İçeriğe atla

Türkiye Bilimler Akademisi

Türkiye Bilimler Akademisi
KısaltmaTÜBA
Kuruluş2 Eylül 1993[1]
TürUlusal Bilimler Akademisi
Yasal statüÖzerk (Bilimsel,İdari ve mali)
Üyeler205 akademisyen
Resmî dillerTürkçe
Akademi BaşkanıMuzaffer Şeker
Bütçe₺18.551.000 (2020)[2]
Resmî sitetuba.gov.tr

Türkiye Bilimler Akademisi (kısaca TÜBA), Türkiye'de tüm bilim alanlarındaki araştırmaları, bilim insanlığını ve araştırıcılığı özendirmek ve bu alanlarda emeği geçenleri onurlandırmak; gençleri bilim ve araştırma alanına yöneltmek; Türkiye’deki bilim insanları ve araştırıcıların toplumsal statülerinin yükseltilmesi ve korunmasına çalışmak; bilim ve araştırma standartlarının yükseltilmesine yardım etmek amacıyla 1993'te kurulan, tüzel kişiliğe, bilimsel, idari ve mali özerkliğe sahip yüksek bilim kuruluşu, Türkiye'nin ulusal bilimler akademisidir. Uluslararası Bilim Konseyi'nin üyesidir.

Görevleri

Türkiye Bilimler Akademisinin görevleri şunlardır:[3]

  • Bilimsel konularda ve bilimsel önceliklerin saptanması amacıyla incelemeler ve danışmanlık yapmak.
  • Toplumda bilimsel yaklaşım ve düşüncenin yayılmasını sağlamak.
  • Hükûmete, Türk bilimcileri ve araştırıcılarının toplumsal statüleri, yaşam düzeyleri, gelirleri ve bu tür faaliyetlerin gereği olan özel kolaylık ve ayrıcalıklara ilişkin mevzuat değişiklikleri önermek.
  • Bilimin öneminin ülke kamuoyunca takdir ve kabulünü sağlamak ve bilim insanlığını özendirmek için ödüller vermek.
  • Yukarıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesi ve görevlerin yerine getirilebilmesi ile ilgili her türlü faaliyette bulunmak.

Bu doğrultuda, TÜBA; Bilim Eğitimi, Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanları Ödül programı (TÜBA-GEBİP), Bilimsel Telif Eser(TESEP) ödülleri, TÜBA-Uluslararası Akademi Ödülleri, Türk İslam Bilim Kültür Mirası, A. Tietze-Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, Türkçe Bilim Terimleri Sözlükleri, Açık ders Malzemeleri, Kültür Envanteri çalışmaları; Akademi ve Üniversite Konferansları gibi program ve projeleri ile Bilim Eğitimi, Bilim ve Eğitim Politikaları, Kanser, Kök Hücre, Gıda ve Beslenme, Enerji gibi Çalışma grupları ile Akademi üyeleri ve diğer bilim insanlarının gönüllü katkılarıyla faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayrıca, akademi, süreli ve süresiz yayınlar da gerçekleştirmektedir. TÜBA, 30'dan fazla ulusal akademi ile ikili işbirliği anlaşması ve 10'un üzerinde (IAP, ISC, S-20, ALLEA, AASSA, Türk Dünyası Akademiler Birliği gibi küresel, kıtasal ve bölgesel) Akademik Çatı Kuruluş üyelikleri çerçevesinde Uluslararası ilişkiler/Bilim diplomasisi faaliyetlerini yürütmektedir. Akademinin toplam 205 üyesi bulunmaktadır. Kasım 2019'da Akademi Konsey karari ile TÜBA-GEBİP üyesi akademisyenlerin doğal üye olduğu TÜBA-Genç Akademi' kurulmuştur. Aslî,Şeref ve Asosye üyelerden oluşan Akademi Genel Kurulu, Genel Kurulca seçilen 10 üye ve Başkan'dan oluşan Akademi Konseyi ve Akademi Başkanlığı, TÜBA'nın başlıca organlarıdır.

Akademi üyeliği[3]

  • Akademide; asli üye, asosye üye ve şeref üyesi olmak üzere üç tür üye bulunur. Aslî üye sayısı, Türkiye’de çalışan profesör unvanlı bilim insanlarının yüzde ikisini geçemez. Asosye üye sayısı ise, asli üye sayısı için belirlenen üst sınırın yarısını geçemez. Üyeler, Akademi Genel Kurulunca seçilir.
  • Şeref üyeliği sayısı herhangi bir sınırlamaya tabi değildir.
  • Asli ve asosye üyeler her yıl sonunda o yıl içinde yaptıkları çalışmalarla gelecek yıl yapmayı planladıkları araştırmaları birer rapor halinde Akademi Konseyine sunarlar.

Üyeliğe seçilme şartları[3]

1. Asli üye aşağıda belirlenen şartları taşıyan T.C. uyruklu seçkin bilim insanları arasından seçilir:

  • Ulusal veya uluslararası saygın kuruluşlardan ödül veya madalya almış olmak.
  • Kendi adıyla anılan keşif, icat, teori ve modellere sahip olmak ve/veya adı klasik kitaplara veya derleme makalelere geçmiş olmak.
  • Uluslararası bilim atıfları kataloglarında genel kabul görmüş yüksek sayıda atıf almış olmak.

2. Asosye üye, asli üye olmaya aday T.C. uyruklu yetenekli genç bilim insanları arasından seçilir.

3. Şeref üyesi, asli üye olma şartlarına sahip, ancak yaş haddi sebebiyle asli üyeliğe seçilemeyen T.C. uyruklu bilim insanları ile asli üyelerde aranan şartları taşıyan yabancı bilim insanları arasından seçilir.

Üye seçimi

4 sayılı Cumhurbaşkanı Kararnamesi* ile üye seçimi aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:[3]

  • Şeref üyeleri, Akademi üyelerince; Aslî ve asosye üyeler, Akademi Üyeleri, Yükseköğretim Kurulu ve TÜBİTAK Yönetim Kurulu tarafından önerilen adaylar arasından Akademi Genel Kurulu tarafından seçilir.
  • Akademiye üye seçimi; Aslî üyeler veya Yükseköğretim Kurulu ya da TÜBİTAK Yönetim Kurulu tarafından Akademi Başkanlığına gerekçeli yazıyla önerilen adayların Akademi Konseyince kabulü ve Genel Kurula sunulmasından sonra Genel Kurulca onaylanması suretiyle gerçekleşir.
  • Asli üyeler tarafından önerilecek aslî, asosye ve şeref üyeleri için bir aslî üye tarafından Akademi Başkanlığına yazılı olarak başvurulması ve aday gösterilen kişinin, aday gösteren üye dışında iki Genel Kurul üyesi tarafından da yazılı olarak desteklenmesi gerekir. Adaylık, Akademi Konseyi tarafından kabul gördükten sonra Genel Kurulun onayına sunulur.
  • Aslî üyelik altmış yedi yaşına kadar sürer. Yaş haddi nedeniyle aslî üyelik statüsü sona eren üyeler, şeref üyesi olurlar. Asosye üyeler üç yıl için seçilirler. Asosye üyelik süresi toplam en çok dokuz yıldır.

Özerklik tartışması

KHK ile TÜBA'nın fiilen özerk bir kurum olmaktan çıkarıldığı ve hükûmete bağlı bir kuruluş haline getirildiğini ileri süren bazı Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) üyeleri, 2 Eylül 2011 tarihinde ana sayfasından duyurduğu kamuoyu bildirisi[4] ile "istifa etmeyi ve yeni bir yapıda örgütlenmeyi düşündüklerini" dile getirmişlerdir. İstifa eden 70 kadar üye Bilim Akademisi (BAD) adlı yeni bir dernek kurmuştur.[5] İstifalar, 27 Ağustos 2011 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 497 s. Kanun Hükmünde Kararname ve Ekim 2011'de yapılan değişikliklere bir tepki olarak gerçekleşmişti. Bu değişikliklere göre Akademi Başkanı TÜBA Genel Kurulu tarafından seçilen üç aday arasından Başbakan tarafından atanmaya başlanmış ve Akademi Başkanının ve Konsey Üyelerinin görev süresi dört yıldan üç yıla indirilmişti.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Eylül 2020. 
  3. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020. 
  4. ^ Türkiye Bilimler Akademisi Kamuoyu Bildirisi 1 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
  5. ^ "Özerk Bilimler Akademisi kuruldu". T24. 4 Ara 2011. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler</span> toplumsal, ekonomik ve kültürel bir iş birliği oluşturmak amacıyla kurulan bir örgüt

Birleşmiş Milletler (BM), 24 Ekim 1945'te kurulmuş; dünya barışını, güvenliğini korumak ve uluslararasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir örgüttür. Birleşmiş Milletler kendini "adalet ve güvenliği, ekonomik kalkınma ve sosyal eşitliği uluslararasında tüm ülkelere sağlamayı amaç edinmiş küresel bir kuruluş" olarak tanımlamaktadır. Uluslararası ilişkilerde kuvvet kullanılmasını evrensel düzeyde yasaklayan ilk antlaşma 26 Haziran 1945'te 50 ülke tarafından imzalanan Birleşmiş Milletler Antlaşması'dır.

Koç Üniversitesi, 1993 yılında İstanbul'da eğitime başlamış olan bir vakıf üniversitesidir. Faaliyetlerine 400 öğretim üyesi ve yaklaşık 6900 öğrenciyle devam etmektedir. Üniversite; İnsani Bilimler ve Edebiyat, İktisadi ve İdari Bilimler, Fen, Mühendislik, Hukuk, Tıp ve Hemşirelik Fakülteleri'nde 22 lisans, 32 yüksek lisans ve 26 doktora programı ile eğitim vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Akademi</span> yükseköğrenim kurumu

Akademi, en geniş tanımıyla yükseköğrenim kurumu anlamına gelir. Günümüzde bilim, edebiyat ve sanat konularını tartışmak için bir araya gelen üyelerin oluşturduğu kurumlara da akademi denir.

<span class="mw-page-title-main">Celâl Şengör</span> Türk yer bilimci, akademisyen ve yazar

Ali Mehmet Celâl Şengör, Türk yer bilimci, akademisyen, bilim insanı ve yazardır. Yapısal yer bilimi ve tektonik dallarındaki çalışmaları ile tanınır. Şerit kıtaların dağ kuşaklarının yapısına etkisini ortaya koymuş ve Kimmer Kıtası adını verdiği bir şerit kıta keşfetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Royal Society</span> Birleşik Krallık ulusal bilimler akademisi

The Royal Society of London for the Improvement of Natural Knowledge, bilime yönelik olarak alanında uzman bir topluluk olup var olma bakımından muhtemelen en eski topluluktur. 1660'ta oluşturulmuş ve 1662'de resmen kurulmuş olan bilim topluluğudur. İngiltere Kralı II. Charles tarafından açılışı yapılmıştır. Topluluk, bir araştırma ve tartışma mekânı olmasını amaçlayan kurucularla birlikte başlangıçta "Görünmez Kolej"in bir uzantısı idi. Topluluk, İngiliz hükûmetine karşı devlet yardımı alan ilmî bir uzman olarak görev yapmaktadır. Topluluk Birleşik Krallık'ın Bilimler Akademisi olarak görevini yapmakta olup, araştırma derneklerine ve bilimsel kuruluşlara yatırım yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Bilimler Akademisi</span> XIV. Louis tarafından 1666 yılında kurulan Fransız bilim topluluğu

Fransız Bilimler Akademisi, XIV. Louis tarafından 1666 yılında kurulan Fransız bilim topluluğudur. Fransa'daki bilimsel araştırmaları teşvik etmesi amacıyla Jean-Baptiste Colbert'in önerisiyle kurulmuştur. 17. ve 18. yüzyıldaki bilimsel gelişmelerde önemli bir payı ve öncü statüsü vardır. Ayrıca ilk bilimler akademilerindendir. Bugün, Fransa Enstitüsünü oluşturan beş akademiden bir tanesidir.

<span class="mw-page-title-main">Polis Akademisi (Türkiye)</span> Ankarada kurulu devlet üniversitesi

Polis Akademisi veya kısaca PA; Ankara'da bulunan bir devlet üniversitedir. Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde hizmet veren akademinin temel amacı hem kamu güvenliğini sağlamaya yönelik nitelikli amir ve polis memurları yetiştirmek hem de güvenlik ve adli bilimler alanlarında yükseköğrenim düzeyinde eğitim vermektir. Bu bağlamda; Polis Amirleri Eğitimi Merkezi (PAEM), Polis Meslek Yüksekokulları (PMYO) ve Polis Meslek Eğitim Merkezi (POMEM) gibi alt kuruluşlarında Türkiye genelinde görev yapmak üzere polis adaylarına eğitim verilir. Adli Bilimler Enstitüsü (ABE), Güvenlik Bilimleri Enstitüsü (GBE) ve Trafik Bilimleri Enstitüsü (TBE) ise ilgili bilim dallarında akademik eğitim vererek uzman yetiştirmek üzerine tasarlanmıştır.

Mehmet Celal Özdoğan, Türk arkeolog.

Mustafa İlhan, Türk tıp profesörü.

Tuncay Taymaz, Türk bilim insanı, akademisyen ve jeofizik profesörüdür.

Bilim Akademisi Derneği, bilimsel liyakat, özgürlük ve dürüstlük ilkelerini tanıtmayı, örneklemeyi ve gözetmeyi amaçlayan bağımsız bir sivil toplum kuruluşu olarak 25 Kasım 2011 günü İstanbul’da kuruldu.

Türk Akademisi veya eski adıyla Uluslararası Türk Akademisi, 25 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da kurulan bilimsel araştırma merkezi. Başlangıçta Türk Akademisi A.Ş. adı altında Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan akademi, 23 Ağustos 2012'de Bişkek'te gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde uluslararası akademi statüsüne kavuşmuştur. Uluslararası Türk Akademisi'nin başkanı Prof. Dr. Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali'dir.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Bilimler Akademisi</span>

Arnavutluk Bilimler Akademisi, 1972 yılında kurulan Arnavutluk'taki en önemli bilimsel kurumdur. Kurum, Arnavutluk'un içinde ve dışında bulunan araştırma merkezlerinde ve diğer organizmalarda yer alan "akademisyenler" olarak da adlandırılan en seçkin bilim insanlarını içermektedir. Akademi 28 üye, 11 ilişkili üye ve 26 onur üyesine sahiptir. Akademi iki bölümden oluşmaktadır:

İsa Habibbeyli Akademisyen, Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasının Bakanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinin Bilim ve Eğitim Komisyonu Başkanı, AMEA Nizami Gencevi adına Edebiyat Enstitüsü Direktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Naci Görür</span> Türk jeolog ve deprem bilimci

Naci Görür, Türk yer bilimci, deprem bilimci, sedimantoloji ile deniz jeolojisi uzmanı ve akademisyen. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümünde öğretim üyesi olan Görür, havza analizi ve depremsellik konusunda araştırmaları ile tanınmaktadır. Marmara Denizi ve deprem konusunda çalışan ve kamuoyunu bilgilendiren bilim insanlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi</span>

Gürcistan Ulusal Bilimler Akademisi (GUBA), Gürcistan'ın önde gelen akademilerindendir. Kasım 1990'a kadar Gürcistan SSR Bilimler Akademisi adı kullanılıyordu. Akademi, Gürcistan'daki bilimsel araştırmaları koordine eder ve yabancı ülkelerin akademileri ve bilim merkezleriyle ilişkiler geliştirir.

Mehmet Ali Alpar, Türk astrofizikçi ve Bilim Akademisi kurucu başkanı. Nötron yıldızları ve pulsarlar üzerine çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Ayhan Ulubelen</span> Türk kimyager

Ayhan Ulubelen, analitik kimyager ve akademisyen

<span class="mw-page-title-main">Fransız Akademisi</span>

Fransız Akademisi, Fransızca ile ilgili konularda Fransa'nın asli kurumu niteliğindedir. Akademi, resmî olarak 1635 yılında Kral XIII. Louis'in başbakanı Kardinal Richelieu tarafından kurulmuştur. 1793 yılında Fransız Devrimi sırasında kapatılan kurum, 1803 yılında Napoleon Bonaparte tarafından Institut de France'ın bünyesinde yeniden kurulmuştur. Enstitünün beş akademisinden en eskisidir.

<span class="mw-page-title-main">Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi</span> Bilimler akademisi

Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi Norveç, Oslo'da bulunan akademik birliktir. Amacı, Norveç'te bilim ve irfanın ilerlemesini desteklemektir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.