İçeriğe atla

Uhha-Ziti

Uhha-Ziti, Batı Anadolu'daki bir Tunç Çağı krallığı olan Arzava'nın son bağımsız kralıdır.

Uhha-Ziti'nin M.Ö. 1322'den itibaren savaşabilecek yaşta olan Piyama-Kurunta ve Tapalazunauli adlı iki kayıtlı çocuğu vardı.

Hitit İmparatoru II. Murşili M.Ö. 1322'deki ikinci seferinde Arzava sınırında Attarimma, Hu[va]rşanaşşa ve Şuruda'ya saldırdı. Bu krallıkların liderleri Arzawa'ya sığındılar. II. Murşili bu kralların iadelerini talep ettiğinde, Uhha-Ziti ona karşı geldi ve II. Murşili'yi "çocuk" olarak çağırarak aşağıladı. Ayrıca Şeha Nehri Ülkesinden Manapa-Tarhunta'yı Hititlere karşı savaşta yanına çekmeyi başardı, ancak Mira kralı Maşkhuiluva'yı ikna edemedi.

Kuzeyde Kaşkalar tarafından çıkarılan bir isyanı bastıran Murşili Arzava'yı işgal etti. Uhha-Ziti bu sırada üssünü Apaşa'da kurmuştu. Mursili'nin yürüyüşü sırasında, bir yıldırım veya göktaşı Apaşa'ya çarptı ve II. Murşili Yıllıkları'nda kaydedildiği gibi Uhha-Ziti'yi yaraladı:

"Kudretli Fırtına Tanrısı, Lordum ilahi ve hakkaniyetli gücünü gösterdi ve bir yıldırım fırlattı. Tüm askeri birliklerim bu yıldırımı gördü. Bütün Arzava ülkesi bu yıldırımı gördü. Yıldırım (bizi) pas geçti ve Arzava ülkesini vurdu. Uḫḫa-Ziti'nin (başkenti olan) şehri Apaşa'yı vurdu. Uḫḫa-Ziti'nin dizlerine yerleşti ve onu hasta etti."[1]

Yaralı olan Uhha-Ziti artık hücumu yönetemezdi; bu nedenle, Ahhiyava Kralı (muhtemelen Miken Yunanistanı) ile ittifak kurduktan sonra -ki bu "Ahhiya" kelimesinin tarihteki ilk kaydıdır- Piyama-Kurunta'ya Aştarpa nehri (Büyük Menderes) kıyısındaki Valma'da savaşa girmesini emretti. Piyama-Kurunta savaşı kaybetti ve Uhha-Ziti ile oğulları yakındaki Ahhiyava kontrolündeki adalara kaçtı.

Uhha-Ziti, Murşili'nin Puranda'da Attarimma, Hu[va]rşanaşşa ve Şuruda'nın adamlarını kuşatmaya aldığı sırada hayatını kaybetti.

Kaynakça

  1. ^ "Hittites.info - hittites Resources and Information". www.hittites.info. 29 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

I. Hattuşili (Hattušili) Hitit devletinin Eski Krallık dönemindeki başarılı krallarından biridir. Yaklaşık olarak MÖ 1650-1620 yıllarında hüküm sürdüğü düşünülmektedir. Hattuşa şehri I. Hattuşili tarafından Hitit başkenti haline getirilmiştir. Hitit sarayına kuzey Suriye şehirlerinden katipler getirterek Hititlerde yazılı arşivler oluşturulması geleneği de I. Hattuşili ile başlar.

I. Murşili (Muršili) yaklaşık olarak MÖ 1620-1590 yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralı. Önce Halep şehrini ele geçirerek Suriye'deki Yamhad krallığını yıkmış, ardından Babil şehrine kadar giderek MÖ 1595 yılında Hammurabi sülalesini sona erdirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Hattuşili</span> Yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralı

III. Hattuşili (Hattušili), yaklaşık MÖ 1267-1237 tarihleri arasında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. II. Murşili'nin bilinen dördüncü ve en küçük oğludur. Daha kral olmadan önce Kizzuvatna orijinli bir rahibe olan, Puduhepa ile evlenmiş ve Puduhepa en söz sahibi Hitit kraliçelerinden biri olmuştur. Günümüzde Hititlerin başkenti Hattuşaş'ta yapılan kazılarda, III. Hattuşili'ye ait 200'ün üzerinde doküman bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arzava</span>

Arzava, antik çağda Batı Anadolu’da Göller Bölgesi’nden Ege Denizi’ne uzanan kuşakta kurulmuş olan bir devlettir. Adının Ormanlar Yurdu anlamına geldiği ileri sürülmüştür Doğusunda Hitit Krallığı, kuzeyinde hakkında çok az bilgi bulunan Assuva federasyonu yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Mira Krallığı</span> Anadoluda kurulmuş eski bir yerel krallık.

Mira Krallığı Batı Anadolu'da Arzava Kralığının Hitit İmparatorluğu tarafından yıkılması ile ortaya çıkan yarı özerk yerel krallıklardan biri.

II. Hattuşili (Hattušili), MÖ 14. yüzyılın başlarında Büyük (Yeni) Krallık döneminde hüküm sürdüğü düşünülen ancak varlığı hakkında tartışmaların olduğu Hitit kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">IV. Tuthaliya</span>

IV. Tuthaliya, Hitit İmparatorluğu kralı. III. Hattuşili'nin oğludur. Yeni krallık döneminde MÖ 1236 yılında tahta geçmiştir. Annesi Puduhepa'dır. IV. Tuthaliya babasının sarayında Hattuşa'da doğmuştur.

II. Arnuvanda, yaklaşık MÖ 1322-1321 yıllarında, kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Muvatalli</span>

II. Muvatalli, yıllarında hüküm sürmüş ve Mısır kralı II. Ramses'le Kadeş Savaşı'nı yapmış olan Hitit kralıdır.

Genç Tuthaliya kral olup olmadığı tartışmalı olan bir Hitit prensidir. M.Ö. 1350 yılında tahta çıktıysa bile aynı yıl içinde öldürülerek tahtı I. Şuppiluliuma'ya kaybettiği kesindir.

I. Tuthaliya MÖ 14. yüzyıl başlarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. MÖ 15. yüzyıl boyunca bir gerileme dönemi geçiren Hitit devletini yeniden çıkışa geçiren kral olarak kabul edilir.

II. Tuthaliya, MÖ 14. yüzyılın ortalarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Kral I. Arnuvanda’nın oğlu, I. Şuppiluliuma’nın babasıdır.

II. Murşili, babası II. Muvatalli'nin ölümünün ardından MÖ 1272, yılında tahta çıkmış ve sadece birkaç yıl hüküm sürdükten sonra amcası III. Hattuşili tarafından tahttan indirilerek sürgüne gönderilmiş bir Hitit kralıdır. Hitit kaynaklarında ismi genellikle Urhi-Teşup olarak geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tarhuntaşşa</span>

Tarhuntaşşa henüz yeri tam olarak keşfedilmemiş olan, kısa bir dönem için Hitit devletine başkentlik yapmış bir Hitit şehri ve bu şehrin merkezini oluşturduğu Orta Toroslar'da bulunan bölgeye verilen addır. Şehir Luvi dilinde "Fırtına Tanrısı'nın (Tarhunta) şehri" manasına gelmektedir. Teke yarımadasında yer alan Lukka (Likya) diyarıyla Çukurova bölgesinde yer alan Kizzuvatna diyarı arasında kalan Tarhuntaşşa bölgesi, büyük ölçüde antik çağdaki Pamfilya bölgesine denk düşmektedir. Büyük Hitit Kralı IV. Tuthaliya ve vasalı olan Tarhuntaşşa Kralı arasında yapılan bir antlaşmaya göre Tarhuntaşşa bölgesinin batı sınırını Kaştariya nehri oluşturmaktadır.

II. Murşili, Yeni Krallık Dönemi'nde Hitit hükümdarı (MÖ.1321–1295).

<span class="mw-page-title-main">Hayasa-Azzi</span>

Hayasa-Azzi veya Azzi-Hayasa Geç Tunç Çağınde Ermeni Yaylası'nda hüküm sürmüş iki krallıktan oluşan konfederasyondur. Konfederasyon, Güney Trabzon'da hüküm sürmüş Hayasa, ve Fırat ile Hayasa'nın arasında var olmuş Azzi krallıklarından meydana gelmektedir. Hayasa-Azzi konfederasyonu, MÖ 14. yüzyılda Hititler ile çatışmıştır. Bu çatışma, MÖ 1190 civarında Hatti'nin çöküşüne yol açmıştır.

Haballa olarak da yazılan Hapalla, M.Ö. 14. yüzyılın ortalarında Orta-Batı Anadolu'da hüküm sürmüş bir krallıktı. Nüfusunun Luvi dili konuştuğu Hapalla, Arzava devletleri arasında en doğuda olanlardan biriydi. Hapalla krallığı en azından M.Ö. 13. yüzyılın sonuna kadar varlığını sürdürdü. Hüküm sürdüğü dönemin çoğunluğu boyunca bir Hitit vasalı olarak kaldı. Bölge, M.Ö. 1180'de Deniz Halkları tarafından ele geçirildi.

Puranda, Batı Anadolu'da Tunç Çağı Arzavasında Aştarpa nehri yakınlarında yer alan bir şehirdi.

Aştarpa Nehri, MÖ 14. yüzyıl Hitit kayıtlarında bahsedilen Batı Anadolu'da yer alan bir nehirdir.

Kupanta-Kurunta, Arzava'nın kayıt altına alınmış ilk kralıdır. M.Ö. 15. yüzyılın sonlarında yaşamış olan Kupanta-Kurunta, Hitit kralları I. Tuthaliya I ve I. Arnuvanda tarafından savaşta yenilgiye uğratılmıştır. Ardından Zippaşla'da Arnuvanda'nın vasalı olan Madduvatta'ya saldırmıştır. Madduvatta ile evli olan bir kızı bulunmaktadır.