İçeriğe atla

Turan (şehir)

Turan
Туран (Tuva Türkçesi)
Туран (Rusça)
Turan arması
Arma
Ülke Tuva
BölgeTuva
İlTuran
Nüfus
 • Toplam5.598
Zaman dilimiUTC+07.00 (DAZD)
Alan kodu(+7) 39435

Turan (Tuva Türkçesi:Туран/Turan; Rusça: Тура́н), Tuva Cumhuriyeti'nde bir şehir. Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti Kızıl'a 70 km kuzaybatısındadır. 1945 yılında şehir durumuna yükselmiştir. 1989 yılı nüfusu 5976 kişi iken Rus nüfusunun Tuva'dan ayrılması üzerine 2002 yılına göre nüfus 5598[1] kişi olmuştur. Bu şehirde bir havaalanı bulunmaktadır.

Sözkökü

Tıva Türkçesinde duran, dürbün demektir.[2] Yenisey yazıtlarında kişi adı olarak Turan adına rastlanmaktadır.[3]

Coğrafya

Şehrin yerleştiği alan Turan-Uyuk havzası, Turan, (Uyuk) akarsularının kolları, federal otoyolu olan M-54 "Yenisey" yolu yanında, Kızıl şehrinin 74 km kuzey batı tarafındadır.

Turan Şehrinin tarihi

Turan şehri 1885 yılında kurulmuştur. Tuva'ya Rus devleti tarafından Rus nüfusu ilk kez buraya yerleştirilmiştir. Tuva'yı Ruslaştırma politikası amacına ulaşamamıştır. Tuva'daki Türk nüfusu hâlen büyük ağırlığını ortaya koymaktadır.

Turan'daki Görülecek yerler

Cumhuriyet Müzesi. Aldan Maadır (60 bahadır). Aziz kilisesi (Ruslar'ın yaptırdığı). İ. İrgit (İrkutsk) (1914 yılı,1990 yılında restore edildi).

Sanayi - Üretim

Kurumsal gıda sanayi, orman sanayii.

İletişim

Turan'da, Kızıl şehrindeki gibi, 4 operator telefon hat türü vardır. — «Bilayn», «MTS», «Megafon-Sibir» ve «ETK».

Nüfus

Nüfus durumu
1959 1970 1979 1989 2002 2010[4]
5646 4539 5139 5976 5598 5280

Konumu ve Komşu bölgeler

  1. Bay-Tayga İli
  2. Barıın-Hemçik İli
  3. Çöön-Hemçik İli
  4. Kaa-Hem İli
  5. Kızıl İli
  6. Möngün(gümüş)-Tayga İli
  7. Övür İli
  8. Piy-Hem İli
  9. Süt-Göl İli
  10. Tandı İli
  11. Tere-Göl İli
  12. Tes-Hem İli
  13. Toju İli
  14. Uluğ-Hem İli
  15. Çaa-Göl İli
  16. Çedi-Göl İli
  17. Erzin (Ersin) İli

Kaynakça

  1. ^ http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Ctabl-23-10.xls 1 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Rusya Federasyonu yerleşimleri 1.01.2010 tarihli genel nüfus sayım istatistikleri
  2. ^ Tıvaca-Türkçe Sözlük. D harfi
  3. ^ Eski Türk Yazıtları. H. Namık Orkun. Yenisey Yazıtları bölümü
  4. ^ "Şehir, kasaba, bölgeleri ile Rusya Federasyonu nüfus saımı 1.01.2010 y". 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2020. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tuva Cumhuriyeti</span> Rusya Federasyonu’nda Güney Sibiryada özerk bir Türk cumhuriyeti

Tuva Cumhuriyeti veya Tıva Cumhuriyeti ; Rusya Federasyonu’nda Güney Sibirya'da özerk bir Türk cumhuriyetidir. Tuva cumhuriyeti, adını, Türk halklarından biri olan Tuvalardan alır. Tıva Cumhuriyeti olarak da Türkiye Türkçesinde kullanımı vardır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km²'dir. Nüfusu 313.612 kişidir. Konumu ise kuzeyinde Rusya Federasyonuna bağlı Krasnoyarsk Krayı, kuzeybatısında Hakas Özerk Cumhuriyeti, batısında Altay Özerk Cumhuriyeti, güneyinde Moğolistan, doğusunda Buryatya çevrelemiştir. Çevresindeki ülkelere göre Türk nüfusunun en yoğun olduğu Güney Sibirya ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl (şehir)</span>

Kızıl. Rusya’da, Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti. Kızıl, pek çok Türki dilde ve Ana-Türki dilinde olduğu gibi Tuvaca'da da “kırmızı” anlamına gelir. Kentin nüfusu: 104.105 (2002) iken 110.000 (2010) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey</span> Moğolistandan gelen, Sibiryadan geçen ve Kuzey Kutbu Okyanusuna akan nehir

Yenisey Nehri Arktik Okyanusu'na boşalan en büyük nehir sistemidir. Angara (Ангара) ve Selenga kolları ile birlikte dünyanın en uzun beşinci akarsuyu olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Teeli</span>

Teeli — Tıva Cumhuriyetinde Bay-Tayga Bölgesi'nin veya ilçesinin merkezi olan bir yerleşim birimidir. Teeli denilen yerleşim birimi 4 köyü de içine almaktadır: Orta Teeli köyü, Hemçik köyü, Sovhoz, Nayıral (Dostluk).

<span class="mw-page-title-main">Bay-Tayga (il)</span>

Bay-Tayga kojuun — Tıva Cumhuriyeti'nde bir (kojuun). Yönetim Merkezi — Teeli.

<span class="mw-page-title-main">Ak-Dovurak</span>

Ak-Dovurak — Güney Sibirya'da Tuva cumhuriyetinde ikinci önemli şehir. Yenisey akarsuyunun sol kolu olan Hemçik akarsuyu yakınında, Kızıl şehrinin 301 km uzağındadır. Nüfusu: 13.700 kişidir.

Çadaana, Tıva Cumhuriyeti'nin Doğu Kemçik bölgesinin merkez şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Barıın-Hemçik (il)</span>


Barıın-Hemçik İli, Rusya Federasyonu içinde yer alan özerk Türk ülkesi Tuva Cumhuriyetinde 17 idari il biriminden biridir. İl merkezi, Kızıl-Majalık adlı yerleşim yeridir. Kızıl Majalık'ın nüfusu 5000, bütün ilin nüfusu ise 14,7 bin kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Çöön-Hemçik (il)</span>

Çöön-Hemçik İli Rusya Federasyonu özerk Tuva Cumhuriyetinin 17 idari yönetiminden bir il belediyesidir. Çöön-Hemçik ilinin yönetim merkezi Çadaana yerleşim merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Biy-Hem (il)</span>

Biy-Hem ili, Tuva Cumhuriyeti'nde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi Turan şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Süt-Göl (il)</span> Tuva Cumhuriyetinde bir idari bölge

Süt Göl İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. Bölgenin idari merkezi — Sug-Aksı.

<span class="mw-page-title-main">Toju (il)</span>

Toju İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Toora-Hem. Öbür yerleşimler — Saldam, Adır-Kejig, Çazılar, İy, Irban, Sıstıg-Hem.

<span class="mw-page-title-main">Yenisey Yazıtları</span>

Yenisey Yazıtları, Rusya'da Hakasya, Tuva ve Altay Özerk Cumhuriyetleri içinden geçen Yenisey Nehri boyunca bugüne kadar bulunmuş olan toplam 158 adet Türkçe yazıt kurgan (mezar) ve kaya taşlarından oluşmaktadır. Yazıtlar Orhun Alfabesi diye bildiğimiz Türkçe Damgalar ile yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Bölgesi</span>

Tuva özerk bölgesi — Güney Sibiryadaki Sayan Dağları dolayında 11 Ekim 1944 tarihinde Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı yıllarındaki rejim ihracıyla ve yöneticilerini kendi tarafına çekmesiyle Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti içine kattığı 10 Ekim 1961 tarihine kadar süren özerk bölge.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> SSCBe bağlı bir özerk devlet

Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, — Altay Dağları-Sayan Dağları dolayında 10 Ekim 1961 tarihinde kurulan 31 Mart 1992 tarihinde yıkılan ve Sovyetler Birliği'nin özerk bir cumhuriyeti.

Tuva Cumhuriyeti idari yapılanması — Sovyetler Birliği devrinden kalma bir yönetim birimi olan rayon denilen ilçe tipi idari yapılanma görülür. Sumon köy tipi yerleşimlerdir.

Öök - Tıva Cumhuriyetinde merkezi Turan şehri olan Piy Hem bölgesinde bir akarsu. Yenisey akarsuyunun kollarından birisidir. Vadisi arkeolojik açıdan zengindir.

Biçe Möngün Tayga, Tuva Cumhuriyeti'nin Möngün Tayga bölgesi ile Moğolistannın kuzeyinde Tandı dağları silsilesinde bir sınır dağ sırtı.

Kara Çıraa sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 786 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kara-Çıraa köyüdür.

Kızıl Tayga sumuzu, Tuva Cumhuriyeti'nde Sütgöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belde idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Bora Tayga köyüdür. 2020 yılı nüfusu 495 kişidir. İdari merkez ve sumuzun tek yerleşim yeri Kızıl-Tayga köyüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.