Turba, ölü bitkilerin su altında kalıp karbon miktarı artarak kömürleşmiş maddelerden (Linyit, Taş kömürü, Antrasit, Turba) biridir. Turbayı diğer yoğun karbon içeren maddelerden ayıran özelliği karbon miktarıdır. Karbon miktarı %60 ise turba, karbon miktarı %70 ise Linyit, karbon miktarı %80–90 ise Taş kömürü, karbon miktarı %90-95 ise Antrasit adını almaktadır.
| Bu madde bir . Bu maddeyi geliştirerek veya özelleştirilmiş birini koyarak Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
Kömür, katmanlı tortul çökellerin arasında bulunan katı, koyu renkli, karbon ve yanıcı gazlar bakımından zengin kayaçtır. Taşkömürü torkugillerden oluşur. Kömür çoğunlukla diğer elementlerin değişken miktarlarda bulunmasıyla oluşur. Asıl bileşeni karbondur; bunun yanında değişken miktarda hidrojen, kükürt, oksijen ve azot içerir. Isı için yakılan bir fosil yakıt olan kömür dünyanın birincil enerjisinin yaklaşık dörtte birini ve elektriğinin beşte ikisini sağlar. Bazı demir ve çelik üretimi yapan işletmeler ve diğer endüstriyel faaliyetler kömürü yakar. Kömürün ekstraksiyonu ve kullanımı birçok erken ölüme ve çok fazla hastalığa neden olur. Kömür'den her yıl binlerce kişi erken ölüyor.
Karbon, doğada yaygın bulunan ametal kimyasal elementtir. Evrende bolluk bakımından altıncı sırada yer alan karbon, kızgın yıldızlarda hidrojenin termonükleer yanmasında temel rol oynar. Dünyada hem doğal halde, hem de başka elementlerle bileşik halinde bulunan karbon, ağırlık olarak Dünya'nın yerkabuğunun yaklaşık %0,2'sini oluşturur. En arı (katışıksız) biçimleri elmas ve grafittir; daha düşük arılık derecelerinde maden kömürünün, kok kömürünün ve odun kömürünün bileşeni olarak bulunur. Atmosferin yaklaşık % 0,05'ini oluşturan ve bütün doğal sularda erimiş olarak bulunan karbon dioksit, kireç taşı ve mermer gibi karbonat mineralleri, kömürün, petrolün ve doğalgazın başlıca yapıtaşları olan hidrokarbonlar, en bol bulunan bileşikleridir.
Demir, simgesi Fe ve atom numarası 26 olan kimyasal bir elementtir.
Linyit, kahverengi kömür de denilen ve tamamına yakını termik santrallerde yakıt olarak kullanılan kömür sıralamasında en alt sırada yer alan bir kömür çeşididir.
Çelik, demir elementi ile genellikle %0,02 ila %2,1 oranlarında değişen karbon miktarının bileşiminden meydana gelen bir alaşımdır. Çelik alaşımındaki karbon miktarları çeliğin sınıflandırılmasında etkin rol oynar. Karbon genel olarak demir'in alaşımlayıcı maddesi olsa da demir elementini alaşımlamada magnezyum, krom, vanadyum ve tungsten gibi farklı elementler de kullanılabilir. Karbon ve diğer elementler demir atomundaki kristal kafeslerin kayarak birbirini geçmesini engelleyerek sertleşme aracı rolü üstlenirler. Alaşımlayıcı elementlerin, çelik içerisindeki, değişen miktarları ve mevcut bulundukları formlar oluşan çelikte sertlik, süneklilik ve gerilme noktası gibi özellikleri kontrol eder. Karbon miktarı yüksek olan çelikler demirden daha sert ve güçlü olmasına rağmen daha az sünektirler.
Fosil yakıt veya mineral yakıt, hidrokarbon ve yüksek oranlarda karbon içeren doğal enerji kaynağı. Kömür, petrol ve doğalgaz; bu türden yakıtlara başlıca örnektir. Ölen canlı organizmaların oksijensiz ortamda milyonlarca yıl boyunca çözülmesi ile oluşur. Fosil yakıtlar endüstriyel alanda çok geniş bir kullanım alanı bulmaktadır.
Katı yakıt roket motorları için Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen yakıt türü. Daha çok yüksek tonajlı araçların uzaya fırlatılmasında tercih edilmiştir. Fakat bir kere çalıştırıldıktan sonra yakıt tükenmeden durdurmanın mümkün olmaması nedeniyle ömrünü kısa bir sürede tamamlayıp yerini sıvı yakıta devretmiştir.
Kapçık, Van ilinin Gürpınar ilçesine bağlı bir mahalledir.Kürtçe adı Derbedanıs tır.
Yakıt, fiziksel ve kimyasal yapısında bir değişim meydana geldiğinde ısı enerjisi açığa çıkaran her türlü maddenin genel adı.
Antrasit. Doğal katı yakıtlardan olan yüksek kalorili bir kömür türü.
Katran, organik maddenin yıkıcı damıtımından elde edilen akmaz siyah bir sıvıdır. Katranın çoğu kok üretiminin bir yan ürünü olarak kömürden elde edilir, ancak aynı zamanda petrolden, turba veya servi, ardıç gibi bazı ağaçların gövdelerinde özsulardan da elde edilmektedir.
Karbon ayak izi, birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazı miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür ve iki ana parçadan oluşur: doğrudan (birincil) ayak izi ve dolaylı (ikincil) ayak izi. Birincil ayak izi, evsel enerji tüketimi ve ulaşım (söz gelimi araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının, ikincil ayak izi ise kullandığımız ürünlerin tüm yaşamın döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
Alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şeyl ya da bitümlü şist olarak da adlandırılan kömür tipi kayaç. MTA tarafından yapılan tanımında, organik çözücülerde çözünmeyen ve kerojen adı verilen organik madde içeren, ince taneli ve genellikle laminalı (bantlı) bir yapıya sahip tortul kayaç (sedimanter) olarak nitelendirilir. Kömürleşme süreci içinde Linyit ve Taşkömürü arasında yer alır. Linyit ile birlikte bitümlü şeyl "kahverengi kömürler" grubunda yer alır. Linyitten daha kaliteli kabul edilen bitümlü şeyl, yakıldığın açığa çıkan enerji miktarı 17-24 MJ/kg civarlarındadır. Linyitte ise bu miktar 17 MJ altındadır. Alt bitümlü kömürün en önemli özelliklerinden biri de sentetik petrol üretiminde kullanılabilir olmasıdır. Örnek olarak Fas'ın sahip olduğu bitümlü şeyl rezervleri 12.3 milyar tondur. Bu miktardan da sentetik petrol olarak 3.42 milyar varil petrol elde edilebilir.
Karbon döngüsü, ekosistemdeki canlıların yapısını oluşturan en önemli elementlerden biri karbondur. Karbon, canlılardaki bütün organik bileşiklerin yapısında bulunur.
Başlıca tortul kayaçlar listesi, üç ana kayaç türünden biri olan tortul kayaçlar önemlilerini sıralar.
Bitümlü kömür veya siyah kömür, bitüm adı verilen katran benzeri bir madde içeren nispeten yumuşak bir kömür türüdür. Linyit kömüründen daha kaliteli olup antrasit kömüründen daha düşük kalitededir. Çoğunlukla linyite uygulanan yüksek bir basınç sonucu elde edilmektedir. Bitümlü kömür siyah veya bazen koyu kahverenginde olabilmektedir.
Türkiye'deki kömür, en düşük kaliteli linyittir. fakat Türkiye'nin enerji politikası kömür santrallerini mali olarak desteklemektedir. Türkiye'nin birincil enerjisinin dörtte biri ve elektriğinin üçte biri kömürden elde edilmektedir. Çelik, çimento ve şeker fabrikalar kömür kullanır. Türkiye'de taş kömürü ve doğalgaz ithalatını minimize etmek aynı zamanda artan nüfus ve ekonomi ihtiyacını karşılamak için hükûmet tüm linyit rezervlerini termik santrallerde kullanmak istiyor.
Odun gazı, benzin, dizel veya diğer yakıtlar yerine fırınlar, sobalar ve araçlar için yakıt olarak kullanılabilen bir sentez gazıdır. Üretim işlemi sırasında biyokütle veya diğer karbon içeren malzemeler, bir odun gazı jeneratörünün oksijenle sınırlı ortamında hidrojen ve karbonmonoksit üretmek için gazlaştırılır. Bu gazlar daha sonra karbondioksit, su ve ısı üretmek için oksijen bakımından zengin bir ortamda yakıt olarak yakılabilir.
Taş kömürü veya antrasit kömürü olarak da bilinen Tüvenan kömürü, yüksek oranda metamorfoza uğramış ve %86-97 karbon içeriğine sahip bir kömür türüdür. Yüksek karbon içeriği, düşük uçucu madde ve yüksek enerji yoğunluğu ile karakterize edilir. Tüvenan kömürünün bazı temel özellikleri ve kullanım alanları:
Elbistan Kömür Sahası veya Afşin-Elbistan Linyit Rezervi, Türkiye'nin Kahramanmaraş iline bağlı Elbistan ilçesinde bulunan bir linyit kömür sahasıdır. Elbistan Türkiye'nin en fazla kömür içeren sahasıdır. Kışlaköy Kömür Madeni artık sahada madencilik yapıyor. Bu sahadan 2016 yılı öncesinde linyitin yakılmasıyla 200 milyon ton karbon dioksit salınıyordu, gelecekte ise 2,4 milyar ton karbon dioksit salınımı gerçekleşebileceği tahmin edilmektedir. Linyitin kükürt ve nem oranı yüksektir ve yalnızca 1.000 ila 1.500 kcal/kg veya 5 MJ/kg'dan azdır; bu da tipik termal kömürün dörtte biri kadardır. Kömür yatağı Afşin-Elbistan termik santrallerinin ihtiyacını karşılamaktador.