İçeriğe atla

Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu

Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu
Ubaydullaxoʻja Qosimxoʻja oʻgʻli
Doğum1858
Buhara
Ölüm1912
Odessa
Vatandaşlık Buhara Emirliği
Rus İmparatorluğu
MeslekTacir
Çocuk(lar)Feyzullah Hocayev

Ubaydullahoca Kasimhoca oğlu (1858; Buhara şehri, Buhara Emirliği) ünlü tüccar, eski Buhara şehrinda yaşamış bir milyoner, Kasım Şeyh soyundan gelen ve Özbekistan SSC'nin ilk liderlerinden biri olan Feyzullah Hocayev'in babası, SSCB'nin ilk lideri olan Osman Kocaoğlu'nun amcası.[1][2] Ubaydullahoca Kasımhoca oğlu, esas olarak Karakul deri ticareti yoluyla büyük bir servet sahibi olmuştur. Milyoner ayrıca pamuk ve mücevher ticareti yapmış ve Moskova'da ayrı bir özel ticaret mahkemesi kurmuştur.[3][4]

Hayatı

Ubeydullahoca Kasımhoca oğlu 1858 yılında Buhara şehrinde doğdu. XVI. yüzyılda yaşamış ve Buhara'da büyük etkisi olan Kasım Şeyh Ubeydullahoca'nın ecdadıdır. Ubeydullahoca, ömrünün hemen hemen tamamını ticaretle uğraşarak geçirmiş ve büyük servet sahibi olmuştur. Özellikle Moskova ve Nijniy Novgorod fuarlarından elde ettiği gelirin yılda 7,2 milyon rubleye eşit olduğu kaynaklarda belirtilmektedir.[5] Ubaidullahoca zaman zaman Leipzig, Almanya, Tahran, Tebriz, Türkiye, Ankara, İzmir'de düzenlenen ticaret fuarlarına kendimallarıyla katılmıştır.[6]

Ubeydullahoca, Buhara'da Karokul derisi ticaretiyle uğraşan ve o zamanların büyük tüccarlar olarak kabul edilen ticaret reisleri Nasreddinboy, Yahyaboy ve Abdurauf'la birlikte dile alınmıştır.[7][8] Güvenilir belgelere göre (MDA-FR, 46. Liste 1, Dosya 122, Sayfa 2), Ubeydullahoca'nın ölümünden sonra, Emir Seid Alim Han yönetimi tarafından evi ve tüm serveti, Fayzulla Hocayev'in Emire karşı güçlü siyasi faaliyetleri nedeniyle yağmalanır. Buhara'nın Kızıllar tarafından işgalinden sonra Ubaydullahoca'nın Fayzulla Hocayev'e miras olarak bıraktığı 25 pound külçe altın, 4,8 milyon altın (1914 parasıyla), yaklaşık 5 pound gümüş, yaklaşık 7 milyon kredi ve diğer değerli varlıklar Sovyetler devletine teslim edilır.[9]

Ubeydullahoca, oğlu Feyzullah Hoca'nın da kendisi gibi tüccar olmasını istemişse de bu arzusu gerçekleşmemiştir. Gelecekte Faizullah Hoca tamamen farklı bir yol izler.[10] Ünlü tarihçiler Kahramon Racabov ve Süleyman İnoyatov'un birlikte kaleme aldıkları "Buhara Tarihi" adlı tarihi eser şu görüşü ifade etmektedir:

XX. yüzyılın başlarında Ubeydullahoca, Buhara Emirliği'nde ticaretle uğraşarak büyük bir yatırımcı konumuna yükselir. Bazı araştırmalara göre, mal varlığı Buhara Emirliği'ndeki hükümdardan sonra ikinci sıradaydı. Esas olarak Karakul deri satışı ile uğraşıyordu. Ubeydullahoca, Buhara ve Moskova'da oğlu Feyzullah Hoca'yı özel derslere yollamış ve oğlunun geleceğine büyük bir umutla bakmıştır. Ancak gelecekte Fayzulla Hocayev (1896-1938) büyük bir yatırımcı değil, ünlü bir devlet adamı oldu.[11]

Ayrıca Moskova'nın ünlü iş ve devlet adamı N.A. Varensov (1862-1947), Ubeydullahoca'nın arkadaşı olduğunu anılarında kaydetmiştir.[12] Varensov'un bu anıları, esas olarak 1905'ten önceki olayları anlatır.[13]

Kaynakça

  1. ^ "УСМОН ХЎЖА ПЎЛАТХЎЖАЕВНИНГ ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ФАОЛИЯТИ". 11 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  2. ^ Аҳмад Закий Валидий Тўғон. Бўлинганни бўри ер: Туркистон халқларининг миллий мустақиллик учун кураши тарихидан хотиралар // Бошқирд тилидан Ш.Турдиев таржимаси – Тошкент: Адолат, 1997. – Б. 102.
  3. ^ М., Усмонов И. Ойдин кунлар армони. Т.: “Ўзбекистон”, 1997.-Б.7
  4. ^ "XLІІ Міжнародної науково-практичної інтернет-конференції «Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття українах Європи та Азії»" (PDF). 17 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  5. ^ Gafarov N. Istoriya kulturno-prosvetitelskoy deyatelnosti djadidov v Buxarskom emirate (nachalo XX veka). — Xudjand: Gosudarstvennoe izdatelstvo imeni Raxima Jalili, 2000. — S. 31
  6. ^ Sulaymon Inoyatov. BUXOROI ShARIF XOʻJALARI: USMON XOʻJA, OTAULLA XOʻJAYEV, FAYZULLA XOʻJAYEV AJDODLARI VA AVLODLARI ShAJARASI, Buxoro, 2022. 7-bet
  7. ^ "ФАЙЗУЛЛА ХЎЖАЕВ - ЁШ БУХОРОЛИКЛАР ЙЎЛБОШЧИСИ" (PDF). 22 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  8. ^ Suxarev A. O. Buxara. XIX-nachalo XX v. Moskva. Nauka.1966. -S. 241-242.
  9. ^ "Мажид Ҳасаний: Бухоро амирлигининг таланган олтинлари". 1 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  10. ^ Hasaniy M., Usmonov I. Oydin kunlar armoni. T.: „Oʻzbekiston“, 1997.-B.7
  11. ^ Ражабов Қ., Иноятов С. Бухоро тарихи. – Тошкент: “Tafakkur”, 2016. – Б. 405.
  12. ^ Варенцов А.В. Слышанное. Виденное. Передуманное. Пережитое (Россия в мемуарах). 2-е издание. – Москва: “Новое литературное обозрение”, 2011. - 878 стр.
  13. ^ "BUHARA CUMHURİYATİ 101 YAŞINDA" (PDF). 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Barselona</span> Ispanyanın kuzeydoğusunda, ülkenin ikinci büyük kenti

Barselona, İspanya'nın kuzeydoğu kıyısında bulunan bir kent. Katalonya özerk bölgesinin başkenti ve en büyük kenti, ayrıca İspanya'nın nüfus bakımından ikinci en büyük kentidir. Şehir merkezi sınırları içindeki nüfusu 1,6 milyon, komşu ilçelerle birlikte Barselona ilinin nüfusu 4,8 milyondur. Avrupa Birliği sınırları içindeki beşinci en büyük metropoliten alandır. Kent, İspanya-Fransa sınırının yaklaşık 150 km güneyinde yer alır. İspanya'nın Akdeniz kıyısındaki en önemli limanı ve ticaret merkezidir. Kendine özgü kültürü ve güzelliğiyle ün yapan Barselona'nın, Gaudi'nin başını çektiği modernizm akımıyla planlanmış, 1900'lerden kalma ızgara planlı modern bölümü ilgi çekmektedir. Yaygın dil Katalanca'dır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Özbekler, Batı Türkistan'da Harezm'den Fergana'ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya'daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbeklerle ilgili tarihî kaynaklarda "Türk" ve "Sart" şeklinde adlandırıldıkları da görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zübeyde Hanım</span> Mustafa Kemal Atatürkün annesi (1857–1923)

Zübeyde Hanım, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi.

<span class="mw-page-title-main">Şükrü Saracoğlu</span> 5. Türkiye başbakanı

Mehmet Şükrü Saracoğlu, Türk iktisatçı ve siyasetçidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan</span> Orta Asyada bir ülke

Özbekistan, resmî adıyla Özbekistan Cumhuriyeti, Orta Asya'da bir ülkedir. Yedi bağımsız Türk devletinden biridir. Kuzeyde Kazakistan, kuzeydoğuda Kırgızistan, güneydoğuda Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile komşudur. Lihtenştayn ile birlikte sadece denize kıyısı olmayan ülkelere sınırı bulunan iki ülkeden biridir. Seküler ve üniter bir cumhuriyet olan Özbekistan 12 il ve bir özerk cumhuriyete (Karakalpakistan) ayrılmıştır. Başkenti Taşkent'tir. Ülke tarihî önemi ve stratejik konumu nedeniyle zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Halkın %85'i Özbekçe konuşur. Rusça, yönetimde ve ülkenin farklı etnik grupları arasında ortak dil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Tacik ve Kazak azınlıklar bulunur. Ülkede İslam en yaygın dindir, bunu %5 ile Rus Ortodoksluğu takip eder. Müslümanların çoğu Hanefilik mezhebindendir.

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn</span> Batı Asyada, Basra Körfezinde yer alan bir ada ülkesi

Bahreyn, resmi adıyla Bahreyn Krallığı, Asya'da, Basra Körfezi'nde yer alan bir ada ülkesidir. Bahreyn'in güneydoğusunda Katar, batısında Suudi Arabistan yer alır. Takım adalardan oluşan ülke toplam 50 doğal ada ve 33 yapay adadan meydana gelir. Kuzeybatıdan, 25 Kasım 1986 kullanıma açılan ve 25 km. uzunluğundaki Kral Fahd Geçidi ile deniz üzerinden kara yolu ile Suudi Arabistan'a bağlanmıştır Maldivler ve Singapur'dan sonra Asya'nın üçüncü en küçük ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Manama'dır.

<span class="mw-page-title-main">Tacikistan</span> Orta Asyada denize kıyısı olmayan bir ülke

Tacikistan, resmî adıyla Tacikistan Cumhuriyeti, 143.100 km2 yüzölçümü ve 9.537.645 kişilik tahmini nüfusu ile Orta Asya'da denize çıkışı olmayan bir ülkedir. Komşuları güneyde Afganistan, batıda Özbekistan, kuzeyde Kırgızistan ve doğuda Çin'dir. Resmî dil, en büyük etnik grup olan Tacikler'in anadili olan Tacikçe'dir. Tacik halkının geleneksel anavatanları, günümüz Tacikistan'ının yanı sıra Afganistan ve Özbekistan'ın bazı kısımlarını içerir. Ülke başkanlık sistemiyle yönetilmekte olup, seküler bir yapıya sahiptir. Başkent ve en büyük şehir Duşanbe'dir.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Enver Hoca</span> Komünist eski Arnavutluk lideri

Enver Halil Hoca, Arnavut komünist politikacı. 1941'den 1985'te ölümüne kadar Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri'ydi. Aynı zamanda Arnavutluk Emek Partisi Politbüro üyesi, Arnavutluk Demokratik Cephesi Başkanı ve silahlı kuvvetlerin başkomutanıydı. 1944'ten 1985'te ölümüne kadar ülkeyi yönetti. Ayrıca 1944'ten 1954'e kadar 22. Arnavutluk Başbakanı ve çeşitli zamanlarda Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin hem dışişleri bakanı hem de savunma bakanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Semerkant</span> Özbekistan şehri

Semerkant, Özbekistan'ın 12 ilinden biri olan Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir. Zerefşan Nehri vadisinde, başkent Taşkent'in 275 km güneybatısında yer alır. Nüfus açısından Özbekistan'ın en büyük ikinci şehri, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan en önemli şehridir. 2500 sene öncesine dayanan tarihiyle dünyanın en eski şehirleri arasında yer alan Semerkant, İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında yer almasından dolayı tarih boyunca siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan önemli bir yerleşim yeri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Yakub Beg</span>

Yakub Beg, Hokand Hanlığı'nın Özbek kökenli askeri.

<span class="mw-page-title-main">Zayid bin Sultan en-Nehyan</span>

Zayid bin Sultan en-Nehyan, Birleşik Arap Emirlikleri’nin kurucusu ve 1971-2004 yılları arasında devlet başkanı, Abu Dabi hükümdarı. Zaid, 1922-1926 yılları arasında Abu Dabi hükümdarı olan Şeyh Sultan bin Zaid bin Halife el-Nehyan'ın en genç oğludur. İsmini emirliği 1855-1909 yılları arasında yöneten büyük babasından alır. 6 Ağustos 1966 tarihinde kardeşi Abu Dabi Emiri Şahbut bin Sultan en-Nehyan'ı kansız bir saray darbesiyle devirerek başa geçti. Zaid daha sonra diğer altı şeyhin onayıyla 1971 yılında Birleşik Arap Emirliği devlet başkanlığına seçildi. Bundan sonra ise 1976, 1981, 1986 ve 1991 yıllarında yeniden seçildi.

Kadızâde-i Rûmî asıl adı Selahaddin Musa, Orta Çağ'ın ünlü Türk matematik ve astronomi bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Gırnata Emirliği</span> 1232 yılında Endülüsde kurulan son İslam devleti

Gırnata Emirliği veya Ben-i Ahmer Devleti, başkenti Gırnata olan Orta Çağ devleti. Muvahhidlerin, Las Navas de Tolosa Savaşı'nda Hristiyanlara yenilmesinin ardından 1232 yılında kurulmuştur. İber Yarımadası'nda kurulan en uzun ömürlü ve son bağımsız İslam devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Zeynelabidin Tağıyev</span> Azeri iş adamı

Zeynelabidin Tağıyev, Azerbaycan'da, Rus İmparatorluğu'nun ve Dünya'nın ilk petrol sanayiinin doğmasında ve gelişmesinde önemli rol oynamış Azeri iş insanı ve hayırsever.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Mahmut Ünlü</span> Türk vaiz

Ahmet Mahmut Ünlü, halk arasında Cübbeli Ahmet Hoca olarak tanınan Türk vaiz, hafız ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Feyzullah Hocayev</span>

Feyzullah Ubeydullayeviç Hocayev Özbek politikacı.

<span class="mw-page-title-main">İlyas Efendiyev</span>

İlyas Efendiyev Azerbaycanlı yazar. 1972 Azerbaycan Devlet Ödülü ve 1979 Azerbaycan Halk Yazarları ödülünün sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Timur Kocaoğlu</span> dilbilimci, tarihçi ve siyaset bilimcisi

Timur Kocaoğlu, Özbek asıllı Türk tarihçisi, dilbilim ve siyaset bilimi uzmanı. Columbia Üniversitesi'nde doktora tezini savunan ilk Özbek bilim adamı. 1947 yılında İstanbul'da Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti liderlerinden biri olan Osman Kocaoğlu ailesinde doğdu. 1971 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. 1977'de Columbia Üniversitesi'nde Sanat, Orta Doğu Dilleri ve Kültürleri (MELAC) Bölümü'nde okudu, ardından 1979'da Columbia Üniversitesi Uluslararası Çalışmalar Bölümü'nde siyaset bilimi alanında iki yüksek lisans tezi savundu. 1982'de Columbia Üniversitesi'nde görev yapan ünlü profesör Edward Allworth'un bilimsel rehberliğinde National Identity in Soviet Central Asian Prose Fiction of the Post-Stalin Period: 1953— 1982 adlı tezini savundu. Timur Kocaoğlu bu tezi savunduktan sonra uzun yıllar Özgür Avrupa Radyosu'nda çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Sulaymon Inoyatov</span>

Sulaymon Inoyatov, Buhara Devlet Üniversitesi profesörü, tarih fenleri doktoru, Özbekistan Cumhuriyeti Turan Bilimler Akademisi akademisyeni ve Dostluk Nişanı (2002) sahibidir. Süleyman Inoyatov, Otaulla Hoca'nın torunu ve Feyzullah Hocayev'in yeğen torunudur.