İçeriğe atla

Tunus Arapçası

Tunus Arapçası
تونسي
Ana dili olanlarTunus
Konuşan sayısı11,2 milyon  (2014)[1]
Dil ailesi
Afro-Asyatik diller
Dil kodları
ISO 639-3aeb
Glottologtuni1259[2]
Tunus Arapçasının konuşulduğu bölgeler

Tunus Arapçası (Arapçaتونسي, romanizeTunsi), Arapçanın Tunus'ta konuşulan bir lehçesidir. Tunus Arapçası çoğunlukla doğu Cezayir Arapçasına ve batı Libya Arapçasına benzemektedir. Yaklaşık 11 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup Tunus'un resmi dili olan Fasih Arapçadan ayırmak için "gündelik dil" olarak bilinmektedir.[3]

Tunus Arapçasının morfolojisi, sözdizimi, telaffuzu ve kelime hazinesi Fasih Arapça veya Klasik Arapçadan oldukça farklıdır. Diğer Mağrip lehçeleri gibi, önemli bir Berberi, Latin ve muhtemelen Neo-Punik alt tabaka ile çoğunlukla Arapça olan bir kelime dağarcığına sahiptir.[4] Bununla birlikte Tunus Arapçası, Fransızca, Türkçe, İtalyanca ve İspanyolcadan da pek çok sözcük almıştır.[5]

Tunus Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri ile çoğunlukla anlaşılırdır, ancak Orta Doğu Arapçasını konuşanlar için anlaşılması zordur.[4] Tunus ve Tunus diasporasındaki çok dillilik, Tunusluların günlük konuşmalarında Tunus Arapçasını Fransızca, İngilizce, Standart Arapça veya diğer dillerle karıştırarak kod değiştirmesini yaygın hale getirmektedir.[6]

Ayrıca Tunus Arapçası, Tunus ve Sicilya Arapçasından türemiş ayrı bir dil olan Maltaca ile yakından ilişkilidir.[7] Maltaca ve Tunus Arapçası %30 ila 40 oranında karşılıklı anlaşılabilirliğe sahiptir.[8]

Kaynakça

  1. ^ Tunisian at Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Tunisian Arabic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  3. ^ Sayahi, Lotfi (24 Nisan 2014). Diglossia and Language Contact: Language Variation and Change in North Africa. Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-86707-8. 1 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2022. 
  4. ^ a b (Fransızca) Tilmatine Mohand, Substrat et convergences: Le berbére et l'arabe nord-africain (1999), in Estudios de dialectologia norteafricana y andalusi 4, pp 99–119
  5. ^ "Zribi, I., Boujelbane, R., Masmoudi, A., Ellouze, M., Belguith, L., & Habash, N. (2014). A Conventional Orthography for Tunisian Arabic. In Proceedings of the Language Resources and Evaluation Conference (LREC), Reykjavik, Iceland" (PDF). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Ocak 2022. 
  6. ^ Daoud, Mohamed (2001). "The Language Situation in Tunisia". Current Issues in Language Planning. Cilt 2. ss. 1-52. doi:10.1080/14664200108668018. 
  7. ^ Borg and Azzopardi-Alexander Maltese (1997:xiii) "The immediate source for the Arabic vernacular spoken in Malta was Muslim Sicily, but its ultimate origin appears to have been Tunisia. In fact, Maltese displays some areal traits typical of Maghrebi Arabic although during the past 800 years of independent evolution it has drifted apart from Tunisian Arabic".
  8. ^ "Mutual Intelligibility of Spoken Maltese, Libyan Arabic and Tunisian Arabic Functionally Tested: A Pilot Study". s. 1. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tunus</span> Kuzey Afrika ülkesi

Tunus, resmî adıyla Tunus Cumhuriyeti, Kuzey Afrika'da, Akdeniz'e kıyısı olan bir ülkedir. Kurucusu Habib Burgiba'dır. Batısında Cezayir, doğusunda Libya ve Akdeniz, Kuzeyinde de Akdeniz yer alır. Ülkenin güney kısmını Büyük Sahra Çölü kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Arapça</span> Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dil

Arapça, Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Umman Denizi'ne, kuzeyde Akdeniz'den güneydoğuda Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusuna uzanan geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. Tüm lehçeleri ile birlikte 420 milyonu aşkın kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir. Arap Birliği'ne üye 22 ülke ile Çad ve Mali dâhil olmak üzere 24 ülkede resmî dildir. Aynı zamanda kısmî olarak tanınan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Somaliland ile Tanzanya'da (Zanzibar) resmî dil statüsündedir. Arap Birliği'nin ve Birleşmiş Milletler'in kabul edilen altı resmî dilinden biridir. Nijer, Senegal ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal/azınlık dili olarak tanınmıştır. Arapça İran, İsrail, Pakistan, Filipinler ve Güney Afrika Cumhuriyeti anayasalarında özel dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Maltaca</span> Maltanın resmî dili

Maltaca (Malti), Maltalılar tarafından kullanılan, Malta ve Avrupa Birliği'nin resmî dillerinden birini oluşturan Latinleşmiş Sami dili. Latin alfabesi kullanılarak yazılan dilin kökenleri tarihi Sicilya Arapçasına dayanmakta olup, tarih boyunca Latin dilleri ve İngilizceden yoğun ödünçlemeler almıştır. İlk olarak 15. yüzyılda yazılmaya başlanmış dil, 1934'te Malta'nın resmî dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Arapçası</span>

Yahudi Arapçası, Arap Birliği topraklarında yaşamış veya yaşayan Yahudiler tarafından konuşulan Arapçanın bir lehçesidir. Geçmişte Arap Yarımadası'ndaki Yahudi kabileler tarafından da konuşulmuştur. Konuşulan dilin yanı sıra İbrani Alfabesi ile yazılmış Arapça metinlere de Yahudi Arapçası denir. Arapçada olduğu gibi Yahudi Arapçası'nda da yöreden yöreye göre değişen lehçe farklılıkları vardır. İstanbul Ladino'su ile Balkan Ladino'su arasında nasıl bir fark varsa Libya'daki Yahudi Arapçasıyla Irak'taki Yahudi Arapçası arasında da aynı şekilde benzerlikler ve ufak farklılıklar bulunur.

Yahudi Fasçası eskiden Fas'ta yaşamış Yahudiler'in konuştuğu bir Arapça şeklidir. Fas'ta bu dili konuşabilenler sadece yaşlılardır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Trablus Arapçası</span>

Yahudi Trablus Arapçası(veya Trablus Yahudi Arapçası, Yahudi Trablus-Libya Arapçası, Tripolita'it, Yudi olarak da bilinir) eskiden Libya'da yaşayan Yahudilerin konuştukları Arapça çeşididir. Bu dili konuşanların birçoğu bugün İsrail ve İtalya'da yaşamaktadır. Bu dili 40 yaş ve üzeri insanlar bilmektedir. Yahudi Tripolitan Arapçası, Libya Arapçasına göre farklılıklar gösterir; bu dil daha çok yerleşik hayatta kullanılan Arapçaya benzerken Libya Arapçası göçebe yaşayan bedevi Arapçası'ndan etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Bağdat Arapçası</span>

Bağdat Yahudi Arapçası Bağdat ve diğer Güney Irak'taki şehirlerde Yahudilerin konuştuğu Arapça lehçesidir. Bu lehçe Musul ve Anah gibi Kuzey Irak'taki Yahudilerin konuştukları Arap lehçelerinden farklıdır. Bağdat ve Kuzey lehçeleri Yahudi Irak Arapçası'nın alt kolu olarak görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Levant Arapçası</span> Levant bölgesinde konuşulan Arapça çeşidi

Levant Arapçası, Levanten Arapça veya Suriye-Lübnan Lehçeler Grubu, Lübnan, Ürdün, Suriye, Filistin, İsrail ve Türkiye'nin bir bölümünü kapsayan Levant bölgesinde konuşulan dildir. Levant Arapçası 54 milyonun üzerinde konuşanı ile, Mısır Arapçası ile birlikte Arap dünyasında her yerde anlaşılabilen, en prestijli iki Arapça ana lehçesinden biri kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Arapçanın lehçeleri</span> Dil çeşitleri ailesi

Arapçanın lehçeleri İslam'dan önce kelimeler, kalıplar ve tamlamalar konusunda farklılık gösteriyordu. Ve yazılı eserler içinde ortak bir dil kullanılıyordu. Antere bin Şeddad'ın şiirleri üzerinden 1500 sene geçmesine rağmen anlaşılabilmektedir. Bu ortak lehçe İslam'ın ortaya çıkışından sonra da devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arapça dilbilgisi</span> Arapça dil kuralları

Arapça dilbilgisi Arap dilinin yapısını inceler. Arapça bir Sami dili olmakla birlikte diğer Sami dillerin dilbilgisi kurallarıyla benzerlik göstermektedir.

Kuloğlu Türkleri, Osmanlı'nın Berberi sahilindeki batı ve orta kıyı bölgelerinde yaşayan, Türk erkek ve Berberi kadınlardan doğan insanları tanımlamak için kullanılmış bir terimdir. Bu terim Osmanlı Cezayiri, Osmanlı Libyası ve Osmanlı Tunus'unda yaygın olarak kullanılırken, Mısır'daki Mısır Türkleri için kullanılmamıştır. Bugün, Kuloğullarının torunları bağımsızlıktan sonra büyük ölçüde yerel toplumların arasında entegre oldular, ancak yine de bazı kültürel geleneklerini koruyorlar; ayrıca Hanefi mezhebini yaşamaya devam ederler ve Türk kökenli soyadlarını hala kullanmaya devam ederler.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Arapçası</span>

Kıbrıs Arapçası, Kıbrıs Maronit Arapçası veya Sanna Kıbrıs'taki Maronit topluluğu tarafından konuşulan yok olma riski altındaki bir Arapça lehçesidir. Dili konuşan halk eskiden çoğunlukla Kormacit'te bulunuyordu, ancak 1974'te Türklerin Kıbrıs'a düzenlediği harekat sonrasında çoğunluk güneye taşınarak dağıldı, bu da konuşmacı sayısının azalmasına neden oldu.

Arapça, Suriye'nin resmi dilidir ve ülkede en çok konuşulan dildir. Günlük yaşamda, özellikle batıda Levanten ve kuzeydoğuda Mezopotamya olmak üzere birçok modern Arap lehçesi kullanılmaktadır. Arap Dili ve Dilbilin Ansiklopedisine göre, ülkede Arapça'ya ek olarak, konuşmacı sayısına göre şu diller konuşulmaktadır: Kürtçe, Türkçe, Aramice, Çerkesçe, Çeçence, Ermenice ve Yunanca. Bu dillerin hiçbiri resmi statüye sahip değildir.

<span class="mw-page-title-main">Necla Budin</span> Tunuslu mühendis, akademisyen ve politikacı

Necla Budin veya Necla Budin Ramazan, Tunuslu bir jeolog ve üniversite profesörü. 11 Ekim 2021 - 2 Ağustos 2023 tarhileri arasında Tunus başbakanı olarak görev yapan Budin, Arap dünyasında ve Tunus'ta başbakanlık görevini üstlenen ilk kadındır. Daha önce 2011 yılında eğitim bakanlığında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Mağrip Arapçası</span>

Mağrip Arapçası veya Batı Arapçası, Arapçanın Mağrip'te konuşulan bir lehçesidir. Mağrip Arapçası, Fas, Cezayir, Tunus, Libya ve Hasaniye Arapçası lehçelerini içermektedir.

Arap-Berberi, Arap dünyasının batı kesiminde Akdeniz ve Atlantik Okyanusu boyunca uzanan geniş bir Kuzey Afrika bölgesi olan Mağrip'in etnolinguistik bir grubudur. Arap-Berberiler, yaklaşık 16 ile 25 milyonu çeşitli Berberi dilleri konuşsa da çoğu ana dili olarak Mağrip Arapçasının bir çeşidini konuşan karışık Arap ve Berberi kökenli insanlardır. Birçok Arap-Berberi, kendilerini öncelikle Arap ve ikincil olarak Berberi olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Malta'da konuşulan diller</span>

Malta'nın iki resmî dili var: Maltaca ve İngilizce. Maltaca, Malta'nın ulusal dilidir. 1934 yılına dek İtalyanca da Malta'nın resmî dillerinden biriydi ve 19. ile 20. yüzyılları boyunca bu üç dilin rollerine dair, "Dil Sorunu" diye bilinen dilbilimsel ve siyasî bir tartışma yer aldı. Malta nüfusunun geneli başta İngilizce ve İtalyanca olmak üzere ülkenin yerli dilleri olmayan diller konuşabilir. Maltaca ile Mağrip Arapçası arasındaki karşılıklı anlaşılabilirlikten dolayı Maltalılar ayrıca Mağrip Arapçasını sınırlı oranda anlayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Fas Arapçası</span>

Fas Arapçası veya Derice (الدارجة), Arapçanın Fas'ta konuşulan diyalektik, yerel biçimi veya biçimleridir. Fas Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri olan Cezayir Arapçası ve Tunus Arapçası bir dereceye kadar anlaşılabilmektedir. Yaklaşık 31,5 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup ülkenin baskın konuşulan dilidir ve Fas televizyon eğlencesi, sineması ve ticari reklamcılığında güçlü bir varlığa sahiptir. Fas'ın resmi dili olan Fasih Arapça ise dini vaazlar, kitaplar, gazeteler, hükûmet haberleşmeleri, haber yayınları ve siyasi sohbet programları gibi resmi durumlarda değişen derecelerde kullanılır.

Cezayir Arapçası, Arapçanın Cezayir'de konuşulan bir lehçesidir. Cezayir Arapçası, diğer Mağrip lehçeleri olan Fas Arapçası ve Tunus Arapçası bir dereceye kadar anlaşılabilmektedir. Yaklaşık 42 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup ülkenin günlük iletişim ve eğlence dilidir. Cezayir'in resmi dili olan Fasih Arapça ise genellikle resmi kullanım ve eğitim için ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Arapçası</span>

Libya Arapçası, Arapçanın Libya'da konuşulan bir lehçesidir. Libya Arapçası, Bingazi ve Bayda merkezli doğu ve Trablusgarp ve Mısrata merkezli batı olmak üzere iki lehçeye ayrılmaktadır. Libya Arapçasındaki kelime dağarcığının çoğu, genellikle değiştirilmiş bir ünsüzler arası sesli harf yapısına sahip Klasik Arapça kökenlidir. Türkçe, Berberice, İtalyanca, İspanyolca ve İngilizceden de çok sayıda alıntı söze sahiptir.