İçeriğe atla

Türkiye'deki buzul gölleri

Türkiye'deki buzul gölleri, Kuaterner zamanının Pleistosen döneminde oluşan buzul çağında Anadolu'nun yüksek dağlarında oluşmuş buzul gölleridir. Buzullaşma şekilleri genel olarak üç grupta incelenir:

  1. Toros Dağları,
  2. Doğu Karadeniz Dağları,
  3. Volkanlar ve diğer dağlar[1]

Uludağ buzul gölleri

Uludağ (2543 m) geç Kuaterner buzullaşmasına uğrayan dağlarımızdandır. Beş göl üzerinde yapılan bir araştırmaya göre;[2] göl yüzey sıcaklıkları Temmuz ayında 4.8 °C ile 14,5 °C arasında, Ağustos ayında 15,7 °C ile 23 °C arasındadır. Göllerin pH değeri Temmuzda 8,02- 9,1, Ağustos'ta 8,47-9,82 arasındadır. Zooplakton araştırmasında Rotiferler grubundan 11 familyaya ait 24 takson, Kladoserlerden, 4 familyadan 7 takson, Kopepodlardan 3familyaya ait 5 takson, toplam 36 takson belirlenmiştir. Rotiferlerden tespit edilen takson sayısı şöyledir; Kilimli Gölde (13), Aynalı Göl (9), Karagöl (9), Buzlugöl'de (8) Heybeligöl (4).

Uludağ'da 7 buzul gölü bulunur; Kilimli göl (2330 m), Karagöl (2270 m), Buzlu göl (2390 m), Aynalı Göl (2310), Heybeli Göl (2410 m), Koğukdere Gölü, Çayırlıdere Gölü.

  • Karagöl: Rakımı 2270 m olan göl daire şekillidir. Güneyindeki Karatepe'den (2550 m) adını alır. Gölü çevreleyen sirk duvarlarının yüksekliği 300 m'yi bulmaktadır. Önünde 10 m yüksekliğinde moren setti olan göl kuzeydoğuya bakmaktadır. Seddin altından göl suları sızmaktadır.[3] İçme suyu bulunmadığı ve fazla güneş almadığından kamp için önerilmemektedir.[4]
  • Kilimli Göl: Zirvenin hemen altında bulunan göle dipsiz göl de denilmektedir.[5] Karagölün doğu komşusudur. 2330 m rakıma sahip gölün önünü 20 m yüksekliğinde moren deposu kapatır.[3] Derinliği 4,5 m olan gölün dibi bitki örtüsünden dolayı yeşil görünür. Çevresi piknik alanı ve kamp yeri olarak kullanılır.[4]
  • Aynalıgöl: En yüksek zirve olan Karatepenin (2550 m) kuzey yamaçlarında bulunur. Kuzey doğuya bakan at nalı şeklindedir. Çapı 500 m olan gölün üç yanı dik duvar şeklindedir.[3] İyi güneş alır ve ışınlar yansıma yaptığından bu ismi almıştır. Daha çok yabancı dağcılar tarafından tercih edilmektedir.[4]
  • Heybeli Göl yazın kurumakta ve plato görünümü almaktadır.[4]
  • Koğukdere Gölü ve Çayırlıdere Gölü, Uludağın kuzeybatı yamacında bulunurlar ve yazın kururlar.[6]
  • Buzlugöl: Aynalıgöl yakınlarında dairevi ve dik kenarlıdır. Kilimli gölün doğusundaki küçük tepenin arkasında bulunur. Ağustos ayına kadar üzerinde buz kütleleri bulunur.[4]

Kaçkar Dağları buzul gölleri

Deniz Gölü, Kaçkar Dağları
Libler Gölü, Kaçkar Dağları

Üzerinde güncel buzullarında bulunduğu Kaçkar dağlarında, 100 kadar buzul gölü bulunmaktadır.[7]

  • Deniz Gölü: Denizden yüksekliği 3375 m, alanı 750 m² ile Kaçkarların en büyük buzul gölüdür.[8] Çapı yaklaşık 150 m, derinliği 60 m'dir.[9] On ay boyunca yüzeyi buzla kaplı olan gölde buz tabakası 17-25 Temmuz arasında erimeye başlar.[10] Kaçkarların zirvesine çıkış yolu üzerinde bulunduğundan yaz mevsiminde dağcıların uğrak yeridir. Yusufeli ilçesi, Yaylalar Köyünün Olgunlar Mahallesinden 5-6 saat yürüme ile ulaşılmaktadır.[11]
  • Karadeniz Gölü: Çeymakçur buzul vadisinde yer almaktadır. Ayder Yaylasından 2 saat yürüyüş mesafesinde, 2800 m rakımdadır.[12]
  • Yedigöller: Kaçkar Dağlarının güney batısında Verçenik Dağları üzerinde 3100 m yükseklikte bulunurlar. Erzurum-Rize sınırında Çayırözü alanında yer alır. İspir sınırlarında bazıları çok küçük 10 gölden oluşur. Çayırözü mahallesinden 21 km'lik stabilize yolun sonundan 1-2 saatlik yürüyüşle ulaşılmaktadır. Göl bölgesinin kuzeyinde Anzer ve Cimil yaylaları bulunur.[13] İspir Belediyesi alana beton merdiven yaptırması tartışılmış,[14] merdivenleri yıkan köylüler yargılanmıştır.[15]
  • Karagöl: Kaçkar Dağlarının doğu kesimi olan Altıparmak Dağları üzerinde bulunan 14 buzul gölünün en büyüğüdür. 130 m genişlik, 230 m uzunluk, 7 m derinliğe sahiptir.[16]
  • Kapılı Göller: Verçenik Dağlarının eteklerinde, birbirine bağlı olan iki göl şeklindedir. Verçenik Yaylasından sonra 2-3 saatlik yürüyüş yolundadır. Erzurum-Rize arasında dağların zirvelerindeki geçitlere kapı adı verilmesi nedeniyle bu isimle anılırlar.[17]
  • At Göl: Verçenik Yaylası ile Kapılı Göller arasındadır. Gölden Verçenik Deresi doğar. Buzul gölleri yüksekliklerinden dolayı fazla canlı yaşamaz, fakat At Gölüne bırakılanlar yaşamıştır ve gölde alabalık bulunur.[9]
  • Tatos Gölleri (Sulak Göller): Birbirine bağı üç göl halinde 2900 m yükseklikte, Tatos Dağının yamaçlarında bulunur. Verçenik yaylasından 3 saatlik yürüyüşle ulaşılmaktadır.[17]
  • Salar Gölü: Çapans Dağları üzerinde Çermeniman buzul vadisinde bulunur. Salır gediğinin alt tarafında yer alıp, uzunluğu 500 m'dir. Buzul vadisi içinde Salar Gölü ile beraber Cin Gölü ve Kubbeli Göl de bulunur.[18]
  • Cin Gölü: Çapans Dağları, Çermeniman buzul vadisinde bulunur. Batıya dönük yamaçlarda asılı vadi içinde yer alır. Suları Ziyaret Deresini besler.[18]
  • Şefkar Buzul Gölleri: Çapans dağları üzerinde, Sarpinovit Buzul Vadisi içinde yer alan, taban yüksekliği 3100 m ile 3150 m arasında değişen sirklerin içinde bulunurlar.[18]
  • Şeytan Gölü: Çapans Dağlarında, Kuruyatak buzul vadisi içinde yüksek alanlarda sirklerde buzul gölleri oluşmuştur. Şeytan Gölü, Çürük Göl ve Çikrik Gölleri bunlardandır. Kuzeyinde 3000 m'nin üzerinde piramidal konik tepesi ile Şeytan gölü ilgi çekmektedir.[18]
  • Musa Gölü: Verçenik Dağı, Cimil vadisi içerisinde, 3035 m rakımda, 200 m çapında buzul gölüdür. Gölden çıkan sular Çatak Deresine dökülür.

Bolkar Dağları buzul gölleri

Çiniligöl'ün bir tepeden görünüşü.
Karagöl, Bolkar Dağları
Bolkar Dağları üzerindeki Yazıgöl

Bolkar Dağlarında derin sirk çukurlukları var olmasına rağmen, Kaçkar Dağları kadar buzul gölü oluşmamıştır. Bunun temel sebebi kireçtaşından (kalker) oluşan arazinin düdenler aracılığı ile suları yer altına boşaltması ve göl oluşumunu engellemesidir.[19]

  • Çiniligöl: 2690 m yükseklikte yer alır. Karagöl yakınındaki geçitten geçilerek 15-20 dakikada ulaşılır. Bolkar Dağları göllerine çıkmak için Adana, Pozantı ilçesi, Darboğaz mahallesi uygundur.[20] Göl tek nokta endemik bir tür olan Toros kurbağasının yaşam alanıdır.
  • Karagöl: Bolkar Dağları üzerinde 2650 m yüksekte yer alır. Gölde endemik bir tür olan Toros kurbağası (Rana Holtzi) yaşar. Göle kadar uzatılan yol kirlenmenin hızlanmasına neden olmuştur.[20] Niğde ili, Ulukışla ilçesi, Maden köyü sınırlarında yer alır. Uzunluğu 450 m, genişliği 175 m, derinliği 12 m, alanı 2,60 hektardır. 5-6 ay boyunca buz tutan gölün sularının Ekim ayı sıcaklığı 6 °C, Temmuzda 9 °C'dir.[21]
  • Yazıgöl: Yazıgöl, Mersin ili Çamlıyayla ilçesi sınırlarında olan, 2730 metre yükseltide Bolkar Dağları üzerindeki 1500m² alana sahip buzul göllerinden biridir. Bolkarların güneye bakan yamacında doğu-batı uzanışlı, Yazıgöl buzul vadisi içinde yer alır. Vadinin içerisinden geçtiği Yazıgöl Yaylasında 35-40 yaylacı yazın hayvancılık yaparlar.[22]
  • Eğrigöl: Bolkar Dağlarında 2750 m yüksekliktedir. Yazıgöl'den 1,5 saat yürüme mesafesinde bulunur.

Kaynakça

  1. ^ ÇİNER, Atilla (Şubat 2003). "ÖZ" (PDF). Türkiye'nin güncel buzulları ve Kuvaterner Buzul Çeşitleri. jmo.org.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  2. ^ USTAOĞLU, M.Ruşen ve ark. (2008). "Bulgular" (PDF). Uludağ(Bursa)’daki Buzul Gölleri ve Akarsularında Faunal Bir Çalışma. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  3. ^ a b c ERİNÇ, Dr. Sırrı. "Uludağ üzerinde glasyal şekiller" (PDF). Uludağ Üzerinde Glasal Morfoloji Araştırmaları. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  4. ^ a b c d e "Göller Bölgesi" (PDF). ÇEMTAŞ Bülten. cemtas.com.tr. Eylül-Ekim 2013. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  5. ^ "Uludağ'ın gölleri büyülüyor". yabantv.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  6. ^ "ULUDAĞ MİLLİ PARKI". ormansu.gov.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  7. ^ "Kaçkar Dağları Milli Parkı". ormansu.gov.tr. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  8. ^ DOĞU, Yar. Doç.Dr. Ali Fuat ve ark. "Kaçkar Dağında Buzul Şekilleri" (PDF). KAÇKAR DAĞINDA BUZUL ŞEKİLLERİ, YAYLALAR VE TURİZM. ankara.edu.tr. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  9. ^ a b "BUZUL GÖLLERİ". kesfetmekicinbak.com. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. []
  10. ^ KESKİN, Ali Ethem (2011). "Kaçkar'a Dalmak". kesfetmekicinbak.com. 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  11. ^ "Büyük Deniz Gölü, Kaçkar'ın Mavi Gözü". kesfetmekicinbak.com. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. []
  12. ^ "TRANS KAÇKAR". karadeniztatil.com. 24 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 
  13. ^ "Rize Yedigöller keşfedilmeyi bekliyor". sabah.com.tr. 17 Ekim 2011. 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  14. ^ "Cennete 3300 metrede merdiven". hurriyet.com.tr. 29 Ağustos 2012. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  15. ^ "'Saklı cennet'e yapılan merdivenleri yıkan köylülere beraat". 22 Şubat 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  16. ^ "Kaçkarlar". kitapyurdu.com. 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015. 
  17. ^ a b "Kaçkarlar'ın en güzel manzaralı dağ ve göllleri". hurriyet.com.tr. 10 Kasım 2013. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  18. ^ a b c d GÜRGEN, Gürcan (2003). "Çapans Dağlarının Glasyal Morfolojisi". Çapans Dağları Kuzeyinin (Rize) Glasyal Morfolojisi. ulakbim.gov.tr. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  19. ^ EGE, İsmail (2008). "HİDROĞRAFİK ÖZELLİKLER". BOLKAR DAĞLARI’NIN DOĞU KESİMİNDE JEOMORFOLOJİK BİRİMLER ÜZERİNDE ARAZİ KULLANIMI. 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015. 
  20. ^ a b "BOLKAR GÖLLERİ". kesfetmekicinbak.com. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. []
  21. ^ "Bolkar-Karagöl'ün Kara Bahtı!". su-meru.com. 10 Nisan 2013. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 
  22. ^ EGE, İsmail (2008). "Hayvancılık Amaçlı Yaylacılık". BOLKAR DAĞLARI’NIN DOĞU KESİMİNDE JEOMORFOLOJİK BİRİMLER ÜZERİNDE ARAZİ KULLANIMI. 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uludağ</span> Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m rakımlı, Türkiyenin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ

Uludağ, Bursa ili sınırları içinde, 2.543 m yüksekliği ile Türkiye'nin en büyük kış ve doğa sporları merkezi olan dağ. Uludağ; Marmara Bölgesinin en yüksek dağıdır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Uludağ'ın uzunluğu 40 km'yi bulur. Genişliği ise 15–24 km'dir. Toplu ve heybetli bir görünüşe sahip olan bu dağın Bursa'ya bakan yamaçları kademeli, güneye Orhaneli'ne bakan tarafları ise düz ve daha diktir. En yüksek noktası göller bölgesinde yer alan Uludağ tepe'dir. Uzaktan Bursa'ya yaklaşılırken ve oteller bölgesinde görülen yüksek tepe genelde zirve olarak algılanır. Hâlbuki Zirve gibi görünen o tepenin ismi Keşiş Tepedir ve yüksekliği 2.486 m'dir. Uludağ tepe Keşiş Tepenin 5 km güneydoğusunda yer alır. Dağın kuzey tarafında Sarıalan, Kirazlı, Kadı, Sobra yaylaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağları</span> Türkiyenin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası

Kaçkar Dağları, Türkiye'nin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası. Kuzey Anadolu Dağları'nın doğudaki bölümünü oluşturur. Doğusundaki birçok zirvesi 3500 m üzerindeyken, batı kesimi 2000 m yüksekliğe kadar ulaşır. En yüksek noktası olan Kaçkar Kavrun Dağı 3932 m yüksekliktedir. 1994 yılında Kaçkar Dağları Millî Parkı tesis edilmiştir. Millî parkın büyük bir bölümü Rize ili Çamlıhemşin ilçesi sınırları içinde, küçük bir bölümü de Artvin ili Yusufeli ilçesi sınırları içinde kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin buzulları</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'de az da olsa özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunan daimî kar sınırının üzerindeki dağlarda buzullar bulunur. Genellikle vadi buzulu ve buzyalağı buzulu tipinde olan buzulların yanı sıra, Türkiye'nin tek doruk buzulu Ağrı Dağı'ndadır ve 10 km2'lik alanıyla da ülkedeki en büyük buzuldur. Türkiye'nin en büyük vadi buzulu ise ülke içindeki buzulların üçte ikisini bulunduran Güneydoğu Toroslardaki 4 km uzunluğu ve 8 km2 alanıyla Uludoruk Buzulu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Anadolu Dağları</span>

Kuzey Anadolu Dağları ya da Pontus Alpleri, Anadolu'nun kuzeyini kıyıya paralel, birkaç sıra halinde kuşatan sıradağlarıdır. Orojenez sonucu oluşan bu kıvrım dağları batıdan doğuya şöyle sıralanır: Köroğlu Dağları, Ilgaz Dağları, Küre Dağları, Canik Dağları, Köse Dağları, Giresun Dağları, Doğu Karadeniz Dağları, Mescit Dağı, Yalnızçam Dağları, Tecer, Mercan, Allahuekber Dağları. Erzurum-Kars yaylasında Palandöken Dağları ile Doğu Anadolu Dağları birleşir.

Karagöl şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Mescit Dağı</span>

Mescit Dağı, Erzurum ili sınırları içinde yer alan ve Türkiye'nin 3000 metrenin üstündeki dağlarındandır. 3255 metrelik zirvesi ile Çoruh Nehri'nin çıktığı dağ olan Mescit Dağı, Erzurum şehir merkezinin kuzeyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Çiniligöl</span>

Çiniligöl, Bolkar Dağları'nda yer alan buzul göllerinin en büyüğüdür. Kuaterner zamanının Pleistosen döneminde Anadolu'nun yüksek dağlarında oluşmuş buzul gölüdür. Aladağlar ve Bolkar dağları üzerinde buzul aşınması ile oluşmuş sirk gölleri yer almaktadır. Akgöl, Alagöl, Çiniligöl, Yedigöl, Karagöl bölgedeki sirk göllerinin başlıcalarıdır. 2.600 metre rakımdaki göl, Niğde ili Ulukışla ilçesi sınırları içerisinde yer alır. Niğde ili göller bakımından zengin olmamakla beraber oluşum ve gelişimleri birbirinden farklı göllere de sahiptir. Mersin'in Çamlıyayla ilçesinden de buraya ulaşım vardır.

<span class="mw-page-title-main">Yazıgöl</span>

Yazıgöl, Mersin ili Çamlıyayla ilçesi sınırlarında olan, 2720 metre yükseltide Bolkar Dağları üzerindeki göllerden biridir. Delimahmutlu Gümüşoluk Vadisi Tersakan platosu parkurunu takip edince Mersin - Niğde - Konya sınırlarının kesişme noktası yakınında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karçal Dağları</span> Artvin ili sınırları içinde kalan dağ silsilesi

Karçal Dağları veya Karaçal Dağı veya Karçhali Dağı, Türkiye'nin kuzeydoğu ucunda, Artvin ili sınırları içinde kalan dağ silsilesidir. Karçal veya Karaçal adı, Gürcüce "Karçhali"den değişime uğramıştır ve Karçhali (კარჩხალი) "çıplak dağ", "kayalık dağ" anlamına gelir. Karçhali Vadisi ile Karçhali Deresi adını bu dağdan alır.

Tatos (Dilek) Dağları Doğu Karadeniz Dağları'nın doğu uzantıları olan sıradağların eski ve orijinal adı olup, Rize ve Erzurum il sınırında yer almaktadırlar. Tatos aynı zamanda Rize'de Osmanlı döneminde yaşamış bir ailenin de adıdır. Yüksekliği 3550 m olan dağların adı Cumhuriyet döneminde Dilek Dağları olarak değiştirilmiştir. Yörede ve yayınlarda Tatos adı kullanılmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Buzul gölü</span>

Buzul gölü, buzul aşındırmasıyla oluşan sirk adı verilen çanaklarda oluşan göllerdir. Son Buz Çağı sonlarında, yaklaşık 10,000 yıl önce eriyen buzullar sebebiyle oluşmaya başlayan coğrafi çöküntülerin; eriyen mineraller, çökeltiler ve su ile dolması sonucu buzul gölü oluşmaktadır. Bu tür göller aynı zamanda çanak gölü olarak da nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Dedegöl Dağı</span>

Dedegöl Dağı, Isparta'nın doğusunda Yenişarbademli ilçesi sınırı içerisinde 2.992 m. yüksekliğiyle Isparta ilinin en yüksek dağıdır. Anamas Dağı olarak da bilinmektedir. Bilinen 15 km uzunluğuyla Türkiye'nin en uzun mağarası olan Pınargözü Mağarası da bu dağ içerisinde yer alır. Dedegöl Dağı, Batı Toroslar orojenik kuşağı içinde yer alan ana hatlarıyla güneyden kuzeye ve kuzeybatıya doğru uzanış gösteren en yüksek noktası 2992 m olan bir dağdır. Kuzey güney doğrultusunda yaklaşık 12 km uzunluğa, doğu-batı doğrultusunda ise 5–6 km genişliğe sahiptir. Doğa Derneği'nin yayınladığı Önemli Doğa Alanları araştırmasına göre Dedegöl Dağları'nın sınırları doğuda Beyşehir Gölü, kuzeyde Belceğiz köyü ve Sarıidris beldesi, batıda Aksu ilçesi ve güneyde Emerdin Dağı ile Köprüçay Vadisi'nden oluşmaktadır. Dedegöl Dağı, tektonik olarak Türkiye'nin en aktif alanlarından biri olan “Isparta Açısı” içinde, bu alanının doğu kesiminde yer almaktadır. Dağın en yüksek noktası Dedegöl Tepe zirvesidir. Kartal Tepe, Karçukur Tepe dağın diğer yüksek tepeleri arasındadır.

Sirk ve sirk gölleri, yüksek dağ zirveleri yakınlarında buzul aşındırması kontrolünde gelişmiş, kenarları sarp yarım daire veya buna benzer şekildeki çanaklara sirk adı verilmektedir Günümüz buzul arası dönemde yüksek dağlardaki vadi buzullarının erimesi sonucu sirkler günümüzde su ile dolmuş ve gölleşmiştir. Çeşitli büyüklükte olurlar. Oluşumlarının başlangıcında kar aşındırmasının da rolü vardır. Yüksek dağlık kütlelerde yamaçların üst kısımlarında yer alan herhangi bir çukurlukta veya sel kabul havzasında biriken karlar belirli bir kalınlıktan sonra yamacın eğimine uygun olarak hareket ederler ve bu arada zemini oyarak çukurlaştırırlar. Meydana gelen bu çukura nivasyon sirki denir. Burada biriken karlar zamanla buzul buzuna dönüşürler. Bu buzulun aşındırma gücü daha fazladır ve yer aldığı çanağı daha da derinleştirerek onu sirk haline dönüştürür. Nivasyon sirklerinde ters eğimler 5 dereceden daha küçüktür. Buna karşılık asıl sirklerde bu değerden daha büyük bulunur. Sirklerin büyüklüğü buzulun kütlesi ve aşındırma süresiyle doğru orantılıdır. Bu hususta zeminin litolojik özellikleri de önemli bir rol oynar.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağları Millî Parkı</span>

Kaçkar Dağları Millî Parkı büyük bölümü Rizenin Çamlıhemşin ilçesinde, bir bölümü Erzurum ve Artvin illerine uzanan millî park. 51.550 hektarlık mili park Fırtına Deresi ile Hemşin Deresi arasında yer alan Kaçkar Dağları üzerinde kurulmuştur.

Keremali (Elmacık) Dağı, Köroğlu Dağlarının batıda bölümünü oluşturan, Sakarya ilinin en yüksek dağı. 1543 m yüksekliğindeki dağ Hendek ilçesinin güneyi, Akyazı'nın doğusunda bulunur. Dağ adını zirveye yakın bir alanda bulunan türbeden almaktadır. Dağın genel adı Elmacık Dağı iken Sakarya ilinde kalan kısmı için Keremali Dağı olarak kullanılmaktadır. Dağın batısı Sakarya, doğusu Düzce ve Bolu (Mudurnu) il sınırlarında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Buzulları</span>

Kaçkar Buzulları, çoğunluğu Türkiye'nin en yüksek dördüncü zirvesi olan Rize'nin 50 km güneyindeki Kaçkar Dağı'nda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Karagöl, Toros</span> Niğde ilinde, Bolkar Dağları üzerinde bulunan buzul sirk gölü

Karagöl Niğde ilinde, Bolkar Dağları üzerinde bulunan buzul sirk gölü.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Gölü</span>

Büyük Deniz Gölü veya Büyük Peşevit Gölü, Artvin ili Yusufeli ilçesi Yaylalar Köyünde bulunan bir buzul gölü. Rakımı 3384 metredir. Derinliği 60 metredir ve Türkiye'deki en derin buzul gölüdür. Aynı zamanda 95500 m² alanı ile Kaçkarların en büyük buzul gölüdür. Gölün yarıçapı yaklaşık 150 metredir. On ay boyunca yüzeyi buzla kaplı olan gölde buz tabakası 17-25 Temmuz arasında erimeye başlar. Kaçkarların zirvesine çıkış yolu üzerinde bulunduğundan yaz mevsiminde dağcıların uğrak yeridir. Yusufeli ilçesi, Yaylalar Köyünün Olgunlar Mahallesinden 5-6 saat yürüme ile ulaşılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yedigöller (Kaçkar Dağları)</span>

Yedigöller, Erzurum ilinin İspir ilçesi ve Rize ilinin İkizdere ilçesinde bulunan buzul gölleridir. Kaçkar Dağlarının güney batısında Verçenik Dağları üzerinde 3100 m yükseklikte bulunurlar. Erzurum-Rize sınırında Çayırözü alanında yer alır. İspir sınırlarında bazıları çok küçük 10 gölden oluşur. Ayrıca Yedigöller'in en batısındaki İkizdere sınırları içerisinde kalmaktadır. Çayırözü mahallesinden 21 km'lik stabilize yolun sonundan 1-2 saatlik yürüyüşle ulaşılmaktadır. Göl bölgesinin kuzeyinde Anzer ve Cimil yaylaları bulunur. İspir Belediyesi alana beton merdiven yaptırması tartışılmış, merdivenleri yıkan köylüler yargılanmıştır. Gölün suları Yedigöl Deresi aracılığıyla Çoruh Nehri'ne akmaktadır.

Rize'deki bütün göllerin alfabetik olarak listesi;


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.