İçeriğe atla

Ukrayna'nın sağ yakası

Ukrayna'nın sağ yakası
Ukrayna tarihi
Ukrayna arması
Bu madde bir dizinin parçasıdır
Antik Tarih
Kazaklar
Erken Çağdaş Dönem
Erken Yirminci Yüzyıl
Diğer konular
  • Ukrayna'nın adı
  • Tarihi bölgeler
  • Ukrayna'da Hıristiyanlık
Ukrayna'nın güney sağ yakası (yeşil boyanmış yerler) Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak gösterilmiştir.

Ukrayna'nın sağ yakası (Ukrainian, Pravoberezhna Ukrayina; Russian, Pravoberezhnaya Ukraina), Dinyeper Nehri'nin batı kıyısında ki modern Ukrayna'nın bir kısmı için tarihi ve bölgesel bir isimdir. Günümüz Vinnytsia, Zhytomyr, Kirovohrad oblastlarının yanı sıra Kiev ve Çerkası'nn batı kısımlarına karşılık gelir. Harabe dönemi sırasında sol yakadan ayrılmıştır.

Ukrayna'nın sağ yakası, batıda Volhynia ve Podolia, güneybatıda Moldavya, güneyde Yedisan ve Zaporozhia, Ukrayna'nın sol yakası ve kuzeyde Polonya'nın tarihi bölgeleri ile sınırlanmıştır.

Bölgenin başlıca şehirleri arasında Cherkasy, Kropyvnytskyi, Bila Tserkva, Zhytomyr ve Oleksandriia bulunmaktadır.

Tarihçe

Ukrayna'nın sağ ve sol yakası, 1648-57 Khmelnytsky Ayaklanması ile yakından ilişkilidir. Bölge, Khmelnytsky'nin Moskova ittifakı ile 1654 tarihli Pereyaslav Antlaşması tarafından tetiklenen Rus-Polonya Savaşı'na kadar Vasa Hanedanı altındaki Polonya-Litvanya Topluluğu'nun bir parçasıydı.[1] 13 yıllık çatışmadan sonra, muzaffer Rusya Çarlığı, 1667 yılında Andrusovo Mütarekesi'ni takiben Ukrayna'nın sol yakasında bulunan Kiev şehri dahil olmak üzere ele geçirdi. Bu sırada, Ukrayna'nın sağ yakası, 18. yüzyılın sonlarında Polonya'nın bölünmesine kadar Polonya-Litvanya'ya kaldı. Polonya, Polonya Krallığı ve küçük Polonya Eyaleti olarak iki voyvodalığa bölündü: Kiev ve Bracław . 1669 yılında Hetman Petro Doroshenko, Ukrayna'nın sağ yakası Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olmasına izin verdi.[2] Ukrayna'nın sağ yakasında ve en güneyinde bulunan Podolya, 1672'de Osmanlılar tarafından işgal edildi. Hıristiyan güçlerin Viyana Kuşatması'ndaki 1683 zaferinin ardından, 1699 yılında Karlofça Antlaşması ile bu toprakları Polonya-Litvanya Birliğine geri verdi. 18. yüzyılda iki Kazak ayaklanması gerçekleşti. 1793'te Ukrayna'nın sağ yakası, Polonya'nın İkinci Bölünmesi'nde[3] Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edildi ve Küçük Rusya'nın guberniyasının (valiliğinin) bir parçası oldu.

19. yüzyılda, Ukrayna'nın sağ yaka nüfusu çoğunlukla Ukraynalıydı, ancak arazinin çoğu Polonyalı veya Polonya asıllı Ukraynalı soylulara aitti. Kasaba ve şehirlerin çoğu Pale of Yerleşim'e aitti ve önemli bir Yahudi nüfusa sahipti. Lehçe konuşan soylular ise çoğunlukla Roma Katoliğiydi. Bölgedeki baskın din ancak 18. yüzyılda Yunan Katolik oldu ve Polonya'nın Bölünmelerinden sonra gerçekleşen, 1839 yılında Unia'nın dağılmasıyla birlikte büyük ölçüde Ortodoksluğa evrildi. Ukrayna'nın sağ yakası daha sonra her biri kendi yönetimine sahip dört eyalete (guberniyas) bölündü: Kiev, Volhynia, Kherson ve Podolia.

Hetmanlar (1685 – 1699)

  • 1684 – 1689 Andriy Mohyla
  • 1689 – 1692 Hırşko İvanoviç
  • 1693 – 1699 Samiylo Samus

Kaynak

  1. ^ Michał Szuster, Uniwersytet Śląski (2006). "Władysław IV Vasa; genealogia, heraldyka". Poczet.com (Internet Archive). 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2014. 
  2. ^ "Introduction". The Ottoman Survey Register of Podolia (ca. 1681) Part I: Text, Translation, and Commentary. Harvard University Press. 2004. s. 3.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ Orest Subtelny; Ukraine: A History; University of Toronto Press; 2000. 0-8020-8390-0. pp 117, 145–6, 148

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Podolya</span>

Podolya, Ukrayna'nın güneybatı ve orta batısını kapsayan tarihi bir bölgedir. 17. yüzyılda Osmanlı-Lehistan Savaşlarının yoğun olduğu bir bölgedir. Osmanlı Devleti egemenliğinde, bölgede Podolya Eyaleti kurulmuştur. Rus İmparatorluğu egemenliğinde, bölgede Podolya Guberniyası kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1676-1681 yılları arasında yapılmış savaş

1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı veya Moskof Seferi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında yapılan ilk büyük savaştır. Bu savaş sırasında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuştur. 5 yıllık savaş sonucunda henüz güçlenemeyen Rus Çarlığı yenilgi aldı ve 31 Ocak 1681 tarihinde Bahçesaray Anlaşması ile günümüzde Çigirin olarak adlandırılan yerde bulunan Çehrin Kalesi'ni ve Ukrayna'nın geri kalan kısmını Osmanlılara bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Kiev</span> Ukraynanın başkenti

Kiev, Ukrayna'nın en büyük kenti ve başkenti. Avrupa'nın en kalabalık 7. kenti.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Hetmanlığı</span>

Kazak Hetmanlığı, Hetmanlık veya Viysko Zaporozke 1649 ile 1775 yılları arası bugünkü Ukrayna'nın merkezi ve kuzeydoğusunda var olmuş bir Kazak devletidir. Khmelnytsky İsyanı ve Kayıtlı Kazaklar, Zaporozya Siçi Kazakları ve Ukrayna'da yaşayan diğer halkların ittifakı sonucu ortaya çıkmıştır. Hetmanlık'ın ilk hetmanı yani yöneticisi 1648–57 yılları arası ülkeyi yöneten Bogdan Hmelnitski'dir.

Ukrayna tarihi, bugünkü Ukrayna topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Hmelnitski Ayaklanması</span>

Hmelnytsky Ayaklanması, 1648'den 1657'ye kadar sürmüş bugünkü Ukrayna topraklarında meydana gelmiş bir isyan hareketidir. Hetman'ın komutasındaki Bogdan Hmelnitski, Zaporijya Kazakları ve müttefikleri Kırım Tatarları ve yerli Ukraynalılar ile Lehistan-Litvanya kuvvetlerine karşı verilmiş bir kurtuluş savaşıdır. Ayaklanma başarılı olmuştur, Kazak Hetmanlığı kurulmuş ve bölgede Polonya etkisi azalmıştır. Daha sonra bölgenin Rus etkisine girişi kolaylaşmıştır. Yahudi tarihi ve demografisinde özel bir öneme sahiptir.

Bahçesaray Antlaşması ya da Çehrin Antlaşması, 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile Kırım Hanlığı ve Rusya Çarlığı arasında Bahçesaray, Kırım'da 3 Ocak 1681'de imzalanmış olan bir antlaşmadır. Aynı zamanda Rus Çarlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında yapılan ilk resmî antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Volhinya</span>

Volhinya, Volinya ya da Volin, Ukrayna'nın batısında, Galiçya ve Podolya'nın kuzeyinde, Pripyat ve Batı Bug ırmakları arasında yer alan tarihi bölge. Avrupa'nın en eski Slav yerleşim alanlarından biri olan bölge günümüzde Ukrayna sınırları içinde yer alan Volin, Rivne, Jitomir ve Ternopil illeri ile Polonya'nın Chelm kentini içine almaktadır. Lutsk, Kovel, Kremenets, Volodymyr-Volynskyi ve Starokostiantyniv kentleri de bölge sınırları içinde bulunmuştur. Trochenbrod ve Lozisht gibi birçok Musevi köyü de bölgenin temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kamaniçe Kalesi</span>

Kamaniçe Kalesi, şu anda Ukrayna'nın Kamyanets-Podilski kentinde bulunan tarihi bir Polonya kalesidir. 1672-1699 yılları arasında 27 yıl boyunca Osmanlıların eline kalmış, Osmanlı Devleti'nin Kamaniçe Eyaleti'nin eyalet merkezi olarak işlev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zaporojya Kazakları</span> Dinyeper Nehrinin çağlayanlarının ötesindeki Zaporijya bölgesinde yaşayan Kazaklar

Zaporojya Kazakları veya kısaca Zaporojyalılar, Dinyeper Nehri'nin çağlayanlarının ötesindeki Zaporijya bölgesinde yaşayan Kazaklardı. Günümüzde Orta Ukrayna'da "Büyük Çayır" olarak bilinen bu bölge, Sovyet döneminde Kakhovka Reservuarı'nın suları altinda kalmıştır. Zaporijya Siçi 15. yüzyılda Lehistan-Litvanya Birliği'nden kaçan serfler ile hızla büyümüştü. Parlamenter sistemi olan, saygın bir siyasi varlık haline gelmişti.

<span class="mw-page-title-main">Çerkası</span> Ukraynada Çerkası yönetim biriminin merkezi olan şehir

Çerkassi, Ukrayna'da Çerkası yönetim biriminin merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Bila Tserkva</span>

Bila Tserkva - Ukraynanın Kiev oblastında şehir, Bıla Tserkva'nın rayon merkezi. Şehir Bilge Yaroslav tarafından 1032 yılında kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna</span> Doğu Avrupada yer alan bir ülke

Ukrayna, Doğu Avrupa'da bir ülkedir. 603.549 km² yüzölçümüyle tamamı Avrupa'da olan en büyük ülkedir. Doğuda ve kuzeydoğuda Rusya, kuzeyde Belarus, batıda Polonya ve Slovakya güneybatıda Macaristan, Romanya ve Moldova'nın komşusudur. Ayrıca güneyde Karadeniz ve Azak Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bohdan Hmelnitski</span> Kazak Hetmanlığının kurucusu (1648–1657)

Bohdan Hmelnitski Kazak Hetmanlığı'nın kurucusu. Polonya-Litvanya Birliği'ne (1648-1654) karşı ayaklanma başlatan Zaporojya Kazakları önderi. Ölümünden sonra yerine oğlu Yuri Hmelnitski Kazak hetmanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Harabe (Ukrayna tarihi)</span>

Harabe Kazak tarih yazarı Samiylo Velychko (1670-1728) tarafından 17. yüzyılın ikinci yarısında Ukrayna tarihindeki siyasi durumunu tasvir eden tarihi bir terimdir.

Nisan 1920'deki Varşova Antlaşması, Józef Piłsudski tarafından temsil edilen İkinci Polonya Cumhuriyeti ile Symon Petliura tarafından temsil edilen Ukrayna Halk Cumhuriyeti ile Bolşevik Rusya'ya karşı askeri-ekonomik bir ittifaktı. Anlaşma 21 Nisan 1920'de, 24 Nisan'da askeri bir ilave yapılarak imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna milliyetçiliği</span>

Ukrayna milliyetçiliği, Ukraynalıları tek bir ulus devlet çatısı altında toplamayı amaçlayan bir ideolojidir. Halihazırdaki Ukrayna devletinin çok köklü bir geçmişi olmasa da kimi tarihçiler Kiev Knezliği'ni Ukrayna'nın ilk nüvesi kabul eder. Ukrayna milliyetçiliğinin kökeni ise Bohdan Hmelnitski önderliğinde Polonya-Litvanya Birliği'ne karşı gerçekleşen isyana dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polonya-Ukrayna ilişkileri</span>

Polonya-Ukrayna ilişkileri, Ukrayna'nın 1990'ların başında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını kazanmasından kısa bir süre sonra yeniden canlandı. O zamandan beri hem gelişiyor hem de bazen kötüye gidiyor. Polonya-Ukrayna ilişkilerinde zaman zaman ortak tarihlerinden ötürü çeşitli tartışmalar yeniden ortaya çıkıyor, ancak bu durum Polonya ve Ukrayna'nın ikili ilişkileri üzerinde büyük bir etkiye sahip değil.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Ukrayna</span>

Osmanlı Ukraynası, Han Ukraynası, Hanşçina Ukrayna'nın sağ yakası için kullanılan ve Türkçe adı Yedisan olarak da bilinen tarihi bir terimdir. Khanska Ukraina teriminin kayıtlara geçen ilk kullanımı, Rus gizli ajanı Lupul'un Rusya İmparatoriçesi Anna'yı Osmanlı Ukrayna'sına saldırmaya teşvik ettiği 1737 yılına kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pereyaslav</span>

Pereyaslav, Ukrayna'da Kiev Oblastı'nda yer alan tarihi bir şehirdir. Başkent Kiev'in yaklaşık 95 km güneydoğusunda, Alta ve Trubizh nehirlerinin birleştiği yerin yakınında yer almaktadır. Orta Çağ döneminde önemli bölgesel güç merkezlerinden biriydi ve bir prensliğin başkenti olmuştu. Nüfusu 2022 itibarıyla yaklaşık 26.273'tür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.