Typecasting

Filmde, televizyonda ve tiyatroda typecasting, bir oyuncunun belirli bir karakterle veya aynı özelliklere sahip, aynı sosyal sınıfa mensup veya aynı etnik gruplardan gelen karakterlerle güçlü bir şekilde özdeşleştirildiği süreçtir.^[1] Bir oyuncunun, başka karakterleri canlandırmak için iş bulmalarını zorlaştıracak kadar güçlü bir şekilde eski rolleriyle özdeşleştirildiği durumlar olmuştur.^[2] Bununla birlikte bazı yönetmenler, seyircide dramatik bir etki yaratmak amacıyla bilinçli bir şekilde oyuncuyu alışılmadık bir rolde oynatmayı seçerek durumu avantajlarına kullanabilirler.

John Larroquette, art arda dört Emmy Ödülü kazandığı dizinin ardından şöyle demiştir: "Night Court'un bitmesinden 10 yıl sonra ancak baba rolü aldım. Dan Fielding çok tuhaf bir karakter olduğu için, öyle bir izlenim bırakmıştı ki, karakterle özleşirildim. Teklif edilen her rol ya biraz adi bir avukattı ya da biraz adi bu ya da biraz adi şuydu." ^[3]

Ed O'Neill'in komedi dizisi Evli ve Çocuklu’da oynadığı yıllarda, ekrandayken test izleyicisinin gülmesinden dolayı drama filmi Flight of the Intruder (1991)'den sahneleri çıkartıldı.^[4]

Jon Hamm, , Mad Men'in başarısından sonra, Don Draper karakteri gibi "hepsi 60'larda geçen ya da reklamcıları içeren yaklaşık 40 senaryo" aldığını belirtti.^[5]

Nebahat Çehre, Aşk-ı Memnu dizisinden sonra kendisine hep salon kadını ya da köşk içeren roller geldiğini, daha farklı örneğin varoş roller istediğini söyledi.^[6]

Bazı aktörler, bilindik rol türlerinin tam tersi roller seçerek typecastingden kaçmaya çalışırlar. Ya da bir yönetmen, dramatik veya komik bir etki yaratması için bilinçli bir şekilde oyuncuyu alışılmadık bir rolde oynatmayı seçebilir. Buna "türe karşı oynamak" veya "tipe karşı seçilmek" denir. Dikkate değer örnekler şunları içerir:

• Tim Burton, Michael Keaton’ı aksiyon drama türündeki Batman (1989) filminde Bruce Wayne/Batman’i oynaması için seçti. Keaton daha önce genelde başarılı “kendini iyi hisset” komedilerinde oynamıştı.^[7] Bu role seçilmesi alışıldık bir durum değildi.
• Bryan Cranston, komedi dizisi olan Malcolm in the Middle’da pek olgunlaşmamış ve biraz salak bir karakteri oynamıştı. Vince Gilligan, AMC kanalına Breaking Bad, dizisinde ahlaki olarak çelişkili Walter White rolü için onu önerdiğinde kanal oyuncunun role uymayabileceğinden endişelenmişti. Çünkü eski rolleri daha uçarı rollerdi.^[8] Oyuncu, bu dizideki performansı ile Emmy Ödülü kazandı.
• Tony Curtis "Hollywood'un en yakışıklı idolü" olarak bilinirdi ve The Boston Strangler (1968) filminde bir seri katil olan Albert DeSalvo’yu oynadığında bu tipe karşı bir role seçilmişti.^[9]
• Matt Damon, Good Will Hunting (1997) filminde olduğu gibi kariyerinin başında dramatik performansları ile tanınıyordu ve aksiyon türündeki Jason Bourne filmlerine tipe karşı seçilmişti.^[9]
• Gordon Jump, WKRP in Cincinnati'deki Arthur Carlson rolü çekingen, korkak rollerde ancak Diff'rent Strokes'un "The Bicycle Man" bölümünde bir çocuk tacizcisini oynamıştı. Jump rolünü "en acı verici ama en yapmaya değer/faydalı bölümlerden biri” olarak tanımlamıştı."^[10] ve bu rolü 2003’te ölümünden sonra Jump'ın kariyerinin hatırlanan rollerinden biri oldu.^{[11][12][13][14]}
• Sergio Leone genelde ahlaki olarak üstün kişilikler ve herkesin sevdiği kahraman rolleri ile tanınan Henry Fonda’yı Western filmi olan Batıda Kan Var (1968) filminde sadistik bir kötü olarak oynattı.^[15]
• Fred MacMurray genelde romantik komedi rolleri ile tanınmasına rağmen Double Indemnity (1944) filminde kocasını öldürmesi için kadını ikna etmeye çalışan sigorta danışmanı rolünde oynadı.^[16]
• Ezgi Eyüboğlu, masum, tatlı ve güler yüzlü karakterleri oynaması ile tanınırken Teşkilat dizisinde soğukkanlı bir katil ve düşman ajanı olan Ceren’i canlandırdı.^[17]