Türkiye'de zorunlu askerlik
Türkiye'de zorunlu askerlik mevcuttur. Sadece Türkiye Cumhuriyeti doğumlu olan ve 20 yaşına gelmiş Erkek vatandaşlara zorunlu kılınan bir hizmettir. Günümüzde er olarak askerlik süresi 6 ay, yedek subay ve yedek astsubay olarak askerlik süresi 12 aydır. 26 Haziran 2019 tarihinde yürürlüğe giren yeni askerlik kanunu[1] ile bedelli askerlik kalıcı hâle getirilmiştir. Buna göre bu ücreti ödemeyenler için zorunlu askerlik 6 aydır. Bedelli askerlik ücretini ödeyenlerden ardından acemi er olarak 1 aylık temel askerlik eğitimini tamamlamaları istenir, ardından askerlik hizmetlerini tamamlamış olurlar.
| 1924 | 1927 | 1935 | 1941 | 1945 | 1950 | 1963 | 1970 | 1984 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 2003 | 2014 | 2019- |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Topçu, süvari, fenniye, otomobil, sanayi ve mızıka: 24 Jandarma: 36 Denizci: 60 | Mızıka: 24 Jandarma: 30 Denizci: 36 | Jandarma: 30 | Jandarma: 30 Gümrük: 30 Denizci: 36 | 73/3 tertipler: 21 | Er ve erbaşlar: 6 Yedek subay ve yedek astsubaylar: 12 | ||||||||||
Eğitim sebebiyle askerlik hizmetinin ertelenmesi
Lise, Mesleki ve Teknik Lise, Açık Lise ve Mesleki Eğitim Merkezi öğrencileri 22 yaşına girilen yılın sonuna kadar,
Önlisans veya Lisans düzeyinde Üniversite öğrencileri 28 yaşına girilen yılın sonuna kadar,
Yüksek Lisans öğrencileri 32 yaşına girilen yılın sonuna kadar,
Doktora öğrencileri 35 yaşına girilen yılın sonuna kadar,
Erteleme hakkına sahiptir. Mezun olana kadar, eğitim seviyesi aynı seviyede olan bir kurumda devam edildiği sürece askerlik hizmetlerini erteleyebilirler. Bu ertelemeler, mezun olmayanlar için aynı eğitim seviyesinde, mezun olanlar içinse daha yüksek bir eğitim seviyesinde devam edildiği ve yaş sınırı geçilmediği sürece yenilenebilir. Ayrıca, mezuniyet sonrası, istek halinde lise mezunu 3 yıl, üniversite mezunu 2 yıl, yüksek lisans mezunu 1 yıl süreyle erteleme yapabilir.[1]
Yükseköğrenim eğitimi alan kişilerde askerlik hizmeti
Yükseköğrenim (dört yıllık ve iki yıllık üniversite) görmüş olanlar ise yedek subay ve yedek astsubay adayı olarak askerlik şubelerine müracaat ederler. Türk Silahlı Kuvvetlerinin o anki ihtiyacına göre kişi uzun dönem yedek subay veya yedek astsubay olarak 12 ay ya da kısa dönem er olarak 6 ay ile askerlik görevlerini tamamlarlar.
Er olarak askerlik yaparken yükseköğrenim mezunu olunursa
Mezun olunduğunda birlik komutanına dilekçe ve taahhütname ile müracaat edilir. Gerekli prosedürler tamamlandıktan sonra geçici olarak terhis olunur ve askerlik şubeleri tarafından yedek subay aday adaylarının tabi olduğu işlemler yapılır. Bu işlemler neticesinde;
1. Kısa dönem askerlik yapmasına karar verilirse;
- Geçici terhis olunmadan önceki askerlik süreleri 6 aydan fazla ise derhal terhis edilir.
- Süre 6 aydan az ise 6 aya tamamlayacak kadar daha askerlik yapılır ve terhis olunur.
2. Yedek Subay olarak askerlik yapılmasına karar verilirse; geçici terhis olunmadan önce yapılan askerlik hizmeti yanar ve 12 ay boyunca yedek subay olarak askerlik yapar.[4]
Hayatını kaybeden askerlerin yakınlarının askerlik durumu
Şubat 2009 tarihinde çıkarılan bir yasa ile, askerlik yaparken, "terörle mücadele kapsamında" hayatını kaybeden yükümlülerin çocukları ile kardeşlerinin tamamı, istekli olmadıkça askerliğe alınmamakta, askerlik yapmakta olanlar ise terhis edilmektedir.[5]
Bu yasaya göre, askerlik hizmetini yerine getirirken herhangi bir nedenle ölen, kaybolan veya malul olanların kardeşlerinden biri, istekli olmadıkça silah altına alınamaz.[5]
Hayatını kaybeden askerin ebeveynleri ölü ise ya da bir anlaşmaya varamıyorlarsa; öncelikle silah altında olan kardeşi varsa, istekli olması halinde terhis edilir. Silah altında kardeşi yoksa veya silah altında olan kardeşi terhis olmak istemezse, askerlik hizmeti sırası gelen ilk kardeş, istekli olmadıkça askerliğe alınamaz.[5]
Bedelli askerlik
Bedelli askerlik, 1 aylık askerlik hizmetidir. Temmuz 2024 itibarıyla, 217.870 TL ücret karşılığında yapılır. Dövizle Askerlik ile aynı ücret verilir fakat Bedelli Askerlik'te 1 aylık acemi er olarak kışla hizmeti şartı vardır. Sadece 2011 ve 2014 yıllarında kışla şartı olmaksızın sadece ücret karşılığında yapılmıştır.
Dövizle askerlik
Oturma veya çalışma iznine sahip olarak; işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, Türkiye'de geçirdikleri günler hariç en az üç yıl (365*3=1095 gün) yabancı ülkelerde (veya yabancı gemilerde) bulunan TC vatandaşları, askerlik bedelini (Temmuz 2024 itibarıyla, 217.870 TL peşin ödeyerek)[6] dövizle öder ve askerlik eğitimi görmeden terhis olur.[6] Bu hak aynı zamanda yurtdışında en az 3 sene ikamet etmiş olan çift vatandaşlığa sahip T.C. vatandaşlarına da tanınır.
| Askerlik Hizmeti | Hizmet Süresi | Devlete Ödenen Ücret (TL) |
|---|---|---|
| Yedek subay ve yedek astsubaylar | 12 ay | Yok |
| Er ve erbaşlar | 6 ay | Yok |
| Bedelli Askerlik (2018 ve sonrası) | 1 ay | 217.870,00 TL (2024) |
| Kışlasız Bedelli Askerlik (2011 ve 2014) | Yok | 30.000 TL (2011) / 18.000 TL (2014) |
| Dövizle Askerlik | Yok | 217.870,00 TL (2024) |
Kışlasız Bedelli Askerlik Talepleri
2011 ve 2014 senelerinde kışlasız bedelli askerlik uygulanması, halen uygulanmakta olan ve kışla şartı olmayan Dövizle Askerlik, aynı zamanda 2018 genel seçimlerinden önce kışla şartı olmayan bir bedelli askerlik sistemi vadedilmesi gibi faktörler, sonraki yıllarda bedelli askerlikteki kışla şartının kaldırılması için vatandaşların taleplerinin artmasına yol açtı.[7] 2020 yılından beri birçok milletvekili, kışlasız bedelli askerlik düzenlemesi yapılması için çağrılarda bulundu.[8] 2023 ve 2024 yıllarında bazı milletvekilleri, Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Milli Savunma Bakanı'na bedelli askerlikteki kışla şartının kaldırılması hakkında soru önergesi verdi.[9][10]
Zorunlu askerliğin ekonomik etkileri
Türk İktisat Profesörü ve TCMB Başkan Yardımcısı Cevdet Akçay, zorunlu askerliğin her zaman bir ülke için net bir refah kaybıyla sonuçlandığını, çağdaş çoğu ülkenin bu uygulamanın ekonomiye maliyetini görebildiği için Zorunlu Askerlik sistemlerini kaldırdıklarını belirterek, siyasetçilerin zorunlu askerlik konusunu objektif ve mantıksal argümanlara dayalı olarak tartışmadığını belirtmiştir. Akçay ayrıca şunları söylemiştir: "Bir taraf Zorunlu Askerliğin ekonomimiz için net bir kayıp olduğunu söyleyerek kaldırılması gerektiğini söyleyebilir. Diğer taraf ise ekonomiye etkisine rağmen destekleyip gerekçelerini açıklayabilir ama böyle bir tartışma yok. Bizim ülkemizde bu konuşulmuyor bile."[11]
Profesyonel orduya geçiş
Meclis partilerinden DEVA Partisi, zorunlu askerliğin ve bedelli askerliğin bir arada uygulanmasını sona erdirerek, zorunlu askerliğin olmadığı tam profesyonel orduya geçilmesini hedeflediklerini belirtmiştir.[12][13]
Ayrıca bakınız
- Vicdanî ret
- Bedelli askerlik
- Dahte
Kaynakça
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2020.
- ^ Askerlikte ortaçağa dönüyoruz 22 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Radikal Gazetesi. Erişim: 20 Kasım 2011.
- ^ "Askerlik Hizmet Süreleri. MSB. Erişim: 20 Kasım 2011". 23 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2012.
- ^ "29 Yaş Askerlik Sınırı ve Uzun Dönem Askerlik Yaparken Üniversiteden Mezun Olunursa Ne Olur?". askerlik.tv. 29 Ekim 2012. 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Askerlik Kanunu Değişti 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TRT Haber. Erişim: 6 Şubat 2009
- ^ a b Bedelli askerlik 28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Millî Savunma Bakanlığı. Erişim: 30 Ocak 2012. Arşiv: <http://www.msb.gov.tr/anasayfa/phpscr/bedelli/Genel_bilgi_dovizle_askerlik.htm 28 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>
- ^ "Kışlasız bedelli askerlik gündeme damga vurdu: 2018 seçimlerinde verilen sözler tutulacak mı?". İşçi Haber.
- ^ https://www.haberpi.com/milletvekili-kankodan-kislasiz-bedelliye-destek-138834-haberi 10 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2024.
- ^ "Kışlasız bedelli askerlik Meclis'te! TBMM'den ne yanıt gelecek?". İşçi Haber. 7 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2024.
- ^ "Ekonomideki büyüme alım gücüne yansıyor mu? | Teke Tek - 26 Ekim 2021". YouTube. 10 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ "PARTİ PROGRAMI". 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.
- ^ "Zorunlu askerlik kaldırılacak". Twitter. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.
