İçeriğe atla

Uganda-Tanzanya Savaşı

Uganda-Tanzanya Savaşı
Uganda-Tanzanya Savaşı
Tarih9 Ekim 1978-3 Haziran 1979
Bölge
Tanzanya ve Uganda
Sonuç

Tanzanya zaferi

  • Idi Amin hükümeti devrildi.
  • Uganda'da iç savaş çıkmasına sebep oldu.
Taraflar

 Uganda
 Libya
Filistin Devleti Filistin Kurtuluş Örgütü


Destekleyenler:
 Pakistan
 Suudi Arabistan

 Tanzanya
Uganda Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesi
 Mozambik


Destekleyenler:
 Zambiya
 Angola
Etiyopya
 Cezayir
Komutanlar ve liderler
Uganda Idi Amin
Uganda Yusuf Gowon
Uganda Isaac Maliyamungu
Uganda Ali Fadhul
Libya Muammer Kaddafi
Filistin Devleti Mutlaq Hamdan ×
Filistin Devleti Mahmoud Da'as		Tanzanya Julius Nyerere
Tanzanya Abdallah Twalipo
Tanzanya Tumainiel Kiwelu
Tanzanya David Musuguri
Tanzanya Silas Mayunga
Uganda Tito Okello
Uganda David Oyite-Ojok
Uganda Yoweri Museveni
Güçler
Uganda ~20,000 Uganda Askeri
Libya ~4,500 Libya Askeri
Filistin Devleti 400'den Fazla Filistin askeri		Tanzanya 150,000 Tanzanya askeri
Uganda 2,000 Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesi Askeri
Mozambik 800 Mozambik Askeri
Kayıplar
~1,000 Ugandalı öldürüldü
~3,000 Ugandalı esir düştü
~600 Libya'lı öldürüldü
~59 Libyalı esir düştü
~200 Filistinli öldürüldü		 ~373 Tanzanyalı öldürüldü
~150 Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesi askeri öldürüldü
~1,500 Tanzanyalı ve 500'den fazla Ugandalı sivil hayatını kaybetti.

Uganda-Tanzanya savaşı, Ekim 1978'den Haziran 1979'a kadar süren ve Uganda Devlet Başkanı Idi Amin'in devrilmesiyle sonuçlanan ve Tanzanya lehine sonuçlanmış bir savaştır.[1] 1971'de Idi Amin'in dönemin Devlet Başkanı Milton Obote'yi devirmesiyle iki ülke arasındaki ilişkiler bozulmaya başladı. Tanzanya Devlet Başkanı Julius Nyerere, Obote ile yakın ilişki içindeydi ve 1972'de Uganda'da Obote'nin isyan başlatma girişimini destekledi. Ufak çaplı bir çatışmaya yol açan bu isyan yine Tanzanya Devlet Başkanı'nın desteğiyle son buldu. İki lider arasında gerginlik devam ederken Idi Amin Tanzanya sınırları içerisindeki Kagera Salient'in Uganda'nın yetki alanına alınması gerektiğini iddia etmeye başladı. Sonraki yıllarda Amin rejimi şiddetli tasfiyeler, ekonomik sorunlar ve Uganda Ordusu içindeki memnuniyetsizlik nedeniyle istikrarsızlaştırıldı.

Ekim 1978'de Ugandalı kuvvetler Tanzanya'ya akınlar düzenlemeye başladı. O ayın ilerleyen günlerinde Uganda Ordusu Kagera'ya bir istila başlatarak mülkleri yağmalayıp sivilleri öldürdü. Uganda resmi haber ajansı Kagera Salient'in ilhakını ilan etti. 2 Kasım'da Nyerere Uganda'ya savaş ilan ettiğini açıkladı ve Tanzanya Halk Savunma Kuvvetini Kagera Salient'in geri alınması için seferber etti. Afrika Birliği Örgütü, bu sorunu diplomatik yollara başvurarak çözmeye çalıştı ancak başarılı olamadı ve Tanzanya Halk Savunma Kuvveti Kagera'yı yeniden güvence altına alan ve Uganda'nın sınır kasabalarını işgal eden bir saldırı başlattı. Nyerere ayrıca, Amin'in rejimini zayıflatmak için Obote ve Yoweri Museveni 'ye sadık Ugandalı isyancıları harekete geçirdi. Nyerere ilk başta sadece Tanzanya topraklarını savunmak istese de Amin'in Kagera ile alakalı iddaalarından vazgeçmemesi sebebiyle güney Uganda'daki Masaka ve Mbarara kasabalarını işgal etti.

Tanzanya Halk Savunma Kuvveti Uganda'nın başkenti Kampala'ya yol açmaya hazırlanırken, Libya'nın lideri ve Amin'in müttefiki Muammer Kaddafi, Uganda Ordusuna yardım etmek için Uganda'ya birkaç bin asker gönderdi. Filistin Kurtuluş Örgütü de Amin'e yardım etmek için bölgeye yüzlerce gerilla gönderdi. Mart ayında savaşın en büyük çarpışması Tanzanyalılar ve Ugandalı isyancıların, birleşik Uganda-Libya-Filistin kuvvetini Lukaya'da yendiklerinde meydana geldi. Lukaya'nın kaybı Uganda Ordusunun çökmeye başlamasına neden oldu. Nisan ayı başlarında Tanzanya Halk Savunma Kuvveti, Entebbe'deki havalimanını ele geçirdi. Bu stratejik konumu ele geçirmesiyle Tanzanya Halk Savunma Kuvveti, Libya birliklerine ağır kayıplar verdirdi ve Uganda Ordusu Hava Kuvvetlerini yok etti. Bu sonuçla birlikte Libya desteğini sona erdirdi ve sağ kalan askerler ülkeyi terk etti. 10 Nisan'da Tanzanya Halk Savunma Kuvveti ve Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesi Başkent Kampala'ya saldırdı ve bölgeyi ele geçirdi. Böylece Uganda'nın başkenti düşmüş oldu. Amin, Uganda Ulusal Kurtuluş Cephesi hükûmeti kurulurken ülkeden kaçtı. Sonraki aylarda Tanzanya Halk Savunma Kuvveti Uganda'yı işgal etti ve sadece dağınık bir direnişle karşılaştı. Haziran ayında Uganda-Sudan sınırını güvence altına alarak savaşı sona erdirdi.

Kaynakça

  1. ^ "How 'unity' died in Uganda". The Independent (Kampala). 8 Nisan 2019. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

1979 (MCMLXXIX) bir yıldır.

<span class="mw-page-title-main">Uganda</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Uganda ya da resmî adıyla Uganda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının doğu kesiminde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını kuzeyde Güney Sudan, doğuda Kenya, güneyde çoğu sınırı Victoria Gölü ile oluşan Tanzanya, güneybatıda Ruanda ve batıda ise Kongo Demokratik Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Kampala'dır.

<span class="mw-page-title-main">Çad</span> Orta Afrika ülkesi

Çad, resmi adıyla Çad Cumhuriyeti, Kuzey-Orta Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde Libya, doğuda Sudan, güneyde Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kamerun ve Nijerya, batıda ise Nijer ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı cepheleri</span> 29 Ekim 1914 ve 30 Ekim 1918 tarihleri arasında Osmanlı İmparatorluğunun savaştığı cepheler

Osmanlı cepheleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'nda çarpıştığı cephelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Filistin Kurtuluş Örgütü</span> Filistinde milliyetçi paramiliter örgüt

Filistin Kurtuluş Örgütü, kısaca FKÖ veya uluslararası İngilizce kısaltmasıyla PLO olarak bilinen, bağımsız ve özgür bir Filistin kurmayı amaçlayan bir örgüttür. Temelleri 13-16 Ocak 1964'te Kahire'de toplanan Arap Birliği zirvesinde atılan örgüt, 29 Mayıs 1964 tarihinde Filistin Ulusal Konseyinin toplanmasının ardından 2 Haziran 1964 tarihinde kuruldu. Örgüt Arap devletleri arasındaki liderlik savaşı yüzünden Filistinliler tarafından değil, Arap devletleri tarafında özellikle de Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdünnasır'ın yoğun desteği ile kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Karameh Muharebesi</span>

Karameh çarpışması, 21 Mart 1968 tarihinde İsrail birliklerinin Karameh Kampı'na yaptıkları saldırılarla El Fetih örgütünün gösterdiği direnişe verilen isim.

<span class="mw-page-title-main">Idi Amin</span> Ugandalı asker ve diktatör

Idi Amin Dada Oumee, 1971-1979 arasında devlet başkanlığı yapmış olan Ugandalı asker ve diktatördür. Dünya tarihinin en acımasız despotlarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">İzzeddin el-Kassam</span> Suriyeli Arap din âlimi ve vaiz (1882–1935)

İzzeddin el-Kassâm, Britanya mandasındaki Filistin'in bağımsız ve İslâmî bir ülke olması için ilk harekete geçen Arap din alimi ve vaizdir.

<span class="mw-page-title-main">Milton Obote</span> Ugandanın ikinci devlet başkanı (1924-2005)

Milton Obote, Uganda'nın bağımsızlıktan sonraki ilk başbakanı (1962-1966) ve devlet başkanı. Ülkesinin bağımsızlığa kavuşmasında önemli rol oynadı ve iki kez askerî darbeyle görevinden uzaklaştırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rodolfo Graziani</span>

Rodolfo Graziani, Benito Mussolini'ye bağlılığıyla tanınan İtalyan mareşal ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Entebbe Operasyonu</span>

Entebbe Operasyonu, 3 ve 4 Temmuz 1976 günü, Filistin Kurtuluş Örgütü'ne bağlı militanların, Tel Aviv-Paris seferini yapmakta olan "Air France Flight 139" sefer sayılı Air France uçağını, Uganda'nın Entebbe Uluslararası Havalimanı'na indirmeleri ve İsrail'in beklenmedik bir operasyonla 1 saat içinde tüm militanları ölü olarak ele geçirmesi ile sonuçlanan askerî operasyondur. Operasyon sonucu üç rehine öldü, beş İsrail askeri ise yaralandı. Dördüncü bir rehine ise Uganda Ordusu'na ait askerler tarafından yakınlardaki bir hastanede öldürüldü. Operasyonda ölen tek İsrail askeri, operasyonun yöneten komutan, sonradan İsrail başbakanı olan Benjamin Netanyahu'nun ağabeyi Yonatan Netanyahu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Julius Nyerere</span>

Julius Nyerere, Tanzanyalı öğretim görevlisi ve siyasetçi. Nyerere, Afrika ülkesi Tanzanya'nın başbakan olarak görevde olduğu bir dönemde 1961 yılında elde ettiği bağımsızlık sonrası ülkenin ilk devlet başkanı olarak 1962 ile 1985 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Bu süreçte Nyerere 1962 ile 1964 yılları arasında Tanganika Cumhuriyeti'nin, 26 Nisan 1964 tarihinden itibaren de ülkesinin Zanzibar ve Pemba Halk Cumhuriyeti'nin birleşmesi sonucu oluşan Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti'nin devlet başkanlığını yürütmüştür. Nyerere Afrika Birliği Örgütünün (OAU) önde gelen kurucularından biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Batı Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

Batı Cephesi, Almanya'nın işgal ettiği Belçika, Hollanda ve Fransa'da Müttefikler ile geçen savaşlar dizisine verilen addır. Cephe iki evreden oluşur. Birinci evre 1940'ta Fransa Seferi ile Fransa'nın Almanlar tarafından işgal edilişi, ikinci evre ise 1944'te Normandiya Çıkarması ile daha çok ABD, Birleşik Krallık ve Kanada'dan oluşan Müttefik Birleşik Ordusu'nun Fransa'yı Almanlardan geri alması ve Almanya'yı işgal etmesidir.

Yugoslav Halk Ordusu, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin ve 1945'ten 1992'ye kadar olan öncüllerinin ordusuydu.

Sudan Halk Kurtuluş Ordusu, Güney Sudan'da siyasi bir parti. Başlangıçta isyancı Sudan Halk Kurtuluş Ordusu tahmini olarak 180.000 asker gücü olarak bilinen askeri kanadı olan siyasi hareket olarak kuruldu. Sudan Halk Kurtuluş Ordusu İkinci Sudan İç Savaşı'nda Sudan hükûmetine karşı 1983 yılından 2005 yılına kadar savaşmıştır. 1989 yılında Ulusal Demokratik İttifak (NDA), ana muhalefet grubuna katıldı. 2005 yılı Ocak ayında Sudan hükûmeti ile Kapsamlı Barış Anlaşması imzalandı. Güney Sudan, 9 Temmuz 2011 tarihinde egemen bir devlet olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rwenzururu</span> Uganda ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti içerisinde bulunan Rwenzori Dağlarında bir bölge

Rwenzururu Krallığı Uganda ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti içerisinde bulunan Rwenzori Dağları'nda bir bölgedir. Tarihte yaşanan iç savaşlardan sonra Rwenzururu Krallığı özerklik ve egemenliğini ilan etmiştir. Bundibugyo, Kasese ve Ntoroko isimli üç ilçesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Technical (araç)</span>

Amerika Birleşik Devletleri askerî diliyle standart dışı taktik aracı (NSTV) olarak da bilinen technical, hafif doğaçlama bir savaş aracıdır; tipik olarak açık arkalı sivil bir kamyonet veya Küçük ve hafif silahları ve ağır silahları monte etmek üzere değiştirilmiş dört tekerlekli bir araçtır. Makineli tüfek, otomatik el bombası fırlatıcı, uçaksavar makineli topu, döner top, tanksavar, tanksavar silahı, ATGM, havan, çok namlulu roketatar, geri tepmesiz tüfek veya başka bir destek silahı, vb.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya Cephesi</span>

Yugoslavya Cephesi, II. Dünya Savaşı'nın cephelerinden biridir. Cephe, Nisan 1941'de Yugoslavya'nın işgali ile açılmış ve bölgenin Partizanlarca geri alınmasıyla kapanmıştır.

Suleiman Hussein, 1970'ten 1971'e kadar Uganda Ordusu Genelkurmay Başkanı olarak görev yapan Ugandalı bir subaydır.

<span class="mw-page-title-main">Muammer Kaddafi yönetimindeki Libya tarihi</span> Libya tarihi (1969-2011)

Muammer Kaddafi, bir grup genç Libya Ordusu subayına kansız bir darbeyle Kral I. İdris'e karşı liderlik ettikten sonra 1 Eylül 1969'da Libya'nın fiili lideri oldu. Kralın ülkeden kaçmasının ardından Kaddafi başkanlığındaki Devrimci Komuta Konseyi (DKK), monarşiyi ve eski anayasayı kaldırarak "hürriyet, sosyalizm ve birlik" mottosuyla Libya Arap Cumhuriyeti'ni kurdu. İktidara geldikten sonra DKK hükûmeti; herkes için eğitim, sağlık ve barınma sağlama sürecini başlattı. Ülkede halk eğitimi her iki cinsiyet için de parasız ve ilköğretim zorunlu hale geldi. Tıbbi bakım, halka ücretsiz olarak sunuldu; ancak herkese barınma sağlamak, DKK hükûmetinin tamamlayamadığı bir görevdi. Kaddafi döneminde, ülkede kişi başına düşen gelir 11.000 ABD dolarını aşarak Afrika'daki en yüksek beşinci ülke oldu. Refah artışına tartışmalı bir dış politika eşlik etti ve iç siyasi baskı arttı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.