İçeriğe atla

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği ya da kısaca İstanbul Türkistanlılar Derneği. 27 Ocak 1954'te İstanbul'da kurulmuş sivil toplum kuruluşu. Bakanlar Kurulu Kararı ile “Kamu Yararına Olan Dernek” ünvanını alan derneğin merkezi Fatih/Aksaray’da bulunmaktadır.[1] Dernek başkanı Ekber Yassa'dır.[2] Üyelerinin tamamına yakınını Özbek Türkleri oluşturmaktadır. Dernek Türkiyedeki Özbek diasporasının temsilcisi konumundadır.[3]

Amaçları

Derneğin amaçları; Türkistanı yani Orta Asya’yı teşkil eden başta Özbekistan olmak üzere Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan ülkelerinin tarihsel, kültürel, içtimai ve sosyo-ekonomik konularını Türkler ile Türkistanlılara tanıtmaktır. Çeşitli yollarla Türkistan coğrafyasından Türkiye’ye gelen kişilerle yakın ilişkide bulunmak, problemlerine çözüm üretmek, sahip olunan örf, adet, gelenekleri ve kültürü devam ettirmek, üyeleri arasında birlik ve beraberliği sağlamak, önemli ve özel günlerde (Nevruz, Mevlid, Bayramlar, Piknik) Türkistanlıları bir araya getirmek ve dayanışmayı sağlamak amaçları arasındadır.[4][5]

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, Adana'da yer alan "Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği" ile birlikte Sovyetler Birliği dağılana kadar Türkistan coğrafyasının bağımsızlığı için mücadeleyi amaçlamış ve Türkiye içerisinde etkin bir şekilde mücadele etmiştir.[6]

Günümüz

Her yıl Nevruz ve piknik etkinlikleri düzenli olarak düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin yanı sıra dernek kültür ve dil konularına önem vermektedir.[7] 2023 yılı Ocak ayı itibarıyla Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği ile Taşkent Alişir Nevai Devlet Üniversitesi arasında imzalanan sözleşme ve Özbekistan İstanbul Başkonsolosluğu destekleriyle dernek üyelerine yönelik Özbekçe çevrimiçi dil kursları başlamıştır.[4][8]

Tarihi

27 Ocak 1954 tarihinde Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği ismi ile kuruluşu resmen tamamlanmıştır. 21 Şubat 1954’ te yapılan ilk kongresinde başkanlığa Kamilcan Okay getirilmiş, 1955 yılında yapılan kongresinde ise dernek başkanlığına Dr. Salih Erkinkol seçilmiştir.

12 Eylül 1980 askeri darbesi ile birlikte tüm derneklerin çalışmaları askıya alınarak kapatılmış ve aynı ad ile açılmalarına izin verilmemiştir.

1984 yılında Prof. Dr. Ahat Andican ve arkadaşlarının çalışmalarıyla Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği adı ile yeniden kurulmuş ve dernek başkanlığına Prof. Dr. Ahat Andican seçilmiştir.[9][10] Günümüzde dernek başkanlığını Ekber Yassa yürütmektedir.

İlişkiler

Dernek, Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu üyesidir ve Türkiye'deki çoğu Türk Dünyası derneği ile aktif olarak ilişki halindedir.[11][12]

Günümüzde İstanbul, Adana (Türkiye) ve New Jersey (Amerika) olmak üzere üç Türkistanlılar Derneği bulunmaktadır. Adana’da bulunan dernek “Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği” ismi ile, New Jersey’de bulunan dernek ise “Turkestanian American Association” ismi ile faaliyet göstermektedir.[13][14] Aralarında en kapsamlı olan Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, bu derneklerle ilişki halindedir ve çoğu üyeleri ortaktır.

Kaynakça

  1. ^ "Kamu Yararına Çalışan Dernekler". www.siviltoplum.gov.tr. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  2. ^ "Dunyo". dunyo.info (Özbekçe). 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  3. ^ "O'zbekiston-Turkiya munosabatlarida xalq diplomatiyasining o'rni | TRT O'zbekcha". www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  4. ^ a b "Istanbul va Bursada Alisher Navoiy tavalludining 580 yilligiga bag'ishlangan tadbirlar o'tkaziladi | TRT O'zbekcha". www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  5. ^ "Istanbuldagi turkistonliklar jamiyati: tarix va bugun « Muhojirnoma" (Özbekçe). 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  6. ^ "20. YÜZYILDA TÜRKİSTAN'DAN ÇUKUROVA'YA GÖÇ HAREKETLERİ VE ADANA'DAKİ TÜRKİSTANLILARIN FAALİYETLERİ". dergipark.org.tr. 22 Ekim 2020. 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  7. ^ "Anqarada Alisher Navoiy adabiy merosini o'rganishga bag'ishlangan xalqaro anjuman o'tkazildi | TRT O'zbekcha". www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  8. ^ "Istanbul shahrida o'zbek tili onlayn-kurslarining birinchi ochiq darsi o'tkazildi". yuz.uz (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  9. ^ BİLGEHAN, Zeynep. "Andican'dan Akşehir'e, fabrika işçiliğinden devlet bakanlığına... Bir azim hikâyesi". Hürriyet. 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  10. ^ Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği Ana Tüzüğü (PDF). Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği. 27 Ocak 1954. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  11. ^ "Zeytinburnu'nda Türk Dünyası Coşkusu". zeytinburnu.istanbul. 7 Haziran 2015. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  12. ^ "Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu". bulturk.net. 6 Mayıs 2021. 18 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  13. ^ "Adana da bulunan Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği Ziyaret Edildi". adana.goc.gov.tr. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  14. ^ "Turkistanian American Association". turkistanamerican.org. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Radyo Televizyon Kurumu</span> Türk kamuya açık televizyon şirketi ve radyosu

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), 1 Mayıs 1964 tarihinde çıkarılan TRT yasasıyla kurulan ve Türkiye'nin kamu yayıncılığı yapmakla görevli ilk ve tek kuruluşudur. TRT aynı zamanda Türkiye’den Avrupa Yayın Birliği (EBU)’ne tam üye olan ilk ve tek yayıncıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekçe</span> Özbekistanın resmî dili olan Türk dili

Özbekçe veya Özbek Türkçesi, Özbekistan'ın resmî dilidir. Türk dillerinin içerisinde sınıflanan Karluk grubuna bağlı bir dil ve tarihî Çağataycanın çağdaş devamı olan Türk yazı dillerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Özbekler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Özbekler, Batı Türkistan'da Harezm'den Fergana'ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya'daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbeklerle ilgili tarihî kaynaklarda "Türk" ve "Sart" şeklinde adlandırıldıkları da görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Yavaşca</span>

Mehmet Alaettin Yavaşca, Türk tıp doktoru ve Klasik Türk müziği sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Hokand Hanlığı</span> Türkistan coğrafyasında toprakları olmuş eski bir monarşi

Hokand Hanlığı,, bugünkü Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan'ı da kapsayan bölgede 1709 ile 1876 yılları arasında hüküm sürmüş Mangıt-Ming Hanedanlığı. Buhara Hanlığı ve Hive Hanlığı ile birlikte Buhara Hanlıkları olarak anılmıştır. Başkenti Hokand olan hanlığın yönetimi içerisinde Tacikler, Özbekler, Kırgızlar, Kazaklar, Farslar, Kıpçaklar, Soğdlar, Uygurlar bulunmaktaydı. Yönettiği şehirler arasında; Hokand, Taşkent, Buhara, Semerkand, Margilan, Namangan, Fergana, Andican, Türkistan, Çimkent, Taraz(Talas), Bişkek, Oş, Zaferabad, İsfara, Aksu, Kaşgar, Hoten vb şehirler bulunmaktaydı.,

<span class="mw-page-title-main">Taşkent</span> Özbekistanın başkenti

Taşkent, Özbekistan'ın başkenti ve büyük şehridir. Bu şehir, Özbekistan'ın kuzeydoğu kesiminde yer almaktır ve şehrin yüzölçümü 334,8 km2 'dir. 2021 yılı sayımlarına göre şehrin nüfusu 2.694.400'dir. 2018 yılı verilerine göre Taşkent'in GSYİH'sı $2,74 milyar olup, onu Özbekistan'ın en büyük GSYİH'ye sahip şehri yapmaktadır.

Recep Bilginer, Türk gazeteci ve oyun yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Beşir Atalay</span> Türk politikacı

Beşir Atalay, Türk siyasetçi ve eski içişleri bakanı.

Abdul Ahat Andican, Türk doktor, siyasetçi ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekçe Vikipedi</span> Vikipedinin Özbekçe sürümü

Özbekçe Vikipedi, Vikipedi'nin Özbekçe sürümüdür. 23 Ekim 2024 tarihi itibarıyla, Özbekçe Vikipedi'nin 296.335 maddesi, 146.638 kullanıcısı ve 16 hizmetlisi bulunmaktadır. Madde sayısına göre 56. en büyük Vikipedi sürümüdür. Ayrıca Türk dilleri'ndeki Vikipedilerin arasında Türkçe ve Kazakça Vikipedilerinden sonra üçüncü en büyük Vikipedi sürümüdür. Özbekistan'da Özbekçe Vikipedi'ye erişim engellenmiştir. Engellenme sebebi olarak hükûmetin çalışmalarının makalelerde eleştirilmesi gösterilmiştir. Başka spekülasyonlara göre de hükûmetin Özbekçeyi sadece kendi tahakkümünde görmek istediği için vikipediyi engellediği hakkındadır.

Ahmed İhsan Kırımlı, Kırım Tatarı-Türk siyasetçi

TRT Avaz, TRT'nin Türk dünyasındaki Türkler'e yönelik uluslararası genel içerikli yayın yapan çok dilli televizyon kanalıdır. Nevruz Bayramı'nın kutlandığı 21 Mart 2009 tarihinde TRT Türk'ün önceki frekansında yayına başlamıştır. Türkiye Radyo Televizyon Kurumuna bağlı olarak Dünyadaki Türk dillerini konuşan halklara hitap etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nevai (şehir)</span>

Nevai, Özbekistan'ın Nevai ilinde merkezi kent. 1958'de büyük Özbek şair ve devlet adamı Ali Şîr Nevaî adıyla tekrar kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Müezzinoğlu</span> Türk hekim ve siyasetçi

Mehmet Müezzinoğlu, Türk hekim ve siyasetçi. Sağlık Bakanlığı görevini 2013–2016 yılları arasında sürdüren Müezzinoğlu, 2007, 2011, Haziran 2015 ve Kasım 2015 Türkiye genel seçimleri'nde Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekili olarak meclise girmiştir.

Türk Dünyası Kültür Başkenti, her yıl TÜRKSOY tarafından belirlenen Türk dünyasından bir şehrin ev sahipliğinde gerçekleşen organizasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Ahbap</span> Türk sivil toplum kuruluşu

Ahbap, müzisyen ve hayırsever Haluk Levent tarafından kurulan, dayanışmaya ve yardımlaşmaya dayalı bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan Millî Kütüphanesi</span>

Özbekistan Milli Kütüphanesi ; Özbekistan'ın tüm basılı yayınların toplanıp ve saklandığı Taşkent'te bulunan bir kütüphanedir.

Hızır Aslıyüksek ,Türk doktor ve Adli Tıp Kurumu başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Emrullah İnayetov</span>

Emrullah İnayetov, Özbek akademisyen, siyasetçi. Mevcut Özbekistan sağlık bakanıdır. 2020-2022 yıllarında sağlık bakanı birinci yardımcısı Temmuz-Kasım 2020 döneminde Özbekistan Cumhurbaşkanlığı Gençlik, Bilim, Eğitim, Sağlık, Kültür ve Spor Danışman Yardımcısı ve Türk Üniversitesi fahri profesörü olmuştu.

Özbekistan Millî Televizyon ve Radyo Şirketi, Özbekistan merkezli bir devlet televizyon ağıdır. 5 Kasım 1956 tarihinde kurulmuştur. Merkezi Taşkent'te yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.