İçeriğe atla

Türkiye'de yasaklanan kitaplar

Kitapların toplum üzerinde hükûmetlerin istemediği bir etki bırakma korkusu yüzünden dünyada ve Türkiye'de Yıllar boyunca birçok kitap yasaklanmış veya kısıtlanmıştır. Türkiye'de bugüne kadar 23 bin kitabın yasaklandığı varsayılmaktadır. Türkiye'de bu kitapların en seçkinleri şöyledir;

Kitap Yazar Türü Yasaklanma nedenleri
Medarı Maişet MotoruSait Faik

Abasıyanık

Roman Ciddi bir siyasi hedef göstermemesine rağmen romanda yazar kahramanlarından birine eski bir asker kaputu giydirmiş olduğu için yayımlandığı yıl olan 1944'te Türkiye'de sıkıyönetim mahkemelerince toplatılmıştı[1]
SınıfRıfat IlgazŞiir 1944'te yayımlanan şiir kitabının adı toplumsal sınıfları ve dolayısıyla sosyalizm ve komünizmi çağrıştırdığı için, üstelik de kabı kırmızı olduğundan Türkiye'de yasaklandı. Yazarı 6 ay hapse mahkûm edildi.[2]
Sırça KöşkSabahattin AliÖykü Yazarın 1947 yılında yayımlandığı bu son öyküsü, devlete bir başkaldırış olduğu iddiasıyla yasaklandı.
UmutAndré MalrauxRoman Bütün dünya dillerine çevrilen bu kitabı Türkiye'de Attila İlhan Türkçeleştirmişti. İspanya İç Savaşı'nı konu alan roman komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle 1968 yılında Türkiye'de 4. Sulh Ceza Mahkemesi'nin kararıyla toplatıldı.[1]
RenkahenkCan YücelŞiir Türkiye'de 1980'de müstehcenlik suçlamasıyla toplatıldı.
Böyle Bir SevmekAttilâ İlhanŞiir 1979'da basılan kitap 1980'de 12 Eylül Darbesi sırasında toplatıldı.
Fikrimin İnce GülüAdalet AğaoğluRoman Askeri aşağılamak ve küçük düşürmek suçlamasıyla Türkiye'de 1981 yılında toplatıldı. 2 yıl süren dava sonunda yazarı aklandı. 1992'de Sarı Mersedes adıyla sinemaya da aktarıldı.
Bitmeyen AşkPınar KürRoman Halkın ar duygularını incittiği gerekçesiyle 1985'te Türkiye'de toplatıldı.
Yarın YarınPınar KürRoman Müstehcenlik suçlamasıyla toplatıldı.
Asılacak KadınPınar KürRoman Halkın ar duygularını incittiği gerekçesiyle 1985 yılında toplatıldı. Davadan karar çıkmak üzereyken, Başar Sabuncu romanı sinemaya uyarlıyordu. Romanla aynı adı taşıyan film sinemalarda serbestçe gösterilirken romanın yasağı halâ kalkmamıştı.
835 SatırNâzım HikmetŞiir Nazım Hikmet 6 Mayıs 1931'de "bir zümrenin başka zümreler üzerinde hâkimiyetini temin etmek gayesiyle halkı suça teşvik ettiği" gerekçesiyle yargılandı, 1929'da yazdığı bu şiir kitabı, diğer 4 şiir kitabıyla birlikte yasaklandı.
Jokond ile Si-Ya-UNâzım HikmetŞiir 1929'da yazdığı bu kitap da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
Varan 3Nâzım HikmetŞiir 1930'da yazdığı bu kitap da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
1+1=1Nâzım HikmetŞiir 1930'da yazdığı bu kitap da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
Sesini Kaybeden ŞehirNâzım HikmetŞiir 1931 tarihli bu kitabı da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
Sudaki İzAhmet AltanRoman Basıldığı yıl olan 1985'te müstehcen içeriği nedeniyle toplatıldı.
Das KapitalKarl MarxPolitik ekonomi 1867 tarihli kitap Türkiye'de uzun süre yasaklı kaldı.
Felsefenin Temel İlkeleriGeorges PolitzerFelsefe Macar asıllı Fransız felsefeci ve Marksist teorisyen Politzer'in 1936'da yazdığı, ölümünden sonra, 1945'te yayımlanan kitabı Principes Élémentaires de Philosophie 12 Eylül Darbesi sırasında yasaklanan ilk kitap olma unvanını da taşıyor.[2]
Çizgilerle Nazım HikmetMüjdat Gezen, Savaş DinçelBiyografi 1979'da yazarları mahkemeye verildi, hakim davayı saçma bulunca beraat ettiler. Kitap 2011'de yeniden basıldı.
Minyeli AbdullahHekimoğlu İsmailRoman İnançlarından dolayı zorluklara maruz kalmış bir insanı konu alan 1967 tarihli roman önce yasaklandı. Serbest kaldıktan sonra 84. baskıyı yaparak Türk edebiyatının en çok baskı yapan romanı unvanını kazandı.
Yatak Odasında Terör Marquis de SadeSerge Bramly Roman Özgün adı La Terreur dans le boudoir olan 1994 tarihli roman Marquis de Sade'ın hayatını anlatıyordu. 2000'de sinemaya da aktarılan eser Türkiye'de 2001'de basıldı. Birkaç ay sonra İstanbul 2. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından "Halkın ar ve haya duygularını incittiği, cinsi arzuları tahrik ve istismar ettiği, genel ahlaka aykırı ve müstehcen bulunduğu " gerekçesiyle yasaklanarak toplatıldı.
Allah'ın KızlarıNedim GürselRoman 2008'de çıkan kitap, "halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik" suçlamasıyla soruşturmaya uğradı. Takipsizlik kararı verilince kitap serbest kaldı.[3]
Baba ve PiçElif ŞafakRoman Biri Türk diğeri Ermeni asıllı iki aile üzerinden Türk-Ermeni ilişkilerini 90 yıllık bir zaman dilimi içerisinde inceleyen 2006 tarihli bu romanın yazarı ve yayımcısı hakkında "Türk milletini soykırımcı olarak göstermek, Türklüğü aşağılamak" iddiasıyla dava açıldı. Dava Avrupa Parlamentosu'nda da yankı buldu ve sonunda beraatle sonuçlandı.
Risale-i Nur KülliyatıSaid NursîKuran tefsiri Türkiye'de "Nurculuk" 1963 yılına kadar yasak olduğu için Nur Cemaati'nin lideri olan Said Nursî'nin kitapları da bir dönem yasaklar listesindeydi. Said Nursi kitapları 2013 yılında bu kez Rusya'da 'Dini nefreti teşvik ettiği ve İslam'a inanmayanların dini özgürlüklerine zarar verdiği' gerekçesiyle yasaklandı.[4]
İmamın OrdusuAhmet ŞıkRoman Gazeteci Ahmet Şık Mart 2011'de Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanınca henüz basılmamış kitabına da el kondu. Kitap sanal ortamda "Dokunan Yanar" adıyla yayıma verildi. Kitabının internette yayımlanması üzerine Basın Savcılığı inceleme başlattı.[5]
Zabit ve Kumandan ile HasbıhalMustafa Kemal AtatürkSöyleşi Atatürk'ün 1914 yılı Mayıs ayında Sofya'da yazdığı kitap, yakın arkadaşı Ali Fethi Okyar'la birlikte 1918'de Mondros Mütarekesi dönemi başlarında İstanbul'da bir süre çıkardıkları Minber Gazetesi nin matbaasında bin nüsha olarak basıldı. 7,5 kuruş fiyat konan kitabın birkaç nüshasını tanıdıklarına hediye etmek için yanına alan Mustafa Kemal, Anadolu'ya geçtikten sonra kitabın kalan nüshaları Damat Ferit Paşa tarafından toplatılarak imha edildi. Kitap 1956 yılında Hasan Âli Yücel tarafından İş Bankası Kültür yayınlarının ilk kitabı olarak yeniden yayımlandı[6](Kitabın 2. baskısındaki bilgiler).[7][8]
BozkurtH. C. Armstrong Biyografi 1932'de çıkan kitap Mustafa Kemal'in sağlığında yayımlanan ilk biyografisidir ve onun insani yönlerini ön plâna çıkardığı belirtilmiş ve üslubu sert bulunmuştur. Kılıç Ali, hatıralarında kitap için: “Armstrong ismindeki meşhur bir Türk düşmanının yazdığı kitapta, Atatürk'ün aleyhinde bazı kısımlar vardı ve bunun için de hükümet tarafından memlekete sokulması men edilmişti.”.[9]
Vatan Haini Değil-Büyük Vatan Dostu VahidüddinNecip Fazıl KısakürekBiyografi 1968'de basılan bu kitap nedeniyle yazarı 1983 yılında hapse girmişti, kitap 1968, 1977 ve 1980 yıllarında üç kez toplatıldı.[10]
AziznameAziz NesinTaşlama 1948 tarihli kitap 27 Aralık 1948'de Bakanlar Kurulu kararı ile toplatıldı. Sonraki yıllarda aklanıp Türkiye'de 12 baskı yapan, defalarca sahneye uyarlanan kitabın 2001 yılında hala yurtdışına çıkartılması yasağı kalkmamıştı.[11][12]
TommiksTommiksÇizgi roman Özgün adı Capitan Miki olan İtalyan çizgi roman 'çocukların aklını çeleceği' gerekçesiyle Türkiye'de 1961 yılında yasaklanmıştı. Çizgi roman 1951'den beri İtalya'da, 1955'ten beri de Türkiye'de yayımlanmaktaydı. “Üçüncü Yargı Paketi” kapsamında 5 Ocak 2013'ten geçerli olmak üzere diğer 453 kitapla birlikte yasağı kalktı.[13]
Devlet ve İhtilalVladimir LeninRoman İnsanları ve devlet düzenini bozma tehlikesi yüzünden yasaklanmıştır.
Kurtuluş Savaşı DestanıNâzım HikmetŞiir Kitabı
Bolşevik Partisi TarihiJosef StalinRoman Halkı yanlış yönlendirip genç simanın devrim yapma korkusu yüzünden 1971'de yasaklanmıştır.
Çetenin KimliğiSalman Yüksel Roman 2002'de yasaklanmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b "Dünyada ve Türkiye'de Yasaklanmış Kitaplar". gizemlikapi.com. 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012. 
  2. ^ a b "Yasağın yok edemediği kitaplar". milliyet.com.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012. 
  3. ^ "Allah'ın Kızları"na soruşturma". arsiv.ntvmsnbc.com. 23 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012. 
  4. ^ "Said Nursi kitapları Rusya'da yasaklandı". haber.stargazete.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013. 
  5. ^ "Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanan gazeteci Ahmet Şık'ın yasaklanan kitabı". internethaber.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012. 
  6. ^ "Zabit ve Kumandan ile Hasbihal". kitapyurdu.com. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. 
  7. ^ "Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal". edubilim.com. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. 
  8. ^ "1918 yılında toplatılan 'Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal' 1.5 milyar liraya satıldı". toplumsalbilinc.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. 
  9. ^ "Yasak kitap "Bozkurt", Gerçekte Türk dostu mudur?". canmehmet.com. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. 
  10. ^ "Yasaklı Kitap Yeniden Basılıyor: "Büyük Vatan Dostu Vahidüddin"". habervitrini.com. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012. []
  11. ^ "İnönü'nün yasakları basına dağıtıldı". dunyabulteni.net. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2012. 
  12. ^ Ali Nesin. "Nesin Vakfı'ndan mektup". Nesin Vakfı. 4 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2012. 
  13. ^ "453 kitap artık yasak değil". sabah.com.tr. 13 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Altan</span> Türk yazar ve gazeteci

Ahmet Hüsrev Altan, Türk yazar ve gazeteci.

<i>Kavgam</i> Adolf Hitlerin otobiyografik kitabı ve siyasal bir manifestosu

Kavgam veya Almanca orijinal ismiyle Mein Kampf, Adolf Hitler tarafından yazılan otobiyografik bir kitap ve siyasal bir manifestodur. Kavgam'ın 1. cildi 1925'te, 2. cildi ise 1926'da yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Filiz Akın</span> Türk sinema sanatçısı ve yazar

Filiz Akın veya doğum adıyla Suna Akın, Türk sinema oyuncusu, yazar ve sunucudur. Türkan Şoray, Hülya Koçyiğit ve Fatma Girik ile birlikte "Yeşilçam'ın dört yapraklı yoncası" olarak tasvir edilmekte ve Türk sinemasının bir dönemine damgasını vurmuş önemli kadın oyunculardan biri kabul edilmektedir. Türk sinemasının "asil, modern, kentli ve zarif yüzü" olarak sinema tutkunlarının hayranlığını kazanan Filiz Akın, "beyaz perdenin Avrupai yüzü, kolejli kızı, sarışın yıldızı" gibi sıfatlarla da tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Uluslararası Film Festivali</span>

Ankara Uluslararası Film Festivali veya Ankara Film Festivali, Ankara'da her yıl düzenlenen uluslararası bir film festivalidir. Türkiye'nin en köklü film festivallerinden biri olarak anılan Ankara Uluslararası Film Festivali, ilk olarak 1988 yılında "Ankara Film Şenliği" adıyla Ankara'nın ilk film festivali olarak ortaya çıktı. Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen festival, her yıl çeşitli kategorilerde ödüller dağıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Haberal</span> Türk cerrah, akademisyen, Başkent Üniversitesinin kurucusu

Mehmet Haberal, Türk cerrah, akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">VakıfBank SK</span> Türk spor kulübü

VakıfBank SK, tam adıyla VakıfBank Spor Kulübü, Sultanlar Ligi'nde mücadele eden Türk voleybol kulübü.

<span class="mw-page-title-main">Aslı Erdoğan</span>

Aslı Erdoğan,, Türk fizikçi ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Suriye-Türkiye ilişkileri</span>

Suriye-Türkiye ilişkileri, coğrafi ve tarihsel ortaklıkları bulunan Suriye Arap Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası ikili ilişkileri ve politikaları ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Arif Emre</span> Türk siyasetçi (1923–2019)

Süleyman Ârif Emre, Türk siyasetçi ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Nuri Conker</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Nuri Conker, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ali Sami Yen Spor Kompleksi</span> İstanbulun Sarıyer ilçesinde yer alan çok amaçlı stadyum

Ali Sami Yen Spor Kompleksi ya da sponsorluk anlaşması gereği Rams Park, İstanbul'un Sarıyer ilçesinde yer alan çok amaçlı stadyumdur. Galatasaray'ın iç sahadaki futbol maçlarına ev sahipliği yapmaktadır.

<i>Handeye Neler Oluyor?</i> 2010 çıkışlı Hande Yener albümü

Hande'ye Neler Oluyor?, Türk şarkıcı Hande Yener'in sekizinci stüdyo albümü. 1 Nisan 2010'da Poll Production tarafından yayımlandı. Pop müzik ritimleri içerir ve Yener'in tekrar pop müzik yapacağını açıkladıktan sonra yayımlanan ilk albümüdür. Tamamı Sinan Akçıl tarafından yazılıp bestelenen şarkılardan oluşur; bu özelliğe sahip olan ilk Hande Yener albümüdür. Prodüktörlüğünü Yener ile Polat Yağcı üstlenmiştir.

Türkiye'de sansür, hükûmetin siyasi ve toplumsal gerekçelerle geleneksel medya, internet ve sosyal medya üzerinde uygulanan yasaklar ve sansür uygulamalarını işaret eden ifade. Günümüzde sansür genellikle Türklüğe hakaret sayılan kanun maddesi ve siyasi aşırılığı ifade eden yazılı veya sözlü beyanları sınırlayan yasalardan kaynaklanmaktadır. Yine Türkiye, Sınır Tanımayan Gazetecilerin 2017 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde 180 ülke arasında 155. sırada yer almakta ve gazeteciler özelinde "dünyanın en büyük cezaevi" olarak anılmaktadır. Sınır Tanımayan Gazeteciler bu ithamın nedenini baskıcı kanunlar, geniş ve muğlak yasal düzenlemeler ve paranoyak yargı olarak açıklamakta ve çözüm olarak terörle mücadele yasasının ve diğer kanun maddelerinin tamamen gözden geçirilmesini önermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Can Bonomo</span> Türk şarkıcı

Can Bonomo, Türk şarkıcı-şarkı yazarı ve oyuncu.

Yasaklı kitaplar listesi, farklı ülkelerde çeşitli zamanlarda iktidarda bulunanlar tarafından siyasi, toplumsal, dinî veya ahlaki motivasyonlarla süresiz olarak ya da belirli bir süre için satışına, dağıtımına veya erişimine engel olunmuş, basılıp dağıtılmış olanlarının da toplatılmış olduğu kitapların yer aldığı liste. Birçok durumda yasaklanan bu kitapların yazarları da yargı önüne çıkartılmış ve cezalandırılmışlardır. Bu kitaplardan bir kısmı zaman içinde aklanmış ve yeni baskıları yapılmıştır.

2012'deki Türkiye olayları.

İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul ilinde bulunan bir vakıf üniversitesidir. Üniversite, 2009 yılında Fahrettin Koca'nın kurucusu olduğu Türkiye Eğitim Sağlık ve Araştırma Vakfı tarafından kurulmuştur. Üniversitenin kurulmasına ilişkin karar 7 Temmuz 2009 tarih ve 27281 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları</span> Türkiyede bir yayınevi

Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Hasan Âli Yücel tarafından 1956’da kurulan Türkiye İş Bankası destekli yayınevi.

Zabit ve Kumandan ile Hasbihal, Mustafa Kemal Atatürk'ün Osmanlı ordusu ve askerlik ile ilgili görüşlerini yazdığı kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de müzik sansürü</span> Türkiyede müzikal çalışmalara yönelik uygulanan sansür

Türkiye'de müzikal çalışmalar, tarih boyunca birçok kez sansüre uğramıştır. Bu yasaklar genellikle siyasi ya da dini nedenlere dayanır. Türkiye'de müzik sansürü, ilk olarak 1934 yılında batılılaşma süreci nedeniyle geleneksel Türk müziğinin radyoda çalınmasının yasaklanmasıyla gerçekleşti ve bu yasak iki yıl sürdü. 1980 darbesinden sonra siyasi mesaj içeren şarkılar sansürlendi. Bu yıllarda Cem Karaca ve Selda Bağcan gibi sanatçılara tutuklama kararı çıkarıldı. 1994 yılında Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) kuruldu ve ülke çapında müzik yayını da dahil bütün radyo ve televizyon hizmetleri, RTÜK tarafından denetlenmeye başladı. RTÜK, ifade özgürlüğünü kısıtladığı için birçok kez eleştirildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.