İçeriğe atla

Udegeyce

Udegeyce
BölgeUzak Doğu Rusyası
Etnisite1,500 Udegeyler (2010 sayımı)[1]
Konuşan sayısı
100
Dil ailesi
Varsayılan
  • Udegeyce
Dil kodları
ISO 639-3

Udegeyce (ayrıca Udihe dili, Udekhe dili, Udeghe dili) Udegey halkının dilidir. Tunguz dil ailesinin bir üyesidir.

Tarih

Daha önce sözlü bir dil iken 1931'de Sovyetler Birliği'nde latinleştirmenin bir parçası olarak Udegeyce için bir alfabe oluşturuldu.[2] 1938'de latinleştirme politikası tersine çevrildi ve yazılı Udege dili Sovyet yetkilileri tarafından yasaklandı. Udige'deki kitaplar toplandı ve yakıldı . Evgeny Schneider [ru], bir Udige dili yazarı ve tercümanı halk düşmanı ilan edildi ve idam edildi.[3]

Kelime bilgisi

Udegeyce, yakından ilişkili Nanay dilinden çeşitli alıntı sözcükler içerir

Genel olarak, Bikin bölgesinde iki dilin büyük ölçüde karşılıklı asimilasyonu gözlemlenmiştir. Udegeyce ayrıca Nanaice'nin Bikin lehçesi üzerinde, diptonların tek seslileştirilmesi, nazal ünlülerin denasalizasyonu, azaltılmış son sesli harflerin silinmesi, ünsüz son sözcükleri engelleyen epentetik ünlüler ve intervokallerin [w] silinmesi dahil olmak üzere fonolojik etki yapmıştır.[4]

İmla

Her harfi veren 1932 Udegey latin alfabesi. Her harf basılı ve el yazısı stillerinde gösterilir. ⟨ dahil değildir.
1931-1937 Alfabesi
А а Ā ā B в Є є D d Ӡ ӡ E e Ē ē
Æ æ F f G g H h I i Ī ī jj kk
LL M m N n Ņ ņ Ŋ ŋ o o Ō o Ө ө
p p R r S s t t U u Ū ū w w Xx
y y Z z '

Udege şu anda Kiril alfabesinin "Petersburg" ve "Habarovsk" versiyonları olarak bilinen iki versiyonunda yazılmaktadır. Habarovsk versiyonu daha sık kullanılır.[5]

Kiril alfabesi (Habarovsk versiyonu)
А а ʻА ʻа А̄ а̄ А̂ а̂ Б б В в Г г Ғ ғÄ д Ӡ ӡ И и Ӣ ӣ И̂ и̂
Й é К к Л л М м Н н Њ њӇ ӈ О о ʻО ʻо О̄ о̄ О̂ о̂ П п Р р
С с Т т У уу Ӯ ӯ ̂ ŷ Ф ф Х х Ч ч ü Э e ʻЭ ʻэ Э̄ ̄ Э̂

Bu dilde kullanılan birkaç eski harf: Ж ж, З з, Љ љ, Ц ц, Ш ш, Щ щ, Ъ ъ, Ы ы, 'Ы 'ы, Ы̄ ы̄, Ы̂ ы̂, Ю ю, ' Ю 'ю, Ю̄ ю̄, Ю̂ ю̂, Я я, 'Я 'я, Я̄ я̄, Я̂ я̂

Notlar

  1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; e18 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  2. ^ Алфавит Октября. Итоги введения нового алфавита среди народов РСФСР [October alphabet. The results of the introduction of a new alphabet among the peoples of the RSFSR]. 1934. s. 159. 
  3. ^ "Language Death in Siberia" (pdf). Unesco Courier. Unesco. February 1994. s. 35. 25 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ Nikolaeva & Tolskaya 2001
  5. ^ М. Д. Симонов, В. Т. Кялундзюга (1998). Словарь удэгейского языка (хорский диалект). Препринт [Dictionary of the Udege language (Khor dialect). Preprint]. I. ss. 3-6, 59. 

Bibliyografya

  • "Отрицательные формы глаголов в удэгэйском языке (в сравнении с другими тунгусо-маньчжурскими языками)/The negative verbal forms in Udihe (in comparison with other Tungus-Manchu languages)", Лингвистические Исследования (1), 1985, ss. 11-19  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  • A Grammar of Udihe, Walter de Gruyter, 2001, ISBN 978-3-11-016916-4  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  • Перехвальская Елена. "Удэгейский язык: Когда будущее лежит за спиной". ПостНаука. 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakça</span> Kazakistanın resmî dili olan Türk dili

Kazakça veya Kazak Türkçesi, Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sırpça</span> Sırbistanın resmi dili

Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kazak alfabesi</span>

Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Şorca veya Şor Türkçesi, Şorlar tarafından konuşulan Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı Türk dillerinden biridir. Tuvacaya büyük benzerlik gösterir. Rusya'nın Kemerovo bölgesinde 2010 yılı itibarıyla 2.840 kişi tarafından konuşulmaktadır. Günümüzde Şorca Kemerovo Üniversitesi'nde öğretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çuvaşça</span> Türk dili

Çuvaşça, Rusya'nın orta kesiminde, Ural Dağları’nın batısında konuşulan çağdaş dönem Türki dillerden biridir. Türk dillerinin Ogur-Bolgar grubu öbeğinden varlığını korumuş tek dilidir. Çuvaşça, Çuvaşların anadili ve Çuvaşistan’ın resmî dilidir. Yaklaşık iki milyon kişi tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre Çuvaşistan’da bu dili konuşan nüfusun % 92 etnik olarak Çuvaş, % 8’i ise başka etnik kökenlidir. Çuvaşça, okullarda eğitim dili olmasına ve medyada kullanılmasına karşın, Rusçanın yaygın kullanımından dolayı tehlike altında olan bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Dolganca</span>

Dolganca Türk dillerinin Sibirya grubuna ait, Sahaca ile çok yakın olan, ağırlıklı olarak Dolganların konuştuğu dildir. Konuşucu sayısının azlığı nedeniyle tehlike altındadır. Taymır bölgesinde konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tacik alfabesi</span> Tacik dilinde yazmak için kullanılan alfabe

Tacikçe, tarih boyunca Arap, Latin ve Kiril alfabelerinin farklı sürümleri ile toplam üç ayrı yazı sistemi ile yazılmıştır. Tacikçeye ait kullanılan herhangi bir sürüm, Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede اﻟﻔﺒﺎﯼ تاجيكی, , olarak gösterilmektedir.

Yeni Türk alfabesi (Tatarca: Яңа төрки әлифбасы, Yaña törki älifbası) veya kısaca Yenielif (Yanelif) (Tatarca: Яңалиф, Yañalif; Tatarca telaffuz: [jɑŋɑˈlif]), 1930'lu yıllarda Sovyetler Birliği'ndeki Slav kökenli olmayan halklar için oluşturulmuş Latin alfabesi temelli bir yazı sistemidir. 1926 yılının Şubat ayında Bakü'de toplanan Birinci Türk Halkları Kurultayı'nda alınan karar ile 1926 yılının Nisan ayında Kazan'da Yeni Tatar Alfabesi adıyla tasarlandı. 3 Temmuz 1927 tarihinde Tataristan hükûmeti tarafından Yanelif, Tatar dilinin resmi yazı sistemi olarak kabul edildi ve 1940 yılına kadar kullanıldı.

Vuk Stefanović Karadžić tarafından hazırlanmış alfabedir. Sırp Alfabesi'nde her ses için bir harf oluşturulduğundan yazıldığı gibi okunur. Okunduğu gibi yazılır. Sırpça hem Latin hem de Kiril harfleriyle yazılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çerkes dilleri</span> Kuzeybatı Kafkas dil ailesinin alt bölümü

Çerkes dilleri, Kuzey Kafkasya’da, Rusya'ya bağlı Adigey, Karaçay-Çerkesya ve Kabartay-Balkarya cumhuriyetleri ile Krasnodar Krayı'nda yerli Çerkeslerin ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan diaspora Çerkeslerinin dili ya da lehçeleri birliğidir. Batı (ady) ve Doğu (kbd) olmak üzere her biri resmî olarak dil kabul edilen iki formu bulunur. En yakın akrabası 1992 yılında soyu tükenen Ubıhça [uby], en uzak akrabaları ise Abazaca [abq] ile Abhazca [abk] olup hepsi de Kuzeybatı Kafkas dilleri adıyla bir grupta toplanır. 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından Çerkesçenin ilk kaydı yapılmıştır. Çerkesçe eklemeli dillerden olup ergatif yapı görülür.

Ukrayna alfabesi Ukrayna'nın resmî dili olan Ukraynacayı yazmak için kullanılan alfabedir. Kiril alfabesi'nin ulusal varyasyonlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Komice</span> Ural dili

Komice, Ural dil ailesinin Perm dillerine ait bir dildir. Komice, birkaç lehçeleri ile tek dil olarak veya Perm dillerinin iki kolundan birini oluşturan yakından ilgili diller grubu olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Arap alfabesi</span>

Belarus Arap alfabesi veya Arabitsa Arap alfabesine dayanıyordu ve 16. yüzyılda geliştirildi. Arapçada bulunmayan Belarusça sesbirimleri temsil etmek için birkaç ekleme de dahil olmak üzere yirmi sekiz grafemden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Drag king</span>

"Drag king"ler çoğunlukla erkeksi drag giysileri giyen ve bireysel veya grup rutininin bir parçası olarak erkek cinsiyet klişelerini kişileştiren kadın performans sanatçılarıdır. Tipik bir drag gösterisi, dans, oyunculuk, stand-up komedi ve şarkı söylemeyi, canlı veya önceden kaydedilmiş parçalarla dudak senkronizasyonunu içerebilir. Drag kralları genellikle abartılı bir şekilde maço erkek karakterler olarak oynarlar, inşaat işçileri ve rapçiler gibi marjinalleştirilmiş erkeklikleri tasvir ederler ya da Elvis Presley, Michael Jackson ve Tim McGraw gibi erkek ünlüleri taklit ederler.

<span class="mw-page-title-main">Verily</span>

Verily Life Sciences ya da kısaca Verily (eski adıyla Google Life Sciences;, Alphabet Inc. bünyesinde bulunan, sağlık sektörü ve biyoteknoloji araştırmalarına odaklanmış şirket. Şirket, 10 Ağustos 2015'te Sergey Brin tarafından Alphabet Inc. çatısı altında bağımsız bir kuruluş olacağı açıklanana kadar Google'ın araştırma birimi Google X'in bünyesinde çalışmalarını sürdürüyordu. Şirketin yeniden yapılanma süreci 2 Ekim 2015 tarihinde tamamlandı. 7 Aralık 2015'teki ad değişikliği sonrasında Google Life Sciences, varlığına Verily olarak devam etti.

Arap alfabesinin, Fenike alfabesinden türeyen Arami-Nabatî varyasyonunun bir türevi olduğu ve diğerlerinin yanı sıra İbrani alfabesi ve Yunan alfabesinin de ortaya çıkmasına neden olduğu düşünülmektedir.