İçeriğe atla

Türkiye'deki Bulgarlar

Bulgarlar
Българи (okunuşu: Bılgari
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Türkiye İstanbul~450[1]
Amerika Birleşik Devletleri ABD?
Kanada Kanada?
Avustralya Avustralya?
Diller
Türkçe, Bulgarca
Din
Ortodoks, Katolik

Türkiye'deki Bulgarlar, Bulgar etnik kökenli Türk vatandaşlarını ifade eder. Bulgar vatandaşlığına sahip etnik Türk olan Bulgaristan Türkleri ya da yine bir Slav milleti olan Pomakları içermez. Doğu Trakya'da Edirne ve Kırklareli başta olmak üzere, patrikhane merkezi olan İstanbul'da ve Marmara'nın güneyi yayılım alanlarıdır. Asya'da kalan bu son gruba Anadolu Bulgarları (Küçük Asya Bulgarları) da denir.

Osmanlı-Rus savaşlarında Bulgaristanın Rusya'yı desteklemesi daha sonra Bulgaristanın bağımsızlık kazanması ve son olarak 2. Balkan Savaşında büyük bölümü ülkeyi terk etmiştir. Günümüzde spor amaçlı Türk vatandaşlığına geçen etnik Bulgarlar bulunmaktadır; Goşo Ginçev ve Svetla Sınırtaş bunlara örnektir.

Tarih

7.yy'da Tuna kıyısına yerleşen Bulgarlar, I. Bulgar İmparatorluğu döneminde Trakya'ya genişleyerek Bizans Doğu Trakyası'nın bir kısmını ele geçirmişlerdir. 813 yılında İstanbul'un kuşatacak kadar güçlenirler. Daha sonra Bizans egemenliği altına girerek bağımsızlıklarını yitirirler. 4. Haçlı Seferi (1200-1204) sonrası Bizans'ın İstanbul'u kaybedip İznik'e çekilmesiyle bağımsızlığını kazanan ve İkinci Bulgar İmparatorluğu kuran Bulgarlar kısa sürede tekrar güçlenerek genişlese de egemen olsa da II. Mihail Asen (1246-1256/57) döneminde İznik İmparatorluğuna yenilip tekrar Tuna Havzasına geri çekilirler. Bulgarlar Osmanlı'nın Avrupa kıtasına geçmesi ve Edirne'nin Fethini (1361-1371) izleyen yıllarda tamamen Osmanlı egemenliğine girdi.

Tüm Ortodokslar gibi Osmanlı Millet sistemi içerisinde Rum olarak adlandırılan Bulgarlar, ulusal bilinçlerini kazanmaya başlayarak İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesinden Sultan Abdülaziz döneminde 28 Şubat 1870 tarihinde bir ferman ile ayrıldılar ve Bulgar Eksarhlığı kuruldu. Daha sonra sırasıyla yaşanan savaşlar ve Bulgaristan genişlemesiyle birçok Türkiye Bulgarı, Bulgaristan göç etti.

Cumhuriyet Dönemi

Dağılım

İstanbul Bulgarları / Tsarigrad Bulgarları:

Doğu Trakya Bulgarları: Özellikle Edirne ve Kırklareli'nin Bulgaristan sınırında yaşarlar. İkinci Balkan Savaşı sonrasında imzalanan İstanbul Antlaşmasıyla"Bulgar bölgesinden 9.714 Müslüman aile veya 48.570 Müslüman ile Doğu Trakya’dan 9.742 Bulgar aile veya 46.764 Bulgar mübadele edilmiştir."[2]

Anadolu Bulgarları / Küçük Asya Bulgarları: Güney Marmaraya yerleşmiş Bulgarlar, dönem dönem Bulgaristan'a göç ederek, ülkeyi terk etmiştir. Bu bölgede yer alan Bulgar ya da Bulgar/Rum köyleri aşağıda listelenmiştir.[3]

Ayrıca Osmanlıdaki laik eğitim veren ilk Bulgar mektebi Muradiye de açılmıştır.[4]

Din

Çoğunlukla Ortodoks olan Bulgarlar arasında Katoliklerde vardır. Edirne'de Leh desteğiyle kurulan Bulgar Katolik Okulu ve Galata Bulgar Katolik Kilisesi bu cemaatin geçmişten gelen varlıklarıdır.

Yapılar

  • Feriköy Bulgar Mezarlığı
  • Bulgar Hastanesi (Günümüz Türkiye Hastanesi, Şişli)
  • Sweti George (Esweti Georgi) Ortodoks Kilisesi, Edirne

Kültür

Yazılan Kitaplar

  • Georgi P. Kostandov, İstanbullu Bulgarlar ve Eski İstanbul
  • Doçent Magdalena Elçinova, Görülmeyen toplum: İstanbul’daki Ortodoks Bulgarlar
  • G. Bakalov, H. Kopanov, İstanbul Bulgar Tarihi Anıtları

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Nov Bılgarski Üniversitesi Antropoloji Bölümü Başkanı Doçent Magdalena Elçinova ile kitabı "Görülmeyen toplum: İstanbul'daki Ortodoks Bulgarlar" hakkında söyleşi". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2020. 
  2. ^ Bulgaristan-Yunanistan nüfus mübadelesi ile Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi arasındaki etkileşimin Değerlendirilmesi, K. ÖZLEM(2018)[]
  3. ^ "Index Anatolicus, Anadolu da ki Bulgar Yerleşimleri". 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2020. 
  4. ^ Index Anatolicus, Muradiye, Susurluk

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rum</span>

Rum, Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşamış ve Roma yurttaşı haklarına sahip olmuş halk veya kişidir. Bu kimselerin çeşitli etnisiteye sahip bireylerden oluşan bir topluluk olmalarına karşın ilerleyen zamanda bu kimselerin konuştukları Latinceyi bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve çoğunluğun Müslümanlardan oluştuğu yerlerde yaşamaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dışında Müslüman ülkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek için kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşları</span> 1912-1913 yıllarında Balkan Yarımadasında yaşanan iki savaş

Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki 8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913 arasında dört devlete karşı yaptığı savaşlardır. Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı'nın Balkanlarda hızlanan yayılma faaliyetleridir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi</span> Türkiye ile Yunanistan arasında din esasına dayanılarak gerçekleştirilmiş zorunlu göç

Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi, 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması'na ek olarak yapılan sözleşme uyarınca Türkiye Cumhuriyeti ve Yunanistan Krallığı'nın kendi ülkelerinin yurttaşlarını din esası üzerine tehcir ve zorunlu göçe tabi tutmasına verilen addır. Göçe tabi tutulan kişilere ise mübadil denir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar Eksarhlığı</span>

Bulgar Eksarhlığı Otosefal Bulgar Ortodoks Kilisesi'nin resmi adıdır. Eksarhlık, 1945 yılında Ekümenik Patrikhane tarafından tanındı ve 1953 yılında Bulgar Patrikliği'ne dönüştürüldü.

<span class="mw-page-title-main">İznik İmparatorluğu</span> 1204te Bizans İmparatorluğunun Haçlılar tarafından yıkılmasından sonra kurulan Bizans ardıl devleti

İznik İmparatorluğu ya da İznik ''Rum'' İmparatorluğu, Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Batı Avrupalı ve Venedikli orduların 1204 yılında Konstantinopolis'e gelip şehri talan etmesi ve şehirde Katolik Hristiyanlar idaresinde bir Latin İmparatorluğu'nun kurulmasının ardından Bizans İmparatorluğu asilleri tarafından kurulan Yunan devletlerinden en büyüğüdür. 1204 ile 1261 arası hüküm sürmüştür. İznik Rum İmparatorluğunun resmen, kültürel ve dinsel başşehri İznik olmakla beraber, ikinci hükümdar olan III. İoannis ve sonraki imparatorlar hükümdar sarayı yerleşkesi ve efektif idari merkezi olarak Kemalpaşa’yı kullanmışlar ve bu imparatorluk Kemalpaşa’dan idare edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Türkiye ilişkileri</span>

Bulgaristan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ile Bulgaristan'ın sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Yunanistanı</span>

1828 yılında yapılan Edirne Antlaşması ile bağımsızlığını kazanana kadar Yunanistan'ın büyük bir kısmı Osmanlı Devleti sınırları içindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan tarihi</span>

Bulgaristan tarihi günümüzdeki Bulgaristan'ın topraklarında tarih öncesi zamanlardan bu yana gerçekleşmiş tarihsel olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Türkleri</span>

Balkan Türkleri veya Rumeli Türkleri, Balkanlar'da yaşayan Türklerdir. Balkan Türkleri, Edirne'deki Meriç nehrinin batı tarafında yaşayan Türklere verilen addır. Çoğunlukla Makedonya, Kosova, Bulgaristan, Yunanistan, Bosna-Hersek ve Romanya'da olmak üzere toplamda 1.763.155 - 2.837.703 Türk yașamaktadır. Nüfusları kesin olarak hesaplanamamakla birlikte 1 milyona yakın olduğu Türk dernekleri tarafından hesaplanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Trakya</span> Türkiyenin coğrafi olarak Güneydoğu Avrupanın bir parçası olan bölümü

Doğu Trakya veya yaygın olarak sadece Trakya, Trakya bölgesinin Türkiye sınırları içinde kalan kısmıdır. Türkiye'nin Avrupa'daki topraklarının tamamını oluşturur. Batısında Meriç nehri ve Yunanistan'a bağlı Batı Trakya, kuzeyinde Bulgaristan'da kalan Kuzey Trakya ve Karadeniz, doğu ve güneyde ise sırasıyla İstanbul Boğazı, Marmara Denizi, Çanakkale Boğazı ve Saros Körfezi ile çevrilidir. İstanbul kentinin tarihsel merkezi ve Edirne gibi önemli eski kentler bu bölgededir. Aynı zamanda Türkiye'nin Avrupa ile olan kara yolu ve demiryolu bağlantıları Doğu Trakya'dadır.

<span class="mw-page-title-main">III. İoannis</span>

III. İoannis Dukas Vatacis (y. 1192, Dimetoka - 3 Kasım, 1254, Kemalpaşa 1221-1254 yılları arasında İznik İmparatoru olmuştur. İoannis Dukas Vatacis çok büyük bir olasılıkla general Basileios Vatacis'in oğludur ve babası Bizans imparatorları olan II. İsaakios ve III. Aleksios'in adı bilinmeyen bir kuzeninin oğludur. Asker bir aileden gelen ve şahsen başarılı bir asker olan İoannis 1212'de birinci İznik İmparatoru olan I. Theodoros tarafından İrene Laskarina adlı kızına koca olarak seçilmiş ve düğün yapılmıştır. I. Theodoros üç evlilik yapmakla beraber, tahtına varis olacak bir erkek oğlu olmamış ve vâris olarak damadı general İoannis Vatacis'i seçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

Edirne'nin Kurtuluşu, iki farklı tarihi olayı ifade eder.

Gacallar ya da Müslüman Gagavuzlar; asıl Gacallar Balkanlar'da kuzeydoğu Bulgaristan'ın Deliorman bölgesinde ve çevresinde, sanal Gacallar ise Türkiye'nin Doğu Trakya bölgesinde yaşayan bir Türk topluluğudur.

Günümüz Bulgaristan'ında etnik olarak Türkler, Bulgarlar, Pomaklar, Kırım Tatarları, Romanlar, Aşkenazlar, Makedonlar, Çerkesler, Ruslar, Ermeniler, Ulahlar, Yunanlar, Ukraynalılar, Rumenler ve Gagavuzlar yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Edirne Vilayeti</span>

Edirne Vilayeti Osmanlı Devleti vilayetidir. 1877'den önce 8 sancağı vardı. Vilayet 93 ve Balkan Harbinden sonra küçülmüştür. Dedeağaç, Gümülcine sancakları Yunanistan'ın Filibe ile Slimia Bulgaristan'ın olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Rumları</span>

Osmanlı Rumları Osmanlı Devletinde yaşayan Rumlara verilen isimdir. Kuruluşundan itibaren pek çok Rum topluluğu Osmanlı sınırları içindeki İç Anadolu (Kapadokya), Ege ve Karadeniz bölgelerinde yaşamıştır ve devletin son dönemlerine kadar önemli rol oynamışlardır. Bugün büyük çoğunluğu Rum Kırımı ve Mübadele'den dolayı Yunanistan'da yaşamaktadır.

Osmanlı döneminde Bulgaristan tarihi, Osmanlı İmparatorluğu'nun, 14. yüzyılın sonlarında İkinci Bulgar İmparatorluğu'nun dağılmasıyla birlikte ortaya çıkan daha küçük krallıkların fethinden başlayıp, 1878'de Bulgaristan'ın bağımsızlığına kadar yaklaşık 500 yıllık bir zamanı kapsamaktadır. 93 Harbi'nin sonuçları ile beraber, işlevsel olarak bağımsızlığını kazanan yarı bağımsız bir Bulgaristan Prensliği kurulmuştur. 1885'te Doğu Rumeli'yi içerisine alan özerk Bulgaristan Prensliği, 1908 senesinde bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Millet-i Rûm</span>

Rūm milleti ya da "Roma milleti", Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Doğu Ortodoks Hristiyan cemaatinin adıydı. Cemaat, Osmanlı siyasi sistemine tabi olmasına rağmen, belirli bir iç özerkliği vardı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.