İçeriğe atla

UBV fotometrik sistemi

Dalga boyutları; U: Morötesi, B: Mavi, V: Sarı[1]

UBV fotometrik sistemi (açılımı: Ultraviolet, Blue, Visual; Türkçe: Ultraviyole Mavi Görsel) veya Johnson sistemi (ya da Johnson-Morgan sistemi), elektromanyetik spektrumun geniş bir merkezi bandıdır ve genellikle yıldızları renklerine göre sınıflandırmak için kullanılır.[1] Bilinen ilk standartlaştırılmış fotometrik sistemdir.[2] U, B ve V harfleri bir yıldız için ölçülen ultraviyole, mavi ve görsel büyüklükleri temsil eder; daha sonra bu sistem tarafından verilen daha teknik, formülsel değerlerde sınıflandırmak için belirli bir sırayla iki çıkarma gerçekleştirilir.[1] Böylelikle, insan gözü bu dalga boylarının ilk iki grubunu görüntülemek için daha az belirgin olana odaklanabilir. Bu da, görünürdeki (veya mesafe için ayarlandığında) mutlak büyüklükteki değerler ile maksimum konsantrasyon sağlar.[2]

UBV fotometrik sistemi, 1950'lerde Amerikalı Harold Lester Johnson ve William Wilson Morgan tarafından tanıtıldı. Bir 330mm teleskop ve sistemin tanımlanması için McDonald Gözlemevi'ndeki bulunan bir 2100mm teleskop kullanılmıştır.[2][3] Filtreler, yanıt fonksiyonlarının ortalama dalga boylarının (büyüklüklerin kesinlik anlamında ölçüldüğü) 364 olacağı şekilde seçilir. B - V (B eksi V) ve U − B (U eksi B) yıldızlararası kızarmadan etkilenmeyen bir tür A0 ana dizi yıldızlarını gruplayan renk endeksleridir.[2] Bu yıldızların ortalama etkin sıcaklığı (T eff (K)) 9727 ile 9790 Kelvin arasında olup, sonuncusu A0 [a] V (V, beş anlamına gelir) sınıfındadır. [b]

Sistemin önemli bir sınır dezavantajı vardır. U filtresinin en kısa sınırı olan kısa dalga boyu kesilmesi, filtrenin kendisi yerine herhangi bir karasal atmosfer tarafından belirlenir; bu nedenle gözlemlenen büyüklükler esas olarak rakım ve atmosferik suya (nem artı bulutlara yoğunlaşma) göre değişir.[3] Ancak bu sistemde binlerce parlak yıldız da dahil olmak üzere birçok ölçüm yapılmıştır.[4]

Uzantılar

Johnson- Cousins UBVRI fotometrik sistemi, Johnson'ın orijinal sisteminin iki kırmızı geçiş bandına yaygın bir uzantısıdır.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça ve Notlar

Kaynakça
  1. ^ a b c "UBV fotometrik sistemi (Johnson-Morgan sistemi) nedir?". bilgioloji.com. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  2. ^ a b c d Johnson, H. L.; Morgan, W. W. (1953). "Fundamental stellar photometry for standards of spectral type on the revised system of the Yerkes spectral atlas (Yerkes spektral atlasının revize edilmiş sistemindeki spektral tip standartları için temel yıldız fotometrisi)". The Astrophysical Journal. 117 (3): 313-352. doi:10.1086/145697. 
  3. ^ a b The Measurement of Starlight: Two Centuries of Astronomical Photometry. Cambridge Üniversitesi. 1996. s. 421. ISBN 9780521403931. 
  4. ^ Iriarte, Braulio, Johnson, Harold L., Mitchell, Richard I., and Wisniewski, Wieslaw K. (1965), Five-Color Photometry of Bright Stars, Sky & Telescope, vol. 30, p. 21
  5. ^ Landolt (2009). "UBVRI Photometric Standard Stars Around the Celestial Equator: Updates and Additions". The Astronomical Journal. 137 (5): 4186-4269. doi:10.1088/0004-6256/137/5/4186. 
Notlar
  1. ^ numaralar, sıcaklığı gösterir, 0 en sıcaktır 9 ise en soğuktur.
  2. ^ V, ana dizi yıldızı olarak da adlandırılan bir cücedir. Romen rakamları, yıldızın boyutunu belirtir ve içsel parlaklığı hesaplayarak bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vega (yıldız)</span> Lir takımyıldızında yer alan en parlak yıldız

Vega, Çalgı takımyıldızındaki en parlak yıldızdır. Bayer belirtmesi α Lyrae olan Vega, Latin alfabesine göre Alpha Lyrae olarak yazılır ve Alpha Lyr veya α Lyr şeklinde kısaltılır. Güneş'ten sadece 25 ışık yılı uzaklıkta yer alır ve Güneş'in yakınındaki en parlak yıldızlardan biridir. Arcturus'tan sonra gece gökyüzündeki en parlak beşinci yıldız ve kuzey göksel yarım küredeki en parlak ikinci yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Kadir (astronomi)</span> Dünyadan görülebilen gökcisimleri için parlaklık ölçüsü birimi

Kadir, bir yıldızın veya Dünya'dan gözlemlenen diğer astronomik cisimlerin parlaklığının bir ölçüsüdür. Bir cismin görünür büyüklüğü, onun içsel parlaklığına, Dünya'dan uzaklığına ve gözlemcinin görüş hattı boyunca yıldızlararası tozun neden olduğu cismin ışığının sönmesine bağlıdır.

Ultraviyole (UV) veya morötesi; dalga boyu görünür ışıktan kısa, ancak X-ışınlarından uzun olan bir elektromanyetik radyasyon şeklidir. Güneş ışığında bulunur ve Güneş'ten çıkan toplam elektromanyetik radyasyonun yaklaşık %10'unu oluşturur. Ayrıca elektrik arkları, Çerenkov radyasyonu, cıva buharlı lambalar, bronzlaşma lambaları ve siyah ışık gibi kaynaklar tarafından üretilir. Uzun dalga boylu UV fotonları atomları iyonize edecek enerjiye sahip olmadığı için iyonlaştırıcı bir radyasyon olarak kabul edilmese de, kimyasal reaksiyonlara neden olabilir ve birçok maddenin parlamasına neden olabilir. Kimyasal ve biyolojik etkiler de dahil olmak üzere pek çok pratik uygulama, UV radyasyonunun organik moleküllerle etkileşime girmesinden türer. Bu etkileşimler emilimi veya ısıtma dahil moleküllerdeki enerji durumlarının ayarlanmasını içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Biçimsel galaksi sınıflaması</span> gökadaların görünüşlerine göre gruplara ayırdığı bir sınıflandırma sistemidir

Biçimsel galaksi sınıflandırması, astronomların gökadaları görünüşlerine göre gruplara ayırdıkları bir sınıflandırma sistemidir. Gökadaları görünüşlerine göre sınıflandırmak için kullanılan birkaç şema bulunmaktadır. Bunların en bilineni Edwin Hubble tarafından tasarlanan ve Gérard de Vaucouleurs ile Allan Sandage tarafından genişletilen Hubble düzenidir. Gökada sınıflandırması ve morfolojisi artık büyük ölçüde hesaplama yöntemleri ve fiziksel morfoloji kullanılarak yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (astronomi)</span>

Yıldız sınıflandırma, gökbilimde, yıldızların öncelikle sıcaklıklarına göre sınıflandırılıp, diğer nitelikleri ile bu sınıfların arıtılmasıdır. Yıldız sıcaklıkları Wien'in yer değiştirme yasasına göre sınıflandırılabilseler de, uzak yıldızlar ile sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yıldız tayfölçümü ise soğurma çizgilerine dayalı bir sınıflandırma yöntemi sunmaktadır. 19. yüzyıla dayanan ve bugünkü yöntemlerin de temelini oluşturan bir sınıflandırma, yıldızları tayfölçüm sayesinde A'dan Q'ya kadar sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mutlak parlaklık</span>

Mutlak parlaklık veya mutlak kadir, bir nesnenin olağan aydınlama gücü mesafesinde bulunduğunda sahip olduğu görünür parlaklıktır. Nesnelerin parlaklıklarını mesafeden bağımsız olarak değerlendirmeye olanak tanır. Bir nesnenin mutlak büyüklüğü, nesnenin yıldızlararası ortam emilimi ve kozmik toz nedeniyle ışığı sönmeden tam olarak 10 parsek mesafeden bakıldığında sahip olacağı görünür parlaklığa eşit olarak tanımlanır. Varsayımsal olarak tüm nesneleri gözlemciden standart bir referans mesafesine yerleştirerek, parlaklıkları bir büyüklük ölçeğinde birbirleri arasında doğrudan karşılaştırılabilir.

Gökbilimde yüzey parlaklığı, gökadalar ve bulutsular gibi geniş cisimlerin veya gece gökyüzü arka planının, birim başına görünür büyüklüğü veya akı yoğunluğu miktarıdır. Bir nesnenin yüzey parlaklığı, yüzey parlaklığı yoğunluğuna, yani birim yüzey alanı başına yayılan aydınlatma gücüne bağlıdır. Görünür ve kızıl ötesi gökbilimde yüzey parlaklığı, belirli bir filtre bandında veya fotometrik sistemde, genellikle yay-saniye kare başına büyüklük olarak verilir.

Fotometrik sistem, iyi tanımlanmış bir geçirme bandı setidir. Duyarlılık genelde görünür sisteme ve kullanılan dedektörler ile filtrelere bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">101 Aquarii</span>

101 Aquarii veya b3 Aquarii, Kova takımyıldızı yönünde bulunan ikili yıldızdır. Çiftin 4,71 kadir olan birleşik parlaklığı, onu çıplak gözle gözlenebilir kılmaktadır. Iraklık açısı ölçümlerine dayanarak Dünya'ya olan uzaklığı 290,27 MIy (89 Mpc)olarak hesaplanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mu Andromedae</span> Andromeda takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 136 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemi

Mu Andromedae, Andromeda takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 136 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir. Yıldızı ilk kez belirten John Herschel olmuştur. Görünür büyüklüğü 3,87 kadir olan yıldız, çıplak gözle kolayca gözlenebilir.

RS Canum Venaticorum değişenleri, GCVS'de RS olarak kodlanmış bir değişen yıldız türüdür.

Fotometri bir astronomik nesnenin ışık akısı veya elektromanyetik radyasyonunun yoğunluğunun ölçülmesi ile ilgili bir astronomi tekniğidir.

Sönme, gözlemci ve astronomik obje arasında ortaya çıkan gaz ve tozun oluşturduğu elektromanyetik radyasyonun serpintisini ve emilimini (absorbasyonunu) anlatmak için kullanılır. Yıldızlararası sönümleme Robert Julius Trumpler tarafından 1930 yılında tanındı. Ancak, etkileri Friedrich Georg Wilhelm von Struve'nin tarafından 1847 yılında belirtilmiştir. Ve bu yıldızların renkleri üzerindeki etkisi, onu galaktik tozun genel varlığı ile irtibatlamamış bazı kişilerce gözlemlenmiştir. Samanyolu'nun düzlemine yakın uzanan yıldızlar dünyanın birkaç bin parseki içinde olup V bandındaki tükenme kiloparsec başına 1,8 büyüklüğündedir.

<span class="mw-page-title-main">Wolf 359</span>

Wolf 359, Leo takımyıldızında yer alan bir kırmızı cücedir. Yıldız, Dünya'dan yaklaşık 7.8 ışık yılı uzaklıkta olup aynı zamanda Güneş'e en yakın yıldızlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">UY Scuti</span> Yıldız

UY Scuti, Kalkan takımyıldızı bölgesinde bulunan parlak bir kırmızı üstdev yıldızdır. Yarıçapına göre bilinen en büyük yıldızlardan biri olarak kabul edilir ve aynı zamanda büyüklüğü 8,29 ile 10 arasında değişkenlik gösteren zonklayan bir yarıdüzenli değişen yıldızdır. 1.708 R (1,188 × 109 km; 7,94 AU) yaklaşık yarıçapıyla Güneş'ten 5 milyar kat fazla hacme sahiptir. Dünya'dan yaklaşık olarak 9.500 ışık yılı uzaklıkta yer alır.

<span class="mw-page-title-main">B-tipi ana kol yıldızı</span> yıldız sınıflandırma

B-tipi ana kol yıldızı, tayf tipi B ve aydınlatma sınıfı V olan ana kol (hidrojen-yakan) yıldızıdır. Kütleleri Güneş'ten 2 ile 16 kat daha fazla ve yüzey sıcaklıkları 10.000 ile 30.000 K arasındadır. B-tipi yıldızlar son derece parlak ve mavidir. Spektrumları, en çok B2 alt sınıfında ve orta derecede hidrojen çizgilerinde göze çarpan nötr helyuma sahiptir. Örnekler arasında Regulus ve Algol A sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">SN 1993J</span> Süpernova

SN 1993J, NGC 3031 galaksisinde gözlenen bir süpernovadır. 28 Mart 1993'te İspanya'da F. Garcia tarafından keşfedildi. O zamanlar, SN 1987A'nın arkasında 20. yüzyılda gözlemlenen ikinci en parlak tip II süpernovaydı.

Karbon yıldızı, atmosferi oksijenden daha fazla karbon içeren tipik olarak asimptotik dev kol yıldızı ve parlak bir kırmızı devdir. İki element, yıldızın üst katmanlarında birleşerek atmosferdeki tüm oksijeni tüketen, karbon atomlarını diğer karbon bileşiklerini oluşturmak üzere serbest bırakan ve yıldıza "isli" bir atmosfer ve çarpıcı yakut kırmızısı bir görünüm veren karbonmonoksiti oluşturur. Ayrıca bazı cüce ve üstdev karbon yıldızları da vardır ve daha yaygın olan dev yıldızlara bazen onları ayırt etmek için klasik karbon yıldızları denir.

<span class="mw-page-title-main">F-tipi ana kol yıldızı</span>

F-tipi ana kol yıldızı, tayf tipi F ve aydınlatma sınıfı V olan ana kol (hidrojen-yakan) yıldızıdır. Bu tip yıldızlar Güneş'in kütlesinin 1 ila 1,4 katı kütleye ve 6.000 ila 7.600 K arasında yüzey sıcaklığına sahiptir. Bu sıcaklık aralığı F tipi yıldızlara sarı-beyaz bir renk verir. Bir ana kol yıldızı, cüce yıldız olarak da belirtildiği için bu yıldız sınıfı aynı zamanda sarı-beyaz cüce olarak da adlandırılabilir. Kayda değer örnekler arasında; Procyon A, Gama Virginis A ve B ile KIC 8462852 sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Asteroit tayf tipleri</span> bir nesne sınıfının sınıflandırma türü

Asteroit tayf tipi, asteroitlerin yansıma spektrumları, renkleri ve bazen de albedolarına göre belirlenmektedir. Bu tiplerin bir asteroitin yüzey bileşimine karşılık geldiği düşünülmektedir. İçsel olarak farklılaşmamış küçük cisimlerin yüzeyleri ve iç bileşenlerinin muhtemelen birbirlerine benzer olduğu kabul edilirken, Ceres ve Vesta gibi büyük cisimlerin nasıl bir iç bileşenlere sahip olduğu bilinmektedir. Uzun yıllardır, Tholen, SMASS ve Bus-DeMeo taksonomileri gibi bir dizi farklı sınıflandırma sistemleriyle sonuçlanan bazı araştırmalar yapılmaktadır.