İçeriğe atla

Uçuş Yasağı Harekâtı

Uçuş Yasağı Harekâtı
NATO'nun Bosna-Hersek'e müdahalesi

Teknisyenler Aviano Hava Üssü'nde bir F-15C ile ilgileniyor.
Tarih12 Nisan 1993–20 Aralık 1995
(2 yıl, 8 ay, 1 hafta ve 1 gün)
Bölge
Sebep Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 816 sayılı kararı
Sonuç Harekât, yerini Kararlı Güç Harekâtı'na bıraktı
Taraflar
 NATO Sırp Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Amerika Birleşik Devletleri Jeremy M. Boorda (1993-1994)
Amerika Birleşik Devletleri Leighton W. Smith (1994-1995)
Sırp Cumhuriyeti Radovan Karadžić
Sırp Cumhuriyeti Ratko Mladić


Uçuş Yasağı Harekâtı (İngilizce: Operation Deny Flight), 12 Nisan 1993'te başlayan ve Birleşmiş Milletler'in Bosna-Hersek üzerinde ilan ettiği uçuşa yasak bölgenin uygulanmasını sağlayan bir NATO harekâtı. BM ve NATO daha sonra bu görevi Birleşmiş Milletler Koruma Gücü'ne yakın hava desteği sağlayacak şekilde genişletti. On iki NATO üyesi harekâta katkı sağladı ve 20 Aralık 1995 tarihine gelindiğinde NATO pilotları 100.420 sorti yapmış oldu.

Harekât, hem Bosna Savaşı hem de NATO'nun şekillenmesinde önemli bir rol oynadı. Harekât ayrıca NATO tarihindeki ilk silahlı çarpışmaya tanıklık etti.[1]

Kaynakça

  1. ^ Conflict in the Balkans: NATO Craft Down 4 Serb Warplanes Attacking Bosnia

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NATO</span> uluslararası askerî ittifak

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü veya NATO, 4 Nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 20 ülkenin daha katıldığı uluslararası askerî ittifaktır.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Bosna Savaşı</span> Bosna Hersekte 3 yıl sürmüş askeri bir çatışma

Bosna Savaşı, 1992 ile 1995 yılları arasında Bosna-Hersek'te meydana gelen uluslararası bir silahlı çatışmaydı. Savaşın, genellikle daha önceki bir dizi şiddet olayını takiben 6 Nisan 1992'de başladığı kabul edilir. Savaş, 14 Aralık 1995'te Dayton Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona erdi. Ana savaşan taraflar, sırasıyla Hırvatistan ve Sırbistan tarafından yönetilen ve sağlanan proto-devletler olan Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Hersek-Bosna Hırvat Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti güçleriydi.

<span class="mw-page-title-main">Huzuru Temin Harekâtı</span>

Huzur Harekâtı ya da Huzuru Temin Harekâtı (1991-1996 arasında Huzur Harekâtı-2 Körfez Savaşı'ndan sonra, Kuzey Irak'taki Kürtleri Saddam Hüseyin'in saldırılarından korumayı amaçlayan, Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde savaşa katılan diğer müttefik ülkelerin de dahil olduğu ve Türkiye üzerinden gerçekleştirilen askerî harekât. Bu harekâtı uygulayan hava birliğinin adı olan "Poised Hammer" yanlış bir biçimde "Çekiç Güç" adıyla Türkçeye tercüme edilmiş ve uzun yıllar Türkiye'de yaygın biçimde bu harekâtı ve 1997-2003 yılları arasında bu harekâtın devamı olan Kuzeyden Keşif Harekâtı'nı uygulayan Birleşik Görev Gücü'nün yerine kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Terörizmle Savaş</span>

Terörizmle Savaş, kısa kullanımıyla Terörle Savaş veya Terörizmle Küresel Savaşı, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki farklı hedeflere gerçekleştirilen 11 Eylül saldırıları sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'nin öncülüğünde başlatılan uluslararası bir askerî kampanyadır. NATO üyesi olan tüm ülkeler ve üye olmayan bazı ülkelerin katıldığı kampanya, el-Kaide'nin başını çektiği çeşitli silahlı gruplara yönelik açılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Kosova Savaşı</span>

Kosova Savaşı veya 1998-1999 Kosova Savaşı, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ordusunun, bağımsızlık isteyen Kosova Kurtuluş Ordusu’na ve bu örgüt yanında yer alan milis güçlerine karşı yürüttüğü operasyon ve buna karşı NATO'nun başlattığı müdahaledir.

<span class="mw-page-title-main">Grenada'nın işgali</span>

Grenada'nın İşgali, 1983'te Karayipler'de bulunan Grenada adasının ABD ve birkaç Karayip ülkesi tarafından işgal edilerek, marksist hükûmetin iktidardan uzaklaştırılmasıyla sonuçlanan askerî harekât. Soğuk Savaş nedeniyle Batı Yarımküresinde yaşanan en büyük uluslararası boyutlu çatışmalardan biridir. Aynı zamanda ABD'nin Vietnam Savaşı'ndan sonra giriştiği ilk büyük askerî harekâttır.

<span class="mw-page-title-main">Fırtına Harekâtı</span>

Fırtına Harekâtı Hırvatistan ordusunun, Atif Dudaković komutasındaki Bosna-Hersek 5. kolordusu ve NATO ile işbirliği içinde, Hırvatistan'ın Krajina bölgesi Sırplarına karşı 4 Ağustos 1995'te giriştiği askerî harekât. Çok kısa bir süre devam eden harekât sonucu 250.000 kadar Krajina Sırpı yerinden edildi. Hırvatlar bu olayı her yıl 5 Ağustos tarihinde kurtuluş savaşının zaferi olarak kutluyor. Sırbistan hükûmeti ve etnik Sırplar ise Krajina Sırp Cumhuriyeti'nin ortadan kaldırılmasını 1941-1945'teki Sırp zulmüne benzetiyor.

<span class="mw-page-title-main">Kararlı Güç Harekâtı</span> Acil Mukabele Gücü ile NATOnun Sırp Cumhuriyetine karşı yürüttüğü kapsamlı askeri operasyon

Deliberate Force Operasyonu veya Kararlı Güç Harekâtı, BM Acil Mukabele Gücü ile NATO'nun Sırp Cumhuriyeti'ne karşı yürüttüğü kapsamlı askerî operasyonudur. Bosna-Hersek topraklarını işgal eden Sırp askeri hedeflerine yönelik gerçekleşmiştir. Bombardımana gerekçe olarak Sırp askerlerinin Srebrenitsa katliamı ve Markale katliamları gibi Avrupa'nın II. Dünya Savaşı'ndan sonra gördüğü en büyük soykırım olayları gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Srebrenitsa Soykırımı</span> Sırpların Müslüman Bosnalılara uyguladığı soykırım veya Hırvat Soykırımı

Srebrenitsa Soykırımı, 1991–1995 Yugoslavya İç Savaşı'nda Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun Srebrenitsa'ya karşı giriştiği harekât esnasında Temmuz 1995'te yaşanan ve en az 8.372 Müslüman Boşnak erkek ve çocuğun Bosna–Hersek'in Srebrenitsa kasabası ve çevresinde, Ratko Mladić komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Sırp ordusu tarafından sistematik olarak öldürülmesidir. Katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, belgelerle kanıtlanmıştır. Kırıma, Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun yanı sıra "Akrepler" olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uçuşa yasak bölge</span>

Uçuşa yasak bölge, üzerinde herhangi bir hava taşıtının uçmasının yasak olduğu bölgeye veya alana verilen isimdir. Bu tür bölgeler genellikle askeri bir amaçla oluşturulur. NFZ'nin şartlarına bağlı olarak uçuşa yasak bölgede uçan uçaklar düşürülebilir. Uçuşa yasak bölgeler, uçaksavar sistemleri ile 2012 Londra Olimpiyat Oyunları gibi hassas bölgeleri terörist hava saldırısına karşı korumak için sivil bir bağlamda oluşturulabilir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1973 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1973 sayılı kararı, 17 Mart 2011 tarihinde Libya'nın durumu hakkında kabul edilen bir tedbirdir. Güvenlik Konseyi kararı Fransa, Lübnan ve Birleşik Krallık tarafından önerildi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 2016 sayılı kararı, 27 Ekim 2011 tarihinde 2011 Libya İç Savaşı'nın bitmesi nedeniyle oy birliğiyle alınan bir karardır. İç savaşın bitmesi ve Muammer Kaddafi'nin ölümüyle meydana gelen "olumlu gelişmeler"i göz önüne alan konsey, yabancı ülkelerin "sivilleri korumak için gerekli her şeyi yapması"na izin veren ve askerî müdahale için yasal zemin oluşturan 1973 sayılı kararın geçerliliği için bir sona erme tarihi koydu. Bu tarih 31 Ekim 2011 günü, Libya yerel saatiyle 23:59 olarak belirlendi. Alınan kararla yaratılan uçuşa yasak bölge de bu tarihte kaldırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Okyanus Kalkanı Harekâtı</span>

Okyanus Kalkanı Harekâtı, NATO'nun Sürekli Özgürlük Harekâtı - Afrika Boynuzu kapsamında katkı sağladığı, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu'nda korsanlık karşıtı bir girişim. Deniz harekâtı 17 Ağustos 2009'da, Kuzey Atlantik Konseyi'nin onayının ardından başladı. Diğer ülkelerin gemilerinin yanında çoğunlukla ABD ve Birleşik Krallık savaş gemilerinin katıldığı bu operasyon, Dünya Gıda Programı'nın bir parçası olarak Somali'de yardım dağıtan Müttefik Destek Harekâtı gemilerini korumaya odaklanmaktadır. Çin ve Güney Kore de etkinliklere katılmak için savaş gemilerini gönderdi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeyden Keşif Harekâtı</span>

Kuzeyden Keşif Harekâtı 1997 ile 2003 yılları arasında, Huzur Operasyonu'nun devamı olarak Irak'ta, 36. paralel'in kuzeyindeki uçuşa yasak bölgede havadan keşif ve önleme faaliyetlerini kapsayan askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Koruyucu Harekâtı</span>

Birleşik Koruyucu Harekâtı, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin Libya İç Savaşı ile ilgili aldığı 1970 ve 1973 sayılı kararlarını uygulayan bir NATO operasyonu. Bu kararlar Muammer Kaddafi hükûmetinin üyelerine yaptırımlar uyguladı ve NATO'ya Libya'daki sivilleri koruması için silah ambargosu ugulama, uçuşa yasak bölge oluşturma ve gereken tüm önlemlere başvurma yetkisi verdi. 23 Mart'ta başlayan operasyon, 31 Ekim 2011'de sona erdi.

Şafak Harekâtı, 1997 yılının Eylül ayında başlayan ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin PKK'ya ve yöneticilerine yönelik gerçekleştirdiği operasyonlardır. TSK'nın Kuzey Irak'a yaptığı, yaklaşık 15.000 asker ve korucunun katıldığı operasyonlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">NATO-Türkiye ilişkileri</span>

NATO-Türkiye ilişkileri, Türkiye'nin, NATO üyesi olmak için girdiği Kore Savaşı ile 1952 yılında başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">NATO Daimi Deniz Görev Grubu 2</span>

NATO Daimi Deniz Görev Grubu-2 (SNMG2), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) daimi deniz acil tepki gücüdür. SNMG2, dört ila altı muhrip ve firkateynden oluşur. Rolü, NATO'ya acil bir operasyonel yanıt yeteneği sağlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Irak'taki uçuşa yasak bölgeler</span> Vikimedya liste maddesi

Irak'taki uçuşa yasak bölgeler, Körfez Savaşı'nın ardından, Irak'ın güney kesiminde yaşayan Şii Müslümanlar ile kuzey kesiminde yaşayan Kürt azınlığı Irak hükûmetinden koruma gerekçesiyle ABD, Britanya ve Fransa tarafından ilan edilen iki ayrı uçuşa yasak bölge. Irak'a ait hava taşıtlarının uçuşlarının yasaklandığı bu bölgeler, bu kararı ilan eden ABD, Britanya ve Fransa'nın hava güçleri tarafından yapılan devriye uçuşlarıyla denetlendi. Bu askeri uygulama Birleşmiş Milletler tarafından onaylanmamıştı.