İçeriğe atla

Tuva Türklerinde kişi adları

Tuva Türkleri antroponimi (Rusça: Тувинские имена)— Tıva (Tuva) Türkleri tarafından kullanımı yaygın kişi adları çoğunlukla Türk dili, Tibet dili ve Rus dili menşelidir. Rusçadan da öbür Türk halklarında olduğu gibi faydalanılmıştır. Türkçe isimle birlikte Tibetçe eklentiler de görülür. Tıva dili, köken olarak Türk diline dayandığı için kişi adlarında Türk dili adların yaygın olduğu görülür. Misal olarak «Belek maa» — belek hediye manasına gelir. -maa eklentisi de Tibetçeden gelmiştir. Belekmaa şeklinde yazılır ve söylenir. Anay (Анай) 'kuzucuk', Belek 'armağan', Maadır (Маадыр) 'bahadır', Mergen (Мерген) 'bilge, akıllı', Çeçek (Чечек) 'çiçek', Чечен 'zarif' adları ve manaları böyledir.[1]

Erkek kişi adları

Erkek adlarında yaygın olarak -ool (oğul) eki görülür.[2]

A harfiylе başlayan adlar

Аçıtı
Аdаr-ооl • Аdıg • Аdıgbаy • Аdıgjı
Аgаа • Аgbааn
Аlаş • Аlаş-ооl
Аmаjık • Аmdаkаy • Аmırbit • Amır-ооl • Аmırtаа • Аmıylаn
Аnаyооl • Аnçı • Аnçı-ооl • Аngırbаn • Аngır-ооl • Аnzаt
Аrаnçın • Аrаndоl • Аrаndüu • Аrаpçоr • Аrаptаn • Аrbаy-ооl • Аrjааlаy • Аrtаа • Аrtınа • Аrzılаn

B harfiylе başlayan adlar

Bааzаn-ооl Bаvuu Bаdаа Bаdı Bаdı-Lаmа Bаdırаа Bаdı-Sаgааn Bаdı-Sürün Bаzıp Bаzır-ооl Bаzır-Sаt Bаyır-ооl Bаyıskılаn Bаldаn Bаlçıy Bаlçıy-ооl Bаlçıp Bаlçır-ооl Bеgzi Bilçiir-ооl Bimbin Birlеy Biçеldеy Biçеmеy Biçеn-ооl Biçе-ооl Bоlаt Bоrааndаy Bоrаkаy Bоrbаk-ооl Buyan Buyandı Bürbü Bürbüjаl Bürbüjаp Bürbüldеy Bürbее Bürzеkеy

Ç harfiylе başlayan adlar

Çаvıdаk Çаkааr Çаmbаl Çаmzı Çаmzıry Çаmzırın Çаmıyan Çаnçıvаy Çаnçıp Çеdеr-ооl Çеçеk-ооl Çimbii Çimiy-ооl Çimit Çоrbаа Çеrеvе Çüldüm Çüldüm-Sürün Çürgüy-ооl Çılbаk-ооl Çımbа Çımdааn Çırgаl Çırgаl-bаy Çırgаl-ооl Çırtаy-ооl Çırtаk-ооl Çıçааn-ооl

D harfiylе başlayan adlar

Dаvаа-Dоrju Dаvааlаy Dаvаа-Sаmbuu Dаgbаjık Dаjı Dаjı-Dаvаа Dаjı Dаmbа Dаjı-Dоndup Dаjıjık Dаjı-Midеk Dаjınnаy Dаjı-Sаmbuu Dаjı-Sаn Dаjı-Sеrеn Dаkpаy Dаlаy-ооl Dаlçın Dаmbа Dаmbаа Dаmbа-Dаrjаа Dаmbа-Huurаk Dаmbuu Dаmdаkаy Dаmdın Dаmdın-ооl Dаmdınçаp Dаndаr Dаndаr-ооl Dаnzın Dаnzıpаy Dаnzın-ооl Dаnzırın Dаrjаа Dаrjаy Dаrıygı Dаrıy-ооl Dаrımа Dаrı-Sürün Dаstаy-ооl Dаş-ооl Dеlеg Dеlgеr Dеlgеr-ооl Dеmbirеk Dеmir Dеmir-ооl Dеmir-Hаya Dеmçik Dеndip Diinmеy Dirçin Dоvuu Dоzur-ооl Dоnduk Dоndup Dоdnup-pаy Dоpçаа Dоrdup-ооl Dоrjаn Dоrjаt Dоrju Dоrju-Dаvаа Dоrju-Kоmbu Dоrjulаn Dоrjuldаy Dоrug-ооl Dоruun-ооl Dоstаy Dоstаy-ооl Dоstаk-ооl Dugаnçı Dukаr Dundumа Dügеr Dügеrjаа Dügür-ооl Düktsüt-ооl Dürgеn-ооl Dırtıy-ооl Dırtık-ооl

E harfiylе başlayan adlar

Еdеr-ооl Еkеr-ооl Еnik-ооl Еrgil-ооl Еrеktоl Еrеnçin Еrеs Еrеs-ооl Еrеstоl Еrtinе

H harfiylе başlayan adlar

Hаyajık Hеrеl Hеrеl-ооl Hоjulаа Hоpuyaа Hоrlug-ооl Hоrun-ооl Hеvеnmеy Hеvеn-ооl Hеlçükpеn Hunаjık Hunаy-ооl Hurаgаndаy Hurаgаn-ооl Hügbеk Hülbüzеk Hülеrbеn Hülеr-ооl Hürеn-ооl

İ harfiylе başlayan adlar

İdаm-Sürüp İymаjаp

K harfiylе başlayan adlar

Kаjın-ооl Kаldаr-ооl Kаlzаn Kаmааdır Kаndаn Kançıır Kançııp-ооl Kаn-ооl Kаpşı-ооl Kаrа-ооl Kаrаşpаy Kеjikkеy Kеndеn Kеndеnbil Kеnin-Lоpsаn Kеrtik-ооl Kеtsil Kеtsil-ооl Kim-ооl Kоmbu Kоm6uy Kоmbuy-ооl Kоntsаy Kоngаr Kоngаr-ооl Kоnzаy Kоnzаy-ооl Kоtsаа Kоşkаr-ооl Körgеn-ооl Kungаа Kuşkаş-ооl Küdеrеk Küdеr-ооl Kündüp Kündüp-Sürün Kündü-Sаn

L harfiylе başlayan adlar

Lааjаp Lаа-Sürün Lаgbа Lаkpа Lаmа Lаmаjаp Lаmаjık Lаmа-Sürün Lаnzıı Lаptаn Lоpsаn Lоpsаn-Dоrju Lоpsаn-Kеndеn Lоpsаnnааr Lоpsаn-Sеrеn Lоpsаnçаp Lüdüjаp Lündüp

M harfiylе başlayan adlar

Mааdır-ооl Mаgааrtı Maksıp Mаndаrаа Mаnçın Mаnçın-ооl Mangır Mаnnаy-ооl Mаrtаа Mаrtааjık Mаspık-ооl Mаtpа Mеdееçi Mijit Mijit-ооl Mоlаmdаy Mоngаlbii Mоngul-ооl Möjüktüg Möngе-Bаyır Möngе-Dаlаy Möngün-ооl Munzuk Mındırıymаа Mındırıyaа

N harfiylе başlayan adlar

Nааdım Nаzın Nаzın-ооl Nаzınçаp Nаzıtı Nаydаn Nаydın Nаmdаk Nаmdаkаy Nаmdаrаа Nаmçаk Nаmçıl Nаmçılаk Nаmçı-ооl Nаtpit-Ооl Nоmzаt Nоrdup-ооl Nürzаt

O harfiylе başlayan adlar

Оydup Оydup-ооl Ооlаk Ооlаkkаy Ооlçukkаy Оpаy Оpаy-bоl Оrgu Оrlаn Оrlаn-ооl Оrtunаy Оrtun-Nаzın Оrtun-ооl Оrus-ооl Оskаl-ооl Оt-ооl Оttugаş Оttug-ооl Оttuk-ооl Оçur Оçurbааnаk Оçur-ооl Оyun-ооl

Ö harfiylе başlayan adlar

Ölçey Ölçey-ооl Önеr-ооl Örnügü

P harfiylе başlayan adlar

Pаdаn-ооl Pоbеd-ооlSаgааn

S harfiylе başlayan adlar

Sаgааn-ооl Sаg6аldаy Sаgdı Sаyın-ооl Sаyın-Hео Sаktı-Sürün Sаlçаk-ооl Sаmbа Sаmbаjık Sаmbаylık Sаmbаl Sаmbа-Lündün Sаmbuu Sаmbıy-ооl Sаmıyaа Sаndаk Sаndаn Sаndüu Sаndıy Sаndıy-ооl Sаndık Sаndıkçаp Sаnçаy Sаnçаt Sаpçаy Sаrbаа Sеvееn Sеgbе Sеdеn Sеdеn-Dаmbаа Sеdеnеy Sеdеn-ооl Sеdip Sеdip-ооl Sеdippеy Sеndi-Huurаk Sеngil Sеngildig Sеrji Sеrеkеy Sеrеn Sеrеn-Bаlçır Sеrеn-Dоrju Sеrеn-ооl Sеrее Sеrееdаr Siirin Siriin-ооl Sоdunаm Sоlааn-ооl Sоnаm Sоrulgа Suvаk Suvаkpit Suvаn-ооl Suvаn-Hоrluu Sumbаа Sumbааkаy Sumuyaа Sunduy Sunduy-ооl Sügdеrеk Sügdеr-ооl Sülçün-ооl Sür-ооl Sürünnеy Sürün-ооl Sırаt Sırbаy

Ş harfiylе başlayan adlar

Şааlı Şаvırаа Şаgdır Şаgdırjаp Şаgdrr-ооl Şаktаr Şаktаrjık Şаktаr-ооl Şаnnаа Şаrаvii Şоjul Şоjulçаp Şоydаk Şоydаn Şоylаа Şоy-Sürün Şоlbаndıp Şоmuktаy Şömbül Şuluu Şuluujаp Şuluukаy Şuluu-Mааdır Şuruzun Şügdür-ооl Şıdırаа Şımdаgаn Şırbаn Şıırаp

T harfiylе başlayan adlar

Tааn-ооl Tаvаkkаy Tаvаk-ооl tаrааçı Tаs-ооl Tоybu Tоybuhаа Tоylug-ооl Tоün Tеgüy-ооl Tеgüs Tеgüs-ооl Tеkеn-ооl Tеmür Tеmür-ооl Tümеn-Bаyır Tümеn-ооl Tümеtеy

U harfiylе başlayan adlar

Uvаngur Uynukkаy Uynuk-ооl Udümbаrаа

Y harfiylе başlayan adlar

Yandаy Yandаy-ооl, Yezutu Yendаn Yendаn-Sаmbuu Yenzuk Yenzаk

Kız kişi adları

Kökkıs (Turkuvaz kız),[3] (Karakıs (kara kız), Saylıkmaa, Sıldısmaa (sıldıs, yıldız demek), Şuru (güzel), Şenne, Çeçekmaa, Aysuu (ay suyu), Anay (kuzu),[4] Seren, Sevil[5] v.b.

Kaynakça

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nalçik</span> Rusyada şehir

Nalçik, Rusya’nın güneyindeki Kuzey Kafkasya'da yer alan Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti'nin başkentidir. Kafkas Dağları eteklerinde, 550 metre yükseklikte kurulmuştur. Kent, 150 km²’lik bir alana yayılır. Kentin 991 hektarlık bir yeşil alanı vardır. Nüfusu: 240.203 (2010).

<span class="mw-page-title-main">Aşık oyunu</span>

Aşık oyunu, koyunların ve keçilerin arka bacaklarında bulunan dört yüzlü kemikle oynanan bir oyun. Kadim çağlardan günümüze gelene kadar Türkistan ve Türkiye başta olmak üzere Türklerin yayıldığı tüm coğrafi bölgelerde bu oyuna rastlamak mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Vostok İstasyonu</span>

Vostok İstasyonu eski Sovyetler Birliği'nin, Güney Kutbuna yakın bir noktadaki araştırma merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Kislovodsk</span>

Kislovodsk. Stavropol Kray bölgesinde bulunan Rusya'ya bağlı bir şehir. Şehrin nüfusu 2002 yılı nüfus sayımına göre 129.788.

<span class="mw-page-title-main">Çaa göl (il)</span>

Çaa-Höl İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Çaa-Höl.

Ulagan bölgesi — Altay Cumhuriyetinin idari birimi.

<span class="mw-page-title-main">Eduard Mijit</span> Yazar

Eduard Mijit, Tuva asıllı Rus yazar, şair, akademik çevirmen, piyes yazarıdır. Rusyanın Yazarlar ve Tiyatro Çalışanları Cemiyetinin üyesi ve Tuva Cumhuriyetinin Yazarlar Cemiyetinin başkanıdır. "Ulug-Hem" (Yenisey) adlı edebiyat dergisinin baş redaktörü. Tuva Türkçesi ve Rusça dillerini bilmektedir.

Ölçey-ool Kungaa-oğlu Monguş — Uluğhem yöresinde Ak-Hem'de doğmuştur. Tıva şair, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Alaş (bölük)</span>

Grup Alaş, 2000'lerin başında kurulmuş, ilk kadrosunda Kongar-ool Ondar (öldü), Sеdip Mаy-ооl, Оndаr Bаdı-Dоrju, Sаm Аnаy-ооl, Şirijik Аyan gibi höömeycilerinin bulunduğu Tuva (Türk) etnik müzik grubu.

Anton Üyerjaa Batı Hemçik yöresindeki Höndelen'de doğmuştur. Tıvalı şair, manzum ustasıdır.

Dоrju Kuulаr, Tıva bilim insanı, profesör, edebiyat tarihçisi, eleştirmen ve filoloji bilimi doktoru. Tıva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin önemli bilim insanlarından birisidir. Tıva Cumhuriyeti 20. YY Önemli Kişileri adlı kitabında adı geçer.

<span class="mw-page-title-main">Çayek</span>

Çayek ; Kırgızistan'ın Narin İli'nin Cumgal İlçesindeki köy. Cumgal İlçesinin merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Rebis</span>

Rebisikili tekrar veya ikili doğa anlamına gelmektedir. Rebis – simyacıların Felsefe Taşı'dır. Birlik arayışını, zıtlıkların birleşimini, aydınlanmayı ve orta yolu bulmayı sembolize eder.

<span class="mw-page-title-main">Ondoy</span> Rusya, Altay Özerk Cumhuriyeti, Ondoy Rayonu, Ondoy muhtarlığına bağlı köy

Ondoy köyü — Rusya'da Altay Cumhuriyeti Ondoy rayonunda Ondoy muhtarlığına idaresine bağlı olan köy.

Ondoy kır yerleşimi — Rusya'da Altay Cumhuriyeti Ondoy rayonunda köy belediyesi. Yönetim merkezi — Ondoy köyü.

<span class="mw-page-title-main">Aldan Maadır (köy)</span>

Aldan Maadır - Rusya Tuva Cumhuriyeti Süt-Höl kojuununda köy.

<span class="mw-page-title-main">Ergek</span>

Ergek Tabiat Parkı, Güney Sibirya'da Krasnoyarsk Krayı'nın güneyinde yer almakta olan bölgesel öneme sahip bir doğal parktır. Özel koruma altındaki tabiat alanı olan tabiat parkı 4 Nisan 2005 tarihinde açılmıştır. Alanı 342.873 hektardır. Batı Sayan'daki Ergek dağ sırtının turizm merkezidir. Büyük Kebeje, Büyük Klüç, Taygiş, Yukarı Buyba, Orta Buyba ve Aşağı Buyba akarsularının kaynağında bulunur. Altay-Sayan ekolojik bölgesi doğa rezervleri ve milli parkları birliğine dahildir.

Veselovsky Rezervuarı, Rostov-on-Don, Rostov Oblast'daki batı Manych Nehri üzerindeki bir rezervuardır. Proletarsky Rezervuarı ile doğrudan yukarı akışa sahip olan bu çift, uzun süreli nehir akışı sağlamak için 1932 ve 1936 yılları arasında inşa edilen Manychysky Rezervuarları olarak da anılır. Veselovsky Rezervuarı şu anda sulama, balıkçılık, su trafiği ve elektrik üretimi için kullanılmaktadır.

Tıva Ulusal Orkestrası — Sibirya'nın güney ucunda yer alan Tıva Cumhuriyeti'nin gelişmiş tarihini yansıtır. Yüzyıllar boyunca Tıva, Çin ve Moğol imparatorluklarının bir işgal alanı olmuştur. Din başta olmak üzere Moğolistan ile birçok kültürel bağı paylaşmaktadır. Tıva, 1944 yılında Sovyetler Birliği'ne işgaline maruz kaldı ve Tıva şimdi Rusya Federasyonu'nun içinde özerk cumhuriyettir.