İçeriğe atla

Ubsa Gölü

Ubsa Gölü
Ubsa Gölü'nün uzaydan görünüşü
Harita
Havza
KonumUvs, Moğolistan
Koordinatlar50°18′0″K 92°42′0″D / 50.30000°K 92.70000°D / 50.30000; 92.70000
Genel bilgiler
Akarsu (gelen)Tes
Akarsu (giden)Kapalı havza
Göl türüTuz gölü
Uzunluk85 km (53 mi)
Genişlik80 km (50 mi)
Yüzölçümü3.350 km2 (1.290 sq mi)
Ortalama derinlik6 m (20 ft)
En derin noktası20 m (66 ft)
Yüzey rakımı753 m (2.470 ft)
SWR17010320011199000000010
Wikimedia Commons
Moğolistan üzerinde Ubsa Gölü
Ubsa Gölü
Ubsa Gölü (Moğolistan)
Asya üzerinde Ubsa Gölü
Ubsa Gölü
Ubsa Gölü (Asya)
Konum Moğolistan,  Rusya
KriterDoğal: ix, x
Referans769
Tescil2003 (27. oturum)
BölgeAsya

Ubsa Gölü, Uvs Gölü, (Moğolca: Увс Нуур - Uvs Nuur, Rusça: Убса - Ubsa, Tuvaca: Успа-Хөл - Uspa Höl) büyük bir bölümü Moğolistan'da küçük bir kısmı ise Rusya'ya bağlı Tuva Cumhuriyeti sınırları içerisinde yer alan yüksek tuz oranına sahip bir kapalı havza gölüdür. 3.350 kilometrekarelik yüzölçümüyle Moğolistan'ın en büyük gölü olma özelliğini taşıyan göl, deniz seviyesinden 759 metre yükseklikte bulunur.[1] Gölün kuzeydoğu ucu Moğolistan sınırlarını aşarak, Rusya Federasyonu'na dâhil olan Tuva Cumhuriyeti topraklarına girer. Çevresindeki en büyük yerleşim birimi Ulaangom kentidir. Çok sığ ve tuzlu olan bu gölün suyu binyıllar önce bölgeyi kaplayan bir tuzlu denizin kalıntılarıdır.

Etimoloji

Göl anlamında Moğolcada Nuur denilmektedir. Upsa, Ubsa sözlerinin esası ise Tuba sözüyle bağlantılı olup Tuba gölü olarak söylenebilir. Bu göl dolayı tarih boyunca Tuba adlı bir Türk topluluğunun yaşam merkezi idi. Hatta Yenisey akarsuyunun orta mecrasındaki kola Hakas Türkleri Upsa demekte ve akarsuyun adı Tuba olarak Rus kaynaklarında bile görülmektedir.[2]

Coğrafya

Ubsa Gölü, en açık noktalarında 84 kilometrelik uzunluğa, 79 kilometrelik genişliğe sahiptir. Ortalama su derinliği 6 metre dolaylarındadır. Han Höhii tepesi ile diğer kurak bölgelerden ayrılır. Yaygın bir yanlış kanının aksine göl kırık (fay) gölü değildir. Gölü besleyen başlıca akarsular, doğuda Baruntara, Nariin ve Tesiin; batıda Altay Dağları'ndan doğan Harhiraa ve Sangil nehirleridir.[3]

Doğal çevre

Herhangi bir çıkışı olmayan büyük yüzölçümlü Ubsa Gölü'nün suyu çok tuzludur. Suyunun okyanuslarınkinden yaklaşık 5 kat defa fazla tuzlu olmasının nedeni sülfat ve sodyum iyonlarıdır.

Göl, her yıl ekim ile mayıs ayları arasında donar. Yaz aylarında su sıcaklığı yüzeyde 25 °C ile altlarda 19 °C arasında değişir.[3]

Ubsa Gölü'nde bugüne dek 29 değişik balık türü saptanmıştır. Ancak bu türlerden hiçbiri insanlar tarafından tüketilebilecek nitelikte değildir.[4]

Korunan bölgeler

Gölün tamamı ve çevresindeki bölgelerin pek çoğu koruma bölgesi ilan edilmiştir. UNESCO, 12 parçadan oluşan bu bölgeyi anlatmakiçin Uvs Nuur bölgesi adını kullanmaktadır. Bu 12 bölümden her biri Avrasya biyomunun önemli parçalarını oluştururlar.[5]

Ubsa havzası

Ubsa Gölü, 70.000 kilometrekarelik Ubsa havzasının en uç noktasında yer alır ve Avrasya'daki en iyi korunmuş doğal bozkır alanlarındandır. Dünya'nın en kuzeydeki çölü ile en güneydeki tundra alanının birleştiği Rusya - Moğolistan sınırının birleştiği yerde bulunur.[6] Bu havzada Ubsa Gölü ile birlikte pek çok irili ufaklı göl bulunur ve bu göller su kuşlarının göçleri sırasında onlar için yaşamsal rol oynar.

Bu havza, Sibirya ile Orta Asya arasında iklimsel bir geçiş bölgesi olduğu için yıllık sıcaklıklar kışlık -58 °C ile yazlık 47 °C arasında değişebilir. Bu sert iklim koşullarına karşın bölge 173 kuş türü ile aralarında kar leoparıyla geyik türlerinin bulunduğu 41 memeli türüne yaşam alanı sağlar. Nüfus yoğunluğu çok düşük olup, bölgede yaşayan göçebe halkın üretim için geleneksel yöntemlere baş vurması buradaki doğal bozulmayı en alt düzeyde olmasına yardımcı olmuştur.[7]

Ayrıca bakınız

  • Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
  • Türkiye'deki göller

Kaynakça

  1. ^ "Увс нуур". www.medeelel.mn. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2008. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2015. 
  3. ^ a b "Mongolia" (PDF). International Water Management Institute. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2008. 
  4. ^ "Uvs Nuur Basin; World Natural Heritage Site" (PDF). United Nations Institute for Training and Research. 28 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2008. 
  5. ^ "World Heritage Protection Extended to Five Natural Sites". Environmental News Service. 2003. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2008. 
  6. ^ "Ubsu-Nur Accepted into World Network of Biosphere Reserves". ISAR. 5 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2006. 
  7. ^ "The Ubsunur Hollow". Greenpeace. 23 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2006. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ubsa Gölü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Akarsu</span>

Akarsu, yeryüzünde ya da yer altında belirli bir yatak içinde, eğim boyunca sürekli veya zaman zaman akan sudur. Çoğunlukla tatlı sudan oluşan akarsular, tatlı su gölleriyle birlikte insanlığın temel su ihtiyacını karşılamak için kullanılırlar. Bunun yanında gıda, enerji ve turizm sektörleri tarafından da kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hövsgöl Gölü</span>

Hövsgöl Gölü,, Moğolistan'daki ikinci büyük göldür.

<span class="mw-page-title-main">Möngün-Tayga (il)</span>

Möngün Tayga İli — Tuva Cumhuriyetinde belediye. Bölgenin idari merkezi — Mugur-Aksı.

Hamsıra —, Tuva Cumhuriyetinde, Biy-Hem de denilen Büyük Yenisey akarsuyunun bir koludur.

<span class="mw-page-title-main">Sayan Dağları</span> Asya sıra dağları

Sayan Dağları, Göktürk Kağanlığı devrindeki adı : Kögmen Dağları) Moğolistan'ın kuzeybatısında, Sibirya'nın güneyindeki sıra dağlardır.

Hoton gölü Batı Moğolistanda Bayölge Özel Yönetimi içinde Altay Tavan Bogd Ulusluk Parkıda bir tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ulangom</span> Moğolistanda bir şehir

Ulangom, Moğolistan'ın Uvs Aymağı'nın merkezi olan şehirdir. Şehir Harhira Dağı'nın yamaçlarında Ubsa Gölü'nün 26 km güneybatısında eteklerinde ve Rusya sınırının 120 km güneyinde yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2008 yılı itibarı ile 22,300'dür. Şehre Ulangom Havalimanı hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şara-Nur (göl)</span>

Şara-Nur - Tıva Cumhuriyetinde Tes-Hem bölgesinde tuzlu bir göl.

<span class="mw-page-title-main">Tes (akarsu)</span>

Tes akarsuyu - Tıva Cumhuriyetinin güneyinde Tes-Hem bölgesi ve Erzin bölgesi dolayında ve Moğolistan'da akan uluslararası bir akarsu. Uzunluğu - 757 km. Akarsu havzası ise 30.900 km² dolayıdır. Yıllık ortalama su tükemi — 56 m³/s. (Samagaltay).

<span class="mw-page-title-main">Delgermörön</span>

Delgermörön veya yalnızca mörön - Tuva Cumhuriyeti ve Moğolistan'da bir akarsu. Selenge akarsuyunun kaynaklarından biridir.

Biçe Möngün Tayga, Tuva Cumhuriyeti'nin Möngün Tayga bölgesi ile Moğolistannın kuzeyinde Tandı dağları silsilesinde bir sınır dağ sırtı.

<span class="mw-page-title-main">Tuva bayrağı</span> bayrak

Rusya Federasyonu'nda bir cumhuriyet olan Tuva Cumhuriyeti'nin bayrağı, sarı bir üçgeni çevreleyen aynı renkte beyaz kuşaklara sahip açık mavi bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Hulun Gölü</span>

Hulun Gölü veya Dalay Gölü, Çin'in İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bulunan bir göldür. Göl, Moğolistan ve Rusya sınırı ile Manzhouli şehrinin hemen yanında yer almaktadır. 2.339 km² yüzölçümü ile Çin'in en büyük beş tatlı su gölünden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Uvs Nuur Havzası</span>

Ubsunur Çukuru, Moğolistan ile Rusya'daki Tuva Cumhuriyeti sınırı arasında bulunan, adını, merkezinde yer alan sığ ve çok tuzlu bir göl olan Uvs Nuur Gölü'nden alan kırılgan dağ endorheik havzadır. Havzada birkaç küçük göl dağılmış durumdadır. Tannu-Ola ve Altay dağlık bölgelerinde bulunan yüksek arazilerin ve çukurların bileşiminin bir parçasıdır. Burada, dünyanın en kuzeyde yer alan çölü ile Kuzey Yarımküre'nin en güneydeki tundra bölgesi karşılaşmaktadır. Uvs Nuur Havzası, 2003 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orog Gölü</span> Moğolistanın Bayankhongor eyaletinde bulunan bir göl

Orog Gölü ; Moğolistan'ın güney kesiminde, Moğolistan'ın Bayankhongor Eyaletine bağlı Bogd ilçesinde bulunan bir göldür.

<span class="mw-page-title-main">Terkhiin Tsagaan Gölü</span> Moğolistanda bir göl

Terkhiin Tsagaan Gölü Beyaz Göl olarak da bilinir, Moğolistan'ın merkezindeki Arhangay Aymag eyaletinde, Khangai Dağları'nda bir Tariat ilçesinde bir tatlı su gölüdür İlçenin başkenti olan Tariat kasabası gölün doğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tannu-Ola Dağları</span>

Tannu-Ola Dağları, Rusya'nın Tuva Özerk Cumhuriyeti'nde, güney Sibirya'da bir dağ silsilesi.

Altay-Sayan bölgesi, Rusya, Çin, Moğolistan ve Kazakistan'ın birleştiği bölgede, Altay Dağları ve Sayan Dağları'na yakın bir İç Asya bölgesidir. Bu bölge, ılıman bitki çeşitliliğinin dünya merkezlerinden biridir. Biyolojik, peyzaj, tarihi, kültürel ve dini çeşitliliği benzersizdir. Bölgede 317'si endemik olan 700 tehdit altındaki veya nadir tür de dahil olmak üzere 3.726 damarlı bitki türü kayıtlıdır; fauna, %6'sı endemik olan 680 türden oluşmaktadır. Ekosistemi son buzul çağından bu yana nispeten değişmemiştir ve sayga, nerpa ve kar leoparı gibi nesli tükenmekte olan türlere ev sahipliği yapmaktadır. Devam eden uluslararası ve bölgesel çevre koruma girişimlerinin odak noktasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.