni ise Bohdan Hmelnitski önderliğinde Polonya-Litvanya Birliği'ne karşı gerçekleşen isyana dayanmaktadır.

Kuir Anarşizm ya da anarko-queer, gey kurtuluş ve homofobi, lezbofobi, transmisojini, bifobi, transfobi, heteronormavite, ataerkillik ve ikili cinsiyet sistemi gibi hiyerarşilerin kaldırılmasının aracı olarak anarşizmi ve toplumsal devrimi savunan anarşist düşünce okuludur. Anarşist ve LGBT hareketlerin hem dışında hem içinde LGBT hakları için mücadele eden insanlara: John Henry Mackay, Adolf Brand ve Daniel Guérin dahildir. Bireyci anarşist Adolf Brand Berlin’de 1896’den 1932’ye kadar, gey sorunlarına adanmış ilk sürekli dergi olan Der Eigene’yi yayımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Platformizm</span> anarşist örgütlenme biçimi

Platformizm, sıkı bir şekilde koordine edilmiş bir anarşist federasyon yaratmayı amaçlayan anarşist-komünist bir organizasyon teorisidir. Temel özellikleri arasında ortak bir taktik çizgi, birleşik siyasi politika ve kolektif sorumluluk taahhüdü bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.