İçeriğe atla

Tutu (Mısır tanrısı)

Tutu (Eski Mısırca: twtw - "görüntü" anlamına gelir; Yunanca: Tithoes ) Geç Dönemde Mısır'ın her yerinde insanlar tarafından tapılan bir Mısır tanrısıydı.[1] Tutu'ya adanmış bilinen tek tapınak Kellis'te bulunmaktadır. Bununla birlikte, Tutu'yu tasvir eden kabartmalar, Kalabsha Tapınağı gibi diğer tapınaklarda da görülmektedir. Tutu'nun Shenhur tapınağındaki unvanı "Onu arayan kişiye gelen" idi. Diğer unvanları "Neith'in Oğlu", "Aslan", "Kuvveti Büyük" ve "Sekhmet iblislerinin ve Bastet'in gezgin iblislerinin Efendisi" dir.

Tanrı Tutu'nun Sfenksi (Metropolitan Sanat Müzesi)

Tutu'nun ikonografisi antropomorfiktir. Genellikle uzun adımlarla yürüyen kanatlı bir aslanın gövdesi, bir insanın başı, vücuttan dışarı çıkan şahin ya da timsahların kafaları ve bir yılanın kuyruğundan oluşur. "Tehlikeli tanrıça" olarak kabul edilen Neith'in oğluydu. Aynı yöndeki diğer tanrıçalar Mut, Sekhmet, Nekhbet ve Bastet idi. Bu, Tutu'nun iblisler üzerinde bir güç konumuna yerleştirildiği anlamına geliyordu. "Tehlikeli tanrıçalar" tarafından gönderilen iblisleri öldürmek onun göreviydi; bu tanrıçaların diğer oğulları da aynı işlevi gördüler. Bunlar Maahes, Khonsu ve Nefertem'di. Başlangıçta mezarların koruyucusu olan Tutu, daha sonra uyku için tehlikeden veya kötü rüyalardan koruma görevini almıştır. Tutu ayrıca sıradan insanların ibadet etmesi, sunak sunması ve seyyar sunaklarda ritüeller yapması için uygun bir tanrıydı (sıradan insanlar her tanrıya adak sunamazdı). Teklifler arasında kaz ile ekmek vardı ve ritüeller iblislerden ya da kötü rüyalardan korunmak içindi. Tutu'nun şeytanlardan koruduğu, daha uzun yaşam verdiği ve insanları Duat'dan koruduğu söylenirdi.

Kaynakça

  1. ^ "www.globalegyptianmuseum.org retrieved March 18, 2009". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021. 
  • Kaper, Olaf E. (2003): Mısır tanrısı Tutu: Sfenks tanrısı ve iblislerin efendisi üzerine bir anıt külliyatıyla ilgili bir çalışma. Peeters Yayıncılar
  • Sauneron, JNES 19 (1960) s. 285
  • Hart, George (2005). Mısır Tanrıları ve Tanrıçalarının Routledge Sözlüğü, İkinci Baskı . Routledge.

İlgili Araştırma Makaleleri

Mısır tanrıları Mısır mitolojisinde adı geçen tanrılardır.

<span class="mw-page-title-main">Ra</span> antik Mısırda güneş tanrısı

Ra, Mısır mitolojisinde güneş tanrısıdır. Kutsal merkezi Heliopolis'tir. Genellikle başında bir disk bulunan şahin kafalı insan biçiminde canlandırılmıştır. Eski tanrı Atum'la bir tutularak; IV. sülale döneminde devlet tanrısı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zeus</span> Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli; göklerin şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısı

Zeus, "Tanrıların ve İnsanların Babası" ve Yunan mitolojisinde en güçlü ve önemli tanrıdır. Roma'da Jüpiter olarak da bilinir. Göklerin, şimşeklerin ve gök gürültülerinin tanrısıdır. Çoğu zaman elinde bir şimşek ile resmedilmiştir. Bereket ile özdeşleşmiştir, yağmur ondan beklenir. Titan Kronos'un ve eşi Rhea'nın en küçük çocuğu ve oğludur. Tanrıça Hera'nın kocasıdır. Simgesi şimşeğin yanında boğa, kartal ve meşe ağacıdır. Aynı zamanda tanrıların kralı olduğu için taht ve asa ile de sık sık betimlenir. Ayrıca Athena'nın ona hediyesi olan Aegis'in de taşıyıcısıdır. Zeus'un en eski kült ve bilicilik merkezi Yunanistan'daki Dodona antik şehirdir. Habercisi oğlu Hermes'tir. Gigantlar arasındaki karşıtı Kral Porphyrion'dur.

<span class="mw-page-title-main">Set (mitoloji)</span>

Set ; Mısır mitolojisinde bir tanrıdır. Nut ve Geb'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">İsis</span>

İsis, Osiris'in, Seth ve Nephthys'in kardeşidir, Nut ve Geb'in kızları ve çocuk Horus'un annesidir. Bazı kaynaklara göre Anubis de İsis ile Osiris'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Ptah</span> Antik Mısırda evreni ve diğer her şeyi yarattığına inanılan tanrı

Ptah, Antik Mısır'da evreni ve diğer her şeyi yarattığına inanılan tanrıdır. El sanatçılarının -özellikle heykelcilerin- koruyucusu sayılırdı. Yunanların demircileri ve zanaatçileri koruyan ateş tanrısı Hefaistos'la özdeşleştirilmiştir. Ptah, en başlarda Mısır'ın başkenti olan Memphis'in yerel tanrısıyken, şehrin öneminin artmasıyla kültü tüm Mısır'a yayılmıştır. İnsanlarla Tanrılar arasında aracı olduğuna inanılan Apis'in kutsal ahırı, Ptah'ın tapınağıdır. Eşi Sekhmet ve oğlu Nefertium ile Memphis üçlüsünü oluştururlar. Elleri dışında tüm bedeni sıkıca sarılmış, elinde bir asa taşıyan, kafası kazınmış bir insan olarak tasvir edilir. Mısır'ın en büyük tanrısı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Hathor</span>

Hathor, Mısır mitolojisi'nde doğum, bereket, aşk ve evlilik ile ilişkilendirilen tanrıçadır. Ra'nın hem eşi hem kızlarından biridir. Hathor samanyolu galaksisinin kişileştirilmesini temsil eder. Hathor bazı figürlerinde memelerinden süt akan ilahi bir inek olarak çizilir. En eski tanrıçalardandır.

<span class="mw-page-title-main">Aztek dini</span>

Aztek mitolojisi veya Aztek dini, Tolteklerin çöküşünün ardından 13-16. yüzyıllar arasında Meksika Vadisi'nde önemli bir uygarlık olarak ortaya çıkan Aztekler tarafından geliştirilmiş bir inanç, efsane ve gelenekler bütünüdür. 100'den fazla tanrısıyla çok tanrılı pantheona sahip sahip Aztek dini, gerek kendisinden eski gerekse kendisiyle eş zamanlı olarak aynı coğrafi bölgede ortaya çıkmış inançlar, mitler, kültürel ve kozmik imgelerden yoğun oranda etkilenmiştir. Ayrıca Aztek dini çok önemli ve sıkı bir mistik karaktere sahiptir ve liturjik açıdan çok gelişmiştir. Seremoniler ve ritüeller büyük bir titizlikle, belirli takvimleri çok sıkı bir şekilde takip ederek gerçekleştirilir ve dinî olduğu kadar siyasi ve toplumsal açıdan da önem arz ederdi. Ayrıca uzun yıllar boyunca kurgu eserlerinde yer almış antik ritüellerde insan kurban edilmesi anlayışı da Aztek inancında yer etmiş, ritüellerde gerçekten insan kurban edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bast</span>

Bast Antik Mısır dilinde 𓎰𓏏𓏏 şeklinde yazılır ve bu dilin modern devamı kabul edilen Kıptice dilinde Ⲟⲩⲃⲁⲥⲧⲉ şeklinde yazılır. Bastet ya da Bast, Mısır mitolojisindeki tanrıçalardan biridir. Kültünün merkezi bir delta şehri olan ve tarihçi Herodot'un vakayinâmelerinde yer bularak tanınan Per-Bast olan ana kedi tanrıça, Bast, antik tanrıçalardandı ve en azından İkinci Hanedan'dan beri tapınılmaktaydı. Kült merkezi Par-Bast'ta yapılan kazılarda mumyalanmış kutsal kedilerden oluşan bir mezarlık da bulunmuştur. Başlarda Aşağı Mısır'ın koruyucu tanrıçası konumundaydı ve vahşi bir aslan olarak betimlenirdi. Nitekim ismi de (dişi) "yiyici, (yiyerek) yok edici" anlamına gelmektedir. Ev kedileriyle özdeşleştirilmesi ve bu şekilde betimlenmesi MÖ 1456 yılında başlamıştır. Koruyucu tanrıça olarak firavunun savunucusu ve koruyucusu olarak görülürdü. Ra'nın kızı sayılan Bast ayrıca 'Ra'nın Gözü' olan tanrılardandı.

<span class="mw-page-title-main">Æsir</span>

Aesir ; İskandinav mitolojisinde başlıca tanrı topluluğunun genel adı. Diğer topluluğun adı Vanir'dir ve Odin'le birlikte ölümlü insanların hayatlarını yönetirler. Asgard'da yaşarlar. Tanrılar güçlü, güzel ve normal insanlardan daha iridirler. İnsanlardan uzun yaşarlar ama ölümsüz değillerdir. Her tanrı değişik alanlarda bilgiye sahiptir. İyi, sıcakkanlı ve yardımseverdirler. Asgard'da çok uzun süreden beri yaşayan Vanir'ler de Æsir tanrıları arasında sayılırlar.

Sümer mitolojisi, Sümerler'in yıkılışlarına kadarki dönemde din ve bilimle ilgili kültürünü içerir. Birçok tanrı ve tanrıçaları vardır ve onlar Sümer mitolojisini oluşturur. Bu tanrılar ve tanrıçalar Yaradılış Destanı, Tufan hikâyesi gibi edebî eserlerde açıkça belirtilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır tanrıları</span> Antik Mısır dinindeki ilahlar

Antik Mısır tanrıları, Antik Mısır'da kendilerine tapınılan tanrı ve tanrıçalardır. Bu tanrılar çevresinde oluşan inançlar ve ritüeller tarihöncesi dönemde ortaya çıkmış ve Antik Mısır dininin özü hâline gelmiştir. Tanrı ve tanrıçalar doğa olaylarının ve fenomenlerinin simgesi olarak görülüyordu ve Mısırlılar doğa olaylarının ma'at'a yani ilahî düzene göre devam edebilmesi için ritüeller ve sunularla tanrı ve tanrıçaları yatıştırıyorlardı. Mısır devletinin MÖ 3100 yılı civarında kurulmasından sonra bu görevleri uygulama yetkisi, kendini tanrıların temsilcisi ilan eden ve ritüellerin yapıldığı tapınakları idare eden firavun tarafından kontrol edilmeye başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mısır dini</span>

Antik Mısır dini, Antik Mısır toplumunun ayrılmaz bir parçası olan ve çok tanrılı ve ritüelleri karmaşık bir inanç sistemi vardı. Mevcut olduğuna inanılan ve kuvvetler ve doğa unsurları, kontrolünde olan birçok tanrılar ile Mısırlıların etkileşimi üzerinde yoğunlaşmıştır. Mısırlı din uygulamalarını tanrılar sağlamakta ve halk ise onların beğenisi kazanmak için bir çabaları vardı. Mısır'ı tarihteki kral ile aynı statüsü ile aynı olan ve aynı zamanda tanrı olan Firavunlar yönetirdi. Firavunlar bir insan olmasına rağmen, Firavunların tanrıların soyundan olduğuna inanılıyordu. Firavunlar insanlar ve tanrılar arasında arabulucu olarak görev aldılar, evrendeki düzeni korumak ve tanrıların tekliflerini yerine getirmek zorundaydılar. Mısırlılar tanrılar için muazzam tapınaklar yapmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mezopotamya dini</span> din

Antik Mezopotamya dini, Antik Mezopotamya medeniyetlerinin, özellikle yaklaşık MÖ 3500 ve 400 yılları arasında Sümer, Akad, Asur ve Babil medeniyetlerinin dinî inançlarına ve uygulamalarına atıfta bulunur. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dinî yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dinî figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır fakat dinler tinsel olarak nitelik kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Khnum</span>

Khnum ya da (Khnemu Romalılaştırılmış ), bilinen en eski Mısır tanrılarından biriydi, asıl olarak Nil'in kaynağının tanrısıydı. Nil'in yıllık selinin beraberinde alüvyon ve kil getirmesi ve suyunun çevresine hayat vermesi nedeniyle, çömlekçi çarkında kilden yaptığı ve yerleştirdiği insan çocuklarının bedenlerinin yaratıcısı olduğu düşünülüyordu. Daha sonra diğer tanrıları şekillendirdiği tanımlandı ve "İlahi Potter" ve "Kendinden yaratılan şeylerin Efendisi" unvanlarına sahipti.

<span class="mw-page-title-main">Menhit</span>

Menhit eski Mısır mitolojisinde Nübye savaş tanrıçasıdır. İsmi katliam anlamına gelir. Dolayısıyla kısmen savaş tanrıçası sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Nefertem</span>

Nefertem Mısır mitolojisinde Nefertem, Mısır mavi nilüfer Nymphaea caerulea'nın içindeki ilk sulardan doğan Mısır mavi lotus çiçeğinin hem ilk güneş ışığını hem de hoş kokusunu temsil ediyordu. Nefertem'in bazı başlıkları "Güzel Olan" ve "Güneşin Nilüferleri" idi ve Ölüler Kitabı'nın bir versiyonu şöyle diyor:

Nefertem gibi mavi nilüferden Ra'nın burun deliklerine yükselin ve her gün ufukta öne çıkın.

<span class="mw-page-title-main">Nehebkau</span>

Nehebkau, eski Mısır mitolojisindeki ilkel yılan tanrısıdır. Başlangıçta kötü bir ruh olarak görülmesine rağmen, daha sonra ölümden sonraki yaşamla ilişkili bir cenaze tanrısı olarak işlev görür.

<span class="mw-page-title-main">Mut (tanrıça)</span>

Maut ve Mout olarak da bilinen Mut, Eski Mısır'da tapılan bir ana tanrıçaydı. Adı, eski Mısır dilinde kelimenin tam anlamıyla anne anlamına geliyor. Mut'un binlerce yıllık eski Mısır kültürü boyunca değişen ve gelişen birçok farklı yönü ve niteliği vardı.

<span class="mw-page-title-main">Shezmu</span>

Shesmu, çelişkili bir karaktere sahip eski bir Mısır tanrısıdır. Eski Krallık döneminin başlarından beri ona tapınılıyordu.