İçeriğe atla

Ukrayna'da konuşulan diller

Ukrayna'da konuşulan diller
2001 Nüfus Sayımı'na göre Ukrayna'nın farklı yerleşimlerindeki nüfusun çoğunluğu tarafından konuşulan diller
ResmiUkraynaca
GayrıresmiRusça (Ukrayna nüfusunun büyük bir kısmı tarafından ana dil olarak konuşulur ve günlük hayatta nüfusun geneli tarafından sıkça kullanılır)
Yerli
Azınlık
13 tanınan azınlık dili
Diğer
İşaretUkrayna İşaret Dili [en]

Ukrayna'nın resmî dili, ülke nüfusunun %67,5'i tarafından konuşulan Doğu Slav dili Ukraynacadır. Ethnologue'da Ukrayna'da 40 farklı lehçe ve azınlık dilinin konuşulduğu gösterilmektedir; bunların neredeyse tümü, eski Sovyetler Birliği'nin yerli dilleridir. Gallup şirketinin 2006-2007 yıllarında yürüttüğü bir ankete göre, Ukrayna'daki anket katılımcılarının %83'ü, Gallup ile yapılan görüşmeyi Rus dilinde yapmayı tercih etti.[1]

"Devlet dil politikaları üzerine" başlıklı bir yasa tasarısının sayesinde, 2012 yılından beri, bir oblast nüfusunun en az %10'u tarafından konuşulan dillere 'bölgesel dil' statüsü verilebilirdi. Ancak 2014 yılında, Ukrayna Anayasa Mahkemesi [en], yasanın anayasaya uygunluğunu gözden geçirmeye başladı ve 28 Şubat 2018 tarihinde bu yasanın anayasaya aykırı olduğu hükmüne vararak yasayı yürürlükten çıkardı.

Dil ve günlük hayat

Surzhyk [en] ağızlarının Ukrayna'nın farklı bölgelerindeki yaygınlığı. (Veri kaynağı: Kyiv Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü [en], 2003)[2]

Razumkov Merkezi [en]'nin Rusya'nın ilhâk ettiği Kırım bölgesiyle ayrılıkçı kontrolü altında bulunan Donetsk ile Luhansk bölgeleri haricinde Ukrayna'nın tüm bölgelerinde yaptığı 11-23 Aralık 2015 tarihli çalışması, nüfusun çoğunluğu tarafından en çok konuşulan ana dilin Ukraynaca (%60) olduğunu, en çok seçilen ikinci ana dilin Rusça (%15) olduğunu ve nüfusun %22'si tarafından her iki dilin eşit bir oranda kullanıldığını gösterdi. Nüfusun yüzde ikisiyse bunlardan başka bir ana dile sahipti. İş ortamında kullanılması tercih edilen diller konusunda eşit oranda insan (%37) ya Ukraynaca ya da Rusça kullanmayı tercih ederdi; %21'iyse iş ortamında her iki dili kullanırdı. Çalışmaya 10.071 kişi katıldı ve çalışmanın %1 oranında hata payı vardı.[3][4]

"Surzhyk" [en] (Ukraynaca: су́ржик; Ukraynaca telaffuz: [ˈsurʒɪk]) diye Ukraynaca ile Rusçadan unsurlar harmanlayan bir grup sosyolekt [en], başta Ukrayna'nın merkezi olmak üzere Ukrayna çapında farklı oranlarda konuşulur. Bu durum, her iki dilin ülke çapındaki farklı bölgelerdeki günlük iletişim için önemini yansıtır.

Nüfus sayımı verileri

Ukrayna'daki nüfus sayımının 2011 yılından beri sürekli olarak ertelenmesinden[5] dolayı en son mevcut veriler 2001 yılında yapılmış ulusal nüfus sayımındadır. Veriler şu şekildedir:[6]







  Ukraynaca (%67.53)
  Rusça (%29.59)
  Kırım Tatarcası (%0.48)
  Diğer (%2.4)
DilKonuşan sayısıToplam
Ukraynaca32.577.468%67,53
Rusça14.273.670%29,59
Kırım Tatarcası231.382%0,48
Moldovaca185.032%0,38
Macarca161.618%0,34
Rumence142.671%0,30
Bulgarca134.396%0,28
Belarusça56.249%0,12
Ermenice51.847%0,11
Gagavuzca23.765%0,05
Romanca22.603%0,05
Lehçe19.195%0,04
Almanca4.206%0,01
Rumca6.029%0,01
İbranice3.307%0,01
Slovakça2.768%0,01
Karayca96%0,00
Diğer143.163%0,30
Belirtilmemiş201.437%0,42
Toplam48.240.902%100

Yukarıdaki tablodan eksik olan dillerin arasında 2001 yılı itibarıyla 6.725 konuşanı olan Rusince,[7] 2008 yılı itibarıyla 54.000 konuşanı olan Ukrayna İşaret Dili [en], 2007 yılı itibarıyla 11.500 konuşanı olan Doğu Yidişi, 2000 yılı itibarıyla 95.000 konuşanı olan Urumca (sık sık Tatarca olarak kategorize edilir) ve 2007 yılı itibarıyla 200 konuşanı olan Kırımçakça gibi diller yer almaktadır. Ukrayna'da Romancanın Ulah [en], Karpat [en] ve Balkan [en] değişkeleri kaydedilmiştir.[8] İsveççenin Gammalsvenska [en] lehçesini konuşan en az 10 kişi de var.[9]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Ukrayna'da konuşulan diller ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Gradirovski, Sergei; Esipova, Neli (1 Ağustos 2008). "Russian Language Enjoying a Boost in Post-Soviet States". Gallup. 7 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Київський міжнародний інститут соціології" (PDF). 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 
  3. ^ "Українці стали частіше розмовляти українською". Українська правда. 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  4. ^ "КОНСОЛІДАЦІЯ УКРАЇНСЬКОГО СУСПІЛЬСТВА : ШЛЯХИ, ВИКЛИКИ, ПЕРСПЕКТИВИ : Інформаційно-аналітичні матеріали" (PDF). Uceps.org. 13 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  5. ^ Ukrainian population census will be held in 2020 – Cabinet decree 24 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Interfax-Ukraine (22 December 2015)
  6. ^ "Table 19A050501 02. Distribution of the population of Ukraine's regions by native language (0,1)". 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  7. ^ "Чисельність осіб окремих етнографічних груп украінського етносу та їх рідна мова". database.ukrcensus.gov.ua (Ukraynaca). Database of State Statistics Committee of Ukraine. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  8. ^ Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., (Ed.) (2019). "Ukraine – Languages" (22.22website=Ethnologue bas.). SIL International. 29 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 
  9. ^ Mankov, Alexander E. (2014). "A Scandinavian Island in a Slavonic Linguistic Environment. The Dialect of Gammalsvenskby: Nouns (Paper 2)". Slověne: International Journal of Slavic Studies. 3 (1): 120-170. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Hint-Avrupa dil ailesi</span> dil ailesi

Hint-Avrupa dil ailesi, yüzlerce dil ve lehçe içeren dünyanın en büyük dil ailesi. Dünyada 3,2 milyarı aşkın kişinin anadili bu aileye ait bir dil olup, bu değer dünya nüfusunun %46'sına tekabül etmektedir. Avrupa'nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya'da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Ethnologue'a göre yaşayan 445 Hint-Avrupa dili bulunmaktadır ve bu dillerin üçte ikisinden fazlası (313) Hint-İran koluna bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Holodomor</span> SBKP(b) önderliği ve SSCB hükümeti tarafından 1932-1933te Ukrayna halkının soykırımı, yapay kitlesel açlık örgütlenmesi

Holodomor ya da Ukrayna Kırımı, 1932-1933 arasında, o dönem Sovyetler Birliği'nde, şimdiki Ukrayna ve Rusya'nın Kuban bölgesinde suni olarak yaratılan kıtlık sebebiyle yaklaşık olarak 8 milyon insanın öldüğü olaylara verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Ukraynaca</span> Ukraynanın resmi dili

Ukraynaca, Doğu Slav dillerine ait bir dil. Ukrayna'nın resmî dilidir. Türkçede bu dilin adı için Ukrain/Ukrayn millet adından hareketle Ukraince veya Ukraynca kullanımı da vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

Kmerce, Kamboçya'da konuşulan resmî dil. Kamboçya'da Kmerce dışında Mon ve Vietnamca dilleri de konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Keçuva dilleri</span>

Keçuva dilleri veya İnka dilleri veya topluca Keçuvaca, Güney Amerika'nın And Dağları'nın ortalarındaki bölgelerde konuşulan bir dil ailesi veya lehçe sürekliliğidir. Keçuvaca dil ailesinin bilinen bir akrabası yoktur ve Amerikan yerli dilleri içinde en çok konuşulan dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Megrelce</span>

Megrelce, Güney Kafkas dillerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatısındaki antik Kolhis halkıyla ilişkili olduğu sanılan yaklaşık 500.000 Megrel tarafından konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Belarusça</span> Belarusun resmî dili olan doğu Slav dili

Belarusça veya Beyaz Rusça, Rusça ile beraber Belarus'un resmî dili. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunun Doğu Slav dilleri alt grubuna dahil olup toplam konuşan sayısı yaklaşık 7 milyondur. Mevcut Anayasa uyarınca Belarus Cumhuriyeti'nde Rusça ile birlikte iki resmî dilden biridir. Ek olarak, Rusya, Litvanya, Letonya, Polonya ve Ukrayna'nın bazı bölgelerinde bu ülkelerdeki Belaruslu azınlıklar tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beluçça</span>

Beluçça, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri koluna ait bir dildir. İran'ın güneydoğusunda Sistan ve Belucistan, Pakistan'ın güneybatısında Belucistan eyaletleri, Afganistan'ın güney bölgelerinde ve Türkmenistan'da konuşulmaktadır. Ethnologue'a göre,8,8 milyon konuşanı olan dilin konuşurlarının 6.28 milyonunun Pakistan'da yaşadığı düşünülmektedir. İsa öncesinde Hazar ve komşu bölgelerinde hüküm süren Pers ve Med uygarlıkları ile bağı olan bir dildir. Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir kuzeybatı İran dili olan Beluçça aynı gruptan olan Farsçayla yakından ilişkilidir. Günümüzde Pakistan, Belucistan, doğu İran ve Afganistan'da konuşulmaktadır. Afganistan'da bazı bölgelerde halkın çoğunluğunun konuştuğu bölgesel dillerden biridir. Yoğun olarak konuşulduğu bölgeler için üçüncü resmi dil olarak kabul edilmektedir.

Lişana Deni modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Türkiye sınırına yakın olan Kuzey Irak'taki Zaho'da ve komşu köylerinde konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün Kudüs ve çevresinde yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişanid Noşan isimlerine benzeyen Lişana Deni "bizim dilimiz" anlamına gelir. Bu dil için kullanılan diğer isimler Lişan Hozaye ve Kurdit ("Kürtçe")'dir. Dilbilimciler tarafından ise Zaho Yahudi Aramicesi denir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Ukrayna Savaşı</span> Rusya ve Ukrayna arasında Şubat 2014te başlayan uzun süreli çatışma

Rusya-Ukrayna Savaşı, bir yanda Rusya, Beyaz Rusya ve Rus yanlısı güçlerin, diğer yanda Ukrayna'nın dahil olduğu, sürmekte olan bir savaştır. Yevromaydan'ın ardından görevden alınan Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in Kırım'daki gerginlik nedeniyle Rusya'dan bölgeye asker göndermesini istemesinin ardından 2014 yılında başlayan ve Şubat 2022'de büyüyen askerî hareketliliktir. Bu savaşa Rusya'nın Kırım'ı ilhakı (2014), Donbass Savaşı (2014-günümüz), siber savaş ve siyasi gerilimler de dahildir. Rusya'nın bölgedeki jeopolitik çıkarlarını, vatandaşlarını ve konuşlandırılmış askerlerini koruduğunu iddia eden Devlet Başkanı Vladimir Putin, müdahale için parlamentodan onay almıştır. 21 Şubat 2022 de Rusya Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerini resmen tanıdığını açıkladı.24 Şubat 2022 tarihinde ise Rusya lideri Putin Ukrayna'yı istilaya başladıklarını televizyondan duyurdu. 2021'de diplomatik krizin ardından Ukrayna sınırlarına yakın bölgelere askeri yığınak yapan Rusya, 24 Şubat 2022'de geniş çaplı bir şekilde Ukrayna'yı işgal etmeye başladı.

Ukrayna alfabesi Ukrayna'nın resmî dili olan Ukraynacayı yazmak için kullanılan alfabedir. Kiril alfabesi'nin ulusal varyasyonlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de konuşulan diller</span>

Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.

Çoğu Avrupa dili Hint-Avrupa dil ailesine üyedir. 2018'le birlikte 744 milyonluk toplam Avrupa nüfusunun %94'ü bir Hint-Avrupa dilini ana dili olarak konuşmaktadır. Her biri 200 milyon konuşanla Latin, Cermen ve Slav dilleri Avrupalıların %90'ını oluşturarak en büyük grubu oluşturmaktadır. Daha küçük Hint-Avrupa dillerine Helenik, Baltık, Arnavutça, Hint-Aryan ve Kelt dilleri örnek verilebilir.

Ukrayna Rusları, (Ukraynaca: Росіяни в Україні, romanize: Rosiyany v Ukrayini, Rusça: Россияне в Украине, romanize: Rossiyane v Ukraine, ülkedeki en büyük etnik azınlıktır ve bu topluluk, dünyadaki en büyük tek Rus diasporasını oluşturur. 2001 Ukrayna nüfus sayımında, 8,334,100 kişi etnik Rus olarak tanımlanmıştır, bu, Ukrayna dışından gelen kişiler ile Rus etnik kökenini beyan eden Ukrayna doğumlu nüfus için birleşik rakamdır.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna'nın oblastları</span>

Ukrayna'nın oblastları, Ukrayna'nın birinci düzey idari bölümleridir. Ukrayna üniter bir devlet olup oblastların Ukrayna Anayasası ve yasalarla belirlenenler dışında çok fazla yasal yetki alanı bulunmamaktadır. Anayasanın XI. Bölümünün 140-146. maddeleri doğrudan yerel yönetimler ve onların yetkileri ile ilgilidir.

Millî dil veya ulusal dil, bir ulusla fiili veya hukuken bir bağlantısı bulunan dildir. Bir ülkenin topraklarında birinci dil olarak konuşulan bir veya daha fazla dil, gayri resmi olarak veya mevzuatta ülkenin ulusal dilleri olarak belirtilebilir. Ulusal diller 150'den fazla dünya anayasasında belirtilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.