Ugarit

Ugarit ya da Ras Şamra^[1](ʼUgrt; Arapça: ْأُوغَارِيت) Suriye'de Lazkiye yakınlarında Akdeniz'e kıyısı bulunan antik bir liman şehridir. MÖ 1450 - 1195 yılları arasında bir ticaret kenti olarak hareketliydi ancak MÖ 1196 - 1179 arasında Deniz Kavimleri'nin ani bir baskınıyla yakılıp yıkılmıştır. 1929 yılından itibaren harabelerinde yapılan kazılar, tarih açısından önemli tabletler ortaya çıkardı. Bu kazılarda, büyük bir kısmı saray ve çevresinde çoğunluğu Akadca, Ugaritçe olmak üzere Sümerce, Hurrice dillerinde çivi yazılı tabletlerle Antik Mısır dilinde hiyeroglif birkaç bin kil tablet bulunmuştur.^[1] Söz konusu belgeler “Rap’anu Arşivi” olarak bilinmektedir.^[2] Halkı Ugaritçe denilen bir Sami dili konuşmaktaydı. Ugarit eski çağların en önemli ticaret merkezlerindendir. Ugarit'te yapılan kazılar sonucunda bu bölgedeki yerleşmelerin Neolitik Çağ'a kadar dayandığını göstermiştir. Ayrıca Ugarit kazılarında Akadlar dönemine ait mühür bulunmuştur.^[3]

Tarih

Ras Shamra, Akdeniz kıyısında, Lazkiye'nin biraz 11 kilometre (7 mi) kuzeyinde, modern Burj al-Qasab yakınında yer alır.

Kökenler ve ikinci binyıl

MÖ 6000'de taş çağında Ugarit'in taş duvarlarla örülü olduğu bilinmektedir. Bu nedenle ilk yerleşimin çok daha önce olduğu düşünülmektedir. Ugarit'in konumu, Dicle-Fırat bölgesinden Anadolu'ya, Mısır'a ve Akdeniz ile kıyılara dağılmış yerleşimlere ulaşımı kolaylaştırması nedeniyle seçilmiştir.^[4] Özellikle Mısır ile olan etkileşimi nedeniyle kültürün en çok da sanatın Mısır etkisiyle şekillendiği düşünülmektedir.

Neolitik Ugarit, erken dönemde, belki de MÖ 6000'de bir duvarla tahkim edilecek kadar önemliydi, ancak burada daha önce yerleşim olduğu düşünülüyor. Ugarit belki de hem bir liman olması hem de Fırat ve Dicle topraklarına giden iç ticaret yolunun girişinde olması nedeniyle önemliydi. Şehir, ticarete dayalı bir kıyı krallığını yönettiği, Mısır, Kıbrıs, Ege, Suriye, Hititler ve Doğu Akdeniz'in çoğuyla ticaret yaptığı MÖ 1800 ve 1200 yılları arasında en parlak dönemine ulaştı.^[5]

Kentten bahseden ilk yazılı kanıt, yakınlardaki Ebla kentinden gelmektedir, c. 1800 M.Ö. Ugarit, sanatını derinden etkileyen Mısır'ın etki alanına girdi. Mısır ile en erken Ugarit temasının kanıtı (ve Ugaritik uygarlığın ilk kesin tarihlemesi), Orta Krallık firavun Senusret I 1971–1926 M.Ö. ile özdeşleşmiş bir carnelian boncuktan gelmektedir. Mısır firavunları Senusret III ve Amenemhet III'e ait bir stel ve bir heykelcik de bulundu. Ancak bu anıtların Ugarit'e ne zaman getirildiği belli değildir. MÖ 1350 Ugarit'ten Amarna harfleri, Ammittamru I, Niqmaddu II ve kraliçesinden birer harf kaydeder. 16. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar Ugarit, Mısır ve Alaşiya (Kıbrıs) ile düzenli temas halinde kaldı.

Buluntular

Kazılar, dokuz odadan oluşan sekiz kapalı avlusu olan bir kraliyet sarayını ortaya çıkardı. Şehrin yapıldığı tepeyi taçlandıran iki ana tapınak vardı: Bunlardan biri Baal'a, "kral", El'in oğlu ve diğeri yumuşak doğurganlık ve buğday tanrısı Dagon'a adanmıştı.

Ugarit'ten çıkan en önemli edebi belge, Kenan Baal'ın din ve kültünün temelini oluşturan Baal döngüsüdür. Dini metinler arasında, ay tanrıçası Nikkal'a dikkat çeken bir ilahi de dahil olmak üzere Hurri şarkılar da vardır; bu buluntu dünyadaki en eski müzik notasyonudur. Müziği, 2 tonlu içerir ve 9 telli lir ile çalınmaktadır.^[6]

Kaynakça

^ ^a ^b İlknur Taş, “M.Ö.13.Yüzyılda Kargamıš Krallığında Görevli İki Hitit Memuru: mâr šarri (DUMU.LUGAL) ve Lúkartappu” sh.: 98 dipnot 3 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Ercüment Yıldırım, “Üçüncü Arami Göçü’nün Anadolu’nun Güneydoğusunda Yaptığı Etnik ve Siyasi Etkiler” sh.: 39
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Şubat 2016.
^ Bahn, Paul (1997). Lost Cities: 50 Discoveries in World Archaeology. London: Barnes & Noble. pp. 98–99.
^ Bahn, Paul (1997). Lost Cities: 50 Discoveries in World Archaeology. Londra: Barnes & Noble. ss. 98-99.
^ See Prof Anne D. Kilmer. 1984. "A Music Tablet from Sippar(?): BM 65217 + 66616". Iraq 46:69–80. This covers all 6 readable tablets up to that time.