İçeriğe atla

Ukrayna'daki Türkler

Ukrayna'daki Türkler
Toplam nüfus
8.844 (2001 nüfus sayımı)
tahmini 20.000
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller

Ukrayna'daki Türkler, Ukrayna'da yaşayan bir Türk azınlıktır. Bu, kökenleri Türkiye, Kıbrıs veya Türklerin yaşadığı başka bir yere dayanan kişileri kapsayabilir.

Ivano-Frankivsk bölgesi Lopushnya köyündeki Türk askerleri anıtı

Tarih

Türk ordusu 1916-1917'de Galiçya cephesinde Altın Ihlamur Nehri üzerindeki çatışmalara katıldı. Kendilerini cesur savaşçılar olarak gösterdiler, 12 Rus subayı ve 853 askeri esir aldılar.

Ivano-Frankivsk bölgesinin Lopushnya köyünde Birinci Dünya Savaşı'nda ölen Türk askerlerinin gömüldüğü bir mezarlık bulunmaktadır.

1990'lı yıllarda Ukrayna ile Türkiye arasındaki ticari ilişkilerin artmasıyla bağlantılı olarak Ukrayna'daki Türk diasporası hızla büyümeye başladı. Çoğu, çoğunlukla inşaat alanında çalışan göçmen işçi olarak buraya geldi.

Ukrayna topraklarında Türk alt etnik grubunun önemli sayıda temsilcisi yaşıyor - Ahıska Türkleri. 1944 yılında onbinlerce Ahıska Türkünü Gürcistan'ın güney bölgelerinden Orta Asya cumhuriyetlerine sürgün eden Sovyet otoritelerinin baskılarına maruz kalan bu kişiler, etnik gruplar arası çatışmaların şiddetlenmesi nedeniyle Özbekistan'ı terk edip buraya yerleşmek zorunda kaldılar. Ukrayna dahil Avrupa ve Asya'daki birçok ülke.

2022 yılı itibarıyla Ukrayna'da yaklaşık 20.000 Türk yaşıyordu.

Nüfus

Bölge Türkler (2001 nüfus sayımı)
Herson Oblastı3.736
Donetsk Oblastı1.791
Kırım969
Mykolaiv Oblastı758
Kharkiv Oblastı378
Zaporizhia Oblastı343
Odessa Oblastı171
Poltava Oblastı161
Kiev122
Dnipropetrovsk Oblastı120
Sumy Oblastı100
Kiev Oblastı52
Luhansk Oblastı34
Khmelnytskyi Oblastı22
Vinnytsia Oblastı21
Sevastopol19
Lviv Oblastı12
Cherkasy Oblastı9
Chernivtsi Oblastı5
Zakarpattia Oblastı5
Ternopil Oblastı4
Chernihiv Oblastı3
Kirovohrad Oblastı3
Ivano-Frankivsk Oblastı2
Rivne Oblastı2
Zhytomyr Oblastı2
Volyn Oblastı0
(Kaynak: 2001 Ukrayna Nüfus Sayımı)[1]

Dil

Türk nüfusu, her şeyden önce Türk dilini ana dili olarak görenlerin büyük bir kısmıyla bağlantılı olan güçlü bir ulusal öz kimliğe sahiptir. Ayrıca bazı Türkler İngilizce ve Ukraynaca biliyor.

Din

Sultan Süleyman ve Roksolana Camii

Kiev Türk Camii, 2004-2005 yıllarında Kiev'in merkezinde açıldı. 2015 yılı Ramazan ayında yeni binasında faaliyetlerine başlayan Kiev Türk Camii. Kiev Türk Camii 12 Stetsenko Caddesi'nde yer almaktadır.

15 Ekim 2007'de Türkiye'den seçkin misafirlerin katılımıyla Sultan Süleyman ve Roksolana'nın Mariupol Camii'nin açılışı yapıldı.

Eğitim

Kırım'da Türk girişimciler tarafından açılmış Simferopol Uluslararası Okulu adında bir okul bulunmaktadır. Okulda Türkçe, İngilizce, Kırım Tatarcası ve Fransızca öğretilmektedir. Okul Ukrayna ve Türkiye'deki yarışmalara katılmaktadır.[2]

Rusya Federasyonu'nun Ukrayna'daki açık işgalinin başlamasından bir ay önce, Türkiye Maarif Vakfı, Ukramemerud hükûmetleri tarafından üç yıl önce imzalanan anlaşma uyarınca Kiev'de yeni bir eğitim kurumu için fon sağladı.[3]

Kaynakça

  1. ^ "2001 Ukrayna Nüfus Sayımı". 24 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010. 
  2. ^ Todays Zaman. "Turkish School Awarded 'Ukraine's Best School'". Erişim tarihi: 11 Şubat 2009. []
  3. ^ "Türkiye Maarif Vakfı Ukrayna'da eğitim alanında aktif rol üstlenmeye hazırlanıyor". www.aa.com.tr. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarları</span> Türklerin kıpçak kolundaki topluluk

Kırım Tatarları ya da Kırımlılar, anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım yarımadası olan Türkî halktır. 1783'te Kırım Hanlığı'nın Rusya tarafından ilhak edilmesiyle birlikte Osmanlı Devleti'ne zorunlu göçe tabi tutulmuşlar ve kendi vatanlarında azınlığa düşmüşlerdir. SSCB döneminde Stalin'in emriyle 18 Mayıs 1944'te sürgüne uğrayarak nüfuslarının yarısını yitirmişlerdir. SSCB'nin yıkılmasıyla sürüldükleri topraklardan Kırım'a geri dönmeye başlayan halk, Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Vefa Lisesi</span> 1872 yılında kurulan eğitim kurumu

Vefa Lisesi ya da eski adıyla Vefa İdadisi, 1872 yılında İstanbul'da kurulan, günümüzde Anadolu lisesi statüsündeki ortaöğretim kurumu.

<span class="mw-page-title-main">Ahıska Türkleri</span> Türk dilli etnik grup

Ahıska Türkleri, Gürcistan'ın güneybatı ucunda, merkezi Ahıska (Ahaltsihe) olan Mesheti bölgesinde yaşayan Müslüman nüfusa 20. yüzyılın ikinci yarısında verilen addır. Bölgenin adından dolayı Meshet Türkleri ya da Mesket Türkleri ve Türkçede bölgenin adının Misketya biçiminde yanlış yazılmasından dolayı Misket Türkleri olarak da adlandırılmaktadır. Bu farklı adlandırmalar "Ahıska Türk'ü" teriminin yeni olmasından ve tarihsel kaynaklarda yer almamasından kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi</span> Sağlık Bakanlığına bağlı bir hastane

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi (GEAH) veya eski adıyla Gülhane Askerî Tıp Akademisi (GATA), II. Abdülhamit tarafından 1898 yılında İstanbul'da Gülhane Seririyat Hastanesi olarak kurulmuş olup günümüzde Etlik, Keçiören'de Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de laiklik</span> Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması

Türkiye'de laiklik, Osmanlı İmparatorluğu zamanında yargı ve devlet yönetiminde kısmen kendini göstermeye başlamış, Cumhuriyet devrimi ile anayasanın temel unsurlarından biri haline gelmiş, din ve siyasetin birbirine karışmaması ilkesidir. Laiklik terimi Fransızcadaki karşılığı Laïcité kelimesinden Türkçeye uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Eğitim Derneği</span>

Türk Eğitim Derneği, yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti'nde özel kişi ve kuruluşların eğitime katkı vermesi amacıyla 1928 yılında Ankara'da kurulmuş bir sivil toplum örgütü.

Darülfünun, Arapça dar ve fünun (fenler) sözcüklerinden türetilmiş, "üniversite" anlamında kullanılan bir sözcüktür. Aynı zamanda 1900 yılında Avrupa üniversiteleri tarzında kurulan Darülfünun-ı Şahane veya İstanbul Darülfünununu ifade eder. Bu kurum 1933 reformuyla İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Slavları</span>

Doğu Slavları Eski Doğu Slavca kökenli Doğu Slav dillerini konuşan etnik gruplara verilen addır. 9. yüzyılda Kiev Knezliği’ni oluşturan Doğu Slavları günümüzdeki Ruslar, Ukraynalılar, Beyaz Ruslar ve Rusinlerin ataları olarak kabul edilirler.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Atatürk Lisesi</span> Ankarada köklü bir Anadolu lisesi

Ankara Atatürk Lisesi, Ankara'nın Sıhhiye semtinde bulunan bir Anadolu lisesidir. Okul, Ankara İdadisi adıyla 1886 yılında kurulmuş, 1908'de ismi Ankara Sultanisi olarak değiştirilmiştir. Cumhuriyetin kurulması ile birlikte 1924'te Ankara Erkek Lisesi adını almıştır. Türkiye'de Atatürk'ün adını alan ilk lisedir. Mustafa Kemal Atatürk 30 Aralık 1919'da Ankara Sultanisini ziyaret etmiş ve burada bir konuşma yapmıştır. Okul kuruluş tarihi itibarıyla Türkiye'nin ilk on lisesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kırımçaklar</span>

Kırımçaklar, Türk dili konuşan ve Kırım'da yaşayan Rabbânî Yahudilerdir. Kırım Karayları ile birlikte yaşamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kadıköy Anadolu Lisesi</span> Kadıköy, İstanbulda lise

Kadıköy Anadolu Lisesi İstanbul'un Kadıköy ilçesi Moda semtinde 1955 yılında Kadıköy Maarif Koleji adıyla kurulan, yabancı dille eğitim yapması amaçlanan lise.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim</span> Osmanlı Devletinde eğitim sistemi

Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim. İslam eğitim sisteminin temel kurumu olan medrese, Osmanlılar dönemininde de eğitimin temeli olmuş, Osmanlı İmparatorluğu'na uygun biçimsel gelişmeler göstermiştir. Medrese sıbyan mektebinden sonra orta, lise, yüksek okul ve üniversite eğitimi veren, İslami kimliği nedeniyle yalnızca Müslümanların devam ettiği bir eğitim kurumu özelliğindedir. İmparatorluk sınırlarındaki Müslümanların eğitimi ulema adı verilen dindar topluluk tarafından İslam dininin hükümlerine göre denetlenmekteydi. II. Mahmut dönemine kadar İslami örgütlenme yürütülmüştür. Bu dönemde batı biçimi kurumlar oluşturulmadan önce, memur yetiştirmek amacıyla Acemi Oğlanlar Ocağı ve Enderûn Mektebi; sivil halkın eğitimi amacıyla Sıbyan Mektepleri ve Medreseler kurulmuş idi. İlk medrese 1331'de kurulan İznik Orhaniyesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna</span> Doğu Avrupada yer alan bir ülke

Ukrayna, Doğu Avrupa'da bir ülkedir. 603.549 km² yüzölçümüyle tamamı Avrupa'da olan en büyük ülkedir. Doğuda ve kuzeydoğuda Rusya, kuzeyde Belarus, batıda Polonya ve Slovakya güneybatıda Macaristan, Romanya ve Moldova'nın komşusudur. Ayrıca güneyde Karadeniz ve Azak Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

Gürcistan'da İslam'ın görünürlüğü 654'te İslam'ın üçüncü halifesi Osman tarafından gönderilen bir ordunun Doğu Gürcistan'ı fethettiği ve Tiflis'te Müslüman yönetimini kurduğu zaman başladı. Halen Müslümanlar Gürcistan nüfusunun yaklaşık %9.9'unu oluşturmaktadır. Diğer kaynaklara göre Müslümanlar Gürcistan nüfusunun %10-11'ini oluşturmaktadır.

İslam, Ukrayna'daki dördüncü en büyük din olup, nüfusun %0,6 -%0,9'unu temsil etmektedir. Dinin Ukrayna'da 15. yüzyılda Kırım Hanlığı'nın kuruluşuna kadar uzanan uzun bir tarihi vardır.

Eski Sovyetler Birliği'ndeki Türkler küçük bir azınlıktı. Ancak binlerce Türk'ün anavatanlarından sınır dışı edilmesi nedeniyle Türkoloji için önemli kabul edilmektedir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Samtshe-Cavaheti, Gürcistan'ın güneybatı bölgesinde bir Türk etnisitesi üreterek yoğun bir şekilde İslamlaştırıldı. Kasım 1944'te bu Türklerden 120.000 kadarı Joseph Stalin'in yönetimi altında Orta Asya'ya sürüldü.

Ruslar ve Ukraynalıların, oldukça eskiye dayanan bir savaş tarihi vardır. Bu tarih, pek çok tarihçi ve tarih araştırmacısının inceleme alanına girer.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'daki Türkler</span>

Afganistan'daki Türkler, günümüz Afganistan'ında yaşayan Türk halkıdır. Başlıca etnik kökenler Afganistan Kızılbaşları, Özbekler, Kırgızlar, Türkmenler ve Hazaralardır. Kızılbaşlar, Afganistan'daki Afşar ve Dürrani yönetimi sırasında yüksek devlet işlerinde çalıştıkları için Afganistan'a geldiler. Ama aynı zamanda, özellikle Timur Şah Dürrani Peştun aşiretlerine bağımlılıktan kurtulmak istediğinde ordunun bir bölümünü Kızılbaşlardan oluşturdu ve ordusunu 12.000 Kızılbaş askeri kadar genişletti. 12.000 Kızılbaş askeri tarafından. Zaman Şah Dürrani'nin süvarileri, çoğunluğu Kızılbaş olan 100.000 kişiden oluşuyordu. Bugün Kabil, Mezar-ı Şerif ve Kandehar gibi büyük şehirlerde yaşıyorlar. Şu anda dil olarak çoğunlukla Farsça konuşuyorlar, ancak bazı bölgelerde Kandehar'da olduğu gibi Peştuca da konuşuyorlar. Orta Asya'daki etnik muadilleriyle aynı dili konuşuyorlar. Buna ek olarak Kırgızlar Afganistan'ın Vahan Koridoru'na yerleştiler ve orada gerçekten tecrit edildiler. Onların sayısı 2003'te 1130'du, tümü Kuzeydoğu Afganistan'ın Bedahşan Vilayeti'ndeki Doğu Vahan Bölgesi'nde yaşıyordu. Hâlâ göçebe bir hayat sürdürüyorlar ve bir han veya tegin tarafından yönetiliyorlar. Kuzey Afganistan'da Türkiye ile Özbek halkı arasında bazı ekonomik bağlar var ve ülkenin doğusunda, Vardak'ta Türk polis eğitmenleri var.