İçeriğe atla

Uçuş planı

Başlığın diğer anlamları için Uçuş planı (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Dünya genelinde kullanılan bir uçuş planı formu

Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.[1]

Uçuş planında uçak modeli, ID kodu, rengi, yolcu sayısı, kalkış ve varış meydanı, rotası, tahmini varış zamanı gibi pek çok hane bulunur. Bu bilgiler hava trafiğinin düzenlenmesi ve uçuş emniyetinin artırılmasının yanı sıra özellikle arama-kurtarma faaliyetlerinde görevlilere yardımcı olur.

Kontrollü hava sahalarında alet uçuşu yapan uçaklar meteorolojik şartlara bakmaksızın uçuş planı doldurmak ve plandaki hususlarla ilgili ATC kleransı (resmî müsaade) almak zorundadır.[2] ATC'ye haber vermeden uçuş planındaki rota, bekleme ve yaklaşma gibi hususlarda değişiklik yapılmamalıdır.

Booking out

Bir meydandan ayrılacak tüm uçakların (varsa) ATC veya diğer hava trafik üniteleri ile temasa geçip ayrılış rezervasyonu (booking out) yapması zorunludur ve bu rezervasyon uçuş planı yerine geçmez.[3] Bununla birlikte uçuş planı olan bir uçağın booking out yapması gerekli değildir.

Uçuş planı doldurulması gereken durumlar

Aşağıdaki durumlarda kaptanın veya tayin ettiği bir yetkilinin uçuş planı doldurması zorunludur.[3]

  • FIR hattı katedilen uçuşlar
  • A sınıfı hava sahalarındaki tüm uçuşlar
  • Kontrollü hava sahalarında IMC veya gece uçuşları (SVFR dahil)[4]
  • Kontrollü hava sahalarında IFR olarak gerçekleştirilecek tüm uçuşlar.
  • B, C ve D sınıfı kontrollü hava sahalarındaki tüm uçuşlar (hava koşullarına bakılmaksızın)[4]
  • D sınıfı hava sahalarındaki CTR ve CTA'lardaki tüm uçuşlar (Bu gereklilik R/T ile halledilebilir)
  • UIR'lerdeki tüm uçuşlar
  • Varış meydanının 40 km'den (21,6 nm) uzak ve izin verilen maksimum ağırlığın 5.700 kg'den fazla olduğu uçuşlar
  • Tavsiyeli yollarda (ADR) hava trafik tavsiye hizmeti (ATAS) kullanılacak uçuşlar

Gece uçuşu "tek başına" uçuş planı gerektirmez. Benzer şekilde open-FIR'daki (G sınıfı hava sahası) IFR uçuşlar "tek başına" uçuş planı gerektirmez.

Uçuş planı zorunlu haller dışındaki tüm uçuşlar için de doldurulabilir.[4] Örneğin görsel nirengilerin zor tespit edileceği deniz kıyısından en az 10 nm uzaktaki veya arama-kurtarma hizmetlerinin zor gerçekleştirileceği seyrek yerleşimli arazi üzerindeki VFR veya IFR uçuşlar ile halihazırda arama-kurtarma çalışması yapılmakta olan araziler üzerinde gerçekleşecek uçuşlarda uçuş planı doldurulması tavsiye edilir.[4]

Zaman kısıtlamaları

Uçuş planı rule veya motor çalıştırmadan (start-up) en az 30 dakika önce gönderilmelidir. Londra gibi yoğun kontrol üniteleri minimum 60 dakika talep edebilirler. ICAO'ya göre VFR uçuş planları 60 dakika önce gönderilmelidir. Uçuş planı havada bildirilebilir (doldurulabilir); ancak kontrollü hava sahasına girilecekse, en az 10 dakika öncesinde bildirilmelidir.[3]

Kalkış meydanında hava trafik hizmeti ünitesi (ATSU) yoksa, uçuş planı telefon veya faks ile daha önceden belirlenmiş olan büyük bir meydandaki üniteye bildirilebilir. Bu durumda "sorumluluk sahibi" bir kimse uçak kalkış yaptıktan sonra ana ATSU'ya kalkış zamanını bildirmekle görevlendirmelidir. Bu uygulamanın amacı, uçak varış meydanına ulaşmazsa arama-kurtarma birimlerine haber verilmesini sağlamaktır.[5]

Eğer uçağın takoz çıkarma (EOBT) zamanı 30 dakikadan fazla gecikecekse (kalkış 30 dakika gecikecekse), uçuş planı iptal edilmeli ve yeni plan doldurulmalıdır. Eğer uçuş IFR ise bu zaman limiti EOBT +/- 15 dakikaya indirilir.[6]

Eğer pilot, planda belirtilen varış meydanından farklı bir meydana iniş yapmaya karar verirse, varış meydanındaki ATSU en geç tahminî varış zamanı (ETA) sonrasındaki 30 dakika içerisinde bilgilendirilmelidir.[5]

Uçak tipi, sürati, seviyesi, rotası vs. değiştiyse CHG mesajı ile uçuş planı değiştirilebilir. Ancak uçak çağrı adı, kalkış meydanı veya iniş meydanı değişecekse orijinal plan iptal edilmeli, yenisi hazırlanmalıdır.[6]

Kaynakça

  • Pooley, Dorothy ve Robert Seaman. The Air Pilot's Manual 2: Aviation Law & Meteorology. 10. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2011.
  1. ^ 4.1.4 Flights Joining Airways. ENR 1.1.1 — ATS ROUTES AND UPPER CONTROL AREAS (UTA). UK AIP.
  2. ^ Pooley's, sf 120
  3. ^ a b c Pooley's, sf 104
  4. ^ a b c d Flight Planning. UK AIP ENR 1-10-1
  5. ^ a b Pooley's, sf 105
  6. ^ a b Flight plan delays 29 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. AIP ENR 1.14

Dış bağlantılar



İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hava trafik kontrol</span> Hava taşıtının tüm manevralarını takip etme hizmetini ifade eden havacılık terimi

Hava trafik kontrol hizmeti (ATC), hava araçlarının manevra sahasında, apronda veya uçuşun herhangi bir safhasında birbirleriyle ve manialarla çarpışmalarını önlemek; emniyetli, verimli ve düzenli hava trafik akışını sağlamak amacıyla verilen hava trafik hizmeti (ATS) türü. ATC kısaltması İngilizce Air Traffic Control kavramının akronimidir. ATC hizmeti veren görevlilere hava trafik kontrolörü (ATCO) denir.

<span class="mw-page-title-main">Radyo seyrüseferi</span>

Radyo seyrüseferi veya radyo navigasyonu, Dünya üzerindeki bir noktadan başka bir noktaya giderken, seyrüsefer yardımcısı olarak radyo frekansları ile çalışan araçların kullanımı. Radyo seyrüsefer yardımcıları genellikle; vericinin gönderdigi radyo elektromanyetik dalgalarının alıcı tarafından alınması ve ses, görüntü veya yazıya dönüştürülmesi prensibiyle çalışırlar.

<span class="mw-page-title-main">Hava sahası</span>

Hava sahası, herhangi bir kara parçası veya su kütlesi üzerindeki boyutları çeşitli kanun, kural ve antlaşmalarla belirlenmiş atmosfer kütlesi. Günümüzde kullanılan -kapsadığı alan olarak açısından- en büyük hava sahası birimi uçuş bilgi bölgesidir (FIR). Her ülkenin hava sahası bir veya daha fazla uçuş bilgi bölgesine bölünür.

<span class="mw-page-title-main">Kontrollü hava sahası</span>

Kontrollü hava sahaları veya CAS, içerisinde gerçekleşen tüm uçuşlara hava trafik kontrol (ATC) hizmeti verilen hava sahalarıdır. Kontrollü hava sahaları özellikle hava trafiğinin yoğun olduğu bölgelerde oluşturulur. Kontrollü hava sahası dışında kalan hava sahaları kontrolsüz hava sahalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alet uçuşu</span> (IFR) Insturment Flight Rules

Alet uçuşu, aletli uçuş veya IFR uçuş; uçak dışındaki (haricî) görsel referanslarla uçuşun tehlikeli olduğu durumlarda; uçak içindeki cihazları, göstergeleri ve seyrüsefer yardımcılarını kullanarak gerçekleştirilen uçuş. IFR, İngilizce instrument flight rules kavramının akronimidir. Alet uçuşu, havacılıkta kullanılan iki uçuş kategorisinden biridir. Bir pilotun alet uçuşu yapabilmesi için uygun lisans ve derecelere (rating) sahip olması gerekir.

Kontrolsüz hava sahaları, kontrollü hava sahaları dışında kalan sahalardır. ICAO'ya göre F ve G sınıfı hava sahaları kontrolsüzdür. Kontrolsüz hava sahalarında mümkün olduğu müddetçe ATC hizmeti verilmeye çalışılır. ATC kleransı almak veya radyo teçhizatı taşımak zorunlu değildir.

<span class="mw-page-title-main">Hava sahası sınıfları</span>

Hava sahası sınıfları, hava sahalarının yoğunluk durumuna ve irtifalarına göre ayrıldığı kategorilerdir. Tüm hava sahaları belirli bir sınıfa dahildir ve bu sahada uçan hava taşıtları çeşitli kısıtlamalarla karşılaşabilirler. Hava sahaları ICAO'ya göre A, B, C, D, E, F ve G şeklinde yedi sınıfa ayrılır. Bunlardan A, B, C, D, E kontrollü, F ve G kontrolsüz hava sahasıdır. Sınıfların irtifa limitleri ülkeden ülkeye farklılıklar gösterir.

Uçuş bilgi hizmeti (FIS), herhangi bir uçuş bilgi bölgesi (FIR) içerisinde uçuşların emniyetli ve verimli gerçekleşmesi için sağlanan bir bilgi ve tavsiye hizmeti. FIS kısaltması, İngilizce Flight Information Service kavramının akronimidir. FIS hizmeti havacılık meteorolojisi, tesis kolaylıkları, meydan durumları ve emniyeti etkileyebilecek diğer bilgileri kapsar.

Özel VFR ; IFR uçuş yetkisi bulunmayan bir pilotun, herhangi bir kontrol bölgesi (CTR) içerisinde, hava trafik kontrol (ATC) izniyle yaptığı uçuş. Özel VFR en basit tanımıyla; alet uçuşu (IFR) yapmak için gerekli lisans ve derecelendirmelere sahip olmayan ve normal şartlar altında görerek (VFR) uçmak zorunda olan bir pilotun IFR gerektiren bazı hava sahalarında, IFR uçuş yapmaya müsait bir uçakta yaptığı, çeşitli yönlerden IFR'a benzetilmiş uçuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gece uçuşu</span> Havacılık tanımı

Gece uçuşu, hava taşıtlarının belirli kurallara uyarak, havacılıkta "gece" olarak tanımlanan zaman aralığında gerçekleştirdiği uçuş. Havacılıkta gecenin tanımı ülkeden ülkeye değişebilir. Gece uçuşları esnasında gerçekleşen gürültünün insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle pek çok ülkede gece uçuşları ile ilgili kısıtlamalar mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Havayolu (seyrüsefer)</span>

Hava yolu, seyrüsefer yardımcıları arasında oluşturulmuş, koridor şeklinde kontrollü hava sahası. Hava yolları VOR, NDB gibi çeşitli radyo seyrüsefer istasyonları arasında oluşturulurlar. Alet uçuşu yapan uçaklar tarafından kullanırlar. Örneğin şehirlerarası veya ülkeler arası yolcu uçağı seferlerinin önemli bir kısmı havayolları üzerinde gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Hava trafik hizmeti</span>

Hava trafik hizmeti (ATS), uçuş ve yer emniyetini artırmak ve uçuşların akıcı gerçekleşmesine yardımcı olmak için çeşitli havacılık birimleri tarafından, gerçek zamanlı olarak, havacılara sağlanan hizmet. ATS kısaltması İngilizce Air Traffic Service kavramının akronimidir. Benzer şekilde hava trafik hizmeti üniteleri için -özellikle farklı alt birimler bir arada kastediliyorsa - ATSU kısaltması kullanılır.

İkaz hizmeti (ALRS), herhangi bir uçuş bilgi bölgesi (FIR) içerisinde hava trafik hizmeti üniteleri (ATSU) tarafından sağlanan bir hizmet. ALRS kısaltması İngilizce alerting service kavramından oluşturulmuştur. İkaz hizmeti, arama-kurtarma (SAR) ihtiyacı içerisindeki bir hava taşıtı hakkında ilgili kurum ve kuruluşların haberdar edilmesi ve SAR faaliyetlerine yardımcı olunmasını kapsar.

ATIS; yoğun hava meydanlarında bir radyo frekansından sürekli olarak döngü halinde yayınlanan, önceden kaydedilmiş mesaj. ATIS kısaltması İngilizce Automatic Terminal Information Service kavramının akronimidir. ATIS yayınında başta hava durumu ve geçerli pist olmak üzere, mümkün olan yaklaşmalar ve önemli NOTAM'lar gibi, ilgili meydana varan veya meydandan ayrılan uçaklar için önemli bilgiler verilir. ATIS hava trafik kontrol ünitelerinin iş yükünü ve iletişim frekanslarındaki kalabalığı azaltır.

<span class="mw-page-title-main">Kontrol bölgesi</span>

Kontrol bölgesi (CTR); uçuş emniyetini artırmak ve hava trafiğini düzenlemek için, genellikle işlek havaalanları etrafında oluşturulan bir tür kontrollü hava sahası. Genellikle meydan merkezli 5 NM yarıçapında, yerden belirli bir irtifaya ya da uçuş seviyesine kadar sınırlandırılmış bir sahadır. Üst limiti ulusal AIP'lerde belirtilir.

A/G radio, bazı ülkelerde ATC veya AFIS ünitesi olmayan ve işlek olmayan bazı hava meydanlarında uçuş emniyetini artırmak için verilen bir "bilgi" hizmetidir. A/G yer istasyonları "... radio" şeklinde çağrı adı alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Meydan trafik bölgesi</span>

Meydan trafik bölgesi (ATZ) çeşitli sivil ve askerî hava meydanları çevresinde oluşturulan denetimli bir hava sahası. ATZ, İngilizce aerodrome traffic zone kavramının kısaltmasıdır.

Hava trafik tavsiye hizmeti (ATAS), çeşitli hava trafik hizmet üniteleri (ATSU) tarafından kontrolsüz hava sahalarında verilen bir ATS hizmeti. ATAS kısaltması İngilizce Air traffic advisory service kavramının akronimidir. ICAO'ya göre ATAS, tavsiyeli hava sahalarında IFR uçuş planı ile faaliyet gösteren uçaklar arasında -mümkün olduğu müddetçe- ayrım sağlanması hizmetidir.

Havacılık çizelgesi veya Aeronautical chart, deniz haritaları veya araba sürücüleri için bir yol haritası gibi, uçakların navigasyonuna yardımcı olmak için tasarlanmış kapsamlı haritalardır. Bu çizelgeleri ve diğer araçlar ile pilotlar konumlarını, güvenli irtifalarını, bir hedefe giden en iyi rotayı, yol boyunca seyrüsefer yardımcılarını, telsiz frekansları, uçuş sırasında acil durumlarda alternatif iniş meydanları ve hava sahası sınırları gibi bilgileri öğrenebilir. Dünyadaki tüm kara kütleleri için çizelgeler, okyanuslar arası seyahat için ise uzun mesafe çizelgeleri vardır.

Yaklaşma, havacılıkta hava taşıtlarının piste inişine yakın safhasına verilen bir terimdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.