İçeriğe atla

Turhan Dilligil

Turhan Dilligil, (1920, Kafkas - 26 Mart 1997, Ankara), Türk gazeteci ve siyasetçi.

Trabzon’un Vakfıkebir kazası yerlilerinden Dillioğulları’na mensup olan Turhan Diligil, babasının demiryolu görevlisi olarak bulunduğu Batum’dan 1920 yılının baharında, ailesiyle birlikte kara yolundan yurda dönerlerken Kafkas bölgesinde dünyaya gelmiştir.

İlk yılları

Soyadı Kanunu çıktıktan sonra soyadı Dilligil olan Turhan, orta okulun ikinci sınıfına kadar Samsun’da okumuş, babasının demiryolu memurluğu sebebi ile liseyi Afyon, Eskişehir ve Bursa’da sürdürdükten sonra Ankara’da bitirmiştir. Lisede iken Türkkuşu’nun İnönü ve Etimesgut kamplarına katılarak paraşüt, planör ve motörlü uçak eğitimi gören Dilligil, planörde A, B ve C bröveleri ile ‘Yüksek Yelken Uçuşu’ sertifikası, motörlü uçak eğitiminde de ‘Turizm Pilotu Brövesi’ almış, yedeksubaylık görevini ise 1943/45 döneminde tamamlayarak Hava Kuvvetlerinden terhis olmuştur.

Turhan Dilligil'in Karacaahmet Mezarlığı Dilligil aile kabristanındaki mezarı
Turhan Dilligil'in Karacaahmet Mezarlığı Dilligil aile kabristanındaki mezar taşı

İş yaşamı

Dilligil, ilk yazı denemelerini radyo tiyatrosu için yapmış, beğenilen ilk oyunu 1939 yılında Ankara Radyosu Temsil Kolu tarafından mikrofona uyarlanmıştır. Daha sonra çocuklar ve büyükler için yazdığı oyunlardan 14'ü 1939 ile 1945 yılları arasında radyodan yayınlanmıştır. 1946 yılında aktör olarak İzmir Şehir Tiyatrosu’na katılan Dilligil, tiyatronun yanı sıra Demokrat İzmir ve Yeni Asır gazetelerine röportajlar yazmış, 1946/1950 yılları arasında bir de Tiyatro Dergisi çıkarmıştır. Profesyönel gazeteciliğe 1951’de İstanbul Ekspres’te başlamış, altı ay sonra İzmir’e giderek orada Türkiye’nin ilk Ofset denemesi olan Ege Güneşi isimi gazetenin Yazı İşleri Müdürlüğünü yapmıştır. 29 gün yayınlanabilen bu ilk Ofset baskılı gazeteden ayrıldıktan sonra Ankara’ya gelen Dilligil önce İstiklal Gazetesi’nde, sonra Türkiye İktisat Gazetesi’nde ve 1953 Ekiminden itibaren de Zafer Gazetesi’nde çalışmıştır. 27 Mayıs 1960 günü, Zafer Gazetesi’nin Yazı İşleri Müdürlüğünü yaptığı gerekçesiyle tutuklanan Dilligil, önce Harbiye’ye, sonra Yassıada’ya sevk edilerek 170 gün tutuklu kalmıştır. Daha sonra muhtelif yazılarından mahkum olan Dilligil 60 gün Kızılcahamam Hapishanesinde, 811 gün de Ankara Cezaevi’nde yatmıştır. 3 çocuk babası Turhan Dilligil 1957 yılında 6 ay kadar Almanya’da bir gazetede meslek eğitimi görmüş, 1965/1969 döneminde Adana’dan Milletvekili seçilmiş, 1970’te Basın Kuruluşları tarafından ‘Yılın Gazetecisi’ ilan edilmiş, 1971 ve 1981 yıllarında iki defa Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin düzenlediği yarışmada ‘Haber Dalında Birinci’lik ödülüne ve 1996 yılında Burhan Felek Gazetecilik ödülüne layık görülerek şükran belgesi almıştır.

Turhan Dilligil, 26 Mart 1997’de Ankara’da ölmüştür.

Görüşler

“Turhan Dilligil demokrasi tarihimizin ve basınımızın bir şövalyesiydi. Bir kahraman gibi yaşadı, bir kahraman gibi öldü.” (Hüsamettin Cindoruk)

Kitapları

  • Erbakan ve Erbakancılık (Onur Yayıncılık, 1994)
  • Hepiniz suçlusunuz (Dem Yayınları, 1989)
  • İmralı’da Üç Mezar (Dem Yayınları, 1988)
  • Kim Okur Kim Dinler (Adalet Yayınları, 1986)
  • Eğriye Eğri Doğruya Doğru (Adalet Yayınları, 1984)
  • 27 Mayıs’tan 12 Eylül’e (Adalet Yayınları, 1983)
  • Özgür Basın İçin (Adalet Yayınları, 1973)
  • Bayar-İnönü Yakınlaşması (Adalet Yayınları, 1969)
  • Asaletmeap (Adalet Yayınları, 1967)
  • Allahsız Gardiyan (Adalet Yayınları, 1966)

Tarih Boyunca Tiyatro (Seçilmiş Hikâyeler Dergisi, 1953)

https://web.archive.org/web/20160304110644/https://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt2/index.html | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | ölüurl =evet}}</ref>

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uğur Mumcu</span> Türk araştırmacı-gazeteci, yazar, Kemalist ve sosyalist aydın

Uğur Mumcu, Türk gazeteci, araştırmacı ve yazar.

Ahmet Refik Erduran, Türk oyun yazarı, yayımcı ve gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Yunus Nadi Abalıoğlu</span> Türk gazeteci ve siyasetçi

Yunus Nadi Abalıoğlu, Cumhuriyet gazetesini kuran Türk gazeteci ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Yavuz Bülent Bâkiler</span> Türk şair ve yazar

Yavuz Bülent Bâkiler, Türk şair ve yazardır. Gazetecilik, yöneticilik ve avukatlık da yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Oktay Arayıcı</span>

Oktay Arayıcı Türk oyun yazarı, senarist, radyo programcısı.

<span class="mw-page-title-main">Metin And</span>

Metin And, Türk bilim insanı, akademisyen, yazar.

Aziz Ünal Rutkay veya bilinen adıyla Rutkay Aziz, Türk oyuncu ve yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Adalet Ağaoğlu</span> Türk yazar

Adalet Ağaoğlu, Türk yazar.

<span class="mw-page-title-main">Kenan Işık</span> Türk oyuncu ve sunucu (1947–2024)

Kenan Işık veya tam adıyla Yusuf Kenan Işık, Türk oyuncu, sunucu ve gazetecidir.

<span class="mw-page-title-main">Nezihe Araz</span>

Fatma Nezihe Araz;, Türk yazar, gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Levent Ülgen</span> Türk oyuncu

Ömer Levent Ülgen, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, televizyon sunucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Avni Dilligil</span> Türk oyuncu, senarist ve yönetmen

Avni Dilligil, Türk oyuncu ve yönetmendir.

Çetin Köroğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, yönetmen.

Zeynep Avcı Türk gazeteci, öykü ve oyun yazarı ve çevirmendir.

Ayşenil Şamlıoğlu, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu ve yönetmen.

Prof. Dr. Sevda Şener, Türk yazar, dramaturg, akademisyen.

<i>Bu Gözler Neler Gördü</i> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Bu Gözler Neler Gördü, Yeşilçam'ın 'iyi kalpli kötü adamı' olarak tanınan Türk sinema ve tiyatro sanatçısı, gazeteci Hüseyin Baradan'ın 1996 yılında yayımladığı otobiyografik kitabı.

Can Kahraman, Türk oyuncudur.

Zeynep Birsel Oral,, Türk yazar, gazeteci, tiyatro eleştirmeni.

Haldun Simavi, Türk iş insanı ve medya patronudur. Günaydın gazetesinin kurucusudur.