İçeriğe atla

Türk Silahlı Kuvvetlerinde zırhlı birlikler

İlk Adımlar

Zırhlı araçlar Türk Ordusuna ilk kez 1928 yılında Fransa'dan satın alınan ve Maltepe'deki Piyade Atış Okuluna verilen Renault FT-17 tankı ile girmiştir. 1932 yılında Sovyetler Birliği'nden 4 adet T-26, 1 adet T-27 tanketi ve 1 adet T-35

yüzücü tankı Cumhuriyetin 10. yılı kutlaması armağanı olarak verilmiştir.[1] 1934 yılında ilk muharip tank birliği Lüleburgaz'da Tank Taburu olarak kurulmuştur. 1934 yılında Binbaşı Tahsin Yazıcı'nın komutanlığında bulunan tank taburu için Sovyetler Birliği'nden 64 T-26 tankı ile 34 adet BA-6 ve BA-3 satın alınmıştır. 1937 yılında ilk Zırhlı Tugay, Lüleburgaz'da kuruldu.

  • Renault FT-17
    Renault FT-17
  • T-26
    T-26
  • T-26 B-2 Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
    T-26 B-2 Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
  • T-27
    T-27
  • BA-6 Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
    BA-6 Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
  • Vickers 6-Ton Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
    Vickers 6-Ton Ankara'da bir geçit töreninde (~1935)
  • Türk ordusunda Vickers 6-Ton (~1939)
    Türk ordusunda Vickers 6-Ton (~1939)

II. Dünya Savaşı

1939 yılında İkinci Dünya Savaşı başlamadan önce Türkiye, İngiltere ve Fransa ile ittifak anlaşması yaptı.[1] Tank Alayı kurmak için Fransa ve İngiltere'den tank alımı için karar verildi. Fransa'dan 100 adet Renault R35 tankı (10 tonluk, 37 mm çapında topa sahip) ile Birleşik Krallık'tan 16 adet Vickers 6-Ton (1x12.7 ve 1x7.7 mm Makineli tüfeke sahip) alındı.[1] Bu yeni tanklara 1940 yılında Lüleburgaz'da ilk Tank Alayı kuruldu.

1942'de Lüleburgaz'daki Zırhlı Tugay Davutpaşa'ya nakledildi. Aynı tarihte fazla arıza yapmaya başlayan ve teknolojik ömürünü dolduran T-26 tankları hizmet dışı bırakıldı. 1943 yılında Birleşik Krallık ve ABD'nin verdikleri malzemelerle Niğde ve Selimiye'de iki zırhlı tugay oluşturuldu. Davutpaşa'daki zırhlı tugay ise 3. Zırhlı Tugay oldu. 1943'te Zırhlı Birliklere verilen araçlar: ABD menşeli 25[1] adet M4 Sherman ve 220[1] adet M3 Stuart tankı ile Birleşik Krallık menşeli 180[1] Valentine tank, 150[] Mk VI hafif tank, Daimler Scout lastik tekerlikli zırhlı keşif aracı, Bishop Kundağı Motorlu Obüs ve 60[] Bren Gun Carrier (Universal Carrier) zırhlı araçlardan oluşmaktadır.[1]

1943'te Türkiye 56 adet (22 tanesi Türkiye'ye ulaştı) Alman Panzerkampfwagen III Ausf N ve 15 tane Panzerkampfwagen IV Ausf G tankı sipariş etti. 1944'te Davutpaşa'daki tugay, Zırhlı Tümen haline getirildi. Zırhlı Tugaylarda ilk Piyade Birliği, 1946 yılında bindirilmiş tabur halinde teşekkül etti.

Türkiye'ye verilen bütün araçlar ve malzemeler %80 itibarıyla kullanılmış, harp görmüş ve umumi bir revizyondan geçirildikten sonra Türk ordusuna teslim edilmişti.[1] Türk ordusuna verilen bu yıpranmış tanklar, Türk tankçılarının gayretleriyle uzun bir süre hizmet gördüler. İkinci Dünya Savaşı'nda alınan M4 Sherman, M3 Stuart ve Pzkpfw IV 1950'li yıllarında envanterden çıkarıldı.[1]

  • Renault R35
    Renault R35
  • Vickers 6-Ton
    Vickers 6-Ton
  • Daimler Scout
    Daimler Scout
  • M4 Sherman
    M4 Sherman
  • Bishop Kundağı Motorlu Obüs
    Bishop Kundağı Motorlu Obüs
  • M5A1 Stuart
    M5A1 Stuart
  • Mk III Valentine
    Mk III Valentine
  • Mark VI Vickers (Light Tank Mark VI)
    Mark VI Vickers (Light Tank Mark VI)
  • Mark VI Vickers
    Mark VI Vickers
  • Universal Carrier
    Universal Carrier
  • PzKpfw III
    PzKpfw III
  • PzKpfw IV Ausf. G
    PzKpfw IV Ausf. G

İlk Millî tank projesi

1943'te şasisi Kırıkkale'de yapılan ve bir Ford motoru ile çalışan Türk yapısı bir tankın tecrübeleri yapıldı. Ancak o dönem Türk sanayii kabiliyetlerinin yetersizliği nedeniyle bu tecrübe başarısızlıkla sonuçlandı.

Soğuk Savaş

1947 yılına dek Türk Zırhlı Birlikleri muayyen bir tank tipine sahip olamadı. O tarihe kadar Türk zırhlı birlikleri bütçeye uygun gelen ve dost devletler tarafından satın alınan ve hibe edilen hafif tankları kullanmıştır. ABD yardımı ile birlikte Türk Zırhlı Birlikleri standart cins bir tanktan kurulu hale gelebilmiştir. ABD ilk olarak 114 adet M24 Chaffee hafif tankı ile 222 adet M36 Jackson tank imha edicisi ve 12 adet tank kurtarıcı verdi. 1953-1954 yılında M36 tanklarının yerini M47 Patton tankları almaya başladı ve bu tarihte 3 bölüklü Tank Alayları, Tank Taburu haline getirildi. M62 ve M74 kurtarıcıları da M47 tankları ile birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri'ne katılmıştır. 1964 yılı başından itibaren M47 tankları mevcut tank taburlarını teşkil ederken, M48 Patton tankları peyderpey Zırhlı Tugayların Tank Taburları kadrolarına girmeye başlamıştır. 1968 yılında bütün Zırhlı Tugaylar M48 tankları ile kadrolarını tamamlamışlardır. Daha sonra benzin enjektörlü motora sahip olan M48A2C tankları Zırhlı Birliklerde kullanılmıştır.

Kıbrıs Harekâtı

Kıbrıs Barış Harekâtın sırasında Türk Kara Kuvvetleri 150-200 M47 ve M48 kullanmıştır.

  • M48
    M48

Teknolojideki gelişmelere paralel olarak gelişmiş ülkelerde kullanılan tankların büyük ilerlemeler kaydetmesine rağmen mevcut tankların teknolojisinin geride kalması; Türk Silahlı Kuvvetleri'nde modernizasyon ve reorganizasyon ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bu nedenle mevcut M48 ve M48A1 tankları 1980 yılından itibaren ABD teknolojisi ve yardım paketi ile M48A5T1 tanklarına, Alman teknolojisi ve yardım paketi ile M48T5 tanklarına dönüştürülmüştür. Modernizasyon çağın ihtiyaçları doğrultusunda devam ettirilerek : stabilizasyon ile termal atış kontrol sistemlerine sahip M48A5T2 tankları Zırhlı Birliklere kazandırılmıştır.

1982–1983 yıllarında, Alman askeri dilim yardımları kapsamında zamanın en etkili tankları arasında yer alan 77 adet EMES 12A3 atış kontrol sistemli Leopard 1 A3T1 tankı hibe olarak teslim alınmıştır.

  • Leopard 1A1
    Leopard 1A1
  • M24 Chafee
    M24 Chafee
  • M36 Jackson
    M36 Jackson

Soğuk Savaş Sonrası

M60A1 ve M60A3 tanklar Türkiye'nin 1991 Körfez Savaşı'nda müttefik güçlere verdiği desteğe karşılık olarak ABD tarafından hibe edilmişlerdir.

Ayrıca Almanya'da Körfez Savaşı'ndan sonra askeri yardımları çerçevesinde yine aynı EMES 12A3 donanımlı 150 adet Leopard 1A3T1, 5 adet standart A3 ve 165 adet Leopard 1A1A1 teslim alınmıştır. Zırhlı Birliklerinin Almanya'dan 354 Leopard 2A4 tankları ve 170 M60T tankları Tugayların emrine verilmiştir.

  • M60A3 TTS
    M60A3 TTS
  • Leopard 2A4
    Leopard 2A4

MİTÜP (Millî Tank Üretim Projesi)

MİTÜP Altay Savunma Sanayii Başkanlığı bünyesinde açılan ihale sonucu Otokar firması tarafından 5 adet prototip tank üretimi kararlaştırılmış olup, Güney Kore K2 Black Panther tankı prototipi üstünde geliştirilecek MKE topu, Aselsan atış kontrol sistemini ve Roketsan zırhını geliştirecektir. Tankta MTU'nun 1500 BG'lik motoru öngörülmektedir 2013 senesinde orduya ilk teslimat yapılacaktı ancak tankın motoru üretilemediği ve dünyada tank motoru satmak isteyen başka bir firma da bulunamadığı için seri üretimi önce 2018 yılına daha sonra 2020 ve daha sonra da 2022-2023 yılına ertelendi. Günümüzde halen motor üretimi yapılamadığı için prototip olarak beklemededir sahaya sürülememiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  • Savunma ve Havacılık sy. 2000-05, sa.82/83.
  1. ^ a b c d e f g h i Türk ordusunda zırhlı birlikler 19 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Teoman Engin, Yüksek Lisans Tezi, 2007, Kırıkkale Üniversitesi (Sosyal Bilimler Enstitüsü), sayfa 27-47

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">M60 (tank)</span> Amerikan menşei savaş tankı.

M60 Amerika Birleşik Devletleri Kara Kuvvetleri'ndeki M48 Patton'dan geliştirilen bir ana muharebe tankıdır. Soğuk Savaş sırasında Amerika Birleşik Devletleri Kara Kuvvetleri'nin ana savaş tankıdır. Soğuk Savaş'ta NATO ve ABD'ye yakın ülkeler tarafından kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Josef Stalin tankı</span> Sovyetler Birliği tarafından Eylül 1943te geliştirilen ağır sınıf tank

Iosif Stalin tankı, II. Dünya Savaşı döneminde Sovyetler Birliği tarafından Eylül 1943 tarihinde ağır sınıf tank olarak geliştirildi ve ilk olarak Kursk bölgesinde kullanıldı. Ayrıca JS veya ИС tankları olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">Tiger I</span> Alman Ağır Tank

Tiger I, 1942'den itibaren Afrika'da ve Sovyetler Birliği'nde, genellikle bağımsız ağır tank taburlarında faaliyet gösteren, II. Dünya Savaşı'nın bir Alman ağır tankıydı. Alman Ordusu'na 8,8 cm KwK 36 topunu monte eden ilk zırhlı savaş aracını verdi. Ağustos 1942 ile Ağustos 1944 arasında 1.347 adet üretildi. Ağustos 1944'ten sonra Tiger I'in üretimi, Tiger II lehine kademeli olarak durduruldu.

<span class="mw-page-title-main">Panzer IV</span> Alman Orta Sınıf Tank

Panzerkampfwagen IV, yaygın olarak bilinen adıyla Panzer IV, Nazi Almanyası tarafından 1930'ların sonlarında geliştirilen ve II. Dünya Savaşı sırasında yaygın olarak kullanılan orta sınıf tank. Tankın ordu envanter numarası Sd.Kfz. 161'dir.

<span class="mw-page-title-main">Leopard 2</span> Alman yapımı savaş tankı

Leopard 2 Alman yapımı 3. nesil bir ana muharebe tankıdır. 1970'lerde geliştirilmeye başlanan tank, 1979'da Bundeswehr bünyesine katılmış ve Leopard tankları ile değiştirilmiştir. Değişik çeşitlemeleri Alman ordusu tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca İngiltere ve Fransa dışındaki birçok AB ülkesi de bu tankı tercih etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tank</span> Ateş gücü ve mobilitesi yüksek, ağır zırhlı araç

Tank; ana görevi doğrudan ateş gücü kullanımıyla düşman kuvvetlerine saldırmak olan, paletli ve zırhlı savaş aracı veya bu araçlardan oluşan birlikleri kapsayan askeri sınıf. Tankı diğer savaş araçlarından ayıran özellikleri ağır bir zırha, yüksek ateş gücüne ve her türlü arazide hızlı gidecek şekilde tasarlanmış sürüş takımlarına sahip olmasıdır. Her ne kadar masraflı ve lojistik açıdan çaba gerektiren araçlar olsa da, yer hedeflerine saldırma yeteneği ve piyadelerin moralini çökertmesi nedeniyle modern orduların vazgeçilmez unsurlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">M26 Pershing</span>

M26 Pershing, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun II. Dünya Savaşı ve Kore Savaşı'nda kullandığı Ağır ve Orta sınıf bir tanktır. Adını I. Dünya Savaşı'nda görev yapmış general John Pershing'ten almıştır.

<span class="mw-page-title-main">M36 Jackson</span> savaş aracı

90MM Gun Motor Carriage M36 (Slugger) Amerikan Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan tank imha edicidir.

<span class="mw-page-title-main">Leopard 1</span> Alman menşei savaş tankı.

Leopard 1 Alman yapımı 2. nesil bir ana muharebe tankıdır. İlk olarak 1965 yılında Alman Federal Ordusu’nun (Bundeswehr) hizmetine girmiştir. Alman Kraus Maffei Weggman firması tarafından seri üretimine 1965 yılında başlanıp 1984 yılına kadar üretimi sürdürmüştür. Almanya'nın haricinde İtalya'da da üretimi yapılmıştır. Toplam 4000'in üzerinde Leopard 1 Almanya'da üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Panzer I</span> Alman hafif tank

Panzerkampfwagen I, 1930'larda Nazi Almanyası tarafından üretilen hafif tank. Mühimmat envanter tanımı Sd.Kfz. 101 'dir.

<span class="mw-page-title-main">Grille</span> Wehrmachtın kullandığı kundağı motorlu obüs

Grille Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan kundağı motorlu obüs türüdür. Grille serisinin yapımında Çek Panzer 38(t) tankları ve 15 cm sIG 33 piyade topu kullanılmıştır. Askerler arasında "cırcır böceği (Grille)" lâkâbının takılmasının nedeni, topun her ateşlenmesinden sonra, oluşan yüksek geri tepme nedeniyle, aracın, geriye doğru sıçramasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Marder III</span>

Marder III Nazi Almanyası ordusu Wehrmacht tarafından II. Dünya Savaşı sırasında Panzer 38(t) şasesi kullanılarak üretilen bir tank imha edici araçtı. 1942 ile 1944 yılları arasında üretildi ve savaşın sonuna kadar kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Ordnance QF 2 pounder</span>

Ordnance QF 2-pounder 40 mm çapında Birleşik Krallık Ordusu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında araç üzerine monte edilerek kullanılan bir tanksavar topuydu. Fransa Seferi ve Kuzey Afrika Cephesinde etkili olarak kullanıldı. Düşman tank zırhlarının kalınlaşması üzerine yerini 1942 yılından itibaren kademeli olarak 6-pounder topuna bıraktı. Ama savaş sona erene kadar kullanıldı. Araç moteli top II. Dünya savaşının ilk yıllarında birçok tank için ana silah olmasının yanında, savaş boyunca orta ve ağır zırhlı arabaların üzerinde de kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">M48 Patton</span> ABD yapımı savaş tankı

M48 Patton, Patton serisi tankların üçüncü ve son orta dereceli tankıdır. M48 Patton tankları Vietnam savaşında başlıca kullanılan tanklardır. İsmini Amerikalı general George Patton'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">M47 Patton</span> ABD yapımı savaş tankı

M47 Patton, Amerikan yapımı ana muharebe tankıdır. M46 Patton tankının 90 mm'lik tank topu ve yeni tasarlanmış taretle donatılmış halidir. 1950'lerden 1980'lere kadar Amerikan Ordusu'nun standart ana muharebe tankıydı. Diğer Patton serisi tanklar gibi ismini Amerikalı General George Patton'dan almıştır. M46 Patton tankından geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">M46 Patton</span> Amarikan menşei savaş tankı.

M46 orta tankı ABD tarafından tasarlanmıştır. Tank, George S. Patton'un adını alarak general adı alan ilk tank olmuştur. George S. Patton, İkinci Dünya Savaşı sırasında görev yapmış üçüncü ordu komutanı ve tank savunucularındandır. M46 Patton, M26 Persing tankının geliştirilmiş versiyonu ve ABD Ordusunun 1949 ve 1950 modelleri ile Soğuk Savaş döneminde kullanılan ana tank sınıfıdır. 30 Temmuz 1948 tarihinde, M46 tankının ismi George S. Patton Jr. onuruna Patton olarak belirlendi. Bu tank sadece Soğuk Savaş döneminde müttefik güç olan Belçika'ya verilmiş ve geliştirilmekte olan M47 tankı için eğitim amaçlı olarak az sayıda ihraç edilmiştir. M46 tankı, M26 Pershing ve M4 Sherman tanklarının yerini alması için geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alman Tank Müzesi</span> Müze

Alman Tank Müzesi Munster, Almanya'daki Munster Eğitim Alanı kampının bulunduğu yerde yer alan bir zırhlı savaş aracı müzesidir. Temel amacı 1917'den beri Alman zırhlı birliklerinin tarihinin belgelenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Musée des Blindés</span>

Musée des Blindés veya Musée Général Estienne, Fransa'nın Loire Vadisi'nde, Saumur kasabasında bulunan bir tank müzesidir. Günümüzde dünyanın en büyük tank müzelerinden biridir. 1977'de hem Fransız askeri hiyerarşisini hem de yerel siyasi yetkilileri ikna eden Albay Michel Aubry liderliğinde kuruldu. 35 yıl önce sadece birkaç yüz paletli araçla başlayan bu müze, dünya standartlarında koleksiyonu ile tank geliştirme tarihine ilgili kişiler ve profesyonel zırhlı araç uzmanlarını çeken bir yer haline geldi. Başından beri, Albay Aubry, mümkün olduğu kadar tarihsel veya teknik olarak önemli araçların çalışır hale getirilmesini müzenin önemli bir politikası haline getirmişti.

<span class="mw-page-title-main">M11/39</span>

Carro Armato M(edio)11/39 (İta. Orta Savaş Tankı, 11 ton, 1939), İkinci Dünya Savaşı'nın başında İtalya Kraliyet Ordusu tarafından 1939-1940 yılları arasında kullanılan bir orta tanktır. Kuzey Afrika cephesindeki sınırlı hizmetinin ardından, Aralık 1940'tan itibaren tank birlikleri genelinde yerini M13/40 tankı almıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.