İçeriğe atla

Türkiye'de ansiklopedi

İlk Ansklopedi

İlk Türk ansiklopedi yazarları İbni Sina ve Farabi ile Farabi'nin çağdaşı Abdullah bin Muhammed bin Ahmed bin Yusuf el-Harezmi'dir ki bunun eseri Mefatihul Ulum ayarında eser yoktur. Gazali'nin İhyai Ulumiddin'i yalnız dinî ilimlere aittir. Osmanlı'da ilk ansiklopedi yazarı Taşköprülüzade Ahmet'tir (935-968). Mevzuatül Ulüm'ü iki büyük cilttir. Birinci cilt akli ilimlere, ikincisi dinî ilimlere aittir.

En meşhur ansiklopedi yazarı Katip Çelebi'dir (Hacı kalfa). Keşfuzzunun, Tuhfetül kibar fi esfarül bihar, Cihannüma, Takvimi Vakayi, "Mizanü'l-Hakk fi İhtiyari'l-Ehakk" en önemli eserleridir. Ali Suavi, Ahmet Rifat, Şemsettin Sami, Mehmet Tâhir Münif Paşa,Mehmet Süreyya, Ali Cevad, Emrullah Efendi, Salih Zeki, Bursalı Mehmet Tahir, Mehmet İzzet, Rıza Tevfik, Zekeriya Sertel, Mahmut Kemal İnal, Eşref Edib, Celal Esat Arseven, Reşad Ekrem Koçu, Server İskit, Velit Ebüzziya, İbrahim Alaattin Gövsa, Ramazan Gökalp Arkın, Nijat Özön, Osman Nebioğlu, Çağatay Uluçay, Mustafa Nihat Özön, Yılmaz Öztuna Ömer özen, belli başlı ansiklopedistlerdir.

Türkiye'de genel ansiklopediler yanında özel dallara (sinema,müzik, tarih, coğrafya, vb.) ayrılmış ansiklopediler de basılmıştır. Bursalı İsmail Hakkı'dan sonra çağdaş ansiklopedi yazarı nesli gelir.

Genel ansiklopediler

  • Hayat Ansiklopedisi, Cumhuriyet, 10 cilt, 1932-36.
  • Türk (İnönü) Ansiklopedisi, MEB, 1943, 30 cilt.
  • İlk Ansiklopedi 1944-45 3 Cilt
  • İslam Ansiklopedisi, MEB, 1940, 15 cilt.
  • Hayat Ansiklopedisi, Hayat Yayınları, 6 cilt, 1961-63.
  • Cumhuriyet Ansiklopedisi, Arkın Yayınları, 11 cilt, 1968-72.
  • Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi, Meydan Gazetecilik, 33 cilt, 1969.
  • Resimli Yeni Lugat ve Ansiklopedi, İbrahim Alaattin Gövsa, 1947-54.
  • Ansiklopedik Sözlük, Milliyet Yayınları, 3 cilt, 1967-68.
  • Yeni Hayat Ansiklopedisi 6 cilt 1975
  • Anabritannica, Ana Yayıncılık, 30 Cilt 1986.
  • Yurt Ansiklopedisi, Anadolu Yayıncılık 10 Cilt, 1983
    Yurt Ansiklopedisi
  • Yeni Türk Ansiklopedisi, Ötüken Yayınevi, 12 Cilt, 1985.
  • Hayat Küçük Ansiklopedi, Hayat Yayınları, Tek cilt, 1980.
  • Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) İslâm Ansiklopedisi, 44 cilt, 1988-2013.

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Dâvûd-i Kayserî, Osmanlı devletinin kuruluş döneminde yaşamış İran'lı mutasavvıf, filozof ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Sözlük</span> dilin veya dillerin kelime haznesini (sözvarlığını), söyleyiş ve yazılış şekilleriyle veren, sözcüğün kökünü esas alarak, bunların başka unsurlarla kurdukları sözleri ve anlamlarını, değişik kullanışlarını gösteren yazılı

Sözlük, bir dilin veya dillerin kelime haznesini (sözvarlığını), söyleyiş ve yazılış şekilleriyle veren, sözcüğün kökünü esas alarak, bunların başka unsurlarla kurdukları sözleri ve anlamlarını, değişik kullanışlarını gösteren yazılı eserdir. Eski dilde lügat, kamus denir. Leksikografi sözlükbilimidir. Sözlükçüye leksikografır denir. Lügatça, sadece bir kitapta geçen terimleri anlatır (glossary).

<span class="mw-page-title-main">Şemsettin Günaltay</span> 8. Türkiye başbakanı

Mehmet Şemsettin Günaltay, Türkiye Cumhuriyeti'nin 8. başbakanı, tarihçi ve eski Türk Tarih Kurumu başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Ebussuud Efendi</span> Osmanlı şeyhülislamı ve hukukçusu (1490–1574)

Muhammed Ebussuud Efendi veya Hoca Çelebi, Osmanlı şeyhülislamı. Ailesi İskilip civarındaki İmâdlı olduğu için "İmadi" olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Nijat Özön</span> Türk sinema eleştirmeni ve kuramcısı, çevirmen, dilbilim uzmanı

Nijat Özön, Türk sinema eleştirmeni ve kuramcısı, mütercim, dilbilim uzmanıdır. Türkiye'de sinema hakkında ilk süreli yayını çıkaran Özön, ilk sinema ansiklopedisini de yazdı.

Mustafa Nihat Özön,, Türk edebiyat tarihçisi, yazar, eğitmen ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Müteferrika</span> Macar asıllı Osmanlı müteferrika, matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmen

İbrahim Müteferrika, Macar asıllı Osmanlı müteferrika, matbaacı, yayımcı, yazar ve çevirmen. Osmanlı Devletinde basımevi kurup Türkçe kitap yayımlayan ilk kişidir. IV. Mehmed ve II. Mustafa dönemlerinde yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Peçevî</span> Pécs (Macaristan) doğumlu Osmanlı tarihçisi

İbrahim Peçevî veya Peçuylu İbrahim Efendi, Macaristan doğumlu Osmanlı tarihçisidir.

Mütercim Ahmed Âsım, 18. yüzyılın son dönemi ile 19. yüzyılın başlarında önemli bir ilim ve kültür merkezi olan Gaziantep'in kültür yaşamı içinde yetişmiş, bilim insanı, şair, yazar ve mütercimdir.

<span class="mw-page-title-main">Bursalı Mehmed Tahir Bey</span> Türk yazar ve asker (1861- 1925)

Bursalı Mehmed Tahir Bey, Türk yazar, araştırmacı, asker.

Türk Ansiklopedisi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığınca, Millî Eğitim Basımevi tarafından 1943'te fasiküller halinde yayınlanmaya başlanan ve 1984'te tamamlanabilen bir ansiklopedidir.

<i>Meydan Larousse</i>

Meydan Larousse: Büyük Lugat ve Ansiklopedi 1969-1973 arasında 12 cilt halinde yayımlanan Türk ansiklopedisi. Yayıncılar Safa Kılıçlıoğlu, Nezihe Araz, Hakkı Devrim'dir. Meydan Gazetecilik ve Neşriyat Limited Şirketi tarafından yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Alaettin Gövsa</span> Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi (1889 - 1949) Hayatı boyunca hemen her türlü edebiyat dalında yapıt vermiş değerli bir eğitim insanıdır

İbrahim Alaettin Gövsa , Türk yazar, şair, eğitimci, mizahçı ve siyasetçi.

Mehmed Neşrî, Osmanlı tarihçisi. Kitab-ı Cihannüma adlı tarih kitabının yazarıdır.

Tahir Harimî Balcıoğlu, Türk araştırmacı, yazar, din ve inanç tarihi uzmanı.

Mustafa Naîmâ ya da tam adıyla Halepli Mustafa Naîmâ Efendi,, Osmanlı tarihçisi, ilk resmî Osmanlı vakanüvisi. 17. yüzyıl Osmanlı tarihini ele aldığı Târîh-i Naîmâ ile bilinir.

Vech-î Dîn Nâsır-ı Hüsrev’in, İsnâ‘aşer’îyye Şiî'liğinin Câferî Mektebi yerine İsmailî Mektebi'nin rehberi mahiyetinde olup farklı İslamî-Bâtınî düşünce ve uygulamaları hakkındaki te'villerini muhteva eden bir eseridir.

<span class="mw-page-title-main">Manyasizade Refik Bey</span>

Manyasizade Refik Bey (1853-1909), Osmanlı Devleti'nin son döneminde 2 kez Adalet Nazırlığı yapmış bir devlet adamı ve Klasik Türk müziği bestecisidir. Avukatlık ve hukuk müşavirliği de yapan Refik Bey, aynı zamanda Hukuk Mektebi ve Mülkiye Mektebi'nde dersler vermiştir.

Taşköprülüzade Ahmed, Taşköprüzade Ahmed Efendi ya da tam adıyla Taşköprülüzade İsameddin Ahmed bin Mustafa, Osmanlı Devleti'nin ilk bilim tarihçisi ve ilk ansiklopedi yazarıdır. Osmanlı ulemasından olan Taşköprülüzade Ahmet Efendi, Biri "ilimler"i, diğeri ise "bilginler"i konu edinen eserleri kaleme almıştır. İlimleri ele alan cildi Miftâhü’s-Sa‘âde, bilginleri konu edinen cildi ise Şakâyık-i Nu’mâniyye adını taşımaktadır.

Tahsin Yazıcı, Fars dili ve edebiyatı uzmanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.