İçeriğe atla

Uşguli Meryem Ana Kilisesi

Koordinatlar: 42°55′06″K 43°01′11″D / 42.91833°K 43.01972°D / 42.91833; 43.01972
Uşguli Lamaryası
უშგულის ლამარია
Uşguli Lamaryası
Harita
Temel bilgiler
KonumZhibiani, Mestia Belediyesi,
Samegrelo-Zemo Svaneti, Gürcistan
Koordinatlar42°55′06″K 43°01′11″D / 42.91833°K 43.01972°D / 42.91833; 43.01972
Mimari
Mimari türSalon kilisesi

Uşguli Meryem Ana Kilisesi (Gürcüce: უშგულის ღვთისმშობილის სახელობის ეკლესია), yaygın olarak bilinen adıylaa Uşguli Lamarya Kilisesi (უშგულის ლამარია, ushgulis lamaria), Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Yapı, çıkıntılı apsisi ve çervedalızı olan basit bir salon kilisesidir. İç kısım, hasar görmüş iki Orta Çağ fresk tabakası içermektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]

Konumu

Lamarya, arka planda ise Şhara Dağı görünmekte.

Lamarya Kilisesi, Mestia Belediyesinin bir parçası olan Uşguli bölgesine bağlı dağlık Zhibiani köyünün kuzey eteklerinde yer almaktadır. Zhibiani, deniz seviyesinden 2.100 metrelik yüksekliğiyle Avrupa'da kalıcı yerleşimin olduğu en yüksek yerlerden biri konumundadır. Bina köyün üstündeki bir tepede, 5,193 metre yüksekliğindeki Şhara'nın eteklerinde konumlanmıştır. Alçak taş duvarla çevrili olan kilisenin batı ucunda bulunan Svan kulesi kiliseyi korumaktadır.[2]

Tarihi

Tarih kayıtlarında Lamarya Kilisesinden bahsetmemektedir. Mimari özelliklerine bakıldığında, Lamarya 9 veya 10. yüzyıla tarihlenmektedir.[2] Kilise, Meryem'in ölümüne adanmıştır. "Lamarya", Svan dağcıların İsa'nın annesi Meryem'i vurgulamak için kullandıkları bir isimdir. Lamarya'ya duyulan saygı, Hristiyanlık öncesi antik zamanlardaki "Lamarya kültü"nden gelmektedir. Lamarya kültü, Hristiyanlık öncesi dönemde annelik ve doğurganlık tanrıçasıydı.[3]

Yerel bir efsaneye göre, Lamarya kilisesi, Uşguli'nin özgür halkına kendi yönetimini dayatmaya çalışan Puta Daçkelani'nin cinayetine sahne olmuştur. Puta Daçkelani, soylu Dadeşkeliani ailesindendi. Söylentiye göre, köydeki herkes tüfeği tetikleyen kordonu çekerek Puta'nın öldürülmesinden eşit derecede sorumlu olmuştur. Puta'nın giysilerinin kilisede uzun süre korunduğu söylenmektedir.[4]

Lamarya, 1910'da Svaneti'ye yaptığı gezi sırasında akademisyen Ekvtime Takaişvili tarafından kataloglanan düzinelerce kilise eşyasından (el yazmaları, ikonlar, haçlar ve çeşitli mutfak eşyaları) oluşan bir koleksiyona ev sahipliği yapmaktadır.[5] İşlevsel olan kilise, günümüzde Mestia ve Zemo Svaneti Gürcü Ortodoks Piskoposunun konutu olarak hizmet vermektedir.[2]

Planı

İkonostasis ve apsis.

Lamarya, belirgin biçimde çıkıntılı bir üçgen apsis ile güney ve batı taraftan kiliseyi saran, nispeten büyük bir çevredalıza sahip olan salon kilisesidir. Kilise özenle oyulmuş kireç taşı bloklardan inşa edilmiştir. Çevredalızın iki kapısı vardır: bunlardan biri güney bölümdeki alçak kemerli kapı; diğeri ise nefe açılan batı bölümdeki kapıdır. İkinci kapı, boyu eninden uzun olan dikdörtgen salonda konumlanmıştır. Görece sığ olan yarım daire şekilli apsiste biten salon, yer seviyesinden üç küçük adım yukarıda konumlanmıştır. Apsis, neften, üç kemerli ve orijinal bir taş ikonostasis ile ayrılmıştır. Tonoz, destekleyici bir kemer ile iki eşit parçaya bölünmüştür.[2]

Kilisenin içi, batı duvarında ve apsiste bulunan iki pencere ile aydınlanmaktadır. Hem iç duvarlar, hem de ikonostasis, 10 ve 13. yüzyıla tarihlenen iki fresk katmanıyla kaplanmıştır. Freskler günümüzde solmuştur. Çevredalız da freskleniştir, ancak yalnızca 13. yüzyıl fresklerinin parçaları günümüze ulaşmıştır. Dış kısımda çok az dekoratif taş işçiliği vardır. Batı cephesinde kabartmalı bir haç ve dört satırlık bir Gürcüce yazıt bulunmaktadır. Hutsuri ve mhedruli alfabeleriyle yazılmış olan yazıt, paleografik olarak 11. yüzyıla tarihlenmektedir. Yazıtta kiliseye bağış yapan "Guranduht" adında bir kadından bahsetmektedir. Kilisede ayrıca 10 ve 18. yüzyıllar arasına tarihlenen birkaç grafiti bulunmaktadır.[2]

Kaynakça

  1. ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2019. 
  2. ^ a b c d e "ღვთისმშობლის ეკლესია ლამარია" [Church of the Mother of God "Lamaria"]. კულტურული მემკვიდრეობის გის პორტალი [GIS portal of cultural heritage] (Gürcüce). 26 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2019. 
  3. ^ Tuite, Kevin (20 Şubat 2004), "The meaning of Dæl. Symbolic and spatial associations of the south Caucasian goddess of game animals.", Linguaculture: Studies in the interpenetration of language and culture. Essays to Honor Paul Friedrich (PDF), Montreal, Quebec: University of Montreal, s. 9, 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 27 Ağustos 2019 
  4. ^ Hewitt, Brian George (1996). A Georgian reader (with texts, translation and vocabulary). Londra: School of Oriental and African Studies. ss. 98-102. ISBN 9780728602526. 
  5. ^ Taqaishvili, Ekvtime (1937). არქეოლოგიური ექსპედიცია ლეჩხუმ-სვანეთში [Archaeological expedition to Lechkhumi and Svaneti] (PDF) (Gürcüce). Paris. ss. 136-149. 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Samegrelo-Zemo Svaneti</span>

Samegrelo-Zemo Svaneti veya Megrelya-Yukarı Svanetya, Gürcistan'ın yönetsel bölgelerinden (mhare) biridir. Tarihsel Samegrelo (Megrelya) ve Zemo Svaneti bölgelerini kapsar. Yönetim merkezi Zugdidi kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Svan kuleleri</span>

Svan kuleleri savunma konutları olarak inşa edilen kule evlerini ifade eder. Bu kule evleri, Gürcistan'ın tarihi Svaneti bölgesinde yaygındır ve günümüzde Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesinde bulunmaktadır. Bölgedeki en eski kule evi 8 veya 9. yüzyılda, en yeni kule evi ise 18. yüzyılda inşa edilmiştir. Bir Svan kulesinin uzunluğu ortalama olarak 20 ila 25 metre arasında değişir ve genellikle dört veya beş katlıdır. Nadiren altı katlı Svan kuleleri de görülmektedir. Duvarları 1.5 metre kalınlığa kadar erişebilen zemin katların genellikle kapısı ve penceresi yoktur. Kulenin girişi genellikle zemin katın bir üstündedir. Kulenin üst kısmı alt kısmına kıyasla daha dardır ve duvarların kalınlığı da 0.7 ila 0.8 metre arasında değişmektedir. Zeminler ahşap bir merdivenle birbirine bağlanmıştır. Kulenin üst kısmı taçlı bir tavanla sona ermektedir. Kulenin dört tarafında da delik vardır. Svan kuleleri ya yeniden inşa edilmiştir ya da kullanım dışıdır. 21. yüzyılda, kuleler temel olarak gıda kaynaklarını ve tarımsal ürünleri depolamak için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uşguli</span>

Uşguli Gürcistan'ın tarihsel Svaneti bölgesindeki Enguri geçidinin başında bulunan dört köyden oluşan bir topluluktur. UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde Yukarı Svaneti olarak tanımlanan bu bölge, 4 mevsimde de yaşayan insanların olduğu Avrupa'daki en yüksek yerlerden biridir. Bölgedeki köylerin rakımı 2,086 ve 2,200 metre arasında değişim göstermektedir. Mestia gibi biraz daha gelişmiş bölgelerle karşılaştırıldığında, Uşguli köyü daha zor ulaşılabilen bir yerde konumlandığından bölgenin karakteristik özelliklerini daha fazla korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İprari Kilisesi</span>

İprari Başmelekler Kilisesi veya yerel olarak bilindiği adıyla Tarngzel, Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesine bağlı İprari köyünde bulunan bir 11. yüzyıl kilisesidir. Köy, tarihi ve kültürel yayla bölgesi Svaneti'nin parçasıdır. Mimari olarak sıradan bir salon kilisesi olan İprari, Orta Çağ Gürcü anıtsal sanatının en önemli eserlerinden biri olan ve 1096'da Tevdore tarafından boyanmış bir dizi freski içermektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Abelya Kilisesi</span>

Abelya Teslis Kilisesi Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Ağbulak Belediyesinde yer alan bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tek nefli sade bir tasarımı olan kilise, günümüzde Abeliani olarak bilinen tarihi Abelya köyünün eteklerinde konumlanmıştır. Kilisenin güney duvarındaki bir yazıtta yapının 1250 ve 1259 yılları arasında, yani Moğol yönetimi altındaki iki hükümdarlı Gürcistan döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zemo Nikozi Başmelek Kilisesi</span>

Zemo Nikozi Başmelek Kilisesi, Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Gori Belediyesinde konumlanmış bir 10. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gudarehi Manastırı</span>

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hobi Manastırı</span>

Hobi Manastırı veya resmi adıyla Nocihevi Meryem'in Ölümü Manastırı, Batı Gürcistan'daki Hobi şehrinin yakınlarında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kilise binasının tarihi 13. yüzyıla dayanmaktadır. Dış kısmı taş oymalarla, iç kısmı ise fresklerle süslenmiştir. Manastır, Megrelya Prensliği'nden Dadiani hanedanına manastır olarak hizmet vermiştir. Manastır, birkaç rölik ve ikonaya ev sahipliği yapmaktadır. Manastır, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zemo Krihi Kilisesi</span>

Zemo Krihi Başmelek Kilisesi, Batı Gürcistan'ın tarihi ve kültürel Raça bölgesindeki dağlık Ambrolauri belediyesinde konumlanmış bir 10-11. yüzyıl kilisesidir. Yapı, taş oymalar, freskler ve Orta Çağ Gürcü yazıtları ile bezenmiş, çıkıntılı apsisli bir salon kilisesidir. 1991'deki Raça depreminde neredeyse tamamen yıkılan kilise, 2009 yılında yeniden inşa edilmiştir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ağaiani Azize Nino Kilisesi</span>

Ağaiani Azize Nino Kilisesi, Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesine bağlı Kaspi Belediyesindeki Ağaiani köyünün 2 km güneydoğusunda yer alan, Thoti Dağında konumlanmış bir Erken Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Tarihsel bir söylentiye göre kilise, Hristiyanlığın Kartli halkı tarafından benimsendiğini göstermesi için Azize Nino'nun emriyle dikilen üç tahta haçtan birinin yanında konumlanmıştır. Mevcut yapı, Yunan haçı planıyla yapılmış eski kilisenin yeniden yapılanmasıyla, 9. ve 10. yüzyıllar arasında yapılmış bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Telovani Kutsal Haç Kilisesi</span>

Telovani Kutsal Haç Kilisesi Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta belediyesinde konumlanmış bir 8-9. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kubbeli trikonç tasarımına sahip kilisenin sığınağının her iki tarafında pastoforium bulunmaktadır. İç kısımda, Kutsal Mendil'in en eski Gürcü tasvirlerinden biri de dahil olmak üzere, ağır hasarlı duvar resimleri bulunmaktadır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tsirkoli Meryem Ana Kilisesi</span>

Tsirkoli Meryem Ana Kilisesi, Ksani nehri vadisindeki Tsitkoli köyünün yanında konumlanmış bir 8-9. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. Kubbesiz ve kubbeli kilise tasarımlarının özelliklerini birleştiren kilise, Orta Çağ Gürcü mimarisinin "geçiş dönemine" ait olarak sınıflandırılmaktadır. Kilisenin bulunduğu bölge, Ağustos 2008'deki yılındaki Rus-Gürcü Savaşı savaşında Rus ve Güney Oset birliklerinin kontrolü altına giren Ahalgori belediyesinin parçasıdır. Savaşla beraber, Gürcü din adamları ve kilise cemaati kiliseye erişimlerini kaybetmiştir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ruisi Katedrali</span>

Ruisi Meryem Ana Katedrali Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Ruisi köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 8-9. yüzyılda inşa edilen kilise, 11. yüzyılda yeniden modellenmiş ve 15. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir. Doğusunda at nalı şekilli apsisi bulunan, uzun kubbeli bir Yunan haçı planlı kilisedir. Katedral, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Speti Kurtarıcı İsa Kilisesi</span> Kilise

Speti Kurtarıcı İsa Kilisesi, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki bir 11. yüzyıl Gürcü Ortodoks kilisesidir. En bilinen özelliği, kaymak taşı ve ustukadan yapılmış süslü ikonostasisi olan yapı, Orta Çağ'da yapılmış tek nefli bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mğvimevi Manastırı</span>

Mğvimevi Manastırı, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Çiatura kentinin yakınlarında konumlanmış, kısmen kayaya oyulmuş bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Meryem'in doğuşunu adanmış olan kilise, 13. yüzyılda kalma iki nefli bir bazilikadır. Kompleks ayrıca küçük bir kilise, çan kulesi ve bir savunma duvarı içermektedir. Manastır günümüzde rahibe manastırı olarak kullanılmaktadır. Kilisenin dışını birçok mimari heykel süslemektedir. Mğvimevi kompleksi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İenaşi Kilisesi</span> Gürcistanda Orta Çağ Ortodoks kilisesi

İenaşi Peygamber Yunus Kilisesi ya da ayrıca bilinen adıyla İan'ın Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Kilise, 12 ve 14. yüzyıllar arasındaki bir tarihte inşa edilmiştir, ancak binanın ana nefinin doğusundaki apsiste sonlanan yarı-açık koridor (çevredalız), daha önceki dönemde yapılmış Gürcü kiliselerindeki çevredalıza benzemektedir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Laşthveri Kilisesi</span>

Laşthveri Başmelek Kilisesi ya da bilinen diğer adıyla Taringzel Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. Mimari olarak dikkat çekici olmayan salon kilisesinin en belirgin özelliği, 14 ve 15. yüzyıla tarihlenen, hem iç hem de dış duvarlara boyanmış bir dizi fresktir. Portreler ve dini sahnelerin yanı sıra, fresklerde Amiran ve Darecaniani'nin destansı aşk hikâyesinin ender görülen bölümleri de tasvir edilmiştir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi</span>

Matshvarişi Kurtarıcı İsa Kilisesi, ayrıca bilinen adıyla Matshvar Kilisesi, Kuzeybatı Gürcistan'ın dağlık Yukarı Svaneti bölgesinde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesidir. Günümüzde ise Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Mestia belediyesinde konumlanmıştır. 1140 yılında Mikail Maglakeli tarafından fresklerle bezenmiş olan yapı, basit bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lagurka</span>

Kala Aziz Cyricus ve Julitta Kilisesi, ayrıca yerel olarak bilindiği adıyla Lagurka (ლაგურკა), Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesinde konumlanmış bir Orta Çağ kilisesidir. Kilisenin bulunduğu alan, Lagurka'nın başlıca Hristiyan tapınağı olarak kabul edildiği tarihi, kültürel ve dağlık Yukarı Svaneti bölgesinin bir parçasıdır. Lagurka adı, "Cyricus" adının Svancasından türemiştir. Orta Çağ anıtsal Gürcü sanatının tepe noktalarından olan yapı, 1111-1112'de Tevdore tarafından boyanmış fresklerle bezenmiş bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nakipari Kilisesi</span>

Nakipari Aziz Yorgi Kilisesi, ayrıca yerel olarak bilindiği adıyla Cgrag (ჯგრაგ), Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesindeki Mestia Belediyesinde konumlanmış bir Orta Çağ kilisesidir. Bölge, tarihi ve kültürel, dağlık Yukarı Svaneti bölgesinin parçasıdır. Cgrag adı, Svancada "Yorgi" anlamına gelen bir kelimeden türemiştir. Yapı, 1130'da Tevdore tarafından boyanmış fresklerle bezenmiş bir salon kilisesidir. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.