İçeriğe atla

Tuva Özerk Bölgesi

Tuva otonom oblastı
Туви́нская авто́номная о́бласть

Tuva özerk bölgesi
11 Ekim 1944-10 Ekim 1961
Tuva otonom oblastı bayrağı
Bayrak
Tuva otonom oblastı haritadaki konumu
BaşkentKızıl şehri
Yaygın dil(ler)Tuvaca
Rusça
HükûmetEski Sovyet ülkeleri
Tarihçe 
• Kuruluşu
11 Ekim 1944
• Dağılışı
10 Ekim 1961
Öncüller
Ardıllar
Tuva Halk Cumhuriyeti
Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
İnsanlık tarihi

Ortelius tarafından 1570 yılında çizilen Dünya Sahnesi Görünümü adlı Dünya haritası.

Tuva özerk bölgesi (Rusça: Тувинская автономная область (Тувинская АО), İngilizce: Tuvan Autonomous Oblast) — Güney Sibiryadaki Sayan Dağları dolayında 11 Ekim 1944 tarihinde Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı yıllarındaki rejim ihracıyla ve yöneticilerini kendi tarafına çekmesiyle Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti içine kattığı 10 Ekim 1961 tarihine kadar süren özerk bölge.

İdari merkezi — Kızıl şehri.

Tarih

11 Ekim 1944'te Tuva Halk Cumhuriyeti topraklarının Sovyetler Birliği'nin rejim ihraç ederek işgaliyle oluşturulan Tuva Özerk Bölgesi veya Tuva Otonom Oblastı (Tuva OO) Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti[1] dahilinde kalmıştır.

10 Ekim 1961'de Tuva OO yönetim biçimi ve adı değiştirilip Tuva OSSC yapılır.[2]

İdari bölümlenmeleri

1945 yılı Ağustos tarihinde Tuva OO 16 bölge (kojuun) ve 1 başşehir şeklinde idi. Başşehir — Kızıl:

  • Bay-Tayga kojuun — merkezi Teeli,
  • Barıın-Hemçik — Kızıl-Majalık,
  • Çöön-Hemçik — Çadan şehri,
  • Kaa-Hem — Sarıg-Sep,
  • Kızıl — Kızıl şehri,
  • Möngün-Tayga — Mügür-Aksı,
  • Övür — Handagaytı,
  • Piy-Hem — Turan şehri,
  • Süt-Höl — Sug-Aksı,
  • Tandı — Bay-Hak,
  • Tere-Höl —Çırgalandı,
  • Tes-Hem — Samagaltay,
  • Toju — Tora-Hem,
  • Ulug-Hem — Şagonar şehri,
  • Çaa-Höl — Çaa-Höl,
  • Erzin — Sarıg-Bulun.

23 Şubat 1953 tarihinde Möngün-Tayga ve Tere-Höl kojuun (rayon) alanları kaldırıldı.

28 Mart 1957 tarihinde Kızıl bölgesi kaldırıldı.

11 Nisan 1961de Süt-Höl, Çaa-Höl idari yerleri kaldırıldı.

Tuva ÖSSC şekline dönüştürmeden önce 11 bölgeden oluşuyordu:

  • Bay-Tayga, Barıın-Hemçik, Çöön-Hemçik, Kaa-Hem, Övür, (Biy)Piy-Hem, Tandı, Tes-Hem, Toju, Ulug-Hem, Erzin.

Kaynakça

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği</span> Avrasyada hüküm sürmüş eski bir federasyon (1922–1991)

Sovyetler Birliği, resmî adıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (Rusça:

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Turan (şehir)</span>

Turan, Tuva Cumhuriyeti'nde bir şehir. Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti Kızıl'a 70 km kuzaybatısındadır. 1945 yılında şehir durumuna yükselmiştir. 1989 yılı nüfusu 5976 kişi iken Rus nüfusunun Tuva'dan ayrılması üzerine 2002 yılına göre nüfus 5598 kişi olmuştur. Bu şehirde bir havaalanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kaa-Hem (il)</span>

Kaa-Hem ili ; Rusça:Каа-Хемский кожуун), Tuva Cumhuriyetinin 17 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Sarıg-Sep'tir.

<span class="mw-page-title-main">Çöön-Hemçik (il)</span>

Çöön-Hemçik İli Rusya Federasyonu özerk Tuva Cumhuriyetinin 17 idari yönetiminden bir il belediyesidir. Çöön-Hemçik ilinin yönetim merkezi Çadaana yerleşim merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Toju (il)</span>

Toju İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Toora-Hem. Öbür yerleşimler — Saldam, Adır-Kejig, Çazılar, İy, Irban, Sıstıg-Hem.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> SSCBe bağlı bir özerk devlet

Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, — Altay Dağları-Sayan Dağları dolayında 10 Ekim 1961 tarihinde kurulan 31 Mart 1992 tarihinde yıkılan ve Sovyetler Birliği'nin özerk bir cumhuriyeti.

Tuva Cumhuriyeti idari yapılanması — Sovyetler Birliği devrinden kalma bir yönetim birimi olan rayon denilen ilçe tipi idari yapılanma görülür. Sumon köy tipi yerleşimlerdir.

Boris Çüdük Tıva Arat Cumhuriyetinin Batı Hemçik bölgesinin Baytal beldesinin Kalbaktaş adlı yerde doğmuştur. Tıvalı şair, manzum ustası, milletvekili.

Kuular Arakçaa Tıva Arat Cumhuriyetinin Uluğhem kojuun idaresine bağlı Çaa-Höl beldesinin Kaşpal köyünde doğmuştur. Tıva Türklerinden bilim insanı, ilk Tıva Türk'ü profesörü, filolog, yazar. Tuva Devlet Üniversitesi'nin Tıva dili ve edebiyatı bölümünün kurucusu ve ilk bölüm başkanı.

Kara Çıraa sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 786 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kara-Çıraa köyüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çaa-Suur (sum)</span>

Çaa-Suur sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

Şançı, — Tıvada Çaa-Höl kojuununda köy yerleşimi. Şançı belgesinin yönetim merkezi ve tek yerleşim yeri. Halk nüfusu 380, 341 kişi idi. Nüfusun azaldığı görülmektedir.