İçeriğe atla

Ui-te-Rangiora

Kontrol Edilmiş
Güney Okyanusu'ndaki buz kütleleri

Ui-te-Rangiora veya Hui Te Rangiora, Güney Okyanusu'na yelken açan ve Antarktika'yı keşfettiği iddia edilen, Rarotongalı efsanevi bir Polinezyalı denizcidir.

Stephenson Percy Smith tarafından Rarotongan efsanesinin 19. yüzyılda kaleme alınan bir yorumuna göre, Ui-te-Rangiora ve Te Ivi o Atea gemisindeki mürettebatı güneye doğru yolculuk yapmış ve Tai-uka-a-pia (Smith tarafından donmuş bir deniz olarak tercüme edilmiştir) adını verdiği, "güneşin görmediği sisli, puslu ve karanlık bir yer" olan ve kayaların denizden fışkırdığı bir bölgeyle karşılaşmıştır.[1][2] Smith bunu, buz kütlelerinin ararot tozuna benzemesi dolayısıyla Güney Okyanusu'ndaki buz kütlelerine ve buzdağlarına atıfta bulunulduğu şeklinde yorumlamıştır [2] Bu durum Ui-te-Rangiora'nın Antarktika'yı keşfeden ilk kişi olduğunun düşünülmesine yol açtı.[2][3]

Ui-te-Rangiora'nın Antarktika sularına ulaştığı sorgulandı.[4] Anderson ve diğerleri, orijinal efsanede Antarktika seyahatinden söz edilmediğini ve bu seyahatten ilk olarak atasının gördüğü "okyanustaki tüm harika yerleri görmek" isteyen torunu Te Aru Tanga Nuku'nun anlattığı hikâyede bahsedildiğini belirtmektedir.[5] Te Rangi Hīroa, efsaneyi doğru ve eski olarak kabul edilemeyecek kadar Avrupalı malzemelerle kirlenmiş olarak görmektedir.[6] Cook Adaları Maori dilinde buz veya donmuş anlamına gelen Avrupa öncesi bir kelime bulunmadığından, Tai-uka-a-pia'yı donmuş deniz olarak yorumlamanın sadece bir yanlış çeviri olduğuna kanaat getirmiştir. Bunun yerine "ararot gibi köpükle kaplı deniz" olarak çevrilmesi gerektiğini belirtmiştir.[7] Yeni Zelanda iwi Ngāi Tahu, efsaneyi tarihi bir yolculuk anlatımından ziyade efsanevi bir yaratılış hikâyesi olarak görüyor.[8]

Adalıların folklorunun gerçek bir olayı yansıttığını, yani bir denizaltında volkanik bir patlamadan kaynaklanan yoğun bir yüzen ponza taşı tabakasıyla kaplı bir deniz alanı olduğu öne sürülmüştür. Böyle 25.000 km²'lik bir deniz yüzeyi 2012 yılında Kermadec Adaları bölgesinde görülmüş ve 60 cm kalınlığında parlak beyaz bir tabaka buzul şelfini andırmıştır.[9]

Subantarktik adalar

Buz kütlelerinin karşılaştırıldığı toz haline getirilmiş pia (Polinezya ararot tozu)

1886'da Antipode Adaları'nda Lapita çanak çömlek parçalarının bulunduğu ve bunun Polinezyalıların o kadar güneye ulaştığını gösterdiği ileri sürülmüştür.[10] Ancak bu iddia doğrulanmamıştır; gerçekten de adaların Avrupalılar tarafından keşfedilmesinden önce insanların adaları ziyaret ettiklerine dair herhangi bir arkeolojik kanıt bulunamamıştır.[11]

Antipodes Adalarının oldukça güneyinde yer alan Enderby Adası'nda 13. veya 14. yüzyılda Māori kullanımına dair kanıtlar bulunmuştur.[12] Benzer şekilde, 1810 yılında Auckland Adaları'nın oldukça güney ve batısında, subantarktik Macquarie Adası'nda 'antik tasarımlı' bir tekne bulunmuştur. Geminin o yıl penguen ve fok yağı yangınlarında yakacak olarak yakıldığı ve muhtemelen bir Polinezya gemisi olduğu öne sürülmüştür. Ancak aynı yıl Kaptan Smith muhtemelen aynı batığı daha ayrıntılı bir şekilde tarif etmiştir: 'bu adada büyük bir gemiye ait birkaç parça kalıntı, görünüşe göre çok eski ve otların arasında, muhtemelen talihsiz De la Perouse'un gemisinin kalıntıları'.[13]

Kaynakça

  1. ^ Smith, Stephenson Percy (1899). "Part III". Hawaiki: the whence of the Maori, being an introduction to Rarotongan history. 8. The Journal of the Polynesian Society. ss. 10-11. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  2. ^ a b c Wehi, Priscilla M.; Scott, Nigel J.; Beckwith, Jacinta; Pryor Rodgers, Rata; Gillies, Tasman; Van Uitregt, Vincent; Krushil, Watene (2021). "A short scan of Māori journeys to Antarctica". Journal of the Royal Society of New Zealand. 52 (5): 1-12. doi:10.1080/03036758.2021.1917633. 
  3. ^ McFarlane, Turi (2008). "Maori associations with the Antarctic: Tiri o te Moana ki te Tonga" (PDF). University of Canterbury. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  4. ^ Mulvaney, Kieran (2001). At the Ends of the Earth: A History of the Polar Regions. ISBN 9781559639088. 
  5. ^ Anderson, Atholl; O’Regan, Tipene; Parata-Goodall, Puamiria; Stevens, Michael; Tau, Te Maire (September 2021). "On the improbability of pre-European Polynesian voyages to Antarctica: a response to Priscilla Wehi and colleagues". Journal of the Royal Society of New Zealand. 52 (5): 599-605. doi:10.1080/03036758.2021.1973517. 
  6. ^ Hīroa, Te Rangi (1964). Vikings of the Sunrise. Whitcombe and Tombs Limited. ss. 116-117. 2 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  7. ^ Anderson, Atholl; O’Regan, Tipene; Parata-Goodall, Puamiria; Stevens, Michael; Tau, Te Maire (2021). "A southern Māori perspective on stories of Polynesian polar voyaging". Polar Record. 57. doi:10.1017/S0032247421000693. 
  8. ^ "'Our ultimate duty': Defending the integrity of Māori tradition". Te Karaka. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  9. ^ Ivanov, Lyubomir; Ivanova, Nusha (2022), The World of Antarctica, Generis Publishing, ss. 63-65, ISBN 979-8-88676-403-1 
  10. ^ "Ngā-Iwi-o-Aotea". Te Ao Hou, 59. June 1967. s. 43. 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 
  11. ^ "Captain Fairchild to the Secretary, Marine Department, Wellington 2 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Appendix to the Journals of the House of Representatives, 1886 Session I, H-24. Wellington: Marine Department. p. 6. Retrieved 9 July 2012. The Museum in which the shard is said to be housed has not been able to locate such an item in its collection, and the original reference to the object in the Museum's collection documentation indicates no reference to Polynesian influences.
  12. ^ Anderson, Atholl (2005). "Subpolar settlement in South Polynesia". Antiquity. Antiquity Publications. 79 (306): 791-800. doi:10.1017/S0003598X00114930. 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2018. 
  13. ^ McNab, Robert (1909). Murihiku: A History of the South Island of New Zealand and the Islands Adjacent and Lying to the South, from 1642 to 1835. Wellington: Whitcombe and Tombs Limited. s. 176. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeni Zelanda</span> Pasifik Okyanusunun güneybatısındaki ada ülkesi

Yeni Zelanda, Güney Büyük Okyanus'ta bir ada ülkesidir. Güney Yarımkürede, Okyanusya'daki Güney Pasifik adaları arasında, Avustralya'nın yaklaşık 2.000 km güneydoğusunda yer almaktadır. Başlıca iki büyük ve 700'den fazla küçük adadan oluşur. Toplamda 268.021 kilometrekarelik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bölgedeki tektonik hareketler ve volkanik olaylar nedeniyle Yeni Zelanda birçok yüksek dağa sahiptir. Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington ve en büyük şehri Auckland'dır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika</span> kutup kıtası

Antarktika, Güney Yarımküre'nin en güneyinde bulunan ve Güney Kutbu'nu içeren kıta. Afrika ve Okyanusya'nın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıta. Dünyanın en kurak yeridir, kıtanın bazı yerlerine 2 milyon sene yağmur yağmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cook Adaları</span> Büyük Okyanusta, Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsüne sahip ülke

Cook Adaları, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi. Cook Adaları'nın başkenti Avarua'dır.

<span class="mw-page-title-main">Maoriler</span> Yeni Zelandanın yerli Polinezya halkı

Maoriler, Yeni Zelanda anakarasının yerli Polinezya halkıdır. Maorilerin kökeni, Yeni Zelanda'ya kabaca 1320 ile 1350 yılları arasında çeşitli waka (kano) seferleri dalgasıyla gelen doğu Polinezya'dan gelen yerleşimcilere dayanır. Fiji ve Polinezya kökenlilerdir. Özgürlük düşkünlükleri ve savaşçılıkları ile ünlülerdir. Savaşa giderken tenlerini beyaza boyamaları ve de çok aç kaldıklarında insan eti yemeleri onları barbar bir kavim olarak gösterse de şartlar zorlamadıkça vahşi değildirler. Soyu tükenmekte olan kavimlerdendir. Yeni Zelanda nüfusunun %10-11'ini oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Polinezya</span> Okyanusya alt bölgesi

Polinezya, Büyük Okyanus'taki üç büyük ada öbeğinden birine verilen ad. Polinezya bölgesini tanımlamak için aldığı şekil itibarıyla Polinezya üçgeni olarak da ifade edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Wellington</span> Yeni Zelandada yerleşim birimi

Wellington, Yeni Zelanda'nın başkenti, ülkenin en büyük ikinci yerleşim birimi ve Okyanusya'daki en kalabalık başkenttir. Yeni Zelanda'yı oluşturan adalardan Kuzey Adası'nın güney ucunda, ülkenin coğrafi merkezine yakın bir noktada yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Marie Byrd Toprakları</span>

Marie Byrd Toprakları, Antarktika'nın batısındaki topraklardır. Coğrafi olarak, batısında Ross Buz Sahanlığı ve Ross Denizi, doğusunda Ellsworth Toprakları ve Ronne Buz Sahanlığı, kuzeyinde Amundsen Denizi ve Pasifik Okyanusu bulunmaktadır. 158 ° batı ve 103 ° 24' batı boylamları arasında uzanır. Rockefeller Yaylası ve Eights Sahili arasındaki alanı da içeren bölge, 1928-1941 yılları arasında Amiral Richard E. Byrd liderliğinde düzenlenen seferlerde keşfedilmiştir. Amiral Byrd'ın 1929 yılında bölgenin kuzeybatısında kalan kısma eşinin adını vermiş olmasından dolayı bölgeye Marie Byrd Toprakları denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Antarktika buz tabakası</span> Batı Antarktikayı kaplayan kıtasal buz tabakasının bir bölümü

Batı Antarktika buz tabakası, Transantarktik Dağları'nın batısında uzanan ve Batı Antarktika'yı kaplayan Antarktika kıtasal buz tabakasının bir bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ross Bölgesi</span> Yeni Zelandanın üzerinde hak iddia ettiği Antarktika bölgesi

Ross Bölgesi veya Ross Bağımlılığı, Antarktika'da bulunan ve Yeni Zelanda tarafından hak iddia edilen bir bölgedir. 160° doğu ile 150° batı meridyenleri ve 60° güney boylamı arasında kalan bölge olarak tanımlanır. Bölge ismini Ross Denizi'nin kâşifi Sir James Clark Ross'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Buz sahanlığı</span> Bir buzulun bir buz tabakasından ayrıldığı ve kıyıdan okyanus yüzeyine yavaşça uzandığı zaman oluşan kalın, yüzen bir buz platformu

Buz sahanlığı, kıta sahanlığının üstünde yüzen kalınlığı 2 metreden kalın buz kütleleridir. Kalınlıkları genellikle 100 ile 1.000 metre arasındadır. Buz sahanlığı kırılıp (buzağılama) oldukça büyük buzullar meydana getirir. Buz sahanlıkları sadece Antarktika, Gronland, Kanada ve Rusya'da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kral George Adası</span>

Kral George Adası, Güney Okyanusu'nda Güney Shetland Adaları'nda bulunan bir adadır. Ada, Antarktika kıyılarına 120 km uzakta yer almaktadır. Adını Britanya Kralı III. George'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Polinezya mitolojisi</span>

Polinezya anlatısı veya Polinezya mitolojisi, Polinezya halkının sözlü geleneklerini ve bilinen çoğunlukla dağınık kültürlerin geleneklerini kapsar. Polinezyalılar, muhtemelen MÖ 1000 civarında Tonga - Samoa bölgesinde konuşulan Proto-Polinezya olarak yeniden inşa edilen bir dilden gelen dilleri konuşuyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika Antlaşması (posta pulu)</span> ABDde bir posta pulu

Antarktika Antlaşması pulu, 23 Haziran 1971'de Amerika Birleşik Devletleri Posta Ofisi Departmanı tarafından basılmış bir posta puludur. Howard Koslow tarafından, Antarktika Antlaşması'nın 10. yıldönümünü anmak için tasarlanan pul, Koslow'un ilk posta pulu tasarımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alt Antarktika Adaları Bilimsel Seferi</span> bilimsel sefer

Alt-Antarktika Adaları Bilimsel Seferi 1907'de Canterbury Felsefe Enstitüsü tarafından organize edildi. Keşif gezisinin ana amacı, Campbell Adası ve Auckland Adaları'nı araştırarak Yeni Zelanda'nın manyetik araştırma alanını genişletmekti. Ancak bu keşif sırasında botanik, biyolojik ve zoolojik araştırmalar da yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">Rarotonga</span>

Rarotonga, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Cook Adaları'nın en büyük ve en kalabalık adasıdır. Ada volkanik bir ada olup, 67,39 km2 yüzölçümüne sahiptir. Ada ülkesinin 17.434 olan toplam nüfusunun 13.007'si bu adada yaşamakta olup, ada ülke nüfusunun neredeyse %75'ine ev sahipliği yapmaktadır. Cook Adaları'nın Parlamento binaları ve uluslararası havaalanı Rarotonga'dadır. Ülkenin başkenti Avarua, ada üzerinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Atiu</span>

Atiu ya da diğer kullanımı ile Enuamanu, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Adanın nüfusu son 50 yılda üçte iki oranında azaldı.

Daha çok Barry Fell olarak bilinen Howard Barraclough Fell, Harvard Karşılaştırmalı Zooloji Müzesi'nde omurgasız zooloji profesörüydü. Başlıca profesyonel araştırmaları arasında denizyıldızı ve deniz kestaneleri yer alırken, Fell en çok Yeni Dünya epigrafisindeki sözde arkeolojik çalışmasıyla tanınır ve Amerika'daki çeşitli yazıtların en iyi Kolomb öncesi Eski Dünya uygarlıklarıyla kapsamlı temasla açıklanabileceğini savunur. Epigrafi ve arkeoloji üzerine yazıları, onları değerlendiren ana akım bilim adamları tarafından genellikle reddedilir.

<span class="mw-page-title-main">Hauraki Körfezi</span>

Hauraki Körfezi, Yeni Zelanda'nın kuzeyinde bulunan bir körfezdir. Körfez, 4000 km²'lik bir alana sahiptir ve saat yönünün tersine Auckland, Hauraki Ovaları, Coromandel Yarımadası ve Great Barrier Adası arasında uzanmaktadır. Körfezin çoğunluğu, Hauraki Körfezi Deniz Parkı'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cook Adaları Federasyonu</span> 1891–1901 arası var olan Britanya kolonisi

Cook Adaları Federasyonu, Okyanusya bölgesinde 1891-1901 yılları arasında var olan federasyon. Federasyon, kurulu olan Rarotonga Krallığı'na Aitutaki adası verildikten sonra 1891'de Britanya sömürge olarak kuruldu. Federasyon varlığını, Yeni Zelanda'ya verildiği 1901 yılına kadar sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">William Smith (denizci)</span>

William Smith Blyth, Northumberland'da doğan ve Antarktika'daki Graham Toprakları açıklarında bir takımada olan Güney Shetland Adaları'nı keşfeden İngiliz bir kaptandır. Onun yaptığı keşif, mevcut Antarktika Antlaşmasını bağlayan bölgedeki, 60° güney enleminin güneyinde yapılan ilk keşifti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.