İçeriğe atla

Türk Akademisi

Türk Akademisi
Kuruluş25 Mayıs 2010 (14 yıl önce) (2010-05-25)
Üyeler Azerbaycan
 Kazakistan
 Kırgızistan
 Türkiye
BaşkanProf. Dr. Darhan Kıdırali
Başkan YardımcısıNur-Ahmet Dosmuhamet
Akademik SekreterAmantay Şarip
Önemli kişilerNursultan Nazarbayev[1]
Ana kurumTürk Devletleri Teşkilatı
ÜyelikTÜRKPA
TÜRKSOY
Resmî siteturkicacademy.org/tu
Eski adı
  • Türk Akademisi (2010-2014)
  • Uluslararası Türk Akademisi (2014-2023)

Türk Akademisi (İngilizce: Turkic Academy, Azerice: Türk Akademiyası, Kazakça: түркі академиясы, Kırgızca: Түрк Академиясы, Rusça: Тюркская академия) veya eski adıyla Uluslararası Türk Akademisi, 25 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'da kurulan bilimsel araştırma merkezi. Başlangıçta Türk Akademisi A.Ş. adı altında Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan akademi, 23 Ağustos 2012'de Bişkek'te gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde uluslararası akademi statüsüne kavuşmuştur. Uluslararası Türk Akademisi'nin başkanı Prof. Dr. Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali'dir.

Tarihçe

3 Ekim 2009'da Azerbaycan'ın Nahçıvan şehrinde yapılan Türk Dili Konuşan Devletler Başkanlarının IX. Zirvesi'nde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Türk dünyası ile ilgili araştırmalar yürütmekle görevli uluslararası bir araştırma merkezi kurmayı önerdi. 28 Mayıs 2010'da Kazakistan'ın başkenti Astana'daki Barış ve Uzlaşma Sarayı'nda Türk Akademisi oluşturuldu. Araştırma merkezinin açılış törenine Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ve dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile birlikte ABD, Rusya (Tataristan, Başkurdistan, Çuvaşistan, Yakutistan), Özbekistan, Kırgızistan ve Ukrayna devletlerinin türkolog uzmanları katıldı.

Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te 22-23 Ağustos 2012 tarihinde düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi II. Zirvesi'nde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev, Azerbaycan Cumhuriyeti Başbakanı Artur Rasizade Türk Akademisine uluslararası statü verilmesi konusunda bir anlaşma imzaladı.

Onay işlemlerinin tamamlanmasını takiben, 2010 yılından itibaren Astana'da Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığına bağlı olarak çalışmalarını yürüten Türk Akademisi, 28 Ağustos 2014 tarihinde uluslararası statü kazandı. Böylece, Türk dili konuşan dört devlet tarafından kurulan araştırma merkezi, çalışmalarını "Uluslararası Türk Akademisi" adı altında sürdürmeye başladı.

Üye Devletler

Amaç ve Görev

Amaç

Dil, edebiyat, kültür, bugünkü eski çağlardan Türk halkının tarihi üzerine araştırmalar üstlenerek ve yerli kaynaklar temelinde Türk medeniyetinin insanlık medeniyetine katkısını tespit ederek Türk dünyası ile ilgili akademik çalışmaları koordine eden eşsiz bir merkez haline gelmek..[2]

Görev

Türk halklarının bilimsel kuruluşlarına bilim ve eğitim konusunda yardımcı olmak, Türk dilini konuşan Ülkelerdeki aydınların girişimlerine destek vermek ve onları düzenli olarak bir araya getirmek.[3]

Uluslararası ortaklık

Türk Akademisi araştırma kurumları ve Türkolojik merkezler ile yaklaşık 40 memorandum imzaladı. Liste, Macar Ulusal Bilimler Akademisi ve araştırma merkezleri, Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Bilimler Akademisi, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi, Moğolistan Bilimler Akademisi ve araştırma kurumları ve Rusya Bilimler Akademisi araştırma merkezlerini içermektedir. Ayrıca, Akademi Güney Kore, ABD ve Türkiye'nin en iyi üniversiteleri ile derin ilişkileri vardır. Neredeyse 100 yabancı Türkolog-akademisyen ile bir takım olağanüstü projeler yürütülmektedir. Uluslararası Türk Akademisi Türk Devletleri Teşkilatı, TURKPA, Türksoy ve İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) ile ortaklıklar kurmuştur.

İdari yapısı

Akademik Kurul

Akademik Konseyi Türk Akademisi'nin yüksek organıdır. Kurum her üye devletten bir temsilci, Türk Akademisi Başkanı ve Başkan Yardımcılarından oluşan Akademik Konsey tarafından yönetilmektedir.

Başkan

Başkan dört yıllık bir dönem için üye devletlerin vatandaşları arasından seçilir ve aday olup yeniden seçilebilirler. Türk Akademisi'nin ilk başkanı Prof. Dr–Darhan Kıdırali'dir. O 4-5 Haziran 2014'te Bodrum, Türkiye'de, düzenlenen Türk Konseyi IV zirvesinde üye devletlerin Başkanları tarafından bu göreve getirildi. Türk Akademisi Kazakistan'da yerleştiğinden, ilk başkanı, Kazakistan tarafından atandı. Başkan pozisyonu dört yıllık dönüşüm esasına göre diğer üye ülkelerin İngilizce alfabetik adlarına göre Azerbaycan, Kırgızistan[4] ve Türkiye'ye geçecektir.

Başkan yardımcıları

Türk Akademisi Başkanı Kazakistan vatandaşı olduğundan Başkan Yardımcıları pozisyonları için diğer üye devletlerin (Azerbaycan, Kırgızistan ve Türkiye) üç genel başkan yardımcısı adayı olacaktır.

Araştırma merkezleri

Türk Akademisi bünyesinde beş araştırma merkezi oluşturulmuştur. Bunlar: Tarih ve Etnoloji Merkezi, Dil, Edebiyat ve Terminoloji Merkezi, Sanat ve Kültür Merkezi, Sosyo-Ekonomik Araştırmalar Merkezi ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi'dir. Bu merkezler hayatî toplumsal sorunlar, kültür, tarih, ekonomi ve Türk dünyasının bütünleşmeleri ile çalışmaya kararlıdır.[5]

Yayınlar

Türk Akademisi’nde çalışan Akademisyenler kurucu ülkelerden ve bütün Türk dünyasındandır. Akademi uluslararası bir takım eşsiz projeleri tamamlamıştır. Dört yılda 50 küsur kitap yayınlamıştır. Onlar Türk tarihini, kültürünü, sanatını ve Türk halkının geleceği gibi konularda geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Akademi ayrıca Türkoloji ve altayistik konularda bilimsel analizler sağlayan "Altay araştırmaları ve Türkoloji" ve dört dilde (Kazakça, Rusça, İngilizce, Türkçe) makaleleri ile bilimsel ve analitik "GLOBAL Turk" olarak iki dergi yayınlamaktadır.[6] Ayrıca, Akademi Türk dillerinin sözlüklerini üretmiştir. Akademi çeşitli uluslararası konferanslar, forumlar, toplantılar ve Türk tarihi, kültürü ve Türk dünyasının seçkin adamlarına adanmış seminerler düzenledi.[7]

Türk kütüphanesi

Türk Akademisi bünyesinde Türk Kütüphanesi çalışmaktadır. Ünlü Türkologların kişisel kütüphanelerinin üzerinden oluşturulan kütüphane 30 bini aşkın kitaptan oluşmaktadır. Abduali Kaidar, Abjan Kuryşjanuly ve Mandoky Kungur Iştvan gibi yaygın olarak bilinen Türkologların kişisel kütüphaneleri de bu kütüphaneye devir edilmiştir. Kütüphanede olağanüstü kitap ve el yazması de vardır. Her Türk milleti için ayrı kitap rafları vardır. Mesela, Kazak Türkleri, Türkiye Türkleri, Azerbaycan Türkleri, Özbek Türkleri, Türkmen Türkleri, Başkurt Türkleri, Tatar Türkleri, Karaçay Türkleri, Çuvaş Türkleri, Karakalpak Türkleri, Nogay Türkleri, vb hakkında kitaplar bulunabilir. Türk Akademisi elektronik veri tabanı oluşturma sürecindedir.[8]

Müze

Türk Akademisi müzesinde farklı gelişimsel dönemlere ait Türk insanları tarafından oluşturulmuş değerli eserleri görmek mümkündür. Türk halklarının maddi ve manevi miraslarını toplama ve sistematikleştirilmesiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Uluslararası Türk Akademisi Hakkında Genel Bilgiler". Türk Akademisi Resmî Sayfası. Astana, Kazakistan: Türk Akademisi A.Ş. 15 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı N. NAZARBAYEV, 3 Ekim 2009 tarihi Azerbaycan, Nahçivan şehrinde gerçekleşen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları IX. Zirvesi’nde Türk uygarlığının dünya uygarlığında aldığı yerini değerlendirerek Türk Dünyası’nın geçmişi ve geleceğini, maddi ve manevi zenginliklerini araştıracak uluslararası ilmi araştırma merkezinin kurulması gerektiği hakkında teklifte bulunmuştur. Bu fikir diğer Türk Cumhuriyetleri tarafından destek almış ve 25 Mayıs 2010 tarihinde Kazakistan Cumhuriyeti başkenti Asatana şehrinde ilmi araştırma merkezi Türk Akademisi A.Ş. olarak faaliyete geçmiştir. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2015. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı, 1994 yılında Fethullah Gülen öncülüğünde TGC'ye alternatif olarak kurulmuş mesleki kurum.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türk birliği</span> Turan birliği

Türk Birliği, Türk dilleri konuşan ve Türki soydan gelen toplulukların bir arada olmasını, ortak hareket etmesini, ortak siyasi ve ekonomik kararlar almasını tanımlayan fikri ve siyasi bir kavram.

<span class="mw-page-title-main">Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi</span>

Türk Dili Konuşan Ülkeler Zirvesi ya da Türkçe Konuşan Ülkeler Devlet başkanları Zirvesi, Türk dil ve lehçelerini konuşan altı Türk ülkesinin devlet başkanlarının ve üst düzey yetkililerinin katıldığı bir zirvedir. Bir diğerinin egemen eşitliğine karşılıklı saygı temeline dayanan bu zirve, ortak tarih ve kültürel yapıya sahip ülke cumhurbaşkanlarını bir araya getirmektedir. 1992 yılından beri belirli aralıklarla düzenlenen zirvede Türk dünyasının sorunları gündeme getirilmektedir. 3 Ekim 2009'da, Nahçıvan Anlaşması'yla daimî sekreteryası kurulmuş ve adı Türk Keneşi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya Birliği</span>

Orta Asya Birliği, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan olmak üzere beş eski Sovyet Orta Asya cumhuriyetlerini kapsayan, 26 Nisan 2007 tarihinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından önerilip kurulan bir örgüttür. Bugüne kadar Kazakistan ve Kırgızistan devlet başkanları iki devlet arasında bir "Uluslararası Yüksek Kurulu" oluşturmak için bir anlaşma imzaladı. Buna ek olarak Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan, Ebedi Dostluk Antlaşması imzalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Devletleri Teşkilatı</span> uluslararası Türk birliği

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye'nin üye; Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan'ın gözlemci statüsünde yer aldığı Türk devletlerinden oluşan bir uluslararası kuruluştur. Genel amacı, Türk dilleri konuşan devletler arasında kapsamlı iş birliğini teşvik etmek olan bir hükûmetlerarası kuruluştur.

<span class="mw-page-title-main">Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi</span>

Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA), 21 Kasım 2008 tarihinde kurulan ve temeli Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi'ne dair anlaşmaya dayanan parlamentolar arası iş birliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazarbayev Üniversitesi</span>

Nazarbayev Üniversitesi ya da kısaca NU, Astana, Kazakistan'da bulunan bir devlet üniversitesi. İlk devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'in girişimleri sonucu 2010 yılında kuruldu. Üniversite, ulusal eğitim sisteminin avantajlarını ve dünyanın en iyi bilimsel ve eğitim uygulamalarını birleştiren Kazakistan yükseköğreniminin ulusal markası olmayı hedeflemektedir. Ayrıca Yüksek Mütevelli Heyeti Başkanı, eski Devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da siyaset</span>

Kazakistan'ın devlet yapısı, üniter anayasal başkanlık cumhuriyeti'dir. Şu anki Kazakistan Cumhurbaşkanı, Kasım Cömert Tokayev, devlet ve hükûmet başkanı'dır. Yasama organı hem hükûmete hem de iki meclise verilir.

<span class="mw-page-title-main">Nazarbayev kişi kültü</span> Nursultan Nazarbayev üzerine kurulu kişi kültü

Nazarbayev kişi kültü, politik ve medya ortamında Kazakistan'ın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in siyasi ve sosyolojik imajını dünyadaki diğer liderlerin kişilik kültüyle ilgili fikirlerle benzer şekilde oluşturulmuş bir kişilik kültüdür.

1. Türk Keneşi Almatı Zirvesi, Türk Keneşi'nin ilk zirvesidir. 20-21 Ekim 2011 tarihlerinde Ekonomik ve Ticari İşbirliği temasıyla Almatı, Kazakistan'da düzenlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Dünyası Kültür Mahallesi</span>

Türk Dünyası Kültür Mahallesi veya Topkapı Türk Dünyası, 2009 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından açılmış bir açık hava müzesidir. Müzedeki her bir ev Türkî ülkelerin kendi kültürlerine göre dekore edilmiştir. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Tataristan, Başkurdistan ve Ebu Nasr El Farabi kültür evleri müzede yer almaktadır. Kültür evlerinin yanı sıra, Kazak ve Kırgız yurtları, aslına uygun olarak hazırlanan Orhun Yazıtları, Bakü Kız Kulesi ve Kırgızistan'daki Burana Kulesi maketleri de müze bahçesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Devletleri Teşkilatı-Türkiye ilişkileri</span>

Türkiye, Türk Devletleri Teşkilatı'nın 4 kurucu üyesinden birisidir. Teşkilatın genel sekreterliği İstanbul'da yer almaktadır. Bu zamana kadar 8 zirve ve 1 toplantı Türkiye'de yapılmıştır. Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı'nın üstünde yer alan beyaz hilâl, Türkiye'nin bayrağında yer alan hilâldir.

Kazakistan-Pakistan ilişkileri - Kazakistan ve Pakistan arasındaki ikili diplomatik ilişkiler.

Aşağıda 1992 ve 2010 yılları arasında düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirveleri listelenmiştir. Bu zirveleri 2011-2021 yılları arasında Türk Keneşi zirveleri ve 2022 yılından itibaren Türk Devletleri Teşkilatı zirveleri takip etmiştir.

Aşağıda 1992 ve 2010 yılları arasında düzenlenen Türk Keneşi Devlet Başkanları Zirveleri listelenmiştir. 1992-2010 yılları arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler zirveleri yılları arasında gerçekleştirilmiştir. 2022 yılından beri Türk Devletleri Teşkilatı zirveleri olarak düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Aksakallar Konseyi</span>

Aksakallar Konseyi veya Aksakallar Heyeti, Türk Devletleri Teşkilatının devletler arası danışma yapma adına kurduğu önemli organıdır.

Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Müzesi, Kazakistan'ın başkenti Astana'da bulunan ulusal bir müzedir. Altı yıllık inşaat sürecinin ardından 2 Temmuz 2014'te dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından açıldı. Ulusal Müze, yeni açılan kütüphaneyle birlikte Astana'da modern bir kültür merkezi oluşturmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.